Προστασία online εκδόσεων και “πολύ σύντομα αποσπάσματα”: Αναγνωρίζεται και ενθαρρύνεται η συμβολή των εκδοτών για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κλάδου και η διαθεσιμότητα αξιόπιστων πληροφοριών
Μία σημαντική διάταξη για τον online τύπο (προσθήκη άρθρου 51Β στον ν. 2121/1993) περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού που βρίσκεται σε διαβούλευση.
Ειδικότερα, με νέα διάταξη θεσπίζεται νέο συγγενικό δικαίωμα για την αναπαραγωγή και τη διάθεση στο κοινό εκδόσεων τύπου από εκδότες εγκατεστημένους σε κράτος μέλος (που έχουν την καταστατική τους έδρα, την κεντρική τους διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους εντός της Ένωσης) όσον αφορά επιγραμμικές χρήσεις από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας.
Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, με τη θέσπιση του δικαιώματος αναγνωρίζεται η οργανωτική και οικονομική συμβολή των εκδοτών στην παραγωγή εκδόσεων τύπου και ενθαρρύνεται περαιτέρω, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του εκδοτικού κλάδου και με τον τρόπο αυτόν να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα αξιόπιστων πληροφοριών.
Η έννομη προστασία για τις εκδόσεις τύπου όσον αφορά τις επιγραμμικές χρήσεις από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας παρέχεται χωρίς να θίγονται οι κανόνες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, οι οποίοι ισχύουν για τις ιδιωτικές ή μη εμπορικές χρήσεις των εκδόσεων τύπου από μεμονωμένους χρήστες, μεταξύ άλλων όταν αυτοί οι χρήστες μοιράζονται δημοσιεύματα του τύπου στο διαδίκτυο.
Πολύ σύντομα αποσπάσματα
Προκειμένου να επιτευχθεί ο διττός στόχος, αφενός της έννομης προστασίας των εκδόσεων τύπου όσον αφορά τις επιγραμμικές χρήσεις από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας χωρίς να θίγονται οι κανόνες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, οι οποίοι ισχύουν για τις ιδιωτικές ή μη εμπορικές χρήσεις των εκδόσεων τύπου από μεμονωμένους χρήστες, αφετέρου η δυνατότητα των χρηστών αυτών να μοιράζονται δημοσιεύματα στο διαδίκτυο, προβλέπεται, στο πλαίσιο που παρέχει η προς ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο ενωσιακή οδηγία, ο ορισμός και η έννοια των πολύ σύντομων αποσπασμάτων.
Ως εκ τούτου, με την προτεινόμενη διάταξη ως πολύ σύντομα θεωρούνται τα αποσπάσματα, η χρήση των οποίων δεν επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των δικαιωμάτων των εκδοτών, η οποία επηρεάζεται ιδίως όταν η χρήση του αποσπάσματος αντικαθιστά το ίδιο το δημοσίευμα ή αποτρέπει τον αναγνώστη από την αναφορά σε αυτό. Επισημαίνεται, ότι οι δημιουργοί έργων που έχουν ενσωματωθεί σε έκδοση τύπου λαμβάνουν ποσοστό επί των ετήσιων εσόδων που αποκομίζουν οι εκδότες τύπου για τη χρήση των εκδόσεων τύπου από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας.
Ειδικότερα με την παρ. 4 της προτεινόμενης διάταξης προβλέπεται ότι το ποσοστό που λαμβάνουν οι δημιουργοί έργων που έχουν ενσωματωθεί σε έκδοση τύπου ανέρχεται σε είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) επί των εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων απασχολούν λιγότερο από το εξήντα τοις εκατό (60%) των δημιουργών με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί των εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων υπερβαίνουν το ανωτέρω ποσοστό απασχολούμενων με σχέση εξαρτημένης εργασίας.
Το δικαίωμα των δημιουργών είναι ανεκχώρητο, με εξαίρεση τη διαχείρισή του από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης σύμφωνα με τον ν. 4481/2017, και αντίθετοι συμβατικοί όροι είναι ανίσχυροι.
Τέλος, προβλέπεται ότι η εν λόγω ρύθμιση περιλαμβάνει τους δικαιούχους δημιουργούς και εκείνους οι οποίοι λαμβάνουν σύνταξη γήρατος ή σύνταξη αναπηρίας.
Με την παρ. 5 της προτεινόμενης διάταξης προβλέπεται ότι με απόφαση της Ολομέλειας της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) εκδίδεται Κανονισμός, με τον οποίο προσδιορίζονται τα κριτήρια σχετικά με την αμοιβή των εκδοτών από τους παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τη διαδικτυακή επισκεψιμότητα των αντικειμένων προστασίας, τα έτη δραστηριοποίησης και το μερίδιο στην αγορά των παρόχων υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας και των εκδοτών, τον αριθμό των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε κάθε εκδότη, καθώς και τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις δημοσιεύσεις και για τα δύο μέρη όσον αφορά την προβολή και τα διαφημιστικά έσοδα.
Αν εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή αίτησης για έναρξη της διαπραγμάτευσης από ένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη, δεν επιτευχθεί συμφωνία για το ύψος της αμοιβής, κάθε μέρος μπορεί να υποβάλλει εντός των επόμενων τριάντα (30) ημερών αίτημα, στο οποίο προσδιορίζεται η οικονομική του πρόταση, για τη συγκρότηση Έκτακτης Επιτροπής από την ΕΕΤΤ, σύμφωνα με το άρθρο 5 της υπ’ αρ. 1004/40/2021 Απόφασης της ΕΕΤΤ περί έκδοσης Κανονισμού Λειτουργίας της ΕΕΤΤ (Β’ 4660/2021).
Η Επιτροπή καλεί αμφότερα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλλουν υπόμνημα επί του αιτήματος εντός τριάντα (30) ημερών και, εφόσον αμφότερα τα μέρη υποβάλλουν υπόμνημα, τάσσει προθεσμία για αντίκρουση των εκατέρωθεν υπομνημάτων. Εν συνεχεία, η Επιτροπή εκδίδει εντός εξήντα (60) ημερών από την ημέρα που η ίδια θα ορίσει ως χρόνο ολοκλήρωσης της υποβολής απόψεων και υποβολής στοιχείων και υποβάλει στα ενδιαφερόμενα μέρη, ακόμα και αν δεν έλαβαν αμφότερα μέρος στην ενώπιόν της διαδικασία, εμπιστευτική γνωμοδότηση σχετικά με το εύλογο ύψος της αμοιβής κατ’ εφαρμογή των κριτηρίων του Κανονισμού.
Προς τον σκοπό της αποτελεσματικής άσκησης της γνωμοδοτικής αρμοδιότητάς της, η Επιτροπή δύναται με απόφασή της να ζητά από οποιοδήποτε από τα ενδιαφερόμενα μέρη να της παράσχει όλα τα αναγκαία οικονομικά στοιχεία για τον προσδιορισμό της ανωτέρω αμοιβής κατά τα κριτήρια που προβλέπονται στον Κανονισμό και να ρυθμίζει τη διατήρηση της ορατότητας του περιεχομένου των εκδοτών στα αποτελέσματα αναζήτησης έως την έκδοση της γνωμοδότησής της. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς τις εν λόγω αποφάσεις, η Επιτροπή της ΕΕΤΤ επιβάλλει στο μέρος που δεν συμμορφώνεται διοικητικό πρόστιμο ύψους από πενήντα χιλιάδες (50.000,00) ευρώ έως δέκα εκατομμύρια (10.000.000,00) ευρώ. Εάν κανένα από τα μέρη δεν αιτηθεί εμπρόθεσμα την έκδοση γνωμοδότησης από την Επιτροπή, αν τα μέρη δεν αποδεχθούν τη γνωμοδότηση της Επιτροπής και, εν γένει, αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το ύψος της αμοιβής, αυτή καθορίζεται προσωρινά με αίτηση οποιουδήποτε από τα μέρη από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων και οριστικά από το ίδιο Δικαστήριο κατά τη διαδικασία των περιουσιακών διαφορών του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας
Αναλυτικά το άρθρο 17 προβλέπει τα εξής:
1. Μετά από το άρθρο 51Α του ν. 2121/1993 (Α’ 25), περί της προστασίας προηγουμένως αδημοσίευτων έργων, προστίθεται άρθρο 51Β ως εξής:
«Άρθρο 51Β
Προστασία των εκδόσεων τύπου για επιγραμμικές χρήσεις
1. Για τους σκοπούς του παρόντος ως «έκδοση τύπου» νοείται μία συλλογή η οποία απαρτίζεται κυρίως από έργα λόγου δημοσιογραφικής φύσεως, μπορεί να περιλαμβάνει και άλλα έργα ή αντικείμενα προστασίας και
α) αποτελεί ένα μεμονωμένο αντικείμενο στο πλαίσιο μιας περιοδικής έκδοσης ή έκδοσης που ενημερώνεται τακτικά υπό ενιαίο τίτλο, όπως εφημερίδα ή περιοδικό γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος,
β) έχει σκοπό την παροχή στο ευρύ κοινό πληροφοριών που σχετίζονται με τις ειδήσεις ή με άλλα θέματα, και
γ) δημοσιεύεται σε οποιοδήποτε μέσον υπό την πρωτοβουλία, την εκδοτική ευθύνη και τον έλεγχο ενός παρόχου υπηρεσιών.
Οι περιοδικές εκδόσεις που έχουν επιστημονικούς ή ακαδημαϊκούς σκοπούς, όπως τα επιστημονικά περιοδικά, δεν θεωρούνται εκδόσεις τύπου για τους σκοπούς του παρόντος νόμου.
2. Οι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδότες τύπου έχουν, όσον αφορά την επιγραμμική χρήση των εκδόσεών τους από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, κατά την έννοια της περ. β) της παρ. 1 του άρθρου 2 του π.δ. 81/2018 (Α’ 151):
α) το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν, την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή με οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει και
β) το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν τη διάθεση στο κοινό, ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, κατά τρόπο ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και όταν ο ίδιος επιλέγει.
Τα ανωτέρω δικαιώματα δεν καταλαμβάνουν ιδιωτικές ή μη εμπορικές χρήσεις εκδόσεων τύπου από μεμονωμένους χρήστες, χρήσεις μεμονωμένων λέξεων ή πολύ σύντομων αποσπασμάτων εκδόσεων και πράξεις τοποθέτησης υπερσυνδέσμων. Πολύ σύντομα θεωρούνται τα αποσπάσματα, η χρήση των οποίων δεν επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των δικαιωμάτων των εκδοτών, η οποία επηρεάζεται ιδίως όταν η χρήση του αποσπάσματος αντικαθιστά το ίδιο το δημοσίευμα ή αποτρέπει τον ενδιαφερόμενο από την ανάγνωσή του.
3. Τα δικαιώματα της παρ. 2 δεν θίγουν τα δικαιώματα που παρέχονται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και το δίκαιο της Ένωσης σε δημιουργούς και άλλους δικαιούχους, σε σχέση με έργα και άλλα αντικείμενα προστασίας που ενσωματώνονται σε μια έκδοση τύπου. Τα δικαιώματα της παρ. 2 δεν αντιτάσσονται στους δημιουργούς και τους άλλους δικαιούχους και, ειδικότερα, δεν τους στερούν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τα έργα τους και άλλα αντικείμενα προστασίας ανεξάρτητα από την έκδοση τύπου στην οποία περιέχονται. Όταν ένα έργο ή άλλο αντικείμενο προστασίας περιλαμβάνεται σε έκδοση τύπου βάσει μη αποκλειστικής άδειας, δεν γίνεται επίκληση των δικαιωμάτων της παρ. 2 προκειμένου να απαγορευθεί η χρήση από άλλους εξουσιοδοτημένους χρήστες. Ομοίως, δεν γίνεται επίκληση των δικαιωμάτων της παρ. 2, προκειμένου να απαγορευθεί η χρήση έργων ή άλλων αντικειμένων, των οποίων η προστασία έχει λήξει.
4. Οι δημιουργοί έργων που έχουν ενσωματωθεί σε έκδοση τύπου λαμβάνουν ποσοστό επί των ετήσιων εσόδων που αποκομίζουν οι εκδότες τύπου για τη χρήση των εκδόσεων τύπου από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Το ποσοστό του προηγούμενου εδαφίου ανέρχεται σε είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) επί των ετήσιων εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων απασχολούν λιγότερο από το εξήντα τοις εκατό (60%) των δημιουργών με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί των εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων υπερβαίνουν το ανωτέρω ποσοστό απασχολούμενων με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Το δικαίωμα των δημιουργών είναι ανεκχώρητο, με εξαίρεση τη διαχείρισή του από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, και αντίθετοι συμβατικοί όροι είναι ανίσχυροι. Στους δικαιούχους δημιουργούς περιλαμβάνονται και εκείνοι οι οποίοι λαμβάνουν σύνταξη γήρατος ή σύνταξη αναπηρίας.
5. Με απόφαση της Ολομέλειας της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) εκδίδεται Κανονισμός, με τον οποίο προσδιορίζονται τα κριτήρια σχετικά με την αμοιβή των εκδοτών από τους παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τη διαδικτυακή επισκεψιμότητα των αντικειμένων προστασίας, τα έτη δραστηριοποίησης και το μερίδιο στην αγορά των παρόχων υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας και των εκδοτών, τον αριθμό των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε κάθε εκδότη, καθώς και τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις δημοσιεύσεις και για τα δύο μέρη όσον αφορά την προβολή και τα διαφημιστικά έσοδα. Αν εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή αίτησης για έναρξη της διαπραγμάτευσης από ένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη, δεν επιτευχθεί συμφωνία για το ύψος της αμοιβής, κάθε μέρος μπορεί να υποβάλλει εντός των επόμενων τριάντα (30) ημερών αίτημα, στο οποίο προσδιορίζεται η οικονομική του πρόταση, για τη συγκρότηση Έκτακτης Επιτροπής από την ΕΕΤΤ, σύμφωνα με το άρθρο 5 της υπ’ αρ. 1004/40/2021 Απόφασης της ΕΕΤΤ περί έκδοσης Κανονισμού Λειτουργίας της ΕΕΤΤ (Β’ 4660/2021). Η Επιτροπή καλεί αμφότερα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλλουν υπόμνημα επί του αιτήματος του δευτέρου εδαφίου της παρούσας εντός τριάντα (30) ημερών και, εφόσον αμφότερα τα μέρη υποβάλλουν υπόμνημα, τάσσει προθεσμία για αντίκρουση των εκατέρωθεν υπομνημάτων. Εν συνεχεία, η Επιτροπή εκδίδει, εντός εξήντα (60) ημερών από την ημέρα που η ίδια θα ορίσει ως χρόνο ολοκλήρωσης της υποβολής απόψεων και υποβολής στοιχείων, και υποβάλλει στα ενδιαφερόμενα μέρη, ακόμα και αν δεν έλαβαν αμφότερα μέρος στην ενώπιόν της διαδικασία, εμπιστευτική γνωμοδότηση σχετικά με το εύλογο ύψος της αμοιβής κατ’ εφαρμογή των κριτηρίων του Κανονισμού του πρώτου εδαφίου της παρούσας. Η Επιτροπή, προς τον σκοπό της αποτελεσματικής άσκησης της γνωμοδοτικής αρμοδιότητάς της, δύναται με απόφασή της να ζητά από οποιοδήποτε από τα ενδιαφερόμενα μέρη να της παράσχει όλα τα αναγκαία οικονομικά στοιχεία για τον προσδιορισμό της ανωτέρω αμοιβής κατά τα κριτήρια που προβλέπονται στον Κανονισμό του πρώτου εδαφίου και να ρυθμίζει τη διατήρηση της ορατότητας του περιεχομένου των εκδοτών στα αποτελέσματα αναζήτησης των παρόχων έως την έκδοση της γνωμοδότησής της. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς τις αποφάσεις του προηγούμενου εδαφίου, η Επιτροπή επιβάλλει στο μέρος που δεν συμμορφώνεται διοικητικό πρόστιμο ύψους από πενήντα χιλιάδες (50.000,00) ευρώ έως δέκα εκατομμύρια (10.000.000,00) ευρώ. Εάν κανένα από τα μέρη δεν αιτηθεί εμπρόθεσμα την έκδοση γνωμοδότησης από την Επιτροπή, αν τα μέρη δεν αποδεχθούν τη γνωμοδότηση της Επιτροπής και, εν γένει, αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το ύψος της αμοιβής, αυτή καθορίζεται προσωρινά με αίτηση οποιουδήποτε από τα μέρη από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων και οριστικά από το ίδιο Δικαστήριο κατά τη διαδικασία των περιουσιακών διαφορών του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Το αρμόδιο για τον προσωρινό και για τον οριστικό προσδιορισμό της αμοιβής Δικαστήριο δύναται, κατόπιν αιτήματος οποιουδήποτε διαδίκου που μπορεί να υποβάλλεται και πριν από την ορισθείσα δικάσιμο κατά τη διαδικασία του άρθρου 691 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας: (α) να διατάσσει την προσκόμιση των αναγκαίων για τον προσδιορισμό της αμοιβής αποδεικτικών στοιχείων από τα μέρη και (β) να ρυθμίζει προσωρινά τη διατήρηση της ορατότητας του περιεχομένου των εκδοτών στα αποτελέσματα αναζήτησης των παρόχων και να επιβάλει για κάθε παράβαση των διαταγών του χρηματική κύρωση, ύψους πενήντα χιλιάδων (50.000,00) ευρώ έως δέκα εκατομμυρίων (10.000.000,00) ευρώ, που περιέρχεται στο δημόσιο ταμείο.
Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου.
