359/2016 (Τμήμα Β’ Τριμελούς σύνθεσης)
1. Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή: α) οι πρώτη και τρίτη ενάγουσες ζητούν να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να τους καταβάλει, σε κάθε μία από αυτές, το ποσό των 100.000,00 ευρώ, β) η πρώτη ενάγουσα ζητεί ως ασκούσα τη γονική μέριμνα των δύο ανηλίκων τέκνων της, να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να καταβάλει σε κάθε ένα από αυτά το ποσό των 100.000,00 ευρώ, και β) ο δεύτερος ενάγων, ο οποίος, με το από 15-12-2015 νομίμως κατατεθέν υπόμνημά του, περιόρισε το αίτημά του κατά το ήμισυ από καταψηφιστικό σε αναγνωριστικό, ζητεί να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να του καταβάλλει το ποσό των 50.000,00 ευρώ και να αναγνωριστεί η υποχρέωση του εναγομένου Δήμου να του καταβάλλει το επιπλέον ποσό των 50.000,00 ευρώ. Τα παραπάνω ποσά ζητούν οι ενάγοντες ως αποζημίωση, κατ΄ άρθρα 105 – 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα σε συνδυασμό με το άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα, για την αποκατάσταση της ψυχικής οδύνης την οποία υποστηρίζουν ότι υπέστησαν, από τις παράνομες, κατά τους ισχυρισμούς τους, παραλείψεις των οργάνων του εναγομένου, οι οποίες οδήγησαν στο θάνατο του υπαλλήλου του εναγομένου Δήμου …, συζύγου της πρώτης ενάγουσας και πατέρα των υπολοίπων εναγόντων. Το ποσό αυτό ζητούν να τους επιδικαστεί νομιμοτόκως από την επομένη του θανάτου του συζύγου και πατέρα τους, ήτοι από 18-04-2013, άλλως από της επιδόσεως της αγωγής, καθώς και να κηρυχθεί η απόφαση που θα εκδοθεί προσωρινώς εκτελεστή.
2. Επειδή, με τις υπ΄ αριθμούς 11/16-02-2015 και 34/17-11-2015 Πράξεις της Προέδρου του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λαμίας οι πρώτη και τρίτη ενάγουσες απαλλάχτηκαν από την υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου λόγω πενίας για την άσκηση της κρινόμενης αγωγής ατομικά αλλά για λογαριασμό των ανηλίκων τέκνων της πρώτης, ενώ ο δεύτερος ενάγων κατέβαλε το ανάλογο τέλος δικαστικού ενσήμου για το καταψηφιστικό μέρος της απαίτησής του (βλ. σχετικά το υπ΄ αριθμόν 1830/14-12-2015 σειράς Η 7781601 διπλότυπο είσπραξης τύπου Α΄ της Δ.Ο.Υ. Καρπενησίου). Ενόψει, δε, του ότι η κρινόμενη αγωγή ασκείται και κατά τα λοιπά παραδεκτώς πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω ως προς τη νομική και ουσιαστική βασιμότητά της.
3. Επειδή, ο Εισαγωγικός Νόμος του Αστικού Κώδικα (Εισ.Ν.Α.Κ., α.ν. 2783/1941 – Α΄ 29) ορίζει στο άρθρο 105 ότι: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης, που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. …» και στο άρθρο 106 ότι: «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους.». Περαιτέρω, στο άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα (π.δ/γμα 456/1984 – Α΄ 164) ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. … Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης.» και στο άρθρο 300 του αυτού Κώδικα ότι: «Αν εκείνος που ζημιώθηκε συντέλεσε από δικό του πταίσμα στη ζημία ή την έκτασή της, το δικαστήριο μπορεί να μην επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της. Το ίδιο ισχύει και όταν εκείνος που ζημιώθηκε παρέλειψε να αποτρέψει ή να περιορίσει τη ζημία ή δεν επέστησε την προσοχή του οφειλέτη στον κίνδυνο ασυνήθιστα μεγάλης ζημίας, τον οποίο ο οφειλέτης ούτε γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει. …».
4. Επειδή, όπως έχει κριθεί κατά την έννοια των παραπάνω διατάξεων του Εισ.Ν.Α.Κ., ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξεως ή από την μη νόμιμη παράλειψη εκδόσεως εκτελεστής διοικητικής πράξεως, αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες ή μη νόμιμες παραλείψεις οφειλομένων υλικών ενεργειών των οργάνων του Δημοσίου ή των Ν.Π.Δ.Δ. ή των Ο.Τ.Α., εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες συνάπτονται με την οργάνωση και λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών και δεν σχετίζονται με την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας τους ούτε οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα του οργάνου που ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων (βλ. Α.Ε.Δ. 5/1995, βλ., επίσης, ενδεικτικά Σ.τ.Ε. 1521/2015, 1747/2014, 395/2010, 1921/2007, 2796/2006 επταμ., 2463/1998 επταμ., 3045/1992 Ολομ. κ.ά.). Από τις ίδιες διατάξεις συνάγεται ότι υπάρχει ευθύνη του Δημοσίου ή των Ν.Π.Δ.Δ. ή των Ο.Τ.Α., εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου, όχι μόνο όταν με πράξη ή παράλειψη οργάνου του Δημοσίου παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη νομοθεσία, τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστεως (βλ. Σ.τ.Ε. 2327, 4410/2015, 522, 950, 975, 1396 επταμ., 3792, 4736/2014, 149 επταμ., 1183, 3113/2013, 988/2012, 3636/2011 επταμ. κ.ά.). Ο κατά τα ανωτέρω παράνομος χαρακτήρας της ζημιογόνου πράξεως, παραλείψεως ή υλικής ενέργειας αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη του Δημοσίου ή των Ν.Π.Δ.Δ. ή των Ο.Τ.Α., χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου του (βλ. Σ.τ.Ε. 4410, 3539/2015, 950, 522/2014, 2271 επταμ., 1183/2013, 3322/2012 επταμ., 4133/2011 επταμ., 1413/2006 επταμ. κ.ά.). Εξάλλου, απαραίτητη προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης υλικής ενέργειας του δημόσιου οργάνου και της επελθούσας ζημίας. Αιτιώδης σύνδεσμος υπάρχει όταν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η πράξη ή η παράλειψη είναι επαρκώς ικανή (πρόσφορη) και μπορεί, αντικειμενικά κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει τη ζημία (βλ. Σ.τ.Ε. 7/2016, 4410/2015, 522, 975, 1396 επταμ./2014, 2271 επταμ., 1183/2013, 1219/2012, 288/2011, 334/2008 επταμ. κ.ά.). Το δε Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. και οι Ο.Τ.Α., συντρεχουσών και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, υποχρεούνται να αποκαταστήσουν κάθε θετική ή αποθετική ζημία, ενώ τα δικαστήρια της ουσίας μπορούν, επί πλέον, να επιδικάσουν, σε περίπτωση θανατώσεως προσώπου, εύλογη χρηματική ικανοποίηση στην οικογένεια αυτού λόγω ψυχικής οδύνης κατ’ ανάλογη εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 932 εδαφ. γ΄ του Αστικού Κώδικα, η οποία αποσκοπεί στην ηθική παρηγοριά και την ψυχική ανακούφιση των μελών της οικογενείας του θανόντος, όσο αυτό γίνεται, από τον ψυχικό πόνο που δοκιμάζουν κατά το χρόνο του θανάτου αυτού (βλ. Σ.τ.Ε. 3329, 3552/2014, 1405/2013, 1219, 3595/2012, 288, 1066, 4133 επταμ./2011, 3457/2003, 1221-4/2002 κ.ά.). Για τον υπολογισμό δε του ύψους της χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ψυχικής οδύνης, το δικαστήριο της ουσίας λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τις συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος και το βαθμό της ψυχικής συγκινήσεως που ο θάνατος αυτός προκάλεσε στο συγκεκριμένο μέλος της οικογενείας του θανόντος, αναλόγως της ηλικίας του, της προσωπικότητάς του, της καταστάσεως της υγείας του κ.λπ. (βλ. Σ.τ.Ε. 3329/2014, 1405/2013, 2100/2006 επταμ. κ.ά.).
5. Επειδή, περαιτέρω, το ν.δ/γμα 86 της 10/18.01.1969 «Δασικός Κώδιξ» (Α΄ 7) ορίζει στο άρθρο 147 παρ. 1 ότι: «Η διαχείρισις των δημοτικών και κοινοτικών δασών και δασικών περιοχών ενεργείται, κατά τον παρόντα κώδικα, υπό των οικείων δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων ….» και στο άρθρο 227 ότι: «Δασικαί οδοί θεωρούνται αι οδοί αι εξυπηρετούσαι, εντός ή εκτός των δασών, την εκμετάλλευσιν και τας μεταφοράς των δασικών προϊόντων, ως και τα πάσης φύσεως δασικά έργα και μη συμπίπτουσαι μετά του δικτύου της εθνικής ή επαρχιακής οδοποιϊας της χώρας.». Ακόμη, ο ν. 1845/1989 «Ανάπτυξη και αξιοποίηση της αγροτικής έρευνας και τεχνολογίας-Δασοπροστασία και άλλες διατάξεις.» (Α’ 102) ορίζει στο άρθρο 36 ότι: «1. Αντικείμενο της δασοπροστασίας είναι: α. Η προστασία των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων … από κάθε κίνδυνο από τον οποίο απειλούνται και ιδιαίτερα τις πυρκαγιές, την όξινη βροχή, την παράνομη υλοτομία, εκρίζωση, εκχέρσωση και βόσκηση καθώς και την παράνομη κατάληψη, οικοπεδοποίηση, περίφραξη και ανέγερση κάθε μόνιμου ή πρόχειρου κτίσματος ή παραπήγματος. β … γ. … δ. Η φύλαξη … των έργων δασικής οδοποιίας και δασικών μεταφορικών εγκαταστάσεων … και γενικότερα κάθε έργου δασικής ανάπτυξης και εξυπηρέτησης. ε. Η άσκηση ελέγχου στη διακίνηση των κάθε είδους δασικών προϊόντων και η λήψη των απαραίτητων μέτρων για την πρόληψη και καταστολή παρανομιών κατά τις μεταφορές δασικών προϊόντων διατάξεις. στ. … ζ. … η. … 2. Η κατά την προηγούμενη παράγραφο δασοπροστασία εξασφαλίζεται με προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα. 3. …», στο άρθρο 39 παρ. 1 ότι: «Η κατά το άρθρο 36 του παρόντος νόμου δασική προστασία ασκείται, στα πλαίσια των οικείων διατάξεων, από όλους γενικά τους δασικούς υπαλλήλους που τοποθετούνται και υπηρετούν στις δασικές υπηρεσίες, εξαιρουμένης της περίπτωσης η΄, όπου ο έλεγχος ασκείται από δασικούς υπαλλήλους των κλάδων δασολογικού, δασοπονικού και δασοφυλάκων.». Τέλος, ο προϊσχύον Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄ 114) όριζε στο άρθρο 75 παρ. 1 ότι: «Οι δημοτικές και οι κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) Ανάπτυξης, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: … 13. Η Εκμετάλλευση δημοτικών και κοινοτικών δασών.» και στο άρθρο 197 ότι: «1. Η Διαχείριση, η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση των δημοτικών ή κοινοτικών δασών και των δασικών γενικά εκτάσεων γίνεται σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία. …», ενώ ο Κώδικας Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3584/2007 (Α΄ 143) ορίζει στο άρθρο 51 ότι: «1. Οι υπάλληλοι έχουν δικαίωμα στη διασφάλιση συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας τους. 2. Για τους όρους υγιεινής και ασφάλειας του χώρου εργασίας των υπαλλήλων και για τον έλεγχο τήρησης τους ισχύουν οι ειδικές διατάξεις.».
6. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου της δικογραφίας, στα οποία περιλαμβάνεται και το με αριθμό πρωτοκόλλου 16447/4318/26-08-2013 Πόρισμα Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (Ε.Δ.Ε.) του διενεργούντος την Ε.Δ.Ε. Προϊσταμένου της Διοικητικής Υπηρεσίας του Δήμου Μακρακώμης καθώς και η από 17-04-2013 έκθεση αυτοψίας του Αστυνόμου Β΄ … και του Υπαρχιφύλακα … του Α.Τ. Μακρακώμης, προκύπτουν τα εξής: Η πρώτη των εναγόντων ήταν σύζυγος και οι υπόλοιποι ενάγοντες, όπως και τα ανήλικα τέκνα της πρώτης ενάγουσας, τέκνα του …, μονίμου υπαλλήλου του εναγομένου Δήμου Μακρακώμης, ο οποίος υπηρετούσε στο βαθμό Γ΄ της κατηγορίας Υ.Ε. του κλάδου Υ.Ε. Δασοφυλάκων (βλ. σχετικά το 20442/10-10-2012 πιστοποιητικό υπηρεσιακών μεταβολών του Δημάρχου Μακρακώμης). Ο εν λόγω εργαζόμενος του Δήμου εκτελούσε, ως μοναδικός δασοφύλακας του Δήμου, καθήκοντα δασοφύλακα του Κοινοτικού Δάσους της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού του Δήμου Μακρακώμης νομού Φθιώτιδας, εκτάσεως 12.500,00 στρεμμάτων, με ωράριο εργασίας, κατ΄ επιλογήν του, από 07:00 π.μ. έως 15:00 μ.μ. και μοναδικό χορηγηθέν ατομικό μέσο προστασίας, από το 2011 και μετά, ένα ζευγάρι άρβυλα. Διενεργούσε περιπολίες μόνος του, κάνοντας χρήση του ΚΗΙ – 1365 οχήματος τύπου JEEP του Δήμου, και εάν συνέτρεχε λόγος ενημέρωνε κατ΄ αρχήν τον Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού και μετά το Δήμο, ο οποίες διέθετε και ειδικό μηχάνημα (JCB) για την απομάκρυνση ογκωδών αντικειμένων με αριθμό κυκλοφορίας ME – 113071 (βλ. σχετικά την 24171/30-09-2014 βεβαίωση του Δημάρχου Μακρακώμης με τα συνημμένα σε αυτήν έγγραφα και το 24171/4840/13-10-2014 έγγραφο του ιδίου). Στις 17-04-2013 ο παραπάνω εργαζόμενος προσήλθε κανονικά στην υπηρεσία του και, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, αφού διαπίστωσε ότι στη θέση «Βρύση Γκράβαρη» επί του δασικού δρόμου υπήρχε πεσμένο δέντρο (έλατος), το οποίο είχε κλείσει τη διέλευση προς το δάσος, όπου ήταν ο φυσικός χώρος εργασίας του, προσπάθησε να το απομακρύνει από το δρόμο κόβοντας τα κλωνάρια του, με αποτέλεσμα, κατά την προσπάθειά του αυτή, να καταπλακωθεί από ένα κλωνάρι του δέντρου και να επέλθει ο θάνατός του από ασφυξία (βλ. σχετικά την υπ΄ αριθμ. 378/09-05-2013 ιατροδικαστική έκθεση νεκροψίας – νεκροτομής της Ιατροδικαστικής Σχολής Αθηνών, καθώς και το 932/18-04-2013 πιστοποιητικό θανάτου του Νεκροτομείου Αθηνών). Το πτώμα του ανακαλύφθηκε από δύο περιπατητές περί ώρα 18:50, διεκομίσθη δε αυτός, ήδη νεκρός, με ασθενοφόρο του Ε.Κ.Α.Β. στο Γενικό Νοσοκομείο Καρπενησίου. Κατόπιν τούτου διενεργήθηκε Ε.Δ.Ε., σύμφωνα με το πόρισμα της οποίας ο θάνατος του … σχετίζεται αιτιωδώς με την εκτέλεση των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Οι δε ενάγοντες, σύζυγος και τέκνα του αποβιώσαντος ως άνω εργαζομένου στο Δήμο Μακρακώμης άσκησαν την κρινόμενη αγωγή, με την οποία υποστηρίζουν ότι ο θάνατός του επήλθε λόγω παράνομων παραλείψεων των οργάνων του εναγομένου. Συγκεκριμένα, ισχυρίζονται ότι ο εναγόμενος Δήμος δεν είχε εφοδιάσει, ως όφειλε, τον …, πέραν του υπηρεσιακού οχήματος, με ιδιαίτερα μέτρα προστασίας και με υλικοτεχνικά μέσα προκειμένου να πραγματοποιεί τις απαραίτητες περιπολίες, ούτε του παρείχε συνοδό κατά την εκτέλεση της περιπολίας προκειμένου να τον συνδράμει στην αντιμετώπιση τυχόν κινδύνου, ούτε τον είχε προμηθεύσει με το απαραίτητο μέσο επικοινωνίας (πχ. ασύρματο), παραλείψεις για τις οποίες είχε πολλάκις διαμαρτυρηθεί ο παραπάνω δασοφύλακας στα αρμόδια όργανα του εναγομένου. Περαιτέρω, υποστηρίζουν ότι καίτοι ο αποβιώσας εκτελούσε τη βάρδια 07:00 – 15:00 κανείς από τα όργανα του εναγομένου δεν τον αναζήτησε μετά τη λήξη του ωραρίου του και μέχρι τις 18:50, οπότε βρέθηκε τυχαία από δύο περιπατητές το πτώμα του, αναζήτηση που ίσως να τον είχε σώσει. Εξάλλου, οι ενάγοντες, υποστηρίζουν ότι, αναζήτησαν πολλές φορές τηλεφωνικώς στο κινητό του τηλέφωνο τον αποβιώσαντα στο διάστημα από 13:50 μέχρι την ώρα που βρέθηκε νεκρός χωρίς, όμως, να μπορέσουν να επικοινωνήσουν μαζί του, αλλά ούτε και κατέστη δυνατό να επικοινωνήσουν με κάποιον υπάλληλο του Δήμου, προκειμένου αυτός δια των οργάνων του να τον αναζητήσει. Από τις παραπάνω παράνομες παραλείψεις προβάλλεται, με την κρινόμενη αγωγή, ότι επήλθε αιτιωδώς ο θάνατος του …, ο οποίος ενήργησε στο πλαίσιο εκτέλεσης των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Ζητούν, δε: α) οι πρώτη και τρίτη ενάγουσες να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να καταβάλει, σε κάθε μία, το ποσό των 100.000,00 ευρώ, β) η πρώτη ενάγουσα, ως ασκούσα τη γονική μέριμνα των δύο ανηλίκων τέκνων της, να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να καταβάλει σε κάθε ένα από αυτά το ποσό των 100.000,00 ευρώ, και β) ο δεύτερος ενάγων να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να του καταβάλει το ποσό των 50.000,00 ευρώ και να αναγνωριστεί ότι υποχρεούται να του καταβάλει το επιπλέον ποσό των 50.000,00 ευρώ, νομιμοτόκως από την επομένη της ημερομηνίας θανάτου του συζύγου και πατέρα αυτών, ήτοι από τις 18-04-2013, άλλως από της επιδόσεως της αγωγής, συνολικά δε το ποσό των 500.000,00 ευρώ. Τα παραπάνω ποσά τα ζητούν ως αποζημίωση για ψυχική οδύνη, κατ΄ άρθρα 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ. σε συνδυασμό με το άρθρο 932 του Α.Κ., την οποία υπέστησαν, από τις παράνομες παραλείψεις των οργάνων του εναγομένου. Συγκεκριμένα προβάλλουν ότι ο θάνατος του προξένησε σε αυτούς, ενόψει και της ηλικίας του ανωτέρω (52 ετών) και του αποτρόπαιου τρόπου του επελθόντος θανάτου του (ασφυξία), αλλά και λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία των εναγόντων και την οικονομική κατάσταση αυτών, δεδομένου ότι ο θανών άφησε μία γυναίκα χήρα με τέσσερα ορφανά παιδιά (δύο ανήλικες μαθήτριες, μία άνεργη φοιτήτρια κι ένα νέο εργαζόμενο γιο), απέραντη θλίψη και βαρύ πένθος. Προς απόδειξη δε των ισχυρισμών τους προσκομίζουν και επικαλούνται, μεταξύ άλλων: α) το από 24-07-2013 απόσπασμα της υπ΄ αριθμ. 6/18-04-2013 ληξιαρχικής πράξης θανάτου του … του Ληξιαρχείου Δημοτικής Ενότητας Τυμφρηστού, με αναφερόμενη αιτία την «εικόνα ασφυκτικού θανάτου συνεπεία αναφερόμενης καταπλακώσεως από δέντρο», β) το υπ΄ αριθμ. 6674/29-04-2013 πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών του Δήμου Μακρακώμης και το 365/29-04-2013 πιστοποιητικό περί μη λύσης ή ακύρωσης του γάμου της πρώτης ενάγουσας με τον …, γ) την υπ΄ αριθμ. 14/2011 απόφαση του Δημάρχου Μακρακώμης περί κατάταξης του προσωπικού του Δήμου σε υπηρεσίες, σύμφωνα με την οποία ο θανών τοποθετήθηκε ως Δασοφύλακας Υ.Ε. στο γραφείο συντήρησης υποδομών της Δημοτικής Ενότητας Τυμφρηστού και την 12376/01-07-2013 βεβαίωση του Δημάρχου Μακρακώμης ότι ο … προσήλθε στις 17-04-2013 κανονικά στην υπηρεσία του, δ) τις υπ΄ αριθμούς 11703/17-02-2015 και 11704/17-02-2015 ένορκες βεβαιώσεις, ενώπιον της Συμβολαιογράφου Λαμίας …., των …, πρώην συμβούλου της Κοινότητας Τυμφρηστού και ήδη ελευθέρου επαγγελματία, και …, σιδηρουργού, αντιστοίχως, οι οποίες έχουν νομίμως ληφθεί μετά από κλήση του καθ΄ ου Δήμου Μακρακώμης κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 185 του Κ.Δ.Δ. (βλ. σχετικά την υπ΄ αριθμ. 1688Γ΄ από 30-01-2015 έκθεσης επίδοσης της από 27-01-2015 κλήσης του Δικαστικού Επιμελητή στο Πρωτοδικείο Λαμίας …). Ο δε πρώτος μάρτυρας κατέθεσε ενόρκως, μεταξύ άλλων, ότι υπήρξε σύμβουλος στην Κοινότητα Τυμφρηστού από το 1998 έως το 2010, ότι γνώριζε τον αποβιώσαντα καθώς και ότι η Κοινότητα και κατόπιν ο Δήμος δεν του παρείχε ατομικό εξοπλισμό (ρούχα – κράνος) ούτε ασύρματο ή κινητό τηλέφωνο (που δεν έπιανε σήμα σε πολλά σημεία του δάσους), ενώ πολλές φορές μεταφερόταν με δικό του Ι.Χ., αγροτικό ή μοτοσυκλέτα. Ο δεύτερος κατέθεσε ενόρκως ότι γνώριζε τον αποβιώσαντα γιατί ήταν συνομήλικοι και πήγαιναν στο ίδιο σχολείο, ότι διατηρεί σιδηρουργείο στην Κοινότητα Τυμφρηστού, όπου υπηρετούσε ο θανών ως ο μοναδικός δασοφύλακας στο δάσος της περιοχής, που είναι το μεγαλύτερο δάσος του νομού και της περιφέρειας, και για το λόγο αυτό ζητούσε επίμονα από τις αρμόδιες υπηρεσίες να του παρέχουν επιπλέον βοήθεια και υλικό, διότι οι κίνδυνοι που ελλόχευαν ήταν πολλοί (παράνομοι υλοτόμοι, απόκρημνα μονοπάτια, ομιχλώδες τοπίο, άγρια ζώα, δέντρα ξεριζωμένα ετοιμόρροπα, απότομοι κεραυνοί κλπ.) χωρίς, όμως, ο Δήμος να πράξει τίποτε και χωρίς να τον έχει εφοδιάσει με ασύρματο ή με άλλα εργαλεία, (όπως αλυσοπρίονα, τσεκούρια, μάσκες, κράνος) ή με στολή ένδυσης και υπόδησης, αλλά ο θανών χρησιμοποιούσε τα δικά του. Ακόμη, κατέθεσε ότι στις 17-04-2013 ο αποβιώσας είχε πάει στο δάσος για να διαπιστώσει την ύπαρξη πεσμένου δέντρου και την απομάκρυνσή του, ουδείς δε εκ των υπηρεσιών του Δήμου, όπως του είπαν, δεν ενδιαφέρθηκε να μάθει ή να διαπιστώσει για ποιο λόγο αυτός δεν είχε επιστρέψει στην υπηρεσία του κατά τη λήξη του ωραρίου του. ε) τις από 18-05-2013 εκθέσεις ένορκης εξέτασης μάρτυρα από τους ανακριτικούς υπαλλήλους του Α.Τ. Μακρακώμης των Αθανασίου Ζαγκότση και Ασπασίας Κοσμά, οι οποίοι κατέθεσαν ότι στις 17-04-2013 και περί ώρα 17:30 πήγαν για περίπατο στη θέση «Βρύση Γκράβρη», όπου και ανακάλυψαν το πτώμα του … καταπλακωμένο από δέντρο. Επίσης, την από 18-05-2013 έκθεση ένορκης εξέτασης του μάρτυρα …, Αστυνομικού στο Α.Τ. Καρπενησίου, από τους ως άνω ανακριτικούς υπαλλήλους, ο οποίος κατέθεσε ότι κατά την ίδια ημερομηνία και ώρα 18:25, εκτελώντας καθήκοντα αξιωματικού υπηρεσίας, δέχτηκε κλήση για άτομο που καταπλακώθηκε από δέντρο στη θέση «Βρύση Γκράβρη» του Δημοτικού Διαμερίσματος Τυμφρηστού, όπου και μετέβη στις 18:40 και ανακάλυψε το πτώμα του …, καταπλακωμένο από δέντρο στη μέση του δασικού δρόμου, όπου το δέντρο έκλεινε τελείως το δρόμο, βεβαιώθηκε δε ότι επρόκειτο για ατύχημα. Ακόμη, την από 22-05-2013 έκθεση ένορκης εξέτασης μάρτυρα του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού, ο οποίος κατέθεσε περί της ενημέρωσής του και του εντοπισμού του πτώματος του …, καθώς και ότι το πρωί της 17-04-2013 τον συνάντησε και εκείνος του είπε ότι θα πάει να ελέγξει τους δρόμους στο δάσος, ότι κατά τις 12:00 αυτός πρέπει να βρισκόταν στο δάσος, κατά τον έλεγχο δε αυτό στη θέση «Βρύση Γκράβρη» είδε τον πεσμένο κάθετα στο έδαφος έλατο, που στηριζόταν στα κλαδιά του και έκλεινε το δρόμο, προσπάθησε δε να τον κόψει για να ανοίξει το δρόμο και στην προσπάθειά του αυτή, κόβοντας κάποια κλωνάρια ο έλατος τον πλάκωσε, το σχετικό δε συμβάν πρέπει να έγινε το πολύ μέχρι τις 14:30 της ημέρας εκείνης. Επίσης, τις από 04-06-2013 και 18-06-2013 εκθέσεις ένορκης εξέτασης μάρτυρα του Δημάρχου Μακρακώμης και του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Μεγάλης Κάψης, αντιστοίχως, εκ των οποίων ο πρώτος κατέθεσε, μεταξύ άλλων, ότι στα καθήκοντα του δασοφύλακα είναι ο έλεγχος του δάσους και των δασικών δρόμων και η αντιμετώπιση σχετικών δασικών προβλημάτων, καθώς και ότι ο αποβιώσας πήγε την κρίσιμη ημέρα να ελέγξει το δάσος στο πλαίσιο των περιπολιών που πραγματοποιούσε και ότι τον συνάντησε ο Προέδρος της Τοπικής Κοινότητας Μεγάλης Κάψης σε απόσταση περίπου μισής ώρας από το σημείο που έλαβε χώρα το συμβάν, ενώ ο δεύτερος κατέθεσε ότι συνάντησε τον αποβιώσαντα στις 17-04-2013 και περί ώρα 11:00 στη θέση «Χράμπα» και του είπε ότι θα πήγαινε στο δάσος Τυμφρηστού για να κάνει περιπολία. Περαιτέρω, με την κρινόμενη αγωγή οι ενάγοντες ζητούν να κηρυχθεί η απόφαση που θα εκδοθεί προσωρινώς εκτελεστή, προσκομίζουν δε σχετικώς: α) την υπ΄ αριθμόν 199546/2013 απόφαση κανονισμού σύνταξης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, με την οποία απονεμήθηκε μηνιαία σύνταξη από 18-07-2013 στις … χήρα …, …, … και …., συνολικού ποσού 622,33 ευρώ, β) τα εκκαθαριστικά σημειώματα οικονομικού έτους 2013 (διαχειριστική περίοδος 01-01-2012 έως 31-12-2012) με ετήσιο εισόδημα του θανόντος ποσού 13.956,04 ευρώ από μισθωτές υπηρεσίες και της συζύγου του 15.345,86 ευρώ από εμπορικές επιχειρήσεις (ακαθάριστα έσοδα 41.815,10 ευρώ), και του οικονομικού έτους 2014 (διαχειριστική περίοδος 01-01-2013 έως 31-12-2013) με ετήσιο εισόδημα της συζύγου του θανόντος 5.455,35 ευρώ από εμπορικές επιχειρήσεις (ακαθάριστα έσοδα 36.347,08 ευρώ), γ) τις με αριθμούς πρωτοκόλλου 33 και 34/22-01-2015 βεβαιώσεις σπουδών του Διευθυντή του 1ου ημερησίου Γυμνασίου Καρπενησίου περί φοίτησης των μαθητριών … και …, αντιστοίχως, στο εν λόγω σχολείο κατά το σχολικό έτος 2014 -2015, και δ) το από 07-10-2013 πιστοποιητικό της Γραμματείας του Τμήματος Φυσικοθεραπείας της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Τ.Ε.Ι.) Στερεάς Ελλάδας από το οποίο προκύπτει η φοιτητική ιδιότητα της …, η οποία γράφτηκε στο Α΄ χειμερινό εξάμηνο σπουδών της εν λόγω σχολής, η οποία έχει συνολικά 8 εξάμηνα.
7. Επειδή, ο καθ΄ ου Δήμος Μακρακώμης με το από 16-12-2015 νομίμως κατατεθέν υπόμνημά του υποστηρίζει ότι ο θάνατος του δασοφύλακα … προήλθε από αποκλειστική αμέλειά του. Συγκεκριμένα, ισχυρίζεται ότι σύμφωνα με την από 05-12-1985 σύμβαση εργασίας που είχε υπογράψει με τον θανόντα τα ανατιθέμενα σε αυτόν καθήκοντα ήταν η προστασία του κοινοτικού Δάσους Τυμφρηστού από κάθε φθορά και ζημιές, πυρκαϊά, κλοπή και λαθροϋλοτομία, υπήρχε δε υποχρέωσή του να συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις της Δασικής Υπηρεσίας και του προέδρου της Κοινότητας. Αντίθετα, στα καθήκοντα αυτά, κατά το εναγόμενο, δεν συμπεριλαμβανόταν η κοπή δέντρων του δάσους και η διάνοιξη δασικών οδών δια της κοπής, όπως αυτή που αυτογνωμόνως αποφάσισε να πραγματοποιήσει ο θανών, χωρίς να ενημερώσει κανέναν (Πρόεδρο Τοπικής Κοινότητας, Δασάρχη, Δήμαρχο, Αντιδήμαρχο κλπ.), ως όφειλε. Εξάλλου, ισχυρίζεται ότι, με την ενέργεια του αυτή, ήτοι την προσπάθειά του να κόψει το δέντρο προκειμένου να ανοίξει δασικό δρόμο στο δάσος Τυμφρηστού, ο αποβιώσας παρέβη το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για την κοπή των δέντρων και τη διάνοιξη των δασικών οδών δια της κοπής, πράξεις για τις οποίες προαπαιτείται δασοπονική μελέτη, περιβαλλοντική μελέτη και άδεια του δασάρχη, κατά τα οριζόμενα στο ν. 998/1979. Ακόμη, το εναγόμενο υποστηρίζει ότι δεν είχε προμηθεύσει τον παραπάνω εργαζόμενο με μηχάνημα κοπής δέντρων, αλλά αυτός ενήργησε με δική του πρωτοβουλία με σκοπό, ενδεχομένως την ιδιωτική ξύλευση, χωρίς να συντρέχει υπηρεσιακός λόγος, εκδοχή που αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι δεν είχε εκδοθεί δελτίο κίνησης και δελτίο πορείας για το υπηρεσιακό αυτοκίνητο τύπου JEEP με αριθμό κυκλοφορίας ΚΗΙ – 1365, που του είχε παραχωρήσει ο Δήμος Μακρακώμης, αλλά αυτός κινήθηκε με δικό του Ι.Χ.. Επομένως, κατά τον εναγόμενο το ένδικο ατύχημα οφείλεται σε αποκλειστικό οικείο πταίσμα του θανόντος, κατ΄ άρθρο 300 του Α.Κ.. Περαιτέρω, ο διάδικος Δήμος υποστηρίζει ότι δεν υπήρχε καμία υποχρέωσή του, από διάταξη νόμου ή από γενικό κανόνα επιμέλειας, να παράσχει στον αποβιώσαντα δεύτερο δασοφύλακα ή άλλον υπάλληλο στο πλαίσιο της συνήθους απασχόλησής του, αφού δεν υπήρχε κάποια δασοπονική μελέτη ή και άδεια Δασάρχη για κοπή δέντρων και διάνοιξη δασικής οδού, που να επέβαλε την συγκρότηση σε ομάδες, ενώ, επιπλέον, ισχυρίζεται ότι ο θανών διέθετε κινητό τηλέφωνο σε λειτουργία που δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιήσει, λόγω της ακαριαίας επέλευσης του θανάτου του, ώστε, αλυσιτελώς προβάλλονται οι σχετικοί ισχυρισμοί από τους ενάγοντες. Τέλος, υποστηρίζει ότι δεν υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των υποτιθέμενων παραλείψεων του Δήμου με το ένδικο ατύχημα, το δε πόρισμα της Ε.Δ.Ε. περί αιτιώδους συνάφειας του ατυχήματος του … με την εκτέλεση των υπηρεσιακών του καθηκόντων συνιστά στοιχείο υπέρ του χαρακτηρισμού του εν λόγω ατυχήματος ως εργατικού και μόνον και δεν ασκεί επιρροή στην κατάγνωση της υπαιτιότητας του εναγομένου Δήμου. Προς απόδειξη δε των ισχυρισμών του προσκομίζει, μεταξύ άλλων: α) αντίγραφο της 579/05-12-1985 σύμβασης εργασίας μεταξύ του αποβιώσαντος και της πρώην Κοινότητας Τυμφρηστού Φθιώτιδας, β) το υπ΄ αριθμ. 1019/10/9-δ΄/25-07-2013 έγγραφο υποβολής δικογραφίας προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λαμίας του Διοικητή του Α.Τ. Μακρακώμης, από το οποίο προκύπτει ότι ο θανάσιμος τραυματισμός του παραπάνω εργαζομένου προήλθε από την καταπλάκωσή του από δέντρο το οποίο ο ίδιος προσπαθούσε να κόψει προκειμένου να ανοίξει δασικό δρόμο, γ) το 24171/4840/13-10-2014 έγγραφο παροχής στοιχείων του Δημάρχου Μακρακώμης, σύμφωνα με το οποίο, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι για την εκτέλεση των καθηκόντων του ο … έκανε χρήση του υπ΄ αριθμ. ΚΗΙ – 1365 οχήματος τύπου JEEP, ότι ο Δήμος διέθετε μηχάνημα (JCB) για την απομάκρυνση ογκωδών αντικειμένων με αριθμό κυκλοφορίας ME – 113071 και ότι ο … έκανε περιπολία μόνος του και εάν συνέτρεχε λόγος ενημέρωνε τον Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού και κατόπιν το Δήμο, και δ) το υπ΄ αριθμ. 8052/25-02-2015 έγγραφο του Δημάρχου, σύμφωνα με το οποίο δεν υπήρχε για τη συγκεκριμένη ημέρα (17-04-2014) δελτίο κίνησης και διαταγή πορείας για το ΚΗΙ – 1365 αυτοκίνητο του Δήμου. Επί των παραπάνω δε ισχυρισμών του εναγομένου, οι οποίοι προβλήθηκαν και στο στάδιο εκδίκασης της προσωρινής δικαστικής προστασίας, απάντησαν οι ενάγοντες με το από 15-12-2015, νομίμως κατατεθέν υπόμνημά τους, και την από 21-12-2015 προσθήκη –αντίκρουση, με τα οποία υποστήριξαν ότι ο θανών έδρασε εντός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων, καθώς ως ο μοναδικός δασοφύλακας του Δήμου ήταν αρμόδιος να περιπολεί στο δάσος, να εντοπίζει λαθροϋλοτόμους, να ανοίγει ο ίδιος δρόμους σε μονοπάτια που είχαν φράξει από πεσμένα δέντρα ή κλαδιά, να απομακρύνει αντικείμενα που δημιουργούσαν κίνδυνο για το δάσος ή ήταν πιθανή εστία πυρκαγιάς και να λογοδοτεί για όλα τα παραπάνω. Εξάλλου, υποστηρίζουν ότι το δάσος του Τυμφρηστού είναι κοινοτικό δάσος, υπαγόμενο στην αρμοδιότητα του αντιδίκου Ο.Τ.Α., και ως εκ τούτου δεν απαιτείται άδεια του Δασάρχη για να απελευθερωθεί ένα μονοπάτι από πεσμένα αντικείμενα ή δέντρα ή να κοπεί δέντρο για να διανοιχθεί δρόμος. Εκτός, αυτού, όμως, ισχυρίζονται ότι ο ανωτέρω δεν προσπαθούσε να διανοίξει δασική οδό, η οποία συνιστά εξ΄ υπαρχής οριοθέτηση και κατασκευή δρόμου, αλλά να απελευθερώσει μονοπάτι από πεσμένο δέντρο, ήτοι επιχείρησε απόφραξη ήδη υφιστάμενης οδού από πεσμένα αντικείμενα. Επιπλέον, κατά τους ενάγοντες, δεν εδίδοντο διαταγές πορείας ή δελτίο κίνησης για το ΚΗΙ – 1365 αυτοκίνητο του Δήμου που οδηγούσε ο …, σε κάθε δε περίπτωση κανένα από τα αρμόδια όργανα του εναγομένου Ο.Τ.Α. όταν τον συνάντησαν εκείνη την ημέρα δεν διαμαρτυρήθηκαν ούτε του έδωσαν άλλη εντολή. Επιπροσθέτως, προβάλλουν ότι εάν ο σύζυγος και πατέρας τους διέθετε ασύρματο θα είχε σωθεί, αφού δεν απεβίωσε ακαριαία, ενώ το αυτό θα ίσχυε και για την περίπτωση που αυτός είχε την αρωγή και έτερου συναδέλφου του, το δε πόρισμα της Ε.Δ.Ε. αποτελεί εξώδικη ομολογία του αντιδίκου.
8. Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο λαμβάνει ειδικότερα υπόψη ότι: α) η αποδιδόμενη στα όργανα του εναγομένου Δήμου παρανομία συνίσταται, μεταξύ άλλων, στο ότι αυτά δεν είχαν εφοδιάσει το … με τα απαραίτητα υλικοτεχνικά μέσα για την άσκηση των καθηκόντων του, όπως με τα κατάλληλα εργαλεία ή τα στοιχειώδη μέσα επικοινωνίας, και ιδίως ασύρματο, αλλά του είχαν απλώς προμηθεύσει ως ατομικό μέσο προστασίας ένα ζευγάρι άρβυλα, όπως προκύπτει από τις υπ΄ αριθμ. 24171/30-09-2014 και 24171/4840/13-10-2014 βεβαιώσεις του Δημάρχου Μακρακώμης, β) η ως άνω υποχρέωση των οργάνων του εναγομένου δεν προβλέπεται ρητά σε διάταξη νόμου αλλά συνάγεται από πλέγμα των διατάξεων που αφορούν στο αντικείμενο και το σκοπό της δασοπροστασίας εν γένει, που επιβάλλει ο δασικός υπάλληλος που έχει επιφορτιστεί με αυτήν να διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό, αφενός για την επίτευξη του σκοπού της δασοπροστασίας και την εκπλήρωση των καθηκόντων του, αφετέρου για την ατομική του ασφάλεια δεδομένης της φύσης της εργασίας του, που ελλοχεύει πολλούς και απρόβλεπτους κινδύνους, προκειμένου να πραγματώνεται η γενική αρχή που επιβάλλει τη διασφάλιση όρων υγιεινής και ασφάλειας κατά την εργασία, αρχή η οποία, όσον αφορά στους δημοτικούς υπαλλήλους, αποτυπώνεται και ρητά στη διάταξη του άρθρου 51 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων, γ) ο παραπάνω δασικός υπάλληλος ενήργησε στο πλαίσιο των καθηκόντων του, αφού επιχείρησε όχι την κοπή δέντρου με σκοπό τη διάνοιξη δασικής οδού, όπως αβασίμως υποστηρίζει το εναγόμενο, αλλά την απόφραξη ήδη υφιστάμενης οδού που είχε κλείσει από πεσμένο έλατο, όπως προκύπτει από το πόρισμα της διενεργηθείσας Ε.Δ.Ε. αλλά και από την ένορκη κατάθεση του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού, η δε απελευθέρωση του ως άνω δασικού δρόμου ενέπιπτε στην άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτόν καθηκόντων, όπως συνάγεται από το νομοθετικό πλαίσιο περί δασοπροστασίας και την υπ΄ αριθμ. 14/2011 απόφαση του Δημάρχου Μακρακώμης περί τοποθέτησης του αποβιώσαντος ως Δασοφύλακα Υ.Ε. στο γραφείο συντήρησης υποδομών της Δημοτικής Ενότητας Τυμφρηστού, αλλά και όπως υποστήριξε στην ένορκη κατάθεσή του ενώπιον των ανακριτικών υπαλλήλων ο τότε Δήμαρχος Μακρακώμης, ο οποίος κατέθεσε ότι «στα καθήκοντα του δασοφύλακα είναι ο έλεγχος του δάσους, των δασικών δρόμων και η αντιμετώπιση σχετικών δασικών προβλημάτων.. αυτός πήγε να ελέγξει το δάσος στα πλαίσια των περιπολιών που πραγματοποιούσε..», δ) η διαπίστωση της δράσης του θανόντος εντός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων είναι κρίση αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση της παρανομίας του καθ΄ ου, αφού οριοθετεί τις υποχρεώσεις του τελευταίου απέναντι στον ως άνω εργαζόμενο, και όχι στοιχείο για την κατάφαση της υπαιτιότητας του Δήμου, δεδομένου ότι επί αστικής ευθύνης του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. και των Ο.Τ.Α., η ευθύνη είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη από πταίσμα των οργάνων τους, ε) η προσκομισθείσα από το εναγόμενο από 05-12-1985 σύμβαση εργασίας μεταξύ αυτού και του θανόντος, αφενός δεν είναι επίκαιρη, αφού είναι σύμβαση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου (για 1 έτος) που είχε υπογραφεί το πρώτον μεταξύ αυτών, και δεν ίσχυε κατά τον ένδικο χρόνο, αφετέρου τα καθήκοντα του αποβιώσαντος δεν προβλέπονται κατά τρόπο εξαντλητικό αλλά, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τίθεται το γενικό πλαίσιο αυτών, στ) ο ισχυρισμός του εναγομένου περί της μη χρήσης του υπ΄ αριθμ. ΚΗΙ – 1365 οχήματος τύπου JEEP, του Δήμου, του οποίου έκανε χρήση ο αποβιώσας κατά την άσκηση των καθηκόντων του, επειδή δεν υπήρχε για τη συγκεκριμένη ημέρα (17-04-2014) δελτίο κίνησης και διαταγή πορείας για το εν λόγω όχημα, προβάλλεται αλυσιτελώς, αφού και αληθής υποτιθέμενος (δεδομένου ότι δεν προκύπτει από το φάκελο της δικογραφίας η χρήση ή μη αυτοκινήτου κατά την ένδικη ημέρα από τον θανόντα), δεν αναιρεί τη δράση του αποβιώσαντος στο πλαίσιο εκτέλεσης των καθηκόντων του, αφού σύμφωνα και με τις ένορκες καταθέσεις των οργάνων του εναγομένου, και συγκεκριμένα του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού και του προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Μεγάλης Κάψης, ενώπιον των ανακριτικών υπαλλήλων του Α.Τ. Μακρακώμης, τον συνάντησαν το πρωί εκείνης της ημέρας και τους είπε ότι πήγανε στο δάσος για να ελέγξει τους δρόμους στο πλαίσιο της περιπολίας του, ενώ σύμφωνα με την 12376/01-07-2013 βεβαίωση του Δημάρχου Μακρακώμης ο αποβιώσας προσήλθε στις 17-04-2013 κανονικά στην υπηρεσία του, η δε τυχόν χρήση ιδιωτικού Ι.Χ. για τη μετάβασή στον τόπο της εργασίας του, που είναι το δάσος, και κατ΄ επέκταση στον τόπο του ατυχήματος δεν αναιρεί ότι αυτός ενεργούσε τα ανατεθειμένα σε αυτόν καθήκοντα, δεδομένου, μάλιστα ότι από τα στοιχεία του φακέλου της δικογραφίας προκύπτει ότι ενίοτε ο θανών χρησιμοποιούσε και δικό του μεταφορικό μέσο, και ζ) καίτοι το ωράριο του αποβιώσαντος ήταν 07:00 – 15:00 κανένα από τα όργανα του εναγομένου δεν τον αναζήτησε μετά τη λήξη του ωραρίου του και μέχρι τις 18:50, οπότε βρέθηκε τυχαία από δύο περιπατητές το πτώμα του, όπως προκύπτει και από την ένορκη κατάθεση του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας Τυμφρηστού, σύμφωνα με την οποία αυτός ειδοποιήθηκε τηλεφωνικά από το Α.Τ. Μακρακώμης στις 18.40 και με τη σειρά του ενημέρωσε το Δήμο, από κανένα δε στοιχείο του φακέλου της δικογραφίας δεν προκύπτει ότι ο θάνατος του ανωτέρω εργαζομένου ήταν ακαριαίος. Ενόψει των παραπάνω κρίνει ότι ο εναγόμενος Δήμος, δια των αρμοδίων οργάνων του, υπέπεσε σε παράλειψη οφειλομένων νομίμων υλικών ενεργειών συνιστάμενων στη μη προμήθεια του αποβιώσαντος με τα απαραίτητα υλικοτεχνικά μέσα κατά την άσκηση των καθηκόντων του, αλλά και στη μη αναζήτηση αυτού μετά το πέρας του ωραρίου και επί 3,5 ώρες, περίπου, όπως επέβαλε η αρχή της καλής πίστης στο πλαίσιο της συμβατικής σχέσης που τον συνέδεε με τον αποβιώσαντα. Η παρανομία αυτή, ήταν, κατά την κρίση του Δικαστηρίου ικανή και πρόσφορη, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων να επιφέρει το ζημιογόνο αποτέλεσμα, αφού εάν ο αποβιώσας έφερε τον κατάλληλο εξοπλισμό, όπως κράνος και κατάλληλα ρούχα εργασίας, και ιδίως ασύρματο, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τον πομπό, αλλά και εάν, όπως επιβάλει η καλή πίστη και τα συναλλακτικά χρηστά ήθη, οι υπάλληλοι του Δήμου τον είχαν αναζητήσει μετά το πέρας του ωραρίου του, θα ήταν δυνατό αυτός να εντοπιστεί εγκαίρως και να αποφευχθεί ο θάνατός του από ασφυξία. Περαιτέρω, ως προς την ένσταση περί οικείου πταίσματος που προβάλλει το εναγόμενο, αυτή πρέπει να απορριφθεί προεχόντως ως απαραδέκτως προβαλλόμενη, αφού από τις διατάξεις των άρθρων 129 και 138 του Κ.Δ.Δ. συνάγεται ότι επί αγωγής αποζημιώσεως αυτοτελείς ισχυρισμοί του εναγομένου Δημοσίου ή ν.π.δ.δ., όπως ο ισχυρισμός περί συντρέχοντος πταίσματος του θανόντος κατά το άρθρο 300 Α.Κ. (βλ.. σχετικά για ένσταση συνυπαιτιότητας ΑΠ 423/1985 Ολομ., 1115/1986 Ολομ., 763/2000), μπορούν να προβληθούν μόνο με την έκθεση απόψεων στην προθεσμία που ορίζεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις και όχι με υπόμνημα, διότι, κατά τις διατάξεις του άρθρου 138 Κ.Δ.Δ., με το υπόμνημα μπορεί να γίνει μόνο ανάπτυξη ήδη προβληθέντων ισχυρισμών (βλ. Σ.τ.Ε. 1055/2016, 1293/2015 πρβλ. επίσης Σ.τ.Ε. 1597/2001 και ΣτΕ 3725/1992, 3449/1994 επταμ., 385/1996, 478/1998, 662, 2252/1999, 3981/2000, 4491/2001). Συνεπεία της προπαρατεθείσας παρανομίας του εναγομένου και της συνακόλουθης πρόκλησης του θανάτου του …, οι ενάγοντες, υπέστησαν ψυχική οδύνη, η οποία λαμβανομένων υπόψη, των συνθηκών υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος του, ήτοι του αιφνιδίου και βίαιου χαρακτήρα αυτού, του είδους της συγγένειας που τους συνέδεε με τον θανόντα (σύζυγος και τέκνα του θανόντος), την ηλικία των παθόντων, και ιδίως των δύο ανηλίκων τέκνων του θανόντος (γεννηθέντων τα έτη 2000 και 2001) και το νεαρό της ηλικίας των άλλων δύο τέκνων του (γεννηθέντων τα έτη 1991 και 1993), αλλά και την οικονομική κατάσταση των εναγόντων, δεδομένου ότι οι τρεις κόρες δεν εργάζονται, ενώ η σύζυγος του θανόντος φέρει το βάρος της ανατροφής αυτών, έχοντας σχετικά μικρό ατομικό εισόδημα, κρίνει ότι θα πρέπει να καταβληθεί σε κάθε έναν από τους ενάγοντες και σε κάθε μία από τις ανήλικες κόρες της πρώτης ενάγουσας και του θανόντος, ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ψυχικής τους οδύνης το ποσό των 30.000,00 ευρώ. Το ποσό αυτό πρέπει να καταβάλει ο εναγόμενος Δήμος νομιμοτόκως προς 6% από την επίδοση της αγωγής, σύμφωνα με το άρθρο 21 του κωδικοποιητικού διατάγματος της 26-06/10-07-1944 (Α΄ 139), το οποίο εφαρμόζεται και για τους Ο.Τ.Α., σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν.δ/τος 31/1968 (Α΄ 281) και το άρθρο 304 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, που κωδικοποιήθηκε με το π.δ/γμα. 410/1995 (Α΄ 231). Τέλος, ως προς το αίτημα περί κήρυξης της παρούσας απόφασης προσωρινώς εκτελεστής το Δικαστήριο συνεκτιμώντας ότι: α) οι δύο ανήλικες κόρες του αποβιώσαντος στερούνται εισοδημάτων ενώ και η τρίτη ενάγουσα είναι φοιτήτρια, λαμβάνουν δε αυτές μαζί με τη μητέρα τους σύνταξη συνολικού ποσού 622,33 ευρώ μηνιαίως, ποσό ιδιαιτέρως χαμηλό, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και της λογικής, β) η πρώτη ενάγουσα, σύζυγος του αποβιώσαντος, πέραν από την παραπάνω σύνταξη, έχει ετήσιο εισόδημα από την άσκηση εμπορικής επιχείρησης, και γ) ο δεύτερος ενάγων δεν προσκομίζει κανένα στοιχείο για την απόδειξη της αδυναμίας ή της ιδιαίτερης δυσχέρειας για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών διαβίωσής του, κρίνει ότι πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτό το αίτημα της τρίτης ενάγουσας και της πρώτης ενάγουσας ως ασκούσας τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων της, και να κηρυχθεί προσωρινώς εκτελεστή η παρούσα απόφαση για τις τρεις κόρες του θανόντος μέχρι του ποσού των 15.000,00 ευρώ για την κάθε μία, ενώ κατά τα λοιπά το αίτημά τους πρέπει να απορριφθεί, και, περαιτέρω, πρέπει να απορριφθεί το εν λόγω αίτημα ως προς τους πρώτη και δεύτερο από τους ενάγοντες, καθόσον δεν αποδείχθηκε ιδιαίτερη δυσχέρεια προς αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών διαβίωσης τους.
9. Επειδή, κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη αγωγή πρέπει να γίνει εν μέρει και να υποχρεωθεί ο εναγόμενος Δήμος να καταβάλλει σε κάθε έναν από τους ενάγοντες και σε κάθε μία από τις ανήλικες κόρες του αποβιώσαντος …, το ποσό των 30.000,00 ευρώ, νομιμοτόκως προς 6% από την επίδοση της αγωγής. Περαιτέρω, η απόφαση πρέπει να κηρυχθεί προσωρινώς εκτελεστή για τις τρεις κόρες του θανόντος μέχρι του ποσού των 15.000,00 ευρώ για την κάθε μία, ενώ κατά τα λοιπά το αίτημα τους, όπως και το αίτημα της πρώτης και του δεύτερου ενάγοντος, πρέπει να απορριφθεί. Περαιτέρω, το Δικαστήριο συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων, λόγω μερικής νίκης και μερικής ήττας αυτών (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. γ΄ του Κ.Δ.Δ.).
