Και το ελληνικό παράδοξο με την ακριβή χονδρεμπορική τιμή ρεύματος και τη φθηνή λιανική
Την εμφάνιση του έκανε ξανά το το ελληνικό παράδοξο με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος: Η χώρα μας τις τελευταίες μέρες του 2022 ήταν η ακριβότερη στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τη χρηματιστηριακή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά παραμένει από τα φθηνότερα κράτη στη λιανική πώληση, δηλαδή για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Οι τιμές
Ειδικότερα, τις τελευταίες μέρες τα κόμματα της αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ έχουν αναδείξει με επίσημα στοιχεία το γεγονός πως η Ελλάδα είναι ακριβότερη έναντι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος. Και μάλιστα την ώρα που οι τιμές του φυσικού αερίου TTF έχουν βουτήξει στα χαμηλά επίπεδα των 72 – 74 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Πράγματι στις 30 Δεκεμβρίου του 2022 η μέση τιμή της χρηματιστηριακής αγοράς ρεύματος στην Ελλάδα ήταν στα 229,21 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, στην Ισπανία μόλις 6,02 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, στην Πορτογαλία 5,90 ευρώ, στη Γερμανία 14,63 ευρώ, στην Ιταλία 179,51 ευρώ. Στις 31 Δεκεμβρίου πάλι οι τιμές ανάμεσα σε Ελλάδα και άλλες χώρες είχαν χαοτική διαφορά: Στην Ελλάδα ήταν στα 284,49 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, στην Ισπανία μόλις 2,65 ευρώ, ενώ στη Γερμανία η τιμή ήταν αρνητική -0,79 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Οι τέσσερις λόγοι
Που αποδίδονται όμως αυτές οι διαφορές;
Σε τέσσερις λόγους, όπως εξηγούν αρμόδιοι παράγοντες της αγοράς ενέργειας αποδίδονται οι μεγάλες διαφορές στις τιμές.
Οι ισχυροί άνεμοι, οι ΑΠΕ και τα συστήματα αποθήκευσης
1. Στην υπόλοιπη Ευρώπη έπνεαν τις προηγούμενες μέρες ισχυροί άνεμοι. Και σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό αιολικών πάρκων, έναντι της χώρας μας, στο ενεργειακό μίγμα υπερίσχυαν οι φθηνές ΑΠΕ. Στις 30 Δεκεμβρίου για παράδειγμα το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στην κατανάλωση ρεύματος στην Ελλάδα ήταν μόλις 15,9%, όταν στην Ισπανία ήταν 75,2%, στη Γερμανία 84,4% και στη Δανία 140,1%. Για το λόγο αυτό η τιμή χονδρεμπορικής ρεύματος στην Ελλάδα ήταν η υψηλότερη. Οι άνεμοι στην Ελλάδα ήταν από ασθενείς μέχρι ανύπαρκτοι. Μόλις 100 Μεγαβατ αιολικών δούλευαν σε σύνολο 4 Γιγαβάτ.
Όταν στην Ευρώπη την προαναφερόμενη μέρα αλλά και τις προηγούμενες έπνεαν τέτοιας έντασης άνεμοι με αποτέλεσμα το σύνολο των αιολικών πάρκων να δώσει ηλεκτρική ενέργεια συνολικής ισχύος άνω των 100 Γιγαβάτ. Επιπλέον, στα κράτη της Ευρώπης έχουν ήδη αναπτυγμένα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (μπαταρίες, υδροηλεκτρικά, αντλησιοταμιεύσεις) με αποτέλεσμα να υπάρχει διαθέσιμη φθηνή ηλεκτρική ενέργεια.
Στη χώρα μας η διείσδυση των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας βρίσκεται ακόμη σε στάδιο αδειοδότησης.
Επίσης οι φθηνοί υδροηλεκτρικοί σταθμοί της ΔΕΗ έχουν αυτήν την περίοδο μικρή συμμετοχή στο σύστημα ηλεκτρισμού προκειμένου να τηρούνται αποθέματα νερά για το ενδεχόμενο ξηρασίας το καλοκαίρι.
Η τιμολόγηση του φυσικού αερίου και ο λιγνίτης
2. Στην Ελλάδα επίσης, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές, οι παίκτες της αγοράς φυσικού αερίου ακολουθούν διαφορετικό τρόπο τιμολόγησης των ποσοτήτων του καυσίμου που αγοράζουν για τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Παίρνουν τις τιμές του προηγούμενου μήνα και όχι τις τιμές της spot αγοράς. Έτσι στην Ελλάδα το αέριο για τα εργοστάσια ρεύματος τον Δεκέμβριο ήταν ακριβότερο αν και το αέριο TTF έχει υποχωρήσει. Η χώρα μας με αυτό το μοντέλο είναι ευνοημένη όταν το TTF είναι ακριβό καθώς έχει πάρει τις χαμηλότερες τιμές του προηγούμενου μήνα.
Επιπλέον στην Ελλάδα ο βαθμός εξάρτησης της ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο είναι υψηλός, γύρω στο 40%. Οπότε οι μονάδες αερίου καθορίζουν την τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς. Και αυτό συμβαίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό είτε φυσάει είτε δεν φυσάει…
Αλλά και η αυξημένη συμμετοχή του επίσης ακριβού λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή – αποφασίστηκε για λόγους ασφάλειας εφοδιασμού – έχει σαν αποτέλεσμα την άνοδο της τιμής χονδρεμπορικής ρεύματος. Όσο οι ΑΠΕ στη χώρα μας παραμένουν με μικρή συμμετοχή στο σύστημα και όσο δεν αναπτύσσονται τα συστήματα αποθήκευσης οι τιμές στην Ελλάδα θα είναι υψηλότερες έναντι της Ευρώπης.
Οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις
3. Οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις ρεύματος είναι χαμηλής μεταφορικής ικανότητας.
Μεγάλα έργα, όπως η πρόσθετη διασύνδεση με τη Βουλγαρία, τώρα βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης. Έτσι, η χώρα μας στερείται της ικανότητας μεγαλύτερων εισαγωγών φθηνής ενέργειας.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς αν είχε υλοποιηθεί η νέα ηλεκτρική διασύνδεση της Βουλγαρίας και είχαν αναπτυχθεί επιπλέον φωτοβολταϊκά ισχύος 500 MW η τιμή χονδρεμπορικής ρεύματος στην Ελλάδα θα ήταν χαμηλότερη κατά 100 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Οι επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος
4. Παρά, όμως, το γεγονός των υψηλών τιμών της χονδρεμπορικής, η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του HEPI, έχει από τις χαμηλότερες τιμές ρεύματος στην Ευρώπη. Και αυτό αποδίδεται στην πολιτική των επιδοτήσεων που ακολουθεί η κυβέρνηση για την ανακούφιση νοικοκυριών κι επιχειρήσεων.
Το αποτέλεσμα είναι παρά τις υψηλές τιμές χονδρεμπορικής οι οικιακοί καταναλωτές και οι μικρές επιχειρήσεις να πληρώνουν από τις χαμηλότερες τιμές ρεύματος στην Ευρώπη, όπως προκύπτει από τις μηνιαίες έρευνες του HEPI , με αποτέλεσμα να ψαλιδίζεται η επιβάρυνση από τις αυξήσεις στη χονδρεμπορική ρεύματος.
