Αριθμός 1873/2022
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α2′ Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Θεόδωρο Κανελλόπουλο, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κυριάκο Μπαμπαλίδη, Παναγιώτη Βενιζελέα, Βρυσηίδα Θωμάτου και Γεώργιο Σχοινοχωρίτη – Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 26 Σεπτεμβρίου 2022, με την παρουσία και της γραμματέως Θεοδώρας Παπαδημητρίου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Των αναιρεσειουσών: 1) ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία “Τράπεζα EUROBANK Ανώνυμη Εταιρεία” και τον διακριτικό τίτλο “Eurobank”, η οποία εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα και 2) ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία “… Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις”, η οποία εδρεύει στο … και εκπροσωπείται νόμιμα. Εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Σπυρίδωνα Λάλα.
Των αναιρεσιβλήτων: 1) ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία “… ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ” και τον διακριτικό τίτλο “Ι. Α.Ε.”, που εδρεύει στον … και εκπροσωπείται νόμιμα, 2) Ι. του Κ., κατοίκου …, 3) ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία “… ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ, ΕΜΠΟΡΙΚΗ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ, ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ” και τον διακριτικό τίτλο “… Α.Ε.”, που εδρεύει στον … και εκπροσωπείται νόμιμα, 4) Α. του Κ., κατοίκου …, 5) Θ. του Ι., κατοίκου …, 6) Κ. του Ι., κατοίκου …, 7) Δ. του Ι., κατοίκου …, 8) Σ. του Ι., κατοίκου …, 9) Ε. του Ι., κατοίκου … και 10) Κ. του Ι., κατοίκου …. Εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Αλέξανδρο Στρίμπερη, ο οποίος ανακάλεσε την από 23-9-2022 δήλωσή του για παράσταση με το άρθρο 242 παρ.2 του Κ.Πολ.Δ. και παραστάθηκε στο ακροατήριο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 25-7-2016 αγωγή της ήδη πρώτης αναιρεσείουσας, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 2871/2017 του ίδιου Δικαστηρίου και 2868/2020 του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείουσες με την από 27-9-2020 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο πληρεξούσιος των αναιρεσειουσών ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος των αναιρεσιβλήτων την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Με την κρινόμενη από 27-9-2020 αίτηση αναίρεσης προσβάλλεται η αντιμωλία των διαδίκων εκδοθείσα υπ’ αριθ. 2868/2020 τελεσίδικη απόφαση του Εφετείου Αθηνών, που δέχθηκε τυπικά και κατ’ουσίαν την έφεση των αναιρεσιβλήτων κατά της υπ’ αριθ. 2871/2018 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και αφού εξαφάνισε κατά το εκκληθέν μέρος της την απόφαση αυτή, απέρριψε την εναντίον τους από 25-7-2016 αγωγή της αρχικά ενάγουσας ανώνυμης τραπεζικής εταιρίας με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ergasias Ανώνυμη Εταιρεία”. Η αίτηση αναίρεσης ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα (άρθρα 552, 553, 558, 564, 566 παρ. 1 ΚΠολΔ), ενώ καταβλήθηκε το υπό του άρθρου 495 § 3 Β δ’ ΚΠολΔ οριζόμενο παράβολο των 450 ευρώ. Η αίτηση αναίρεσης ασκήθηκε από την ανώνυμη τραπεζική εταιρία με την επωνυμία “Τράπεζα EUROBANK Ανώνυμη Εταιρεία”, ως καθολικής διαδόχου της αρχικής ως άνω διαδίκου λόγω διασπάσεως της τελευταίας με απόσχιση του κλάδου τραπεζικής δραστηριότητος και σύσταση της αναιρεσείουσας, και από την ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία “… Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις”, με την ιδιότητα της μη δικαιούχου διαδίκου ως διαχειρίστριας των απαιτήσεων της αλλοδαπής εταιρίας ειδικού σκοπού με την επωνυμία “… ACTIVITY COMPANY”, την ενεργητική νομιμοποίηση των οποίων αμφισβητούν με το κατατεθέν υπόμνημά τους οι αναιρεσίβλητοι. Ι. Κατά το άρθρο 68 ΚΠολΔ, δικαστική προστασία έχει το δικαίωμα να ζητήσει όποιος έχει άμεσο έννομο συμφέρον, ενώ, κατά το άρθρο 70 ΚΠολΔ, όποιος έχει έννομο συμφέρον να αναγνωριστεί η ύπαρξη ή η μη ύπαρξη κάποιας έννομης σχέσης, μπορεί να εγείρει σχετική αγωγή. Η νομιμοποίηση των διαδίκων (ενεργητική και παθητική) και το έννομο συμφέρον συνιστούν διακριτές διαδικαστικές προϋποθέσεις της δίκης, η συνδρομή αυτών ερευνάται αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο σε κάθε στάση της δίκης με ελεύθερη απόδειξη και η έλλειψή τους συνεπάγεται την απόρριψη της σχετικής αίτησης δικαστικής προστασίας ως απαράδεκτης. Ως νομιμοποίηση των διαδίκων νοείται η εξουσία διεξαγωγής ορισμένης δίκης για συγκεκριμένη έννομη σχέση, δηλαδή για βιοτική σχέση προσώπου με άλλο πρόσωπο ή με αντικείμενο, η οποία καθορίζεται κατά κανόνα από το ουσιαστικό δίκαιο ως προς τους φορείς της και το αντικείμενο της και η οποία έχει ως περιεχόμενο ή ως έννομη συνέπεια δικαίωμα ή υποχρέωση ή δέσμη δικαιωμάτων και υποχρεώσεων (ΟλΑΠ 18/2005). Για τη νομιμοποίηση των διαδίκων αρκεί ο ισχυρισμός του ενάγοντος ότι αυτός και ο εναγόμενος είναι υποκείμενα της επίδικης έννομης σχέσης και η παράθεση στην αγωγή των περιστατικών που θεμελιώνουν τον ισχυρισμό του, η μη απόδειξη των οποίων συνεπάγεται την απόρριψη της αγωγής ως κατ’ ουσίαν αβάσιμης, η δε απόκρουση της νομιμοποίησης ή της συνδρομής εννόμου συμφέροντος από τον εναγόμενο αποτελεί άρνηση και όχι ένσταση (ΑΠ 772/2014). Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 225 ΚΠολΔ η επέλευση της εκκρεμοδικίας δεν στερεί τους διαδίκους από την εξουσία να μεταβιβάσουν το επίδικο πράγμα ή δικαίωμα. Η μεταβίβαση του επίδικου πράγματος ή δικαιώματος δεν επιφέρει καμιά μεταβολή στη δίκη, κατά του μεταβιβάσαντος δε αυτό ενάγοντος δεν μπορεί να προταθεί έλλειψη νομιμοποιήσεως. Εξάλλου, το άρθρο 556 § 1 ΚΠολΔ ορίζει ότι δικαίωμα αναίρεσης έχουν, εφόσον νικήθηκαν ολικά ή εν μέρει στη δίκη που εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, ο ενάγων, ο εναγόμενος, ο εκκαλών, ο εφεσίβλητος,… οι καθολικοί και οι ειδικοί διάδοχοι, εφόσον απέκτησαν την ιδιότητα αυτή μετά την άσκηση της αγωγής. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων των άρθρων 225 και 556 § 1 ΚΠολΔ προκύπτει ότι αναίρεση δύνανται να ασκήσουν αυτοτελώς και παραλλήλως τόσο ο μεταβιβάσας το πράγμα ή το δικαίωμα αρχικός διάδικος, όσο και ο προς ον η μεταβίβαση, εφ’ όσον αυτός έγινε ειδικός διάδικος μετά την άσκηση της αγωγής (ΑΠ 922/2020, ΑΠ 1218/2019, ΑΠ 1597/2018, ΑΠ 1655/2017). Επίσης, δικαίωμα αναίρεσης παρέχει ο νόμος και στους καθολικούς διαδόχους, όπως επίσης και στους οιονεί καθολικούς διαδόχους του αρχικού διαδίκου (ΑΠ 433/2005, ΑΠ 1130/2006, ΑΠ 800/2018). Από τις διατάξεις του άρθρου 577 §§ 1-2 ΚΠολΔ προκύπτει ότι ο Άρειος Πάγος κατ` αρχήν ερευνά αυτεπαγγέλτως την συνδρομή των προϋποθέσεων του παραδεκτού της αναίρεσης μεταξύ των οποίων και η νομιμοποίηση του ασκούντος αυτήν, αν δε διαπιστωθεί έλλειψη κάποιας διαδικαστικής προϋποθέσεως, την απορρίπτει ως απαράδεκτη. Η αυτεπάγγελτη έρευνα του παραδεκτού ή μη γίνεται κατά ελεύθερη απόδειξη (ΑΠ 375/2015).
ΙΙ. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 10 § 1 του ν. 3156/2003 τιτλοποίηση απαιτήσεων είναι η μεταβίβαση επιχειρηματικών απαιτήσεων λόγω πώλησης με σύμβαση που καταρτίζεται εγγράφως μεταξύ του μεταβιβάζοντος και του αποκτώντος, σε συνδυασμό με την έκδοση και διάθεση, με ιδιωτική τοποθέτηση μόνον, ομολογιών οποιουδήποτε είδους ή μορφής, η εξόφληση των οποίων πραγματοποιείται: α) από το προϊόν είσπραξης των επιχειρηματικών απαιτήσεων που μεταβιβάζονται ή β) από δάνεια, πιστώσεις ή συμβάσεις παραγώγων χρηματοοικονομικών μέσων. Ως “ιδιωτική τοποθέτηση” θεωρείται η διάθεση των ομολογιών σε περιορισμένο κύκλο προσώπων, που δεν μπορεί να υπερβαίνει τα εκατόν πενήντα. “Μεταβιβάζων”, κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, μπορεί να είναι έμπορος με εγκατάσταση στην Ελλάδα και “αποκτών” νομικό μόνο πρόσωπο – ανώνυμη εταιρία – με σκοπό την απόκτηση και την τιτλοποίηση των απαιτήσεων (Εταιρία Ειδικού Σκοπού). Η εταιρία καταβάλλει το τίμημα και “τιτλοποιεί” τις απαιτήσεις εκδίδοντας αξιόγραφα “ομολογίες” ονομαστικής αξίας τουλάχιστον 100.000,00 ευρώ η κάθε μία (βλ. παρ. 5 του άρθρου αυτού). Στην πιο απλή μορφή της, η τιτλοποίηση συνίσταται στην εκχώρηση (μεταβίβαση λόγω πωλήσεως) απαιτήσεων από ένα ή περισσότερους τομείς δραστηριότητας μιας εταιρίας προς μια άλλη εταιρία, η οποία έχει ως ειδικό σκοπό την αγορά των εν λόγω απαιτήσεων έναντι τιμήματος. Το τίμημα καταβάλλεται από το προϊόν της διάθεσης σε επενδυτές ομολογιών, στο πλαίσιο ομολογιακού δανείου που η λήπτρια εταιρία εκδίδει για το σκοπό αυτό. Η πώληση των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 513 επ. του ΑΚ, η δε μεταβίβαση από τις διατάξεις των άρθρων 455 επ. του ΑΚ, εφόσον οι διατάξεις αυτές δεν αντίκεινται στις διατάξεις του νόμου αυτού (§ 6). Η σύμβαση μεταβίβασης των τιτλοποιούμενων απαιτήσεων καταχωρίζεται σε περίληψη που περιέχει τα ουσιώδη στοιχεία αυτής, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 2844/2000 (§ 8). Από την καταχώριση της σχετικής σύμβασης σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο επέρχεται η μεταβίβαση των τιτλοποιουμένων απαιτήσεων, εκτός αν άλλως ορίζεται στους όρους της σύμβασης, η μεταβίβαση αναγγέλλεται εγγράφως από τον μεταβιβάζοντα ή την εταιρεία ειδικού σκοπού στον οφειλέτη (§ 9). Ως αναγγελία λογίζεται η καταχώριση της σύμβασης στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου 3 του ν.2844/2000, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 8 του ιδίου άρθρου. Πριν από την αναγγελία δεν αποκτώνται έναντι τρίτων δικαιώματα που απορρέουν από τη μεταβίβαση (εκχώρηση) λόγω πώλησης της παρ. 1. Η ανωτέρω καταχώριση γίνεται με δημοσίευση (κατάθεση εντύπου, η μορφή του οποίου καθορίστηκε με την 161337/30-10-2003 – ΦΕΚ Β` 1688/2003 υπουργική απόφαση και ήδη με την 20783/09-11-2020 – ΦΕΚ Β` 4944/09-11-2020 – απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης) στο Ενεχυροφυλακείο του τόπου της κατοικίας ή της έδρας του μεταβιβάζοντος. Περαιτέρω, ο ως άνω νόμος προβλέπει ότι επί μίας τέτοιας μεταβιβάσεως επιχειρηματικών απαιτήσεων από Τράπεζα σε μία εταιρεία ειδικού σκοπού είναι δυνατό να ανατεθεί με έγγραφη σύμβαση, η οποία σημειώνεται στο δημόσιο βιβλίο του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 (§ 16), η διαχείριση των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων σε πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα, το οποίο στην περίπτωση που η εταιρεία ειδικού σκοπού (αποκτήσεως) δεν εδρεύει στην Ελλάδα, πρέπει να είναι εγκατεστημένο στην Ελλάδα. Ειδικότερα, για την ως άνω σύμβαση διαχειρίσεως, ορίζονται τα ακόλουθα: “Με σύμβαση που συνάπτεται εγγράφως η είσπραξη και εν γένει διαχείριση των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων μπορεί να ανατίθεται σε πιστωτικό ή χρηματοδοτικό Ίδρυμα που παρέχει νομίμως υπηρεσίες σύμφωνα με το σκοπό του στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, στον μεταβιβάζοντα ή και σε τρίτο, εφόσον ο τελευταίος είτε είναι εγγυητής των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων είτε ήταν επιφορτισμένο με τη διαχείριση ή την είσπραξη των απαιτήσεων πριν τη μεταβίβασή τους στον αποκτώντα. Αν η εταιρεία ειδικού σκοπού δεν εδρεύει στην Ελλάδα και οι μεταβιβαζόμενες απαιτήσεις είναι απαιτήσεις κατά καταναλωτών πληρωτέες στην Ελλάδα, τα πρόσωπα στα οποία ανατίθεται η διαχείριση πρέπει να έχουν εγκατάσταση στην Ελλάδα. Σε περίπτωση υποκατάστασης του διαχειριστή, ο υποκατάστατος ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρου με τον διαχειριστή”.
ΙΙΙ. Η ανάγκη αποσυμφορήσεως και απαλλαγής των ελληνικών συστημικών τραπεζών από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πελατών τους υπήρξε πιεστική, κι έτσι εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη με το ν. 4354/2015 (άρθρα 1 – 3) μία νέα διαδικασία μεταβιβάσεως, αποκτήσεως και διαχειρίσεως μη εξυπηρετούμενων και αργότερα και εξυπηρετούμενων τραπεζικών δανείων και πιστώσεων. Ωστόσο, με το ν. 4354/2015 δεν καταργήθηκε η καθιερωθείσα με το ν. 3156/2003 δυνατότητα αποκτήσεως και διαχειρίσεως επιχειρηματικών δανείων κ.λ.π. με τιτλοποίηση, αφού ρητά ορίσθηκε στο άρθρο 1 § 1 περ. δ` του ν. 4354/2015 ότι “Οι διατάξεις του παρόντος δεν επηρεάζουν την εφαρμογή των διατάξεων των νόμων 3156/2003 (Α` 157), ν. 1905/1990 (Α` 1411), 1665/1986 (Α` 194), 3606/2007 (Α` 195) και 4261/2014 (Α` 100) [ΑΠ 909/2021]. Περαιτέρω, με το ν. 4354/2015 εισήχθησαν στην ελληνική έννομη τάξη δύο διακριτά εταιρικά σχήματα οι “Εταιρείες Αποκτήσεως” (ΕΑΑΔΠ) και οι “Εταιρείες Διαχειρίσεως Απαιτήσεων εκ δανείων και πιστώσεων” (ΕΔΑΔΠ), οι οποίες δραστηριοποιούνται υπό την εποπτεία της Τραπέζης της Ελλάδος, ενώ προβλέπονται δύο νέα συμβατικά μορφώματα, η σύμβαση πώλησης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις και η σύμβαση διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις. Αμφότερα τα συμβατικά μορφώματα υπόκεινται σε περιορισμούς, ως προς τον τύπο, τα πρόσωπα που δικαιούνται να συμβληθούν και το περιεχόμενο τους (1 § 1 στ. α`, β`, 1 § 1 στ. γ`, 2 § 1 Ν. 4354/2015 κ.α.). Σύμφωνα με το άρθρο 1 § 1 στ. β` Ν. 4354/2015 συμβαλλόμενα μέρη στη σύμβαση πώλησης μπορούν να είναι μόνον πιστωτικά ιδρύματα ως πωλητές και μόνον ΕΑΑΔΠ ως αγοραστές. Αντίστοιχα στη σύμβαση διαχείρισης δύνανται να συμβάλλονται αφενός πιστωτικά ιδρύματα ή ΕΑΑΔΠ και αφετέρου ΕΔΑΔΠ. Ειδικότερα, οι ΕΔΑΔΠ είναι ανώνυμες εταιρίες ειδικού και αποκλειστικού σκοπού που αποτελούν χρηματοδοτικά ιδρύματα και οφείλουν να λαμβάνουν ειδική άδεια λειτουργίας από την ΤτΕ (παρ. 1α). Αντικείμενο της δραστηριότητάς τους ορίζεται η διαχείριση των απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις πιστωτικών ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων (άρθρο 1 παρ. 1α), οι οποίες μπορεί να είναι είτε καθυστερούμενες είτε ενήμερες. Το άρθρο 2 §§ 1 – 3 Ν. 4354/2015 προβλέπει ότι στις Εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (Ε.Δ.Α.Δ.Π.) δύναται να ανατίθεται η διαχείριση απαιτήσεων από συμβάσεις δανείων ή και πιστώσεων που έχουν χορηγηθεί ή χορηγούνται από πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, πλην του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (2 § 1 Ν. 4354/2015 και 2 § 5 στ. δ` Ν. 4261/2014 σε συνδυασμό). Η παραπάνω ρύθμιση εισάγει διττό περιορισμό ως προς το υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της. Εξουσιοδοτών μπορεί να είναι μόνον πιστωτικό ίδρυμα ή ΕΑΑΔΠ, ενώ διαχειριστής μπορεί να είναι μόνον αδειοδοτημένη ΕΔΑΔΠ (1 § 1 στ. α’ Ν.4354/2015 ). Αντίστοιχα, η μεταβίβαση απαιτήσεων από πιστωτικές συμβάσεις που ρυθμίζεται στο άρθρο 3 Ν.4354/2015, μπορεί να γίνεται μόνον προς αδειοδοτημένη ΕΑΑΔΠ (ή αλλοδαπή ανάλογη εταιρεία που έχει εγκατασταθεί νόμιμα στην Ελλάδα, με τις προϋποθέσεις του άρθρου 1 § 1β, στ`, ββ, και γγ` Ν.4354/2015). Επειδή, όπως προεκτέθηκε με το ν. 4354/2015 δεν καταργήθηκε η καθιερωθείσα με το ν. 3156/2003 δυνατότητα αποκτήσεως και διαχειρίσεως επιχειρηματικών δανείων κ.λπ., προς διερεύνηση είναι, αν από την παράλληλη και συνδυαστική εφαρμογή του ν. 4354/2015 με το ν. 3156/2003, ο διαχειριστής του ν. 4354/2015 διαθέτει πάντοτε την κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση του άρθρου 2 § 4, ανεξάρτητα από το εκάστοτε πλαίσιο, με το οποίο συντελείται η μεταβίβαση των υπό διαχείριση πιστώσεων, δηλαδή είτε στο πλαίσιο τιτλοποίησης του ν. 3156/2003, είτε στο πλαίσιο του ν. 4354/2015, ζήτημα για το οποίο έχουν εκδοθεί αντίθετες αποφάσεις Τμημάτων του Αρείου Πάγου. Ειδικότερα, με την ΑΠ 822/2022 έγιναν δεκτά τα εξής: “Η (…) εταιρία διαχείρισης δεν δύναται να επιδιώξει την εκπλήρωση της (…) απαίτησης στο όνομα και για λογαριασμό της εταιρίας που κατέστη δικαιούχος της απαίτησης με εκχώρηση, αφού ο ν. 3156/2003 δεν απονέμει στην εταιρία διαχείρισης την ιδιότητα του κατ` εξαίρεση νομιμοποιούμενου διαδίκου (μη δικαιούχου), όπως ρητά πράττει για τις εταιρίες διαχειρίσεως του ν. 4354/2015 στο άρθρο 2 § 4 αυτού. Ειδικότερα, με την παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 4354/2015 ιδρύεται μία κατ` εξαίρεση νομιμοποίηση, βάσει της οποίας οι ΕΔΑΠΔ νομιμοποιούνται να ενεργούν διαδικαστικές πράξεις αντί του δικαιούχου της απαίτησης, δηλαδή των ΕΑΑΔΠ, που μετά την κατ` άρθρο 3 ν. 4354/2015 κτήση των δανειακών απαιτήσεων με εκχώρηση από την αντίστοιχη (εκχωρήτρια) Τράπεζα καθίστανται ειδικοί διάδοχοι της Τράπεζας. Η ανάθεση της διαχείρισης στην, επιλεγόμενη από την ΕΑΑΔΠ, εταιρεία ΕΔΑΠΔ θα γίνει με σύμβαση κατά τους όρους του άρθρου 2 §§ 1-3 ν.4354/2015. Πηγή της νομιμοποιήσεώς της ΕΔΑΠΔ είναι η προαναφερόμενη συγκεκριμένη, ειδική, νομοθετική ρύθμιση, η οποία “απονέμει” στις εν λόγω εταιρίες την ιδιότητα του μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου με πανηγυρική διατύπωση. Αντιστοίχως, από την παράγραφο 14 του άρθρου 10 του ν.3156/2003, καθίσταται σαφές ότι οι προβλεπόμενες εκεί εταιρείες ενεργούν πράξεις διαχειρίσεως ως αντιπρόσωποι και για λογαριασμό της εταιρείας ειδικού σκοπού (αποκτήσεως), χωρίς να απονέμεται σε αυτές όμως η ιδιότητα του μη δικαιούχου ή μη υπόχρεου διαδίκου, έστω και έμμεσα χωρίς πανηγυρική διατύπωση ώστε ως μη δικαιούχος διάδικος, κατά παραχώρηση του νομοθέτη, να μπορούν να ασκούν αγωγές και άλλα ένδικα βοηθήματα ενώπιον των δικαστηρίων για τα δικαιώματα της εταιρείας αποκτήσεως, αιτούμενες έννομη προστασία στο όνομά τους. Η διάταξη του άρθρου 10 παρ. 14 του ν. 3156/2003 δεν απονέμει στις προαναφερόμενες εταιρίες διαχειρίσεως ενεργητική κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση προκειμένου να ασκήσουν τις ένδικες αυτοτελείς πρόσθετες παρεμβάσεις παρά μόνο ρυθμίζουν τους όρους και το πλαίσιο της εκτελέσεως εξώδικων διαχειριστικών (νομικών ή υλικών) πράξεων με σκοπό την είσπραξη (για λογαριασμό της εντολέως της, δικαιούχου) των απαιτήσεων από τους οφειλέτες. Τέλος, οι διατάξεις του ν. 4354/2015 για την κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση (ως μη δικαιούχων διαδίκων) των εταιρειών διαχείρισης δανείων δεν μπορούν να εφαρμοστούν αναλογικώς και επί των εταιρειών διαχείρισης του ν. 3165/2003, διότι η εταιρεία διαχείρισης του άρθρου 10 ν. 3156/2003 αναλαμβάνει με σύμβαση εντολής τη διαχείριση των αποκτώμενων απαιτήσεων χωρίς όπως προειπώθηκε να έχει ορισθεί εκ του νόμου μη δικαιούχος, κατ’ εξαίρεση νομιμοποιούμενος, διάδικος και επομένως δεν νομιμοποιείται να ενεργεί διαδικαστικές πράξεις για λογαριασμό της εντολέως της εταιρείας, ούτε η μεταξύ τους σύμβαση και η παροχή πληρεξουσιότητας μπορεί να καθιδρύσει κατ` εξαίρεση νομιμοποίηση. Πρόκειται για διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις που εξακολουθούν και ισχύουν παράλληλα για τις μεταβιβάσεις απαιτήσεων που γίνονται με τους δικούς του όρους και διαδικασία. Με το ν. 4354/2015 δεν καταργήθηκε η καθιερωθείσα με το ν. 3156/2003 δυνατότητα αποκτήσεως και διαχειρίσεως επιχειρηματικών δανείων κ.λπ. με τιτλοποίηση αλλά συνεχίζει ισχύουσα παράλληλα με το δικό της όμως νομοθετικό πλαίσιο”. Αντιθέτως, με την ΑΠ 1102/2022, όπως προκύπτει από το όλο περιεχόμενό της, έγινε δεκτό ότι κρίσιμο δεν είναι το νομικό πλαίσιο μεταβιβάσεως των απαιτήσεων αλλά το αν πρόκειται για εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4354/2015 (στις οποίες ρητά έχει απονεμηθεί από το νόμο η ιδιότητα του μη δικαιούχου διαδίκου), ανεξαρτήτως δηλαδή αν η μεταβίβαση της απαίτησης από τον αρχικό δικαιούχο προς τον ειδικό διάδοχο (εταιρείες ειδικού σκοπού – ΕΑΑΔΠ) και ακολούθως η ανάθεση από αυτόν της διαχείρισης έγινε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3156/2003 ή με βάση το ν. 4354/2015. Ομοίως, με την ως άνω απόφαση, έκριναν και οι αποφάσεις ΑΠ 1343/2022, ΑΠ 864/2022, ΑΠ 883/2021, ΑΠ 467/2021, ΑΠ 402/2021, ΑΠ 1260/2019, ΑΠ 368/2019. Στην προκειμένη περίπτωση, η δεύτερη αναιρεσείουσα ισχυρίζεται, για την ενεργητική της νομιμοποίηση, ότι η αλλοδαπή εταιρεία ειδικού σκοπού με την επωνυμία “… ACTIVITY COMPANY” (C…) που εδρεύει στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας κατέστη ειδική διάδοχος της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας υπό την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ergasias Ανώνυμη Εταιρία” κατόπιν μεταβίβασης σε αυτήν, μεταξύ άλλων, και της ένδικης απαιτήσεως, στο πλαίσιο τιτλοποίησης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις της ανωτέρω ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας σύμφωνα με τις διατάξεις Ν. 3156/2003, δυνάμει της από 24-6-2019 σύμβασης πώλησης και μεταβίβασης απαιτήσεων, περίληψη της οποίας καταχωρήθηκε νόμιμα την 24-6-2019 στα δημόσια βιβλία του άρθρου 3 του Ν. 2844/2000 του Ενεχυροφυλακείου Αθηνών στον Τόμο … με αυξ. αριθμό … και έλαβε αριθμό πρωτοκόλλου …/24-6-2019 (άρθρο 10 παρ. 8 του ν. 3156/2003). Ότι η διαχείριση των μεταβιβασθεισών απαιτήσεων ανατέθηκε αρχικά στην Τράπεζα “Eurobank Ergasias ΑΕ” (άρθρο 10 παράγραφοι 14, 15 του ν. 3156/2003) δυνάμει της από 24-6-2019 σύμβασης διαχείρισης επιχειρηματικών απαιτήσεων, περίληψη της οποίας καταχωρήθηκε νόμιμα την 24-6-2019 στα βιβλία του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 του Ενεχυροφυλακείου Αθηνών στον τόμο … με αυξ. αριθμό … και έλαβε αριθμό πρωτ. …/24-6-2019 (άρθρο 10 παράγραφος 16 του ν. 3156/2003). Ότι στις 20.03.2020 καταχωρήθηκαν στο ΓΕΜΗ: α) Η με αριθ. πρωτ. …/2020 απόφαση έγκρισης της διάσπασης δι’ απόσχισης του κλάδου της τραπεζικής δραστηριότητας της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ergasias Ανώνυμη Εταιρεία” και αριθμό ΓΕΜΗ … (η “Τράπεζα”) με σύσταση νέας εταιρείας – πιστωτικού ιδρύματος με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ανώνυμη Εταιρεία” (“Επωφελούμενη”), καθώς και του καταστατικού της επωφελούμενης εταιρείας, β) Η με αριθ. πρωτ. …/2020 η ανακοίνωση καταχώρησης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο και δημοσίευσης στον διαδικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ στοιχείων της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ergasias Ανώνυμη Εταιρεία” και γ) Η με αριθ. πρωτ. …/2020 ανακοίνωση για την καταχώρηση στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο και δημοσίευσης στον διαδικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ στοιχείων της νεοσυσταθείσας ανώνυμης εταιρείας – πιστωτικού ιδρύματος με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ανώνυμη Εταιρεία”, η οποία είναι καθολική διάδοχος της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία “Τράπεζα Eurobank Ergasias Α.Ε.”, λόγω διασπάσεως της τελευταίας με απόσχιση του κλάδου τραπεζικής δραστηριότητάς της και σύσταση της πρώτης τραπεζικής εταιρείας (άρθρο 16 ν. 2515/1997 και άρθρα 57 παρ. 3 και 59-74 του ν. 4601/2019) και, συνακόλουθα, υποκαθίσταται εκ του νόμου στα δικαιώματα της τελευταίας στην ένδικη υπόθεση. Ότι στην “Τράπεζα Eurobank Ανώνυμη Εταιρεία” περιήλθε, μεταξύ άλλων, και η διαχείριση της εταιρίας “…ACTIVITY COMPANY”. Ότι δυνάμει της από 30.03.2020 σύμβασης διαχείρισης επιχειρηματικών απαιτήσεων, περίληψη της οποίας καταχωρίστηκε νόμιμα την 29.04.2020 στα βιβλία του άρθρου 3 του ν. 2844/2000 του Ενεχυροφυλακείου Αθηνών στον τόμο … με αυξ. αριθμό … και έλαβε αριθμό πρωτ. …/29.04.2020 (άρθρο 10 παράγραφος 16 του ν. 3156/2003), η διαχείριση των απαιτήσεων της “… ACTIVITY COMPANY” ανατέθηκε στην εταιρεία ειδικού σκοπού με την επωνυμία “EUROBANK FPS Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις”, που εδρεύει στο … (άρθρο 10 παράγραφοι 14, 15 του ν. 3156/2003), όπως εκπροσωπείται νόμιμα, αδειοδοτηθείσα από την Τράπεζα της Ελλάδος σύμφωνα με τον νόμο 4354/2015, δυνάμει της με αριθ. 220/1/13.03.2017 απόφασης της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων [880/16.3.2017 ΦΕΚ (τ. Β’)]. Ότι σύμφωνα με την από 05.06.2020 απόφαση της Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης των μετόχων της εταιρείας, η επωνυμία της διαχειρίστριας ανωτέρω εταιρείας άλλαξε από “Eurobank FPS Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις” σε “… Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις” και ότι η με αριθμό …/10.06.2020 σχετική απόφαση της Υπηρεσίας Γ.Ε.Μ.Η. του Επιμελητηρίου Αθηνών, με την οποία εγκρίθηκε η τροποποίηση των άρθρων 1, 9 και 12, καθώς και η αναρίθμιση του καταστατικού της άνω εταιρείας καταχωρίσθηκε την 10.06.2020 στο Γ.Ε.Μ.Η. Με δεδομένη, ωστόσο, την ανακύψασα στη νομολογία διάσταση ως προς το θέμα της νομιμοποίησης των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων για την άσκηση διαδικαστικών πράξεων υπό το καθεστώς των νόμων 3156/2003 και 4354/2015, το Τμήμα τούτο κρίνει, ομόφωνα, ότι πέραν του ότι δημιουργείται ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος, είναι αναγκαίο για την ενότητα της νομολογίας, να παραπεμφθεί η υπόθεση στην Πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, κατά τα άρθρα 27 § 2β ν. 4938/2022 και 563 §§ 1 και 2β’ του ΚΠολΔ, προκειμένου να κριθεί, αν κατά την παράλληλη και συνδυαστική εφαρμογή των ν. 4354/2015 και ν. 3156/2003 οι Εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (Ε.Δ.Α.Δ.Π.) του ν. 4354/2015 διαθέτουν την κατ’ εξαίρεση νομιμοποίηση του άρθρου 2 § 4 του νόμου αυτού, έχοντας και τη δυνατότητα άσκησης διαδικαστικών εν γένει πράξεων, μόνον όταν η μεταβίβαση και η ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων στις εν λόγω εταιρείες πραγματοποιείται σύμφωνα με τις διατάξεις του ανωτέρω ν. 4354/2015 ή, αντιθέτως, διαθέτουν την ως άνω νομιμοποίηση ανεξάρτητα από το ειδικότερο νομικό πλαίσιο με βάση το οποίο συντελείται, εκάστοτε, η μεταβίβαση των υπό διαχείριση απαιτήσεων, δηλαδή όχι μόνον όταν η μεταβίβαση και η ανάθεση της διαχείρισης των απαιτήσεων αυτών στις εν λόγω εταιρίες πραγματοποιείται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4354/2015 αλλά και όταν η μεταβίβαση των απαιτήσεων και η αντίστοιχη ανάθεση της διαχείρισης γίνεται με βάση τις διατάξεις για την τιτλοποίηση των απαιτήσεων του ν. 3156/2003.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Παραπέμπει στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου την από 27-9-2020 αίτηση αναίρεσης των εταιριών “Τράπεζα EUROBANK Ανώνυμη Εταιρεία” και “…. Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις” κατά της υπ’ αριθ. 2868/2020 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών, σχετικά με το στο σκεπτικό αναφερόμενο ζήτημα.
ΚΡΙΘΗΚΕ και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 31 Οκτωβρίου 2022.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του, στις 10 Νοεμβρίου 2022.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
