Απόφαση 30 / 2017 (Α2, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ)
Αριθμός 30/2017
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
A2’ Πολιτικό Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Δήμητρα Παπαντωνοπούλου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Αντώνιο Ζευγώλη, Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Γεώργιο Κοντό και Αβροκόμη Θούα, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 17 Οκτωβρίου 2016, με την παρουσία και της γραμματέως, Θεοδώρας Παπαδημητρίου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Μ. Γ. του Γ., κατοίκου …, ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ιωάννη Τόλη.
Των αναιρεσιβλήτων: 1) Α. συζύγου Κ. Π., το γένος Α. Ξ., κατοίκου … και 2) Α. Π. του Κ., κατοίκου …, οι οποίες εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Γεώργιο Κουφόπουλο.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 12-12-2012 αγωγή των ήδη αναιρεσιβλήτων, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά.
Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 6058/2013 του ίδιου Δικαστηρίου και 298/2015 του Μονομελούς Εφετείου Πειραιώς.
Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητά ο αναιρεσείων με την από 20/10/2015 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω.
Η εισηγήτρια Αρεοπαγίτης Αβροκόμη Θούα ανέγνωσε την από 7-10-2016 έκθεσή της, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της κρινόμενης αίτησης αναίρεσης. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος των αναιρεσιβλήτων την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επί της από 20-10-2015 αίτησης για αναίρεσης της 298/2015 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Πειραιώς.
Κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ.19 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόμιμη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες, ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζητήματα που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Από τη διάταξη αυτή, που αποτελεί κύρωση της παράβασης του άρθρου 93 παρ.3 του Συντάγματος προκύπτει ότι ο προβλεπόμενος από αυτή λόγος αναίρεσης ιδρύεται, όταν στην ελάσσονα πρόταση του νομικού συλλογισμού δεν εκτίθενται καθόλου πραγματικά περιστατικά (έλλειψη αιτιολογίας), ή όταν τα εκτιθέμενα δεν καλύπτουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του πραγματικού του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου για την επέλευση της έννομης συνέπειας που απαγγέλθηκε ή την άρνησή του(ανεπαρκής αιτιολογία), ή όταν αντιφάσκουν μεταξύ τους (αντιφατική αιτιολογία). Ειδικότερα, αντιφατικές αιτιολογίες έχει η απόφαση, όταν αλληλοαναιρούνται, αποδυναμώνοντας έτσι τη κρίση της απόφασης για την υπαγωγή ή μη της ατομικής περίπτωσης στο πραγματικό συγκεκριμένου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που συνιστά και το νομικό χαρακτηρισμό της ατομικής περίπτωσης. Αντίστοιχα, ανεπάρκεια αιτιολογίας υπάρχει όταν από την απόφαση δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που, είτε είναι κατά νόμο αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση στη συγκεκριμένη περίπτωση, της διάταξης ουσιαστικού δικαίου που εφαρμόστηκε, είτε αποκλείουν την εφαρμογή του, όχι όμως και όταν υφίστανται ελλείψεις στην ανάλυση, στάθμιση και γενικώς στην εκτίμηση των αποδείξεων, εφόσον το πόρισμα από την εκτίμηση αυτή εκτίθεται με σαφήνεια και πληρότητα (ΟλΑΠ15/2006). Ελλείψεις δε, αναγόμενες μόνο στην ανάλυση και στάθμιση των αποδεικτικών μέσων και γενικότερα ως προς την αιτιολόγηση του αποδεικτικού πορίσματος, αν αυτό διατυπώνεται σαφώς, δεν συνιστούν ανεπαρκείς αιτιολογίες(0λΑΠ861/1984). Δηλαδή δεν υπάρχει ανεπάρκεια αιτιολογίας, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτική, αλλά πλήρη αιτιολογία, αφού αναγκαίο να εκτίθεται σαφώς στην απόφαση είναι μόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε και όχι ο λόγος για τον οποίο αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε (ΑΠ74/2016). Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 561 παράγραφος 1 του ΚΠολΔ προκύπτει ότι η εκτίμηση από το δικαστήριο της ουσίας των πραγματικών περιστατικών, εφόσον δεν παραβιάστηκαν με αυτά κανόνες ουσιαστικού δικαίου, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί, ή εφόσον η εκτίμησή τους δεν ιδρύει λόγους αναίρεσης από τους αριθμούς 19 και 20 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ, είναι από τον Άρειο Πάγο ανέλεγκτη, ο δε αντίστοιχος λόγος αναίρεσης, από τον αριθ. 19 του άρθρ. 559 του Κ.Πολ.Δ., εκ του περιεχομένου του οποίου προκύπτει ότι δεν συντρέχει καμία από τις προαναφερθείσες εξαιρετικές περιπτώσεις απορρίπτεται ως απαράδεκτος, εφόσον πλέον πλήττεται η ουσία της υπόθεσης που δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο (ΑΠ2095/2009). Περαιτέρω, κατά τις διατάξεις των άρθρων 368 και 388 του ΚΠολΔ, προκύπτει ότι η ύπαρξη ανάγκης για διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, όταν ζητείται από κάποιο διάδικο, για ζητήματα που απαιτούν για να γίνουν αντιληπτά ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης, εναπόκειται στην κυριαρχική και μη ελεγχόμενη αναιρετικώς κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, το οποίο δεν υποχρεούται να δικαιολογήσει την απορριπτική κρίση του, καθόσον το σχετικό αίτημα δεν αποτελεί “ζήτημα”, κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ (ΑΠ1850/2007). Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση, κατά το ενδιαφέρον την αναιρετική διαδικασία μέρος, έγιναν δεκτά τα ακόλουθα: <Η πρώτη των εναγουσών (ήδη πρώτη των αναιρεσιβλήτων) είναι επικαρπώτρια και η δεύτερη (ήδη δεύτερη των αναιρεσιβλήτων) ψιλή κυρία μιας διώροφης οικοδομής, η οποία έχει ανεγερθεί σε τμήμα οικοπέδου ( ως κάθετη ιδιοκτησία ) επιφανείας 55 τ.μ. όπως εμφαίνεται με τα στοιχεία Ζ.Η.Λ.Κ.Ι.Ζ. στο από 17-4-σχεδιάγραμμα του πολιτικού μηχανικού … το οποίο προσαρτάται στην υπ’ αριθμ. …/26-3-1980 πράξη σύστασης οριζόντιας (κάθετης) ιδιοκτησίας της Συμβ/φου Πειραιά, … που έχει νόμιμα μεταγραφεί, με ποσοστό συνιδιοκτησίας εξ αδιαιρέτου στο όλο οικόπεδο 25%, το οποίο βρίσκεται στον Πειραιά στη διασταύρωση των οδών …. Επί της προσόψεως της ως άνω οικοδομής τους η οδός … είναι επικλινής με έντονη κλίση και μη προσβάσιμη έτσι σε οχήματα, αλλά με κλιμακωτή διαμόρφωση δηλαδή με σκαλοπάτια σε όλο το μήκος της στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο. Η μονοκατοικία των εναγουσών αποτελείται από ισόγειο όροφο αποτελούμενο από ενιαίο χώρο, κουζίνα και w.c., όπως και εσωτερική κλίμακα προς τον πρώτο όροφο, συνολικού εμβαδού 42,075 τ.μ., και από πρώτο πάνω από το ισόγειο όροφο, αποτελούμενο από δύο υπνοδωμάτια, λουτρό, οφφις και εσωτερική κλίμακα καθόδου στο ισόγειο, συνολικού εμβαδού 42,075 τ.μ., όπως και από εξώστη προς την οδό … και έχει οικοδομηθεί επί εδάφους με έντονες κλίσεις και προς βορράν συνορεύει με την ισόγεια επίσης κάθετη δυνάμει της ανωτέρω πράξης σύστασης οριζόντιας (κάθετης) ιδιοκτησίας, ιδιοκτησία του εναγομένου,(ήδη αναιρεσείοντος) η οποία βρίσκεται επί της οδού … αριθ.44. Εξαιτίας δε της κλίσης του εδάφους, η στάθμη ισογείου της όμορης ιδιοκτησίας του εναγομένου βρίσκεται ψηλότερα από τη στάθμη ισογείου της ιδιοκτησίας των εναγουσών κατά περίπου 3 μέτρα, με αποτέλεσμα η εξωτερική επιφάνεια του βορινού τοίχου της κουζίνας του ισογείου της μονοκατοικίας τους (διαστάσεων 2,80 ύψος επι 3 μέτρα πλάτος, ήτοι συνολικής επιφάνειας 8,40 τ.μ,), να βρίσκεται ολόκληρη σε επαφή με το υπόστρωμα (υπέδαφος) του πίσω (νότιου) ακαλύπτου χώρου της ιδιοκτησίας του εναγομένου, όπως και ο τοίχος αντιστήριξης, ύψους περίπου 4 μέτρων, ο οποίος είναι κτισμένος από τσιμεντολιθοδομή επιχρισμένη και αποτελεί το διαχωριστικό τοιχίο στο κοινό όριο μεταξύ των δύο πίσω ακάλυπτων χώρων των ιδιοκτησιών τους, να βρίσκεται επίσης σε επαφή με το υπέδαφος του νότιου (πίσω) ακάλυπτου χώρου της ιδιοκτησίας του εναγομένου μέχρι και σε ύψος περίπου 3 μέτρων από το δάπεδο του ακάλυπτου χώρου των εναγουσών. Στη συνέχεια από τα ίδια ως άνω αποδεικτικά μέσα αποδείχθηκε ότι περί τις αρχές Ιανουαρίου του έτους 2012 διαπιστώθηκε ότι στην εσωτερική επιφάνεια του άνω βορινού τοίχου της κουζίνας του ισογείου της μονοκατοικίας των εναγουσών εμφανίστηκαν έντονες υγρασίες σε τέτοιο σημείο μάλιστα που η επιφάνεια αυτή να παρουσιάζει έντονα χαρακτηριστικά αποσάθρωσης. Οι υγρασίες δε αυτές, διαπέρασαν και τα ντουλάπια της κουζίνας, τα οποία είναι σε επαφή με την επιφάνεια αυτή, και δημιούργησαν οσμές που καθιστούσαν προβληματική την ακώλυτη χρήση της ιδιοκτησίας των εναγουσών, ενώ παράλληλα διαπιστώθηκε ότι στο γωνιακό εξωτερικό υποστύλωμα του τοίχου της κουζίνας τους υπήρχε διάβρωση του σοβά από τις παραπάνω υγρασίες. Επίσης, στον προαναφερόμενο νότιο (πίσω) ακάλυπτο χώρο του όμορου ακινήτου του εναγομένου, εμβαδού περίπου 12 τ.μ., ο οποίος λειτουργούσε ως αυλή, υπήρχε μικρή αλιτάνα ή αλτάνα (μικρό, στενό χώρισμα παράλληλο προς τον τοίχο αυλής, όπου φυτεύονται λουλούδια, πρασιά) επιφανείας περίπου 1 τ.μ. με δέντρο λεμονιάς εντός αυτής, η οποία απείχε 0,60 με 0,70 μ. από το βορινό τοίχο της κουζίνας των εναγουσών. Ενώ, δε, ολόκληρο το υπόλοιπο δάπεδο του ως άνω ακάλυπτου χώρου ήταν στρωμένο με σκυρόδεμα, ο χώρος της αλτάνας, ήτοι πέριξ του κορμού της λεμονιάς, δεν ήταν στρωμένος με σκυρόδεμα ή άλλο υλικό το οποίο να αποτρέπει την εισροή υδάτων στο υπόστρωμα, δηλαδή στο χώμα που βρίσκεται σε επαφή με την εξωτερική επιφάνεια του βορινού τοίχου της κουζίνας. Έτσι το νερό ποτίσματος του δέντρου αλλά και τα όμβρια ύδατα περνούσαν μέσω της αλτάνας, περιμετρικά της οποίας δεν υπήρχε καμία περίφραξη, κάτω από το από σκυρόδεμα υπάρχον δάπεδο του ακάλυπτου χώρου του εναγομένου και διαχέονταν προς την όμορη εξωτερική επιφάνεια – του βορινού τοίχου της κουζίνας των εναγουσών, στη συνέχεια δε, διαπερνώντας τον τοίχο αυτόν, δημιούργησαν προβλήματα υγρασιών και ζημίες στην κάθετη ιδιοκτησία τους (ντουλάπια κουζίνας, τοιχοποιία, υδραυλικά κλπ.) Όλα δε τα ανωτέρω προκύπτουν και από την από 26-1-2012 προσκομιζόμενη τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού Γ. Κ., το υπ’ αριθμ. …/13-2-2012 έγγραφο της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Δήμου Πειραιά, καθώς και από την από 15-6-2012 τεχνική έκθεση του πολιτικού μηχανικού Ε. Δ.. Αποκλειστικά δε υπαίτιος για τις προπεριγραφόμενες ζημίες που υπέστη η ιδιοκτησία των εναγουσών είναι ο εναγόμενος ο οποίος από αμέλειά του ως μέσος συνετός ιδιοκτήτης κάθετης ιδιοκτησίας δεν έλαβε κανένα μέτρο, αν και όφειλε και μπορούσε, ώστε να διατηρεί τον πίσω (νότιο) ακάλυπτο χώρο της ιδιοκτησίας του σε τέτοια κατάσταση ώστε να μην μπορεί να προκύψει από αυτή οποιαδήποτε ζημία στην ιδιοκτησία των εναγουσών …». Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές το Εφετείο απέρριψε την έφεση του αναιρεσείοντος κατά της απόφασης του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, με την οποία υποχρεώθηκε αυτός να καταβάλει στις αναιρεσίβλητες ως αποζημίωση για την αποκατάσταση των λόγω της άνω υγρασίας υλικών ζημιών του ακινήτου τους, τα ποσά των 6.939 και 150 ευρώ σε κάθε μία αντίστοιχα, και για την αποκατάσταση της χρηματικής ικανοποίησης της δεύτερης αυτών λόγω της ηθικής της βλάβης, το ποσό των 100 ευρώ, ενώ έκανε δεκτή την έφεση του μόνο ως προς το ύφος της χρηματικής ικανοποίησης της ηθικής βλάβης της πρώτης, στην οποία επιδίκασε το ποσό των 400 ευρώ, με το νόμιμο τόκο όλα τα ανωτέρω ποσά. Από τις ανωτέρω παραδοχές, προκύπτει ότι έχει νόμιμη βάση και δη την απαιτούμενη αιτιολογία το αποδεικτικό πόρισμα της προσβαλλόμενης απόφασης, το οποίο είναι σαφές, ως προς τα ουσιώδη εν προκειμένω ζητήματα, της πρόκλησης της υγρασίας στο ακίνητο των αναιρεσιβλήτων από το όμορο ακίνητο ιδιοκτησίας του αναιρεσείοντος και της ύπαρξης αποκλειστικής υπαιτιότητας του τελευταίου στην από αμέλεια μη αποτροπή της, αφού καλύπτεται χωρίς λογικά κενά και αντιφάσεις και με σαφήνεια και πληρότητα το πραγματικό του εδώ εφαρμοστέου κανόνα ουσιαστικού δικαίου της διάταξης του άρθρου 914ΑΚ, κατά τρόπο που καθίσταται ευχερής ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής της, απορριπτομένων ως αβασίμων όσων περί του αντιθέτου υποστηρίζει ο αναιρεσείων με τον από το άρθρο 559 αριθμ.19 ΚΠολΔ πρώτο λόγο της αίτησης αναίρεσης. Το Εφετείο, εξάλλου, δεν ήταν υποχρεωμένο να αιτιολογήσει ειδικότερα την μη απόδειξη των αρνητικών ως προς την υπαιτιότητα του αναιρεσείοντος ισχυρισμών, ούτε την (έστω και σιωπηρή) απόρριψη του αιτήματός του για διενέργεια πραγματογνωμοσύνης και η περιλαμβανόμενη στον ίδιο λόγο αναίρεσης σχετική αιτίαση του τελευταίου δεν ιδρύει την προαναφερόμενη αναιρετική πλημμέλεια και είναι απαράδεκτη. Ομοίως απαράδεκτες είναι και οι επικαλούμενες στα πλαίσια του ίδιου λόγου πλημμέλειες ως προς την εκτίμηση και την αξιολόγηση των εισφερθεισών αποδείξεων σε σχέση με τις προαναφερθείσες παραδοχές της προσβαλλόμενης απόφασης, εφόσον ο αναιρεσείων με τις εν λόγω αιτιάσεις, κατ’ επίφαση της παράβασης του άρθρου 559 αριθμ.19 ΚΠολΔ, επιχειρεί να πλήξει την αναιρετικώς ανέλεγκτη επί της ουσίας κρίση του Εφετείου.
Ο από το αρθ. 559 αρ. 10 περ. β’ ΚΠολΔικ λόγος αναίρεσης, σχετικά με την παράλειψη του δικαστηρίου της ουσίας να διατάξει πραγματογνωμοσύνη, ιδρύεται μόνο στην περίπτωση που η πραγματογνωμοσύνη ζητήθηκε από τους διαδίκους και το δικαστήριο δέχθηκε ότι πρόκειται για ζήτημα για την αντίληψη του οποίου απαιτούνται ειδικές (ιδιάζουσες) γνώσεις επιστήμης και τέχνης (ΑΠ 1071/2006). Στην συγκεκριμένη περίπτωση, εφόσον, σύμφωνα με τις ανωτέρω παραδοχές της προσβαλλόμενης απόφασης, δεν κρίθηκε(έστω και εμμέσως), ότι η αντίληψη του ζητήματος της πρόκλησης της υγρασίας στο ακίνητο των αναιρεσιβλήτων απαιτεί ιδιάζουσες γνώσεις επιστήμης, ο δεύτερος λόγος αναίρεσης με τον οποίο προβάλλεται η από την άνω διάταξη πλημμέλεια της παράλειψης του Εφετείου να διατάξει σχετική πραγματογνωμοσύνη είναι αβάσιμος.
Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η αίτηση αναίρεσης, να διαταχθεί η εισαγωγή του κατατεθέντος παραβόλου στο δημόσιο ταμείο (αρθρ.495 παρ.4 ΚΠολΔ) και να καταδικαστεί ο ηττηθείς αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων (αρθρ.176,183 ΚΠολΔ), όπως ορίζονται ειδικότερα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 20 Οκτωβρίου 2015 αίτηση του Μ. Γ. για αναίρεση της 298/2015 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Πειραιώς.
Διατάσσει την εισαγωγή του κατατεθέντος παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων, το ποσό των οποίων ορίζει σε χίλια οκτακόσια (1.800) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 29 Νοεμβρίου 2016.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του, στις 10 Ιανουαρίου 2017.
H ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
