Μία πρώην γραμματέας που εργαζόταν για τον διοικητή ενός ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης καταδικάστηκε για συνέργεια στις δολοφονίες περισσότερων από 10.505 ανθρώπων. Η Ίρμγκαρντ Φέρτσνερ, 97 ετών, προσλήφθηκε όταν ήταν έφηβη ως δακτυλογράφος στο Stutthof και εργάστηκε εκεί από το 1943 έως το 1945.
Η Φέρτσνερ, μία από τις λίγες γυναίκες που δικάστηκαν για ναζιστικά εγκλήματα εδώ και δεκαετίες, καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση με αναστολή. Αν και ήταν πολιτική υπάλληλος, ο δικαστής συμφώνησε ότι είχε πλήρη επίγνωση του τι συνέβαινε στο στρατόπεδο.
Περίπου 65.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι πέθαναν σε φρικτές συνθήκες στο Stutthof, μεταξύ των οποίων Εβραίοι κρατούμενοι, Πολωνοί και αιχμάλωτοι Σοβιετικοί στρατιώτες. Καθώς η Φέρτσνερ ήταν μόλις 18 ή 19 ετών εκείνη την εποχή, δικάστηκε σε ειδικό δικαστήριο ανηλίκων.
Το «έσκασε» όταν ξεκίνησε η δίκη – Χρειάστηκε 40 μέρες για να «σπάσει» τη σιωπή της
Όταν ξεκίνησε η δίκη τον Σεπτέμβριο του 2021, διέφυγε από το γηροκομείο που φιλοξενείτο και τελικά βρέθηκε από την αστυνομία σε έναν δρόμο του Αμβούργου.
Μια σειρά από διώξεις έχουν πραγματοποιηθεί στη Γερμανία από το 2011, μετά την καταδίκη του πρώην φρουρού του ναζιστικού στρατοπέδου θανάτου Τζον Ντέμιαντζουκ, η οποία δημιούργησε το δικαστικό προηγούμενο ότι το να είσαι φρουρός ήταν επαρκές στοιχείο για να αποδειχθεί η συνέργεια.
Η απόφαση αυτή σήμαινε επίσης ότι η πολιτική υπάλληλος Φέρτσνερ θα μπορούσε να δικαστεί, καθώς εργαζόταν απευθείας στον διοικητή του στρατοπέδου, όπως γράφει το BBC.
Χρειάστηκαν 40 ημέρες για να σπάσει τη σιωπή της στη δίκη, όταν είπε στο δικαστήριο: «Λυπάμαι για όλα όσα συνέβησαν. Λυπάμαι που ήμουν στο Stutthof εκείνη την εποχή -αυτό είναι το μόνο που μπορώ να πω».
Οι συνήγοροι υπεράσπισής της υποστήριξαν ότι θα έπρεπε να αθωωθεί λόγω αμφιβολιών σχετικά με το τι γνώριζε, καθώς ήταν μία από τις πολλές δακτυλογράφους στο γραφείο του Πάουλ-Βέρνερ Χόπε.
Ο ιστορικός που έπαιξε κομβικό ρόλο στη δίκη – Τι λένε επιζώντες
Ο ιστορικός Stefan Hordler έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δίκη, συνοδεύοντας δύο δικαστές σε μια επίσκεψη στον χώρο του στρατοπέδου. Από την επίσκεψη έγινε σαφές ότι η Φέρτσνερ είχε τη δυνατότητα να δει από το γραφείο του διοικητή μερικές από τις χειρότερες συνθήκες του στρατοπέδου.
Ο ιστορικός είπε στη δίκη ότι 27 μεταγωγικά που μετέφεραν 48.000 ανθρώπους έφτασαν στο Stutthof μεταξύ Ιουνίου και Οκτωβρίου 1944, αφού οι Ναζί αποφάσισαν να επεκτείνουν το στρατόπεδο και να επιταχύνουν τις μαζικές δολοφονίες με τη χρήση του αερίου Zyklon B.
Ο επιζών του στρατοπέδου Josef Salomonovic, ο οποίος ταξίδεψε για να καταθέσει στη δίκη, ήταν μόλις έξι ετών όταν ο πατέρας του πυροβολήθηκε στο Stutthof τον Σεπτέμβριο του 1944.
«Είναι έμμεσα ένοχη», δήλωσε στους δημοσιογράφους στο δικαστήριο τον περασμένο Δεκέμβριο, προσθέτοντας πως «ακόμη και αν απλώς καθόταν στο γραφείο και έβαλε τη σφραγίδα της στο πιστοποιητικό θανάτου του πατέρα μου».
Ένας άλλος επιζών, ο Manfred Goldberg, δήλωσε ότι η μόνη απογοήτευσή του ήταν ότι η ποινή των δύο ετών με αναστολή «φαίνεται να είναι λάθος». «Κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα έστελνε στη φυλακή μία 97χρονη, αλλά η ποινή θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα των εγκλημάτων», συμπλήρωσε.
«Αν ένας κλέφτης καταστημάτων καταδικάζεται σε δύο χρόνια, πώς είναι δυνατόν κάποιος που έχει καταδικαστεί για συνέργεια σε 10.000 φόνους να έχει την ίδια ποινή;», διερωτήθηκε.
Η δίκη της Φέρτσνερ θα μπορούσε να είναι η τελευταία για εγκλήματα της ναζιστικής εποχής
Η δίκη της Φέρτσνερ θα μπορούσε να είναι η τελευταία που διεξάγεται στη Γερμανία για εγκλήματα της ναζιστικής εποχής, αν και μερικές υποθέσεις εξακολουθούν να διερευνώνται.
Συγκεκριμένα, άλλες δύο υποθέσεις έχουν οδηγηθεί στο δικαστήριο τα τελευταία χρόνια για ναζιστικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο Stutthof.
Πέρυσι ένας πρώην φύλακας του στρατοπέδου κρίθηκε ακατάλληλος για δίκη, παρόλο που το δικαστήριο δήλωσε ότι υπήρχε «μεγάλος βαθμός πιθανότητας» να είναι ένοχος για συνέργεια.
Το 2020, ένας άλλος φρουρός του στρατοπέδου των SS, ο Bruno Dey, καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση ως ύποπτος για συνέργεια στη δολοφονία περισσότερων από 5.000 κρατουμένων.
