ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αριθμός απόφασης 415/2021
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές Ιωάννη Αποστολόπουλο Προεδρεύοντα Εφέτη, κωλυομένων των Προέδρων Εφετών, Αικατερίνη Κοκόλη Εφέτη, Δημήτριο Καβαλλάρη, Εφέτη – Εισηγητή, και τη Γραμματέα Τ.Λ.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις ………., για να δικάσει την υπόθεση, μεταξύ :
ΤΗΣ ΕΚΚΑΛΟΥΣΑΣ :…………. η οποία εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια της Δικηγόρο Μαρία Σταθάκη (με δήλωση κατ’ άρθρο 242 § 2 ΚΠολΔ).
ΤΟΥ ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΟΥ: …………… ο οποίος εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια Δικηγόρο του Θεοδώρα Μονοχάρτζη (με δήλωση άρθρο 242 § 2 ΚΠολΔ).
Η ενάγουσα και ήδη εκκαλούσα άσκησε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Πειραιώς την από 27-4-2017 και με αριθμό καταθέσεως ……../2017 αγωγή της, επί της οποίας εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 2883/2018 απόφαση του ως άνω Δικαστηρίου, που δέχθηκε την αγωγή εν μέρει. Την απόφαση αυτή προσέβαλε ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου η ενάγουσα και ήδη εκκαλούσα με την από 10.10.2018 και με αρ. καταθ. ……../2019 έφεσή της, η συζήτηση της οποίας ορίστηκε για τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, αφού αυτή εκφωνήθηκε από το πινάκιο, oι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων, παραστάθηκαν όπως εκτέθηκε παραπάνω με δηλώσεις του άρθρου 242 ΚΠολΔ και αναφέρθηκαν στις προτάσεις που είχαν προκαταθέσει.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
H από 10.10.2018 και με αρ. καταθ. ……/2019 έφεση της ενάγουσας και ήδη εκκαλούσας κατά της αρ. 2883 /2018 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά την τακτική διαδικασία, έχει ασκηθεί νομότυπα κι εμπρόθεσμα, δεδομένου ότι η εκκαλούμενη απόφαση επιδόθηκε στις 25-7-2018 (βλ. την σχετική επισημείωση του δικ. επιμελητή ……., στο αντίγραφο της απόφασης που επιδόθηκε), η δε κρινόμενη έφεση κατατέθηκε στη Γραμματεία του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου στις 12.11.2018 (άρθρο 518 § 1 ΚΠολΔ), επιπλέον έχει καταβληθεί και το απαιτούμενο κατ’ άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ παράβολο (βλ. το με αρ. ………… e – παράβολο, το οποίο πληρώθηκε ηλεκτρονικά).
Η ενάγουσα και ήδη εκκαλούσα εξέθετε στην από 27-4-2017 και με αριθμό καταθέσεως ………../27-4-2017 αγωγή της, επί της οποίας εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, ότι την 1-6-2013 απεβίωσε στον Πειραιά η μητέρα της, ……………, κάτοικος εν ζωή Πειραιά. Ότι η ανωτέρω με την από με την υπ’ αριθ. ……./1-4-2011 δημόσια διαθήκη της, που συντάχθηκε ενώπιον της Συμβολαιογράφου Πειραιά …….. και δημοσιεύθηκε με το υπ’ αριθ. 414/26-11-2013 πρακτικό του Ειρηνοδικείου Πειραιά, εγκατέστησε κληρονόμους της την ίδια και τον εναγόμενο αδελφό της από το δεύτερο γάμο της διαθέτιδας, στον οποίο κατέλιπε το ποσοστό συμμετοχής της (80%) στην ομόρρυθμη εταιρία με τη επωνυμία «…………», με αντικείμενο την λειτουργία ιδιωτικής κλινικής κι επιπλέον ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου κυριότητας τριώροφης οικοδομής με εσοχή, ημιυπόγειο και ισόγειο, όπως περιγράφεται στην αγωγή, όπου λειτουργούσε η άνω κλινική, το οποίο όμως ανήκε κατά κυριότητα στην άνω εταιρία και το υπόλοιπο ποσοστό (50 % εξ αδιαιρέτου) στον εναγόμενο. ¨Ότι το καταστατικό της άνω εταιρίας όριζε σε περίπτωση θανάτου εταίρου, η εταιρία συνεχίζεται με τον επιζώντα εταίρο και τους κληρονόμους του θανόντος, ενώ το άρθρο 10, ότι απαγορεύεται η εκχώρηση της εταιρικής συμμετοχής. Ότι στην ίδια κατέλιπε με την άνω διαθήκη : α) το Β1 διαμέρισμα της πολυκατοικίας που βρίσκεται στον Πειραιά, επί της οδού …….., β) ολόκληρο τον τρίτο όροφο επί της ιδίας οικοδομής και γ) ένα αγροτεμάχιο στην ….. Κορινθίας. Ότι η θανούσα συνέταξε επιπλέον την από 25-4-2013 ιδιόγραφη διαθήκη της, που δημοσιεύθηκε νόμιμα με το υπ’ αριθ. 374/12-11-2013 πρακτικό του Ειρηνοδικείου Πειραιά, με την οποία εγκατέστησε κληρονόμο της επιπλέον τον εναγόμενο στο ποσοστού 1/4 εξ αδιαιρέτου κυριότητας ενός ακινήτου, αγροτεμαχίου ευρισκόμενου στη θέση «…» … της Κοινότητας ….. Κορινθίας μετά της επ’ αυτού τριώροφης οικίας, δικαιολογώντας την επιλογή της αυτή με τη φράση, όπως ανέφερε στην διαθήκη : «στην κόρη μου έχω αφήσει άλλο ακίνητο που πληροί τη νόμιμη μοίρα». Ότι η διαθέτιδα συνέταξε τη πρώτη από τις παραπάνω διαθήκες, από πλάνη ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησής της, διότι μεταβιβάζοντας το μερίδιό της στον εναγόμενο (80%) κατέστησε την ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία μονοπρόσωπη, λόγω συγκέντρωσης όλων των ποσοστών στο πρόσωπο του εναγόμενου, ο οποίος κατείχε το άλλο 20 % από δωρεά από την διαθέτιδα, ώστε σύμφωνα με το νόμο, όπως αυτός ίσχυε κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης, να μην είναι δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας της εταιρίας, η οποία θα λυόταν, ενώ η αληθής βούληση της διαθέτιδας ήταν η συνέχιση της εταιρίας με μέλη της οικογένειάς της. Ότι η διάταξη αυτή της ίδιας διαθήκης είναι επιπλέον αντίθετη με το νόμο, αλλά και το καταστατικό της εταιρίας, το άρθρο 9 της οποίας όριζε ότι σε περίπτωση θανάτου εταίρου, η εταιρία συνεχίζεται με τον επιζώντα εταίρο και τους κληρονόμους του θανόντος και ιδίως το άρθρο 10, σύμφωνα με το οποίο απαγορευόταν η εκχώρηση εταιρικού μεριδίου χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των εταίρων. Ότι, παρόλο που η διαθέτιδα κατά το χρόνο σύνταξης της παραπάνω διαθήκης της, γνώριζε ότι το κτίριο επί της οδού ……… στον Πειραιά, όπου στεγαζόταν η επιχείρηση – κλινική της προαναφερθείσας ομόρρυθμης εταιρείας ανήκε κατά ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου στην τελευταία και κατά το υπόλοιπο ποσοστό 50% ανήκε κατά ψιλή κυριότητα στον εναγόμενο και κατά την επικαρπία στον πατέρα αυτού και σύζυγο της διαθέτιδας, από πλάνη θεώρησε ότι η ανήκε στην ίδια και το κατέλιπε στον εναγόμενο με τη δεύτερη διάταξη της ίδιας διαθήκης, ώστε και η διάταξη αυτή της διαθήκης να είναι αποτέλεσμα πλάνης περί τα παραγωγικά αίτια της βούλησης της διαθέτιδας και να πρέπει να ακυρωθεί. Ότι και η από 25-4-2013 ιδιόγραφη διαθήκη είναι ακυρώσιμη, λόγω πλάνης της διαθέτιδας ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησής της, διότι κατέλιπε το ¼ εξ αδιαιρέτου κυριότητας ακινήτου της στην ….. Κορινθίας στον εναγόμενο, με την εσφαλμένη αντίληψη ότι είχε αφήσει στην ενάγουσα τη νόμιμη μοίρα της, ενώ αν γνώριζε την πραγματικότητα δε θα συνέτασσε με τον τρόπο αυτό τη διαθήκη της. Ότι εν ζωή είχε προβεί στις εξής παροχές προς τον εναγόμενο : α) δυνάμει του υπ’ αριθ. …./2005 συμβολαίου της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………, πώλησε σ’ αυτόν την ψιλή κυριότητα του ποσοστού 1/4 εξ αδιαιρέτου της τριώροφης οικοδομής μετά της εσοχής της και μετά του ημιυπόγειου και του ισογείου αυτής επί της οδού ……….. στον Πειραιά, όπου βρίσκεται σε λειτουργία η ως άνω κλινική, έναντι τιμήματος ποσού 258.091,62 €, ισόποσου της τότε αντικειμενικής αξίας αυτής, όμως στην πραγματικότητα, δώρισε το άνω ποσοστό, αφού αυτή έγινε χωρίς καταβολή τιμήματος και άρα είναι άκυρη ως πώληση και ισχύει ως δωρεά, β) δυνάμει του υπ’ αριθ. …./30.4.1987 συμβολαίου του Συμβολαιογράφου Αθηνών ………., μεταβίβασε σ’ αυτόν με γονική παροχή την ψιλή κυριότητα των υπό στοιχεία Υ1 και Υ1’ οριζοντίων ιδιοκτησιών του υπογείου, του Κ1 καταστήματος του ισογείου και του Ι2 διαμερίσματος του ισογείου πολυκατοικίας κείμενης επί της οδού …….. στον Πειραιά, αντικειμενικής αξίας τότε ποσού 242.250 δρχ. (710,92 €), 576.912 δρχ. (1.693,06 €), 2.451.876 δρχ. (7.195,52 €) και 832.809,50 δρχ. (2.444,04 €), αντίστοιχα, γ) δυνάμει του υπ’ αριθ. …./2010 συμβολαίου της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………, μεταβίβασε σ’ αυτόν με γονική παροχή την ψιλή κυριότητα των υπό στοιχεία ΔΙ και ΕΙ οριζοντίων ιδιοκτησιών (διαμερισμάτων) της ίδιας ως άνω πολυκατοικίας, αντικειμενικής αξίας τότε ποσού 102.928,94 € και 37.328,44 €, αντίστοιχα, δ) ποσοστό συμμετοχής 20% στην ως άνω ομόρρυθμη εταιρεία, το οποίο δώρισε σ’ αυτόν κατά τη σύσταση της το έτος 1995, αξίας κατά το χρόνο της δωρεάς ποσού 200.000 δρχ. (586,95 €), το οποίο ο εναγόμενος τότε δεν διέθετε και καλύφθηκε από τη διαθέτιδα, ε) συνολικό ποσό 113.120 €, το οποίο η διαθέτιδα διέθεσε από το έτος 1993 επί πέντε έτη για την κάλυψη των δαπανών των σπουδών του εναγομένου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Βουδαπέστης Ουγγαρίας, όπως ειδικότερα αναλύεται στην αγωγή (ετήσια δίδακτρα, μίσθωμα, δαπάνη αγοράς βιβλίων κα έξοδα διατροφής), το οποίο υπερέβαινε το αναγκαίο μέτρο επιμέλειας και φροντίδας εκ μέρους της απέναντι στο τέκνο της, στ) συνολικό ποσό 1.936.162,69 €, όπως αυτό ειδικότερα αναλύεται ανά έτος, το οποίο αντιστοιχεί στα εισοδήματα (επιχειρηματική αμοιβή και κέρδη) που ο εναγόμενος αποκόμισε με βάση το ποσοστό της εταιρικής του συμμετοχής (20%) από την ως άνω ομόρρυθμη εταιρεία κατά τα έτη 1999 έως 2013, δεδομένου ότι απέκτησε την ιατρική του ειδικότητα το έτος 2009 και μόλις το 2011 άρχισε να εργάζεται στην κλινική διενεργώντας κάθε Πέμπτη τους καρδιολογικούς υπερήχους. Ότι η διαθέτιδα μεταβίβασε εν ζωή στον πατέρα του εναγομένου, δεύτερο σύζυγο της, τα εξής περιουσιακά της στοιχεία, ήτοι: α) δυνάμει του υπ’ αριθ. …./1976 συμβολαίου της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………., δώρισε σ’ αυτόν ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου κυριότητας ενός αγροτεμαχίου κείμενου στη θέση «….» …. της Κοινότητας …. Κορινθίας, εμβαδού 5.282 τ.μ., η αξία του οποίου τότε εκτιμήθηκε στο ποσό των 200.000 δρχ. (586 €), β) δυνάμει του υπ’ αριθ. …../1983 συμβολαίου της Συμβολαιογράφου Πειραιά …….., πώλησε εικονικώς σ’ αυτόν το υπόλοιπο ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου κυριότητας του ως άνω ακινήτου μετά της επ’ αυτού τότε ημιτελούς κατοικίας, έναντι τιμήματος ποσού 1.200.000 δρχ. (3.521,65 €) και κατ’ εκτίμηση της Δ.Ο.Υ. αξίας 1.750.000 δρχ. (5.135,73 €), ενώ στην πραγματικότητα επρόκειτο για δωρεά, γ) δυνάμει του υπ’ αριθ. …./2005 συμβολαίου της συμβολαιογράφου Πειραιά ………….., πώλησε στον πατέρα του εναγόμενου και σύζυγό της την επικαρπία του ½ ποσοστού εξ αδιαιρέτου της οικοδομής επί της οδού ………. στον Πειραιά, όπου βρίσκεται σε λειτουργία η ως άνω κλινική (με το ίδιο συμβόλαιο πώλησε την ψιλή κυριότητα του ιδίου ακινήτου στον υιό της όπως εκτέθηκε), έναντι τιμήματος ποσού 64.472,08 €, ισόποσου της τότε αντικειμενικής αξίας αυτής, όμως επρόκειτο στην πραγματικότητα για δωρεά, αφού ο ανωτέρω δεν κατέβαλε τίμημα, ώστε η συνολική αντικειμενική αξία των εν ζωή παροχών – δωρεών της διαθέτιδας προς το σύζυγο της, κατά το χρόνο που έλαβαν χώρα (κατά τους υπολογισμούς της ενάγουσας) ανέρχονται στο ποσό των 70.193,81 €. Ότι η αξία της πραγματικής περιουσίας της διαθέτιδας, κατά το χρόνο του θανάτου της, ανερχόταν στο συνολικό ποσό των 8.741.388,46 € και αποτελείτο από τα εξής περιουσιακά στοιχεία : Α) το κτίριο, που στεγάζεται η κλινική επί της οδού …………. στον Πειραιά, ήτοι εξαώροφο κτίριο, αποτελούμενο από υπόγειο με βοηθητικούς – αποθηκευτικούς χώρους, ισόγειο με επαγγελματικούς χώρους, τέσσερις τυπικούς ορόφους και δύο ορόφους με εσοχή με επαγγελματικούς χώρους, κτισμένο επί οικοπέδου επιφάνειας 290,16 τ.μ., συνολικής εμπορικής αξίας 1.950.000 €, από το οποίο ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου, αξίας 975.000 €, ανήκει στην προαναφερθείσα εταιρεία και το υπόλοιπο ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου ήδη ανήκει στον εναγόμενο, ώστε κατά ποσοστό 80% του ως άνω 50 % αυτού ανήκε στη διαθέτιδα, με βάση την εταιρική της μερίδα ήτοι (975.000 Χ 80% =) 780.000 €. Β) Εταιρικό μερίδιο ποσοστού 80% στην ως άνω εταιρία με αντικείμενο την επιχείρηση κλινικής, με δραστηριότητα ενδονοσοκομειακές ιατρικές υπηρεσίες και υπηρεσίες ειδικότητας γενικής ιατρικής, την αξία της οποίας αποτιμά με διάφορες λογιστικές μεθόδους (υπερπροσόδου, κεφαλαιοποίησης των κερδών και πολλαπλασίων μοντέλων) στο ποσό των 6.706.748,97 €,ώστε το 80 % αυτού ανέρχεται σε 5.365.399,17 €. Γ) Η άδεια ίδρυσης της κλινικής, η οποία έχει αυτοτελή αξία και αποτιμάται στο ποσό των 500.000 € και με βάση το μερίδιο της ενάγουσας (80%) 400.000,00 €. Δ) Κοινούς λογαριασμούς της διαθέτιδας με τον εναγόμενο, και ειδικότερα: 1) Ο υπ’ αριθ. ………. κοινός λογαριασμός ταμιευτηρίου του εναγομένου με τον πατέρα του στην Ε.Τ.Ε, μετά το θάνατο του τελευταίου, κατέστη συνδικαιούχος η διαθέτιδα, με υπόλοιπο κατά το χρόνο θανάτου αυτής 271.067,81 €, στον οποίο από όσο γνωρίζει είχε τεθεί ο όρος του άρθρου 2 ν. 5638/1932, τροφοδοτούνταν αποκλειστικά με χρήματα της διαθέτριας και μετά το θάνατο της, το υπόλοιπο αυτού θα περιερχόταν στον εναγόμενο ως δωρεά αιτία θανάτου, 2) Ο υπ’ αριθ. ……… κοινός λογαριασμός της διαθέτιδας, του συζύγου αυτής και του εναγομένου και στην Ε.Τ.Ε., ο οποίος, μετά το θάνατο του συζύγου της διαθέτιδας, μετατράπηκε σε κοινό λογαριασμό, των επιζώντων συνδικαιούχων με υπόλοιπο κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας ποσού 76.295,84 € και 3) ο με αρ. ……… κοινός λογαριασμός της θανούσας με τον εναγόμενο με υπόλοιπο 42,87 €. Ότι στους ανωτέρω λογαριασμούς (2,3), απ’ όσο γνωρίζει, είχε τεθεί ομοίως ο όρος του άρθρου 2 ν. 5638/1932, καταθέτονταν αποκλειστικά χρήματα της διαθέτριας και αποτελούσαν δωρεές αιτία θανάτου αρχικά προς τον σύζυγό της και στη συνέχεια στον εναγόμενο. 4) ο με αρ. ………. κοινός λογαριασμός μισθοδοσίας του εναγόμενου με τον πατέρα του, στην ίδια Τράπεζα με ποσό 2.836,28 €, ως προς το οποίο κατέστη η διαθέτρια μετά το θάνατο του συζύγου της, κληρονόμος σε ποσοστό ¼ εξ αδιαιρέτου κατά το ποσό των 709,07 €, 5) ο με αρ. ………. κοινός λογαριασμός της μητέρας της ενάγουσας με τον εναγόμενο στην ALPHA BANK, με υπόλοιπο 3.500 €,στον οποίο υποθέτει ότι είχε τεθεί ομοίως ο όρος του άρθρου 2 ν. 5638/1932, και το ποσό του συνιστούσε ομοίως δωρεά αιτία θανάτου υπέρ του εναγόμενου. Ε) Το ποσό των 1.222.995,23 € που συνιστούσε οφειλή της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρίας ως βραχυπρόθεσμη υποχρέωση αυτής προς την θανούσα, όπως έχει αποτυπωθεί στον κωδικό με αρ. ……… του Γενικού καθολικού της εταιρίας αυτής του έτους 2013, με αντίστοιχο πιστωτικό υπόλοιπο, Στ) χρηματικό ποσό 212.487,36 €, που αφορά αναλογούντα καθαρά κέρδη στη μερίδα συμμετοχής της θανούσας (80%) στην άνω ομόρρυθμη εταιρία, κατά το χρονικό διάστημα από 1-1-2013 έως 31-5-2013 (όπως αυτά προκύπτουν από το ισοζύγιο λογιστικής περιόδου Μαΐου 2013),τα οποία έως το θάνατο της δεν της είχαν αποδοθεί. Ζ) Κοσμήματα συνολικής αξίας ποσού 13.200 €, όπως αυτά ειδικότερα περιγράφονται στην αγωγή με αναφορά και της επιμέρους αξίας τους, τα οποία ο εναγόμενος παρακρατεί. Η) Οικιακός εξοπλισμός (έπιπλα, σκεύη, οικιακά αντικείμενα), προσωπικά αντικείμενα, είδη ένδυσης, υπόδησης και αξεσουάρ της διαθέτιδας, που βρίσκονταν στα διαμερίσματα του 4ου και 5ου ορόφου της πολυκατοικίας επί της οδού …….. και στην κατοικία της – διαμέρισμα της πολυκατοικίας επί της οδού ……….. στον Πειραιά, αξίας του οικιακού εξοπλισμού των εν λόγω διαμερισμάτων ποσών 35.000 €, 20.000 € και 35.000 €, αντίστοιχα, των δε προσωπικών ειδών ποσού 10.000 € και συνολικά 100.000 €, τα οποία αντικείμενα ο εναγόμενος έχει οικειοποιηθεί. Ι)οριζόντιες ιδιοκτησίες -διαμερίσματα υπό στοιχεία Β1, Γ1 και Γ2 που βρίσκονται στην κείμενη επί της οδού ………. στον Πειραιά πολυκατοικίας, τα οποία περιήλθαν στην ενάγουσα με την από 1-4-2011 ως άνω δημόσια διαθήκη της διαθέτιδας, αντικειμενικής αξίας κατά το χρόνο θανάτου αυτής ποσών 62.842,50 €, 65.835,00 € και 40.590,00 €, αντίστοιχα, και πραγματικής αξίας ποσών 45.000 €, 45.000 € και 30.000 €, αντίστοιχα. ΙΑ) Αγροτεμάχιο κείμενο στη θέση «………..» στο … Σαρωνικού Κορινθίας, επιφάνειας 4.200,40 τ.μ., το οποίο περιήλθε στην ενάγουσα με την ίδια ως άνω δημόσια διαθήκη της διαθέτιδας, αντικειμενικής αξίας κατά το χρόνο θανάτου αυτής ποσού 13.651,30 €. IΒ) Ποσοστό ¼ του 1/2εξ αδιαιρέτου κυριότητας ενός οικοπέδου, κειμένου στην Κοινότητα …, της Ενότητας …. του Δήμου Σαλαμίνας Αττικής, επιφάνειας 254,44 τ.μ., το οποίο είχε περιέλθει στη διαθέτιδα από την εξ αδιαθέτου κληρονομιά του προαποβιώσαντος συζύγου της, αξίας του εν λόγω ιδανικού μεριδίου ποσού 1.532,58 €. ΙΓ) Ποσοστό ¼ εξ αδιαιρέτου κυριότητας αγροτεμαχίου, κείμενου στη θέση «…» … της Κοινότητας …. Κορινθίας, επιφάνειας 5.282 τ.μ., μετά της επ’ αυτού ανεγερθείσας οικίας, το οποίο είχε περιέλθει στη διαθέτιδα από την εξ αδιαθέτου κληρονομιά του προαποβιώσαντος συζύγου της, πραγματικής αξίας του εν λόγω ιδανικού μεριδίου κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στην αγωγή, ποσού (640.000 € Χ 1/4) 160.000 €. Ότι στην πλασματική ομάδα της εν λόγω κληρονομίας για τον προσδιορισμό της νόμιμης μοίρας της, πρέπει να υπολογισθούν επιπλέον οι προαναφερόμενες χαριστικές παροχές, ήτοι : 1) του ανωτέρω ακινήτου στην ….. Κορινθίας, το οποίο η διαθέτιδα πώλησε εικονικώς στο σύζυγό της, όπως αναφέρθηκε (1976 με δωρεά και 1983 με εικονική πώληση), και απέκτησε ο εναγόμενος κατά τα ¾ ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος αυτού, αξίας 340.000 €, ΙΙ) το ½ εξ αδιαιρέτου του ακινήτου της ανωτέρω κλινικής, που απέκτησε ο εναγόμενος με γονική παροχή, ΙΙΙ) η αξία του 20 % της επιχείρησης της κλινικής αυτής ποσού 1.341.349,79 € (6.706.748,97 Χ 20 %), ΙV) η αξία του 20 % της άδειας ίδρυσης λειτουργίας κλινικής (500.000 Χ 20 %) ποσού 100.000 €. V) τα εισοδήματα (κέρδη) που ο εναγόμενος αποκόμισε από τη συμμετοχή του (με ποσοστό 20%) στην προαναφερθείσα εταιρία, κατά το διάστημα από το έτος 1999 έως και το έτος 2013, ως δωρεά από την θανούσα, ύψους 1.936.162,69 €, VΙ) το υπό στοιχείο Υ1 διαμέρισμα στην οδό … αξίας 45.000 €, VΙΙ) το υπό στοιχείο Υ1’ διαμέρισμα στην ίδια οδό αξίας 65.000 €, VΙΙΙ) την υπό στοιχείο Κ1 ιδιοκτησία στην οδό …… αξίας 85.000 €, ΙΧ) το υπό στοιχείο Ι2 διαμέρισμα την οδό …. αξίας 25.000 €, Χ) το υπό στοιχείο το Δ1 διαμέρισμα στην ίδια πολυκατοικία αξίας 75.000 €. ΙΧ) το υπό στοιχείο Ε1 διαμέρισμα στην οδό ….. αξίας 30.000 €, ΧΙ) οι δαπάνες για τις σπουδές του εναγόμενου στην Ουγγαρία, που κατέβαλε εξ ολοκλήρου η θανούσα, ύψους 113.120 € και συνολικά 5.270.632,48 €. Με βάση δε το ανωτέρω ιστορικό, η ενάγουσα, επικαλούμενη ότι ο εναγόμενος κατακρατεί τα άνω περιουσιακά στοιχεία ως κληρονόμος, αντιποιούμενος το κληρονομικό δικαίωμα αυτής, ζήτησε : A) (κύρια βάση) :Α1/ να αναγνωρισθούν ότι είναι ακυρώσιμες οι ανωτέρω διαθήκες, η από 1-4-2011 δημόσια (Α1α) και από (Α1β) 25-4-2013 ιδιόγραφη, λόγω πλάνης της διαθέτιδας, ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησής της, κι επικουρικώς αναφορικά με τις διατάξεις της πρώτης διαθήκης, να αναγνωρισθεί η ακυρότητα αυτών, λόγω αντίθεσης τους στο νόμο και στο καταστατικό της στο ιστορικό αναφερόμενης ομόρρυθμης εταιρείας. Επίσης, εφόσον το ως άνω αίτημα (υπό στοιχείο Α1) περί ακυρώσεως των προαναφερθεισών διαθηκών γίνει δεκτό, η ενάγουσα ζήτησε να αναγνωρισθεί: A.2.α. Ότι τυγχάνει εξ αδιαθέτου κληρονόμος της διαθέτιδας σε ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου, στα στοιχεία της κληρονομιαίας περιουσίας, που δεν είχαν συμπεριληφθεί στις παραπάνω διαθήκες, όσο και σε εκείνα που είχαν συμπεριληφθεί και προαναφέρθηκαν υπό στοιχ. A– ΙΓ , A.2.β Ότι ο εναγόμενος οφείλει να της αποδώσει τα ωφελήματα που έλαβε ποσού 25.000 € ετησίως, από την εκμίσθωση του ποσοστού 50% εξ αδιαιρέτου του κτιρίου της οδού …………… στον Πειραιά, κατά το χρονικό διάστημα από το θάνατο του επικαρπωτή πατέρα του και έως τη σύνταξη της αγωγής, ήτοι 53.124,91 €, έχοντας καταστεί αδικαιολογήτως πλουσιότερος, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής και έως την εξόφληση, A.2.γ. ότι ο εναγόμενος οφείλει να της αποδώσει το αντιστοιχούν στο εξ αδιαθέτου κληρονομικό της δικαίωμα μερίδιο των αναλογούντων στην εταιρική συμμετοχή της διαθέτιδας κερδών της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρείας για το χρονικό διάστημα από 1-6-2013 έως 31-12-2013, ποσού (239.861,13€ Χ 80% Χ 50%=) 95.944,45 €, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής. A.2.δ. Επιπλέον, με δεδομένο ότι η αποτίμηση της αξίας της κληρονομικής ομάδας ανέρχεται στο ποσό των 8.741.388,46 €, η αξία των συνεισεκτέων παροχών στο ποσό των 5.270.632,48 €, ώστε η αξία της εξ αδιαθέτου μερίδας της ανέρχεται στο ποσό των (8.741.388,46 € + 5.270.632,48 € = 14.012.020,94 Χ 50% =) 7.006.010,47 €, ενώ αφαιρουμένων από την εξ αδιαθέτου μερίδα του εναγομένου των συνεισενεκτέων εκ μέρους του παροχών, η αξία αυτής ανέρχεται στο ποσό των (7.006.010,47 € – 5.270.632,48 € =) 1.735.377,99 €, ζήτησε να αναγνωρισθεί και ότι ο εναγόμενος οφείλει να συνεισφέρει το ως άνω ποσό των 5.270.632,48 €. A.2.ε. ι) Ότι, περαιτέρω, ο εναγόμενος οφείλει να της αποδώσει το παραπάνω ποσό των 176.061,41 €, που αντιστοιχεί σε ποσοστό ½ των καταθέσεων της διαθέτιδας σε τραπεζικούς λογαριασμούς, κατά τα ανωτέρω, αυτούσια τα αναφερόμενα στην αγωγή κοσμήματα, είδη οικοσκευής και προσωπικά είδη της διαθέτιδας, άλλως, σε περίπτωση αδυναμίας αυτούσιας απόδοσης, να αναγνωρισθεί ότι οφείλει να της αποδώσει την αξία αυτών, συνολικού ποσού 56.600 €, έχοντας καταστεί αδικαιολόγητα πλουσιότερος, με το νόμιμο τόκο από την ημερομηνία θανάτου της διαθέτιδας, άλλως από την επίδοση της αγωγής, ιι) να της αποδώσει ποσοστό 40% από το συνολικό ποσοστό 80% της εταιρικής συμμετοχής της κληρονομούμενης στην εταιρεία με την επωνυμία «……………», ιιι). να της αποδώσει ποσοστό 50% επί του 1/4, ήτοι το 1/8 εξ αδιαιρέτου επί του ως άνω ευρισκόμενου στην Αλμυρή Κορινθίας αγροτεμαχίου μετά της επ’ αυτού οικίας, άλλως να διαταχθεί η αποβολή του εναγομένου και η εγκατάσταση της ίδιας σε αυτό. Α2.στ. Τέλος, ισχυριζόμενη ότι ο εναγόμενος έχει καταλάβει όλα τα περιγραφόμενα στην αγωγή περιουσιακά στοιχεία της διαθέτιδας ως κληρονόμος και τα κατέχει μέχρι σήμερα, αντιποιούμενος το κληρονομικό της δικαίωμα και αρνούμενος να της παράσχει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες, ζήτησε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος, ι) να της παραδώσει κατάλογο για τα στοιχεία που αποτελούσαν την ομάδα της κληρονομιάς κατά το χρόνο θανάτου της κληρονομούμενης και ιι) να της παράσχει ακριβείς και ολοκληρωμένες πληροφορίες για την παρούσα κατάσταση της κληρονομιάς και την τύχη των αντικειμένων της. Β) Περαιτέρω, με την επικουρική βάση της αγωγής, για την περίπτωση που δεν θα γινόταν δεκτό το αίτημα ακύρωσης/αναγνώρισης ακυρότητας των διαθηκών, η ενάγουσα ζήτησε : Β1) να αναγνωρισθεί ότι τυγχάνει εξ αδιαθέτου κληρονόμος της διαθέτιδας σε ποσοστό ½ επί των στοιχείων της κληρονομιαίας περιουσίας, που δεν είχαν συμπεριληφθεί στις παραπάνω διαθήκες, όπως αυτά προαναφέρθηκαν και ειδικότερα: α) κερδών – επιχειρηματικής αμοιβής παρελθόντων ετών ύψους 1.222.995,23 €, όπως αυτό αποτυπώνεται κατά τα προεκτεθέντα στον υπολογαριασμό – κωδικό 53.14 της ως άνω ομόρρυθμης εταιρείας, ήτοι στο ποσό των 611.497,15 €, β) του οφειλομένου στη διαθέτιδα ποσού των 212.487,36 €, που αφορά στα αναλογούντα σ’ αυτήν κέρδη της εταιρείας για το χρονικό διάστημα από 1-1-2013 έως 1-6-2013 και το οποίο έως το θάνατο της δεν της είχε αποδοθεί, ήτοι στο ποσό των 106.243,68 €,γ) των προσωπικών καταθέσεων της διαθέτιδας σε τραπεζικές εταιρείες, συνολικού ποσού 352.122,82 €, ήτοι στο ποσό των 176.061,41 €, δ)των κοσμημάτων της διαθέτιδας, συνολικής αξίας ποσού 13.200 € (ήτοι αξίας του ½ αυτών ποσού 6.600 €), ε) του οικιακού εξοπλισμού και των προσωπικών ειδών της διαθέτιδας, συνολικής αξίας ποσού 100.000 € (ήτοι αξίας του 1/2 αυτών ποσού 50.000 €), στ) του περιελθόντος στη διαθέτιδα ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο του συζύγου της ποσοστού 2/16 (ήτοι επί του 1/8) εξ αδιαιρέτου επί του κείμενου στη Σαλαμίνα αγροτεμαχίου, αξίας ποσού 766,29 €, και ζ) κάθε άλλου κινητού ή ακινήτου περιουσιακού στοιχείου ή δικαιώματος που ανήκε στη δικαιοπάροχο της και καταστεί γνωστό στην ενάγουσα μελλοντικά, καθώς και να αναγνωρισθεί ότι ο εναγόμενος οφείλει να της αποδώσει το ως άνω ποσό των 176.061,41 € (1/2 των καταθέσεων), αυτούσια τα προαναφερόμενα κοσμήματα, είδη οικοσκευής και προσωπικά είδη (κοσμημάτων οικιακού εξοπλισμού), άλλως το ποσό των (6.600 + 50.000) 56.000€. Β2) Να αναγνωρισθεί ότι είναι νόμιμη μεριδούχος στην κληρονομία της διαθέτιδας, ισχυριζόμενη, κατά τους ειδικότερα αναφερόμενους στην αγωγή υπολογισμούς της, ότι, εκτός όσων της έχουν καταληφθεί με τη διαθήκη της θανούσας και δικαιούται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος (Β1 α-ζ), η νόμιμη μοίρα της ανέρχεται σε ποσοστό 36,063260% επί της εν λόγω κληρονομιαίας περιουσίας, και ειδικότερα ζήτησε να αναγνωρισθεί ότι η νόμιμη μοίρα της ανέρχεται στο ως άνω ποσοστό, καθώς και ότι για τη συμπλήρωσή της, ο εναγόμενος οφείλει να της αποδώσει αυτούσια ποσοστό εξ αδιαιρέτου 36,063260%, επί των κατωτέρω περιουσιακών στοιχείων: α) του ποσοστού 80% του 50% εξ αδιαιρέτου του ευρισκόμενου στην οδό …………… στον Πειραιά κτιρίου – κλινικής, αξίας ποσού (780.000 € Χ 36,063260% =) 281.293,42 €, β) του ποσοστού 80% της εταιρικής συμμετοχής της διαθέτιδας στην ομόρρυθμη εταιρεία με την επωνυμία «……………», αξίας ποσού (5.365.399,17 Χ 36,063260% =) 1.934.937,85 €, γ) του ποσοστού 80% επί της αξίας της άδειας λειτουργίας της εν λόγω κλινικής, αξίας ποσού (400.000 € Χ 36,063260% =) 144.253,04 €, δ) του περιελθόντος στη διαθέτιδα ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο του συζύγου της, ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου επί του κείμενου στη θέση «..» .. … Κορινθίας αγροτεμαχίου μετά της επ’ αυτού οικίας, αξίας ποσού (160.000 € Χ 36,063260% =) 57.701,21 €, ε) επί των μισθωμάτων που ο εναγόμενος εισέπραξε από την εκ μέρους του εκμίσθωση του ποσοστού 50% εξ αδιαιρέτου του κτιρίου της οδού …………. στον Πειραιά, κατά το χρονικό διάστημα από το θάνατο του επικαρπωτή πατέρα του και έως τη σύνταξη της αγωγής, ήτοι ποσό (106.249,83€ Χ 36,063260% =) 38.317,15 €, και στ) των αναλογούντων στην εταιρική συμμετοχή της διαθέτιδας κερδών της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρείας για το χρονικό διάστημα από 1-6-2013 έως 31-12-2013, ήτοι το ποσό των (239.861,136 Χ 36,063260%) 69.201,39 €. Τέλος, ζήτησε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος στην καταβολή των δικαστικών της εξόδων. Eπί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, με την οποία το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, αφού απέρριψε τα αιτήματα της κύριας βάσης της αγωγής (υπό στοιχ. Α1α και Α1β) περί ακύρωσης/αναγνώρισης της ακυρότητας των διαθηκών και ειδικότερα το υπό στοιχ. Α1α ως μη νόμιμο και το υπό στοιχ. Α1β ως αόριστο, δεχόμενο ότι παρέλκει η εξέταση των λοιπών αιτημάτων της κύριας βάσης υπό στοιχείο Α2 και απέρριψε επίσης το αίτημα της επικουρικής βάσης περί συμπληρώσεως της νόμιμης μοίρας, ως αόριστο (υπό στοιχείο Β2), έκανε εν μέρει δεκτή το έτερο αίτημα της επικουρικής βάση (υπό στοιχείο Β1) και αναγνώρισε το κληρονομικό δικαίωμα της ενάγουσας ως εξ αδιαθέτου κληρονόμου της προαναφερθείσας διαθέτιδας, επί του ποσοστού 1/16 εξ αδιαιρέτου του ως άνω ακινήτου υπό στοιχ. στ. κειμένου στα Σελήνια Σαλαμίνας. Κατά της απόφασης παραπονείται η εκκαλούσα για λόγους που ανάγονται σε εσφαλμένη ερμηνεία κι εφαρμογή του νόμου.
Κατά το άρθρο 174 ΑΚ, δικαιοπραξία που αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη του νόμου, αν δεν συνάγεται κάτι άλλο, είναι άκυρη. Ως απαγορευτική διάταξη εννοείται κάθε δημόσιας τάξης κανόνας δικαίου (άρθρο 3 ΑΚ) με τον οποίο απαγορεύεται αντίθετη με τον κανόνα αυτό ρύθμιση. Η ακυρότητα προκύπτει από το σκοπό της διάταξης που παραβιάστηκε. Αν όμως η απαγορευτική διάταξη απαγγέλει ρητά την ακυρότητα, είναι περιττή η έρευνα του σκοπού της διάταξης. Η ακυρότητα είναι απόλυτη και επέρχεται ανεξάρτητα από τη γνώση της απαγορευτικής διάταξης. Την απόλυτη αυτή ακυρότητα έχει δικαίωμα να επικαλεστεί οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον και όταν προκύπτει από παράβαση διάταξης δημόσιας τάξης λαμβάνεται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο (Σημαντήρας, Γενικές Αρχές, εκδ. Δ΄ §842 σ. 630). Άκυρη, σύμφωνα με το πιο πάνω άρθρο, είναι και η διαθήκη, αν το περιεχόμενο της αντιβαίνει στο νόμο και την ακυρότητά της μπορεί να την προτείνει οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ιδίως ο κληρονόμος που θα αποκτούσε εξ αδιαθέτου (ΑΠ 472/2015, Μ. Καράσης, στον ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, άρθρο 174 αριθ. 2 και 4,Ν. Παπαντωνίου, Κληρονομικό Δίκαιο, εκδ. Γ΄ §§63-64). Στις περισσότερες περιπτώσεις την απαγόρευση θεσπίζει ο νόμος ρητά, όπως, π.χ. όταν για τη σύνταξη της διαθήκης δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1957 ΑΚ (ανικανότητα σύνταξης διαθήκης, τύπος διαθηκών), όταν η διάταξη τελευταίας βουλήσεως προσβάλλει τη νόμιμη μοίρα (1825 επ., 1827, 1829 ΑΚ), κ.λπ. Ο νόμος ορίζει σε ορισμένες περιπτώσεις ότι κρίσιμος χρόνος για το παράνομο της διατάξεως τελευταίας βουλήσεως είναι ο χρόνος του θανάτου του κληρονομούμενου. (βλ ΑΚ 1980 και 2011 ΑΚ είναι άκυρες οι κληροδοσίες ή τρόποι, των οποίων η παροχή κατά το θάνατο του διαθέτη αντίκειται στο νόμο. Από την ίδια διάταξη προκύπτει ότι, σε άλλες περιπτώσεις, κρίσιμος χρόνος για να θεωρηθεί ότι μία διάταξη τελευταίας βουλήσεως αντίκειται στο νόμο δεν είναι ο χρόνος του θανάτου του διαθέτη, αλλά ο χρόνος της καταρτίσεως της διαθήκης (Κ. Παπαδόπουλο, ό.π., §§149-152 και 154, σελ. 245-247 και 251). Σημειώνεται, όμως, ότι κρίσιμος χρόνος για το αν διάταξη διαθήκης αντίκειται στα χρηστά ήθη είναι ο χρόνος θανάτου του διαθέτη, με βάση τις πραγματικές συνθήκες και αντιλήψεις για την ηθική που υπήρχαν το χρόνο αυτό (Κορνηλάκης στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλο εισαγωγικές παρατηρήσεις στα άρθρα 1781 -1812 αρ. 37, Παπαντωνίου οπ.σ.275). Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1784 ΑΚ η διάταξη της διαθήκης είναι ακυρώσιμη αν υπήρξε αποτέλεσμα πλάνης από αίτια που μνημονεύονται στη διαθήκη και ανάγονται στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, χωρίς τα οποία ο διαθέτης δε θα διατύπωνε τη διάταξη. Από τη διάταξη αυτή σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 140-143 ΑΚ συνάγεται ότι σε αντίθεση με τις δικαιοπραξίες εν ζωή, η διάταξη της διαθήκης για να είναι ισχυρή πρέπει να είναι απαλλαγμένη από πλάνη στα παραγωγικά αίτια της βούλησης. Παραγωγικό αίτιο της βούλησης είναι η πραγματική κατάσταση, που ανάγεται στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, υπάρχει κατά την κατάρτιση της διαθήκης και επέδρασε στον προσδιορισμό της βούλησης. Όταν η πραγματική αυτή κατάσταση, δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια και επί πλέον επέδρασε στη διαμόρφωση της τελευταίας διάταξης, επειδή ο διαθέτης αγνοούσε την αλήθεια ή είχε εσφαλμένη γνώση γι’ αυτήν δημιουργείται λόγος ακύρωσής της. Αντίθετα αν τα αίτια που αναφέρονται στη διαθήκη είναι μεν ψευδή, αλλά ο διαθέτης γνώριζε την αλήθεια, δεν υπάρχει πλάνη στα παραγωγικά αίτια και τα σχετικά γεγονότα δεν έχουν επίδραση στο κύρος της διαθήκης. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει: 1)ο διαθέτης να οδηγήθηκε στην κατάρτιση της διαθήκης από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της πραγματικής καταστάσεως, 2) το περιστατικό της πλάνης να αναφέρεται στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, 3) να ήταν τέτοιο που χωρίς αυτό ο διαθέτης δεν θα προέβαινε στη σύνταξη της διαθήκης και 4) το περιστατικό αυτό να μνημονεύεται στη διαθήκη. Αντίθετα, αν τα αίτια που αναφέρονται στη διαθήκη είναι μεν ψευδή, αλλά ο διαθέτης γνώριζε την αλήθεια, δεν υπάρχει πλάνη στα παραγωγικά αίτια και τα σχετικά γεγονότα δεν έχουν επίδραση στο κύρος της διαθήκης. Αν όλα τα παραπάνω στοιχεία συντρέχουν, είναι δυνατή η δικαστική κήρυξη της διαθήκης ως άκυρης, μετά από αγωγή εκείνου που έχει έννομο συμφέρον, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα ότι η ακυρωθείσα διάταξη τελευταίας βουλήσεως εξομοιώνεται με εξαρχής άκυρη, δηλαδή εξαφανίζεται, χωρίς να είναι επιτρεπτό να αντικατασταθεί με την εικαζόμενη βούληση του διαθέτη, και επέρχεται κατά κανόνα η εξ αδιαθέτου διαδοχή, εκτός αν από το περιεχόμενο της διαθήκης προκύπτει ποιο θα ήταν το περιεχόμενο της ακυρωθείσας διάταξης της διαθήκης αν δεν είχε εμφιλοχωρήσει το ελάττωμα (ΑΠ 38/2016 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1350/2014 ΧρΙΔ 2015.122, ΑΠ 1706/2009 ΧρΙΔ 2010.539, ΑΠ 350/2002, ΑΠ 312/1992, ΑΠ 385/1992 δημ. ΝΟΜΟΣ, ΕφΛαρ794/2008 ΕΦΑΔ 2009.307, ΕφΑθ 4632/2007 ΕλλΔνη 2008.281 Ν. Παπαντωνίου, Κληρονομικό Δίκαιο, 1985, §62, σ. 266 επ.). Για το ορισμένο της αγωγής πρέπει να γραφούν λεπτομερώς όλα τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, τα οποία συνιστούν τα πλανημένα αυτά αίτια, ενώ δεν είναι απαραίτητη η έκθεση του τρόπου με τον οποίο προκλήθηκε η πλάνη. Εξάλλου, αν τα αίτια ανάγονται στο μέλλον, ο κρίσιμος χρόνος για να κριθεί αν οι παραστάσεις του διαθέτη είναι εσφαλμένες, είναι καταρχήν αυτός του χρόνου σύνταξης της διαθήκης, όμως, αν τα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, που επέδρασαν στη βούλησή του μεταβληθούν κατά το χρόνο του θανάτου του, θα ληφθεί υπόψη ο τελευταίος χρόνος, οπότε και επέρχονται τα αποτελέσματα της διαθήκης (Κορνηλάκης στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλο άρθρο 1784, αρ. 7). Περαιτέρω κατά γενική αρχή του κληρονομικού δίκαιου, που άμεσα συνάγεται από το περιεχόμενο του άρθρου 1710 ΑΚ, αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής μπορεί ν’ αποτελέσουν το σύνολο της περιουσίας κληρονομουμένου, δηλαδή όχι μόνο υλικά αντικείμενα, αλλά και κάθε έννομη σχέση του, που επιδέχεται χρηματική αποτίμηση, εφόσον όμως ανήκουν στον κληρονομούμενο κατά το χρόνο θανάτου του. Πρόδηλο είναι συνεπώς, ότι ο κληρονομούμενος διαθέτοντας με διαθήκη την περιουσία του (ΑΚ 1712) δεν έχει δυνατότητα να μεταβιβάσει με αυτή στους κληρονόμους του, περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν του ανήκουν, η σχετική δε διάταξη της διαθήκης και η κληρονομική εγκατάσταση στα στοιχεία αυτά είναι ανίσχυρη, ως κενή περιεχομένου και δεν δημιουργεί κανένα δικαίωμα υπέρ του κληρονόμου (ΑΠ 12/1998, ΑΠ 1389/2004 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Όμως, η εγκατάσταση αυτή από το διαθέτη, σε στοιχεία της κληρονομίας που δεν ανήκαν σ’ αυτόν κατά το θάνατο του, ανεξάρτητα από τα παραπάνω και τις συνέπειες που τυχόν συνεπάγεται στις σχέσεις των συγκληρονόμων, σε καμία περίπτωση δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης, την οποία ο νόμος απαγγέλλει σε ορισμένες περιπτώσεις και για ειδικούς λόγους, στους οποίους δεν συγκαταλέγεται και ο προαναφερόμενος (βλ.ΕφΠατρ 687/2012, ΕφΚερκ 20/2006 ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕφΔωδ 356/2005, ΕφΑθ 4241/1985 Δνη 26,952, ΕφΝαυπλίου 189/1986 Δνη 27,1398, Εφ Κερκ 86/1984 ΕλΔνη 1985.890).
Εξάλλου, όπως προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 20 του ΕμπΝ και 741 του ΑΚ εννοιολογικό στοιχείο της ομόρρυθμης εταιρίας, όπως ισχύει και σε όλες τις προσωπικές εταιρίες, είναι η σύσταση αυτής από δύο ή περισσότερα πρόσωπα (ένωση προσώπων), που επιδιώκουν κοινό οικονομικό σκοπό (κέρδος). Η περιέλευση όλων των εταιρικών μεριδίων σε ένα εταίρο συνιστούσε υπό το δίκαιο του ΑΚ και ΕμπΝ λόγο λύσης της εταιρίας (Αντωνόπουλος Δίκαιο Εμπορικών εταιριών προσωπικές εταιρίες 1997.σ.254). Όμως, υπό το νέο δίκαιο της ομόρρυθμης εταιρίας με τις διατάξεις των άρθρων 249 επ. του Ν. 4072/2012, ο οποίος εφαρμόζεται και στις εταιρίες που – κατά την έναρξη της ισχύος του από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, την 11/4/2012, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά σε επιμέρους διατάξεις (άρθρο 330 § 2 Ν 4072/2012)- δεν τελούν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση, οι λόγοι λύσης προσωπικών εταιριών (Ο.Ε. και Ε.Ε άρθρο 259 § 1 του Ν. 4072/2012) διαφέρουν από αυτούς που γίνονταν δεκτοί κατά το προϊσχύσαν δίκαιο και καθορίζονται πλέον με κεντρικούς άξονες τη γενική αρχή της διατήρησης της εμπορικής επιχείρησης και το επιβεβλημένο απομάκρυνσης από τον απόλυτα προσωποπαγή χαρακτήρα των προσωπικών εταιριών με εισαγωγή του θεσμού της μονοπρόσωπης ομόρρυθμης εταιρείας, έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Έτσι, αν οι εταιρικές μερίδες συγκεντρωθούν στα χέρια ενός εταίρου αν αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ένας ή περισσότεροι εταίροι και παραμείνει μόνον ένας εταίρος, η εταιρεία λύνεται, εφόσον μέσα σε δυο μήνες δεν δημοσιευθεί στο Γ.Ε.Μ.Η. η είσοδος νέου εταίρου (άρθρο 267 παρ. 1 του Ν.4072/2012,το οποίο ήδη προβλέπει δυνατότητα συνέχισης της εταιρείας επί τετράμηνο, μετά την αντικατάσταση του με το άρθρο 27 του Ν.4403/2016, ΦΕΚ Α’ 125/7-7-02016, ΕφΘεσ 1585/2018 αδημ., ΕφΘεσ 387/2017 ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕφΛαμ 7/2015 ΔΕΕ 2016.621 και Νικόλαος Ρόκας, Εμπορικές Εταιρίες, 7η έκδοση, σελ., 152, Ελίζα Αλεξανδρίδου, Δίκαιο Εμπορικών Εταιριών, 2η έκδοση, παρ. 24 σελ. 132 και Λύση ομόρρυθμης εταιρίας και έξοδος εταίρου κατά το Ν. 4072/2012, μελέτη Ευδοξίας Κουπτσίδου- Στρατουδάκη, Αρμενόπουλος, τεύχος 2, έτος 2014, σελ. 199 επ.). Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 773, 774, 777 και 778 ΑΚ, που εφαρμόζονται και στις προσωπικές εταιρίες που έχουν νομική προσωπικότητα, προκύπτει ότι ο θάνατος κάποιου εταίρου επιφέρει αυτοδικαίως τη λύση της εταιρίας, εκτός αν συμφωνηθεί ότι η εταιρία θα εξακολουθήσει συνεχιζόμενη είτε μεταξύ των λοιπών εταίρων, είτε μεταξύ τούτων και των κληρονόμων του αποβιώσαντος εταίρου, οι οποίοι στην περίπτωση αυτή υπεισέρχονται στη θέση του τελευταίου, κατά το ποσοστό συμμετοχής του στην εταιρία. Αν δεν υφίσταται τέτοια συμφωνία, η εταιρία λύεται και τίθεται αυτοδικαίως υπό καθεστώς εκκαθάρισης (άρθρο 777 ΑΚ). Η εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπει ότι σε περίπτωση θανάτου ενός εταίρου, η εταιρεία θα συνεχιστεί με τους κληρονόμους του ή με τον κληρονόμο του, χωρίς να προσδιορίζει ειδικότερα έναν συγκεκριμένο κληρονόμο ή με όλους τους κληρονόμους του εταίρου. Εφόσον υπάρχει ρήτρα τέτοιου περιεχομένου, η εταιρεία συνεχίζεται με όλους τους εκ διαθήκης ή (και) εξ αδιαθέτου κληρονόμους του αποθανόντος, ή με τον μοναδικό κληρονόμο αυτού(ΑΠ 10/2017 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 774/2014 ΔΕΕ 2014.231, ΕφΘεσ 599/2007 Αρμ 2007.1521). Στην περίπτωση που εκτός από τους εκ διαθήκης κληρονόμους, υπάρχουν και νόμιμοι μεριδούχοι του εταίρου, η εταιρεία συνεχίζεται και με τους τελευταίους, διότι και εκείνοι είναι κληρονόμοι κατά το ποσοστό της νόμιμης μοίρας τους (1825§2 ΑΚ). Αν όμως ο κληρονομούμενος καταστήσει κληρονόμο της εταιρικής συμμετοχής συγκεκριμένο πρόσωπο (με βάση την εταιρική σύμβαση), ώστε να αποκλείεται μεριδούχος, η νόμιμη μοίρα θα υπολογισθεί στο σύνολο της κληρονομίας συμπεριλαμβανομένης της εταιρικής συμμετοχής και αν η υπόλοιπη κληρονομία δεν επαρκεί για την κάλυψη της νόμιμης μοίρας, ο μεριδούχος θα αποκτήσει ως κληρονόμος και το μέρος της εταιρικής συμμετοχής που απαιτείται για την κάλυψη της νόμιμης μοίρας του (Καστρίτσιος Κληρονομικό Δίκαιο των εταιριών 2020 σ. 68 και 84, Γεωργία Καραΐνδρου, Ζητήματα κληρονομίας των εταιρικών συμμετοχών30.11.2018 διπλ. εργασία σ.34). Εξάλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 72, 759, 777 εδ. α 780 εδ. α, 781, 782 και 784 ΑΚ και 249 του ν. 4072/2012, το οποίο, όπως προεκτέθηκε, κατά τη διάταξη του άρθρου 294§ 1 του ίδιου νόμου εφαρμόζεται και στις εταιρείες που κατά την έναρξη ισχύος του δεν τελούν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση, καθώς και των άρθρων 18 και 42 του ΕμπΝ για την εταιρεία που συστάθηκε πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4072/2012, προκύπτει ότι η ομόρρυθμη εταιρεία που τήρησε τις διατυπώσεις δημοσιότητας και έχει νομική προσωπικότητα, έχει δική της περιουσία και διατηρεί τη νομική προσωπικότητα της μέχρι πέρατος της εκκαθάρισης και για τις ανάγκες αυτής. Κύριος των εισφορών των εταίρων, των κερδών, που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της, και των εν γένει αποκτημάτων από τη διαχείριση, και γενικότερα φορέας των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων, που αποτελούν την εταιρική περιουσία, μέχρι τη ρευστοποίηση και τη διανομή αυτής, είναι το νομικό πρόσωπο της ομόρρυθμης εταιρείας (ΑΠ 224/2016 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 2349/2009 ΔΕΕ 2010.682, ΕφΠειρ 264/2015 ΕλλΔνη 2016.820, ΕφΘεσ 84/2014 ΕπισκΕμπΔ 2014.175, ΕφΑθ 1127/2011 ΔΕΕ 2011.1030). Εξάλλου, κατά τις διατάξεις των άρθρων 762 και 763 ΑΚ, που εφαρμόζονται και στην ομόρρυθμη εταιρεία, κατά τις διατάξεις των άρθρων 18 του ΕμπΝ και 249§2 του ν. 4072/2012, και εκείνης του άρθρου 255 του ν. 4072/2012, του οποίου οι διατάξεις κατά το άρθρο 294 § 1 του ίδιου νόμου εφαρμόζονται και στις εταιρείες που κατά την έναρξη ισχύος του δεν τελούν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση, κάθε εταίρος έχει δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη της εταιρείας κατά το ποσοστό συμμετοχής του, εφόσον υπάρχει τέτοια συμφωνία, άλλως, στην περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας, το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη είναι κατά ίσα μέρη, ανεξάρτητα από την εισφορά κάθε εταίρου. Όταν δε η εταιρεία έχει διάρκεια μακρότερη από ένα έτος, ο λογαριασμός κλείνεται και τα κέρδη διανέμονται στο τέλος κάθε έτους, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο από την εταιρική σύμβαση. Ως κέρδος κατά την έννοια του νόμου νοείται το καθαρό κέρδος, δηλαδή το καθαρό προϊόν που απομένει μετά την αφαίρεση των εξόδων και ιδίως των δαπανών της εταιρείας. Στοιχεία της σχετικής περί διανομής των κερδών αγωγής είναι ο ακριβής προσδιορισμός των προς επιδίκαση κερδών, ενώ δεν είναι αναγκαία η παράθεση και των εξόδων λειτουργίας της εταιρείας, καθώς η τυχόν ύπαρξη εξόδων, που πρέπει να αφαιρεθούν, είναι αρνητικός ισχυρισμός και όχι στοιχείο της αγωγής (ΑΠ 911/2011, ΑΠ 1974/2009 ΔΕΕ 2010.566, ΑΠ 362/2008 ΧρΙΔ 2008.841, ΑΠ 581/2004 ΕΕμπΔ 2004.761, ΕφΠειρ 264/2015 ΕλλΔνη 2016.820, ΕφΘεσ 1685/2011 ΔΕΕ 2012.236, ΕφΑθ 5906/2013, ΕφΘεσ 1689/2011 ΕλλΔνη 2015.1735).
Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 1825,1827,1831 και 1833 ΑΚ, όπως ισχύουν μετά το Ν. 1329/1983, συνάγεται ότι για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας οποιουδήποτε μεριδούχου, η οποία συνίσταται στο μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας, λαμβάνεται ως βάση η κατάσταση και η αξία της κληρονομιάς κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου, δηλαδή, συνυπολογίζονται όλα τα δεκτικά κληρονομικής διαδοχής περιουσιακά στοιχεία που υπάρχουν κατά το χρόνο αυτό στην κληρονομιά (πραγματική κληρονομική ομάδα), από την οποία αφαιρούνται τα χρέη της κληρονομιάς και οι δαπάνες της κηδείας του κληρονομουμένου και της απογραφής της κληρονομιάς. Ακολούθως, προστίθενται και θεωρούνται ότι υπάρχουν στην κληρονομιά (πλασματική κληρονομική ομάδα), με την αξία που είχαν κατά το χρόνο της παροχής, οτιδήποτε ο κληρονομούμενος παραχώρησε, όσο ζούσε, χωρίς αντάλλαγμα σε μεριδούχο είτε με δωρεά είτε με άλλο τρόπο και, επίσης, οποιαδήποτε δωρεά που ο κληρονομούμενος έκανε στα τελευταία δέκα χρόνια πριν από το θάνατο του, εκτός αν την επέβαλαν λόγοι ευπρέπειας ή ιδιαίτερο ηθικό καθήκον. Στη νόμιμη μοίρα καταλογίζονται οι παροχές σε μεριδούχο, με την αξία που είχαν όταν έγιναν, εφόσον προστίθενται στην κληρονομιά, σύμφωνα με το άρθρο 1831ΑΚ, εκτός αν ο κληρονομούμενος όρισε διαφορετικά όταν έδωσε την παροχή. Ως μεριδούχος με την έννοια της άνω διάταξης νοείται o in concreto, περιλαμβανομένου αυτού που εξέπεσε με οποιαδήποτε τρόπο και του προαποβιώσαντος, όχι, όμως, όσοι αποκλείονται με βάση τους κανόνες της εξ αδιαθέτου διαδοχής, λχ. οι γονείς, λόγω της ύπαρξης κατιόντων (πρβλ. Σταθόπουλος στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλο, άρθρο 1831 – 1834 αρ. 35-39). Οι δωρεές προστίθενται, έστω και αν δεν έχει τηρηθεί ο τύπος της δωρεάς, αλλά έπεται ότι πρέπει να προέρχονται απευθείας από την περιουσία του θανόντος και όχι μέσω τρίτου (Παπαδόπουλος, Αγωγές κληρονομικού Δικαίου 1995 σ. 94). Εξάλλου από τη διάταξη του άρθρου 88 ν. 1329/1983 προκύπτει ότι οι εν ζωή χαριστικές προς τον μεριδούχο παροχές του κληρονομουμένου, που έλαβαν χώρα προ της ισχύος του νόμου αυτού ρυθμίζονται, ως προς τον συνυπολογισμό τους στην κληρονομιά και τον καταλογισμό τους στη νόμιμη μοίρα, από τις διατάξεις των άρθρων 1831 § 2 και 1833 ΑΚ, όπως ίσχυαν προ της τροποποιήσεως τους με το ίδιο νομοθέτημα. Συνεπώς, προκειμένου οι εν λόγω επιδόσεις να κριθούν ως προσθετέες στην κληρονομιά και ως συνυπολογιστέες στη νόμιμη μοίρα του μεριδούχου, πρέπει να έχει τεθεί από τον κληρονομούμενο ο όρος του καταλογισμού τους στην τελευταία, που πρέπει να αναφέρεται στη σχετική αγωγή ή την ένσταση (ΑΠ 560/2008 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1996/2006 ΧΡΙΔ 7.606 και ΝΟΒ 55.1817, ΑΠ 27/2005 ΕλΔνη 46.803, ΧΡΙΔ 5, 520, ΑΠ 217/2003 ΧΡΙΔ 4, 609, ΕφΠειρ 262/2015, ΕφΑθ 8628/2006 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας με βάση τις άνω διατάξεις (1831, 1834 ΑΚ) ειδικότερα : α) εκτιμάται η αξία όλων των αντικειμένων της κληρονομίας κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου. Εξεύρεση της αξίας της κληρονομιάς “με εκτίμηση” σημαίνει ότι, για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας, ως αξία της κληρονομιάς δεν νοείται η αγοραία αξία, αλλά η πραγματική αξία αυτής, η οποία εξευρίσκεται με εκτίμηση, η οποία, σε ομαλές οικονομικές συνθήκες, συμπίπτει, κατά κανόνα, με την αγοραία αξία. Εφόσον πρόκειται να υπολογιστεί η αξία της οικοσκευής του κληρονομουμένου, που αποτελείται από διάφορα αντικείμενα (π.χ. έπιπλα, αντίκες, διακοσμητικά αντικείμενα, σερβίτσια, ασημικά, κοσμήματα κ.λ.π.) πρέπει να προσδιορίζεται η αξία καθ’ ενός αντικειμένου χωριστά, β)αφαιρούνται από την αξία αυτή της πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς τα χρέη της και οι δαπάνες κηδείας του κληρονομουμένου και απογραφής της κληρονομιάς, γ) στο ποσό που απομένει μετά την αφαίρεση των παραπάνω χρεών, προστίθενται, με την αξία που είχαν κατά το χρόνο που πραγματοποιήθηκαν, οι πιο πάνω παροχές του κληρονομουμένου προς τους μεριδούχους ή τρίτους, δ) με βάση την αυξημένη (πλασματική) κληρονομική ομάδα που προσδιορίστηκε κατά τον προαναφερόμενο τρόπο, εξευρίσκεται η νόμιμη μοίρα του μεριδούχου, ε) από το ποσό αυτής (νόμιμης μοίρας) αφαιρείται η αξία των πραγμάτων, στα οποία τυχόν έχει εγκατασταθεί ο μεριδούχος, καθώς και η αξία της παροχής που τυχόν είχε λάβει και υπόκειται σε συνεισφορά και στ) αν προκύπτει ότι τίποτε δεν έχει καταλειφθεί σ’ αυτόν, σχηματίζεται ένα κλάσμα, με αριθμητή το ποσό της εξευρισκόμενης με τον πιο πάνω τρόπο νόμιμης μοίρας του και παρονομαστή την αξία εκείνων των στοιχείων της πραγματικής ομάδας, από τα οποία, χωρίς αφαίρεση χρεών και δαπανών, θα λάβει ο μεριδούχος το απαιτούμενο ποσοστό για την κάλυψη της νόμιμης μοίρας του. Το κλάσμα αυτό ή δεκαδικός αριθμός, που προκύπτει από τη διαίρεση του αριθμητή με τον παρονομαστή, παριστά το ποσοστό που πρέπει να πάρει ο μεριδούχος αυτούσιο σε κάθε αντικείμενο της πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς, για να λάβει, έτσι, τη νόμιμη μοίρα του. Κατά το ποσοστό αυτό, ο μεριδούχος συντρέχει ως κληρονόμος σε όλα τα κληρονομιαία πράγματα (ΑΠ 5/2019, Α.Π. 902/2018, Α.Π. 23/2015, ΑΠ 1231/2009, ΑΠ 207/2008Τ.Ν.Π. ΝΟΜΟΣ, Παπαδόπουλος ο.π.). Ο νόμιμος μεριδιούχος για τη συμπλήρωση της νόμιμης μοίρας του ενάγει αυτούς, που, ως κληρονόμοι, κατακρατούν τα αντικείμενα της κληρονομιάς είτε με την αγωγή, που προβλέπει το άρθρο 1871 του ΑΚ (περί κλήρου) είτε με αγωγή που φέρει τον χαρακτήρα απλής αναγνωριστικής κληρονομικού δικαιώματος (ΑΠ 75/2018, Νοβ 2019.21, ΑΠ 15/2017, ΑΠ 1029/2014, ΕφΠειρ 695/2014 αδημ. ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ»). Στην τελευταία αυτή περίπτωση, εναγόμενος δεν είναι, σε αντίθεση με την ως άνω περί κλήρου αγωγή (1871 του ΑΚ), ο νεμόμενος τα κληρονομιαία πράγματα ως κληρονόμος, αλλά εκείνος που αδικαιολόγητα κατέχει κληρονομιαία πράγματα, χωρίς αντιποίηση κληρονομικού δικαιώματος ή απλώς αμφισβητεί το κληρονομικό του δικαίωμα (ΑΠ 856/2018 ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ», ΑΠ 538/2016, ο.π, ΕφΠειρ 262/2016 ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ, ΕφΠατρ 177/2009, ο.π)». Για τη θεμελίωσή της, ο ενάγων κληρονόμος αρκεί να επικαλεσθεί και αποδείξει τον θάνατο του κληρονομουμένου, τη συγγενική του σχέση προς αυτόν ή την εγκατάστασή του ως κληρονόμου με διαθήκη, τη νομή (ή απλή κατοχή) του κληρονομουμένου στο επίδικο πράγμα κατά τον χρόνο του θανάτου του, που περιέρχεται αυτοδικαίως στους κληρονόμους του και την αδικαιολόγητη κατοχή του πράγματος από τον εναγόμενο ή την αμφισβήτηση του κληρονομικού του δικαιώματος (ΑΠ 538/2016, ο.π, ΑΠ 400/2009, ΧΡΙΔ 2010.127, ΕφΠειρ 262/2016 ο.π). Επίσης, όπως και επί της αγωγής περί κλήρου, πρέπει για τον υπολογισμό του ποσοστού της νόμιμης μοίρας-σε περίπτωση που ο ενάγων επικαλείται την ύπαρξη παροχών από αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 1831 § 1 εδ. 2 του ΑΚ (ΕφΠειρ 262/2016, ΕφΠειρ 695/2014 ο.π, ΕφΘεσ 2040/2012, Αρμ 2013.735, ΕφΛαρ 22/2009, ΕΦΑΔ 2010.1348)-να επικαλεστεί τα περιουσιακά στοιχεία – ως και την αποτίμησή τους σε χρήμα – τα οποία αποτελούν την κληρονομία (ΕφΑθ 65/2009, ΕλλΔνη 2009.1107, ΕφΛαρ 22/2009, ο.π), το είδος, την έκταση και την αξία καθενός, καθώς και την ιδιότητά τους ως κληρονομιαίων (ΑΠ 1440/2010, ΕλλΔνη 2011.473, ΕφΠειρ 262/2016 ο.π). Εάν ο εναγόμενος ισχυρίζεται ότι υπάρχουν και άλλα περιουσιακά στοιχεία, ο ισχυρισμός αυτός αποτελεί ένσταση (ΑΠ 1440/2010 ο.π). Επίσης, οι διάδικοι πρέπει να επικαλεστούν και αποδείξουν τις τυχόν δαπάνες κηδείας, χρέη της κληρονομιάς και δαπάνες απογραφής (ΑΠ 474/2010, ΕλλΔνη 2011.473, ΕφΠατρ 322/2011, ΑΧΑΝΟΜ 2012.186, ΕφΠατρ 1000/2009, ΑΧΑΝΟΜ 2010.260, ΕφΛαρ 218/2001 ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ 2001.271). Σε κάθε δε περίπτωση-είτε δηλαδή υπάρχουν παροχές του άρθρου 1831 § 1 εδ.2 του ΑΚ και έξοδα, χρέη είτε όχι-με την αγωγή περί νομίμου μοίρας (περί κλήρου ή αναγνωριστική) ζητείται ορισμένο ποσοστό – κλάσμα της κληρονομίας, είτε επί όλων των υπαρκτών κληρονομιαίων αντικειμένων είτε επί μερικών μόνο εξ αυτών (ΕφΠειρ 695/2014, ο.π, ΕφΘεσ 2040/2012, Αρμ 2013.735). Έτσι, αν στο δικόγραφο της αγωγής περιέχονται τα παραπάνω στοιχεία, ο εσφαλμένος τυχόν υπολογισμός του ποσοστού της νόμιμης μοίρας, δεν επιδρά στο ορισμένο της αλλά ανάγεται στην εκτίμηση των αποδείξεων.
Τέλος, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2 και 3 ν. 5638/1932 συνάγεται ότι, ως προς την τύχη κοινού τραπεζικού λογαριασμού σε περίπτωση θανάτου ενός από τους συγκαταθέτες, πρέπει να διακριθούν οι ακόλουθες περιπτώσεις: α) Αν δεν έχει τεθεί ο όρος του άρθρου 2, ότι δηλαδή μετά το θάνατο κάποιου συγκαταθέτη η κατάθεση και ο λογαριασμός θα περιέλθει αυτοδικαίως στους λοιπούς επιζώντες, οι κληρονόμοι του καταθέτη δεν υπεισέρχονται έναντι της Τράπεζας στη θέση συνδικαιούχου της κατάθεσης με βάση το κληρονομικό τους δικαίωμα, λόγω της σχετικής απαγόρευσης του άρθρου 3 ν. 5638/1932, αλλά απλώς έχουν το δικαίωμα να απαιτήσουν από τους υπόλοιπους συγκαταθέτες το μέρος εκείνο της κατάθεσης που αντιστοιχεί στο δικαιοπάροχο τους με βάση την εσωτερική σχέση. β) Αν αντίθετα έχει τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932, οι κληρονόμοι αποξενώνονται πλήρως από το ποσό της κατάθεσης, το οποίο εξαιρείται από την κληρονομιά και περιέρχεται αυτοδίκαια στους επιζώντες συγκαταθέτες, χωρίς να μπορούν οι κληρονόμοι να αντλήσουν δικαιώματα από την εσωτερική σχέση των τελευταίων με τον κληρονομούμενο. Για την προστασία των δικαιωμάτων των νομίμων μεριδούχων, ο νομοθέτης διόρθωσε τις δυσμενείς αυτές συνέπειες με το άρθρο 117 ΕισΝΑΚ, σύμφωνα με το οποίο, εφόσον με την κατάθεση σε κοινό λογαριασμό συντελέστηκε δωρεά, κρίνεται (προκειμένου για καταθέτη που απεβίωσε μετά την εισαγωγή του ΑΚ) ως προς το δίκαιο της νόμιμης μοίρας ως δωρεά, η δε διάταξη αυτή παρέχει τη σχετική προστασία της στους νομίμους μεριδούχους, είτε έχει συμφωνηθεί ο όρος του άρθρου 2, είτε όχι, καθώς τυγχάνει εντελώς ανεξάρτητη από το τελευταίο. Κριτήριο για τον χαρακτηρισμό της δωρεάς, από το οποίο θα κριθεί η έννομη προστασία της νόμιμης μοίρας, αποτελεί η συμπεριφορά του συνδικαιούχου δωρεοδόχου κατά την λειτουργία του κοινού λογαριασμού, εν ζωή του δωρητή. Δηλαδή, αν ζώντος του τελευταίου, ο δωρεοδόχος – συνδικαιούχος προέβαινε σε αναλήψεις χρηματικών ποσών, θα πρέπει να θεωρηθεί ως δωρεά εν ζωή οπότε, αυτή θα προστεθεί στην κληρονομιά για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας κατά τους όρους του άρθρου 1831 ΑΚ (πλασματική κληρονομία) υπόκειται δε σε ανατροπή ως άστοργη δωρεά κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Αν όμως, όσο ζούσε ο δωρητής- συνδικαιούχος, ο δωρεοδόχος δεν προέβη σε ανάληψη, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί ότι υποκρύπτεται ο όρος της προαποβιώσεως του πρώτου και επομένως πρόκειται για δωρεά αιτία θανάτου. Στην περίπτωση αυτή και πάλι η δωρεά θα συμπεριληφθεί στην κληρονομία του αποθανόντος συνδικαιούχου για τον υπολογισμό της νομίμου μοίρας του μεριδούχου ως κληροδοσία (άρθρο 2035 Α.Κ.) και χωρίς να εξετάζεται αν έγινε κατά την τελευταία προ του θανάτου του κληρονομουμένου συνδικαιούχου δεκαετία ή την επέβαλαν ιδιαίτερο ηθικό καθήκον η λόγοι ευπρεπείας. Αν δεν συντρέχουν οι όροι εφαρμογής των περί νόμιμης μοίρας διατάξεων, οι κληρονόμοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα πάνω σε ένα τέτοιο λογαριασμό του δικαιοπαρόχου τους (AΠ 902/2019 , ΑΠ 351/2018, ΑΠ 2032/2017, ΑΠ 1081/2017, ΑΠ 1828/2014, ΑΠ 1998/2006 ΝοΒ 2007.1574, ΑΠ 855/2002 ΕλΔ 43.1700, ΑΠ 540/1998 ΕλΔ 40.148, ΕφΠειρ 262/2016, ΕφΙω 187/2007 ΝοΒ 2007.2372, Κατ. Φουντεδάκη “Κατάθεση σε κοινό λογαριασμό και προστασία του νομίμου μεριδούχου” Αρμ. 1997 σελ. 593- 601 ιδίως 595, Σ. Ψυχομάνη “Τραπεζικό Δίκαιο – Δίκαιο τραπεζικών συμβάσεων” σελ. 189, Ιωαν. Βελέντζα “Τραπεζικό Δίκαιο” σελ. 135).
Στην προκείμενη περίπτωση, στο δικόγραφο της παρούσας αγωγής έχει ενωθεί : Α1α)αγωγή αναγνώρισης ακυρωσίας διαθήκης λόγω πλάνης/αναγνώρισης ακυρότητας (επικουρικώς) της από 1-4-2011 δημόσιας διαθήκης και Α1β) αναγνώρισης ακυρώσιμης διαθήκης λόγω πλάνης της από 25-4-2013 ιδιόγραφης διαθήκης, Α/2) αναγνώρισης εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος σε όλη την περιουσία της θανούσας (αιτήματα της κύριας βάσης) και επικουρικώς : Β/1) αναγνώρισης εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος στα μη περιλαμβανόμενα στις ανωτέρω διαθήκες περιουσιακά στοιχεία και Β/2) αναγνώρισης συμπλήρωσης της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας. Το υπό στοιχ. Α1α αίτημα, όπως προαναφέρθηκε, απορρίφθηκε ως μη νόμιμο από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, για το οποίο παραπονείται η εκκαλούσα με τον 1ο λόγο της έφεσής της. Επ’ αυτού πρέπει να σημειωθούν τα εξής : Το πεπλανημένο αίτιο της από 1-4-2011 διαθήκης, στο οποίο στηρίχθηκε η διαθέτιδα (κατά την αγωγή) είναι η συνέχιση της ομόρρυθμης εταιρίας, η οποία όμως θα λυνόταν λόγω της συγκέντρωσης όλων των εταιρικών μεριδίων στο πρόσωπο του εναγόμενου, το οποίο αγνοούσε η διαθέτιδα. Η ενάγουσα για την πληρότητα της αγωγής της δεν επικαλείται ότι το πεπλανημένο αίτιο αναφερόταν στο κείμενο της διαθήκης. Και με την εκδοχή, όμως, ότι αυτό συναγόταν από τη διαθήκη (άφηνε το εταιρικό της μερίδιο στον εναγόμενο, άρα ήθελε να συνεχισθεί η εταιρία)το γεγονός της λύσης της εταιρίας καθαυτό δεν είχε συντελεσθεί κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης, αφού αυτό θα ήταν απότοκο της επαγωγής της κληρονομίας από τη διαθήκη και αποδοχής αυτής. Με βάση, όμως, τα όσα προεκτέθηκαν (Κορνηλάκης στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλο ο.π.σ.299) κρίσιμος χρόνος για να κριθεί αν ο διαθέτης είχε εσφαλμένες παραστάσεις για γεγονότα που ανάγονται στο μέλλον, είναι αυτός του χρόνου θανάτου του, αν τα γεγονότα αυτά μεταβλήθηκαν σε σχέση με το χρόνο σύνταξης της διαθήκης. Κατά δε το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας είχε μεταβληθεί το νομοθετικό καθεστώς υπό τον ΑΚ και ΕμπΝ που προέβλεπε την λύση της ομόρρυθμης εταιρίας, αν ένας εταίρος συγκέντρωνε όλα τα εταιρικά μερίδια και ίσχυε πλέον η διάταξη του άρθρου του άρθρου 267 του ν. 4072/2012, που καθιέρωνε την μονοπρόσωπη ομόρρυθμη εταιρία περιορισμένης όμως χρονικής διάρκειας για 2 μήνες (με αφετηρία στην προκείμενη περίπτωση, είτε το χρόνο δημοσίευσης της διαθήκης), εφόσον μέσα σε αυτή τη χρονική προθεσμία δημοσιευόταν στο Γ.Ε.ΜΗ. (Γενικό Εμπορικό Μητρώο) η είσοδος νέου εταίρου. Ακόμα, κατά το καταστατικό της εταιρίας αυτής, όπως εκτίθεται στην αγωγή, σε περίπτωση θανάτου εταίρου η εταιρία, δεν λυνόταν, αλλά συνεχιζόταν με τους επιζώντες εταίρους και τους κληρονόμους του θανόντος και δεν ήταν επιτρεπτή η εκχώρηση εταιρικών μεριδίων, χωρίς τη συναίνεση όλων των εταίρων (άρθρο 10ο). Συνεπώς, κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας η βούληση αυτής για την περιέλευση όλων των εταιρικών μεριδίων στον εναγόμενο υιό της (εναγόμενο), δεν προσέκρουσε στην ταυτόχρονη βούλησή της για συνέχιση της λειτουργίας της εταιρίας (όπως ισχυρίζεται η ενάγουσα), με δεδομένο ότι αυτή μπορούσε να εξασφαλισθεί αν τηρείτο η προϋπόθεση εισόδου στην εταιρία νέου εταίρου, η οποία δεν ήταν αντίθετη με το καταστατικό της εταιρίας, αφού ο αποκτών πλέον όλα τα μερίδια εναγόμενος μπορούσε να μεταβιβάσει μέρος τους, χωρίς να χρειάζεται συναίνεση άλλου και αντίστοιχα μπορούσε να εισέλθει στην εταιρία νέος εταίρος με τη συναίνεση αυτού. Εξάλλου, υπό το ισχύον για τις ομόρρυθμες εταιρείες νομικό καθεστώς, τόσο κατά το χρόνο σύνταξης της επίμαχης διαθήκης, όσο και κατά το χρόνο θανάτου της κληρονομούμενης, αλλά και σύμφωνα με το καταστατικό της εταιρείας, δεν υφίστατο οποιαδήποτε απαγόρευση μεταβίβασης εταιρικής μερίδας εν ζωή ή αιτία θανάτου στον άλλο μοναδικό εταίρο ομόρρυθμης εταιρείας. Η απόκτηση όλων των εταιρικών μεριδίων από τον ένα εταίρο, λόγω της μεταβίβασης αυτής δεν καθιστούσε τη σχετική δικαιοπραξία άκυρη, παρά, υπό το προϊσχύσαν δίκαιο, είχε ως συνέπεια τη λύση της εταιρίας, ενώ υπό το ισχύον δίκαιο θα επερχόταν η λύση της εταιρίας μόνον αν παρερχόταν άπρακτη η πάροδος των 2 μηνών χωρίς είσοδο νέου εταίρου. Συνακόλουθα, ούτε η επικαλούμενη πλάνη της διαθέτιδας έχει ως συνέπεια την ακύρωση της διαθήκης, αφού είναι δυνατή η συνέχιση της εταιρίας, κατά το χρόνο θανάτου της, όπως ήταν η βούλησή της, ούτε η περιέλευση του συνόλου των μεριδίων στον εναγόμενο αντίκειται στο νόμο. Κατόπιν αυτών, το αίτημα ακύρωσης της σχετικής διάταξης της ανωτέρω δημόσιας διαθήκης κι επικουρικώς αναγνώρισης της ακυρότητας αυτής (πρώτο σκέλος του Α/1α αιτήματος) πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμο. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, έκρινε το σχετικό αίτημα μη νόμιμο, έστω και εν μέρει με ελλιπή αιτιολογία, που συμπληρώνεται με την παρούσα (534 ΚΠολΔ) δεν έσφαλε ως προς την εφαρμογή του νόμου και ο πρώτος λόγος της έφεσης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Εξάλλου, με το δεύτερο σκέλος του (Α1α) αιτήματος της κύριας βάσης της αγωγής, η ενάγουσα ζητά την ακύρωση, άλλως την αναγνώριση της ακυρότητας της δεύτερης διάταξης της υπ’ αριθ. ……/2011 δημόσιας διαθήκης της διαθέτιδας, με την οποία κατέλιπε στον εναγόμενο το ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου του κείμενου επί της οδού …………. κτιρίου, το οποίο, όμως, ανήκε στην κυριότητα της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρίας και όχι στη διαθέτιδα. Με βάση τα όσα προεκτέθηκαν, η διάταξη αυτή της διαθήκης θεωρείται μη γεγραμμένη, ενώ η αναγνώριση της ακυρότητας αυτής δεν θα έχει κάποια έννομη συνέπεια ως προς την ενάγουσα, αφού δεν ήταν η ίδια ωφελούμενη από τη διάταξη αυτή της διαθήκης, αλλά ο εναγόμενος, το δε ακίνητο θα εξακολουθεί να ανήκει στην ομόρρυθμη εταιρία, που δεν είχε λυθεί κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, ώστε να μην είναι δυνατό να επέλθει (ως προς αυτό) εξ αδιαθέτου διαδοχή. Κατόπιν αυτών το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, απέρριψε ως απαράδεκτο λόγω ελλείψεως εννόμου συμφέροντος το αίτημα αυτό της αγωγής, ορθά εφάρμοσε το νόμο, ώστε και ο 2oς και ο 3ος λόγος της έφεσης πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι.
Περαιτέρω, η ενάγουσα ζήτησε (Α/1β αίτημα) την ακύρωση της ανωτέρω από 25-4-2013 ιδιόγραφης διαθήκης, επικαλούμενη ότι η διαθέτιδα πλανήθηκε ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησής της, καθώς είχε την εσφαλμένη αντίληψη ότι με άλλο ακίνητο είχε αφήσει στην ενάγουσα τη νόμιμη μοίρα της, όπως ανέφερε ρητώς και στην τελευταία διαθήκη, ενώ, αν γνώριζε την πραγματικότητα, ότι με βάση την πραγματική και πλασματική της κληρονομία, κατά το χρόνο του θανάτου της, δεν είχε καλυφθεί η νόμιμη μοίρα της ενάγουσας, δε θα συνέτασσε με τον τρόπο αυτό τη διαθήκη της. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, όπως προαναφέρθηκε, απέρριψε το σχετικό αίτημα ως αόριστο, λόγω μη δυνατότητας προσδιορισμού της πραγματικής περιουσίας της θανούσας. Έκρινε περαιτέρω ότι παρέλκει η εξέταση του εξαρτημένου από το τελευταίο αιτήματος (Α2) αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος της ενάγουσας σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία της θανούσας (μετά την αναγνώριση της ακυρότητας/ακυρωσίας των διαθηκών) και έκρινε ότι παρέλκει επίσης η έρευνα των παρεπόμενων αιτημάτων της κύριας βάσης [υπό στοιχεία Α2]. Επιπροσθέτως, όπως προαναφέρθηκε, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, όσον αφορά στην επικουρική βάση της αγωγής απέρριψε ως αόριστο (ομοίως λόγω μη δυνατότητας προσδιορισμού της πραγματικής περιουσίας της θανούσας) το υπό στοιχείο Β2 αίτημα περί συμπλήρωσης της νόμιμης μοίρας (αναγνώρισης) και έκανε μέρει δεκτό το με στοιχ. Β1 αίτημα περί αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος. Η εκκαλούσα παραπονείται για την απόρριψη των άνω αιτημάτων (Α1β, Α2 και Β2) με τους 4ο, 5ο και 6ο λόγους της έφεσής της και την μερική απόρριψη του Β1 αιτήματος με τους 7ο και 8ο λόγους της έφεσης. Όσον αφορά τον προσδιορισμό της πραγματικής περιουσίας της διαθέτιδας, για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας, (στο πλαίσιο του Α1β αιτήματος αναγνώρισης της ακυρωσίας της διαθήκης, αλλά και Β2 προσδιορισμού της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας) πρέπει να σημειωθούν τα εξής : Το με στοιχ. (Α) ακίνητο, όπως εκτέθηκε δεν ανήκει στην διαθέτιδα, αλλά στην ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία, ώστε η αγωγή ως προς αυτό είναι απορριπτέα ως μη νόμιμη. Η άδεια ίδρυσης και λειτουργίας της ανωτέρω κλινικής (υπό στοιχ. Γ) προστίθεται στην πραγματική περιουσία της διαθέτιδας, ως χωριστό περιουσιακό στοιχείο και αποτιμάται σε 500.000 €, ενώ δικαιούχος αυτής είναι η προαναφερθείσα ομόρρυθμη εταιρία (όπως εκτίθεται στο δικόγραφο) και όχι η ατομικά η διαθέτιδα, επιπλέον, η χορήγηση αυτής είναι απόρροια πράξης της διοίκησης, χωρίς καταβολή ανταλλάγματος (απόφαση του Νομάρχη, άρθρο 2 και 3 του π.δ. 241/1991) η δε άδεια αυτή μεταβιβάζεται μόνο κατόπιν απόφασης του οικείου Νομάρχη (άρθρο 22 του π.δ. 241/1991). Για την αξίωση της διαθέτιδας ποσού 1.222.995,23 € (υπό στοιχ. Ε), που απορρέει από τα εμπορικά βιβλία της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρίας, ως βραχυπρόθεσμη υποχρέωση αυτής προς την θανούσα (κωδικός με αρ. ………… του Γενικού καθολικού της εταιρίας του έτους 2013) δεν παρατίθενται καθόλου τα δικαιοπαραγωγικά της περιστατικά, αν αυτή συνίστατο ως αξίωση κερδών αυτής προηγουμένων ετών, το ποσό των μη αναληφθέντων από αυτή κερδών κατ’ έτος, ως συνέπεια των οποίων προέκυψε το παραπάνω λογιστικό υπόλοιπο, έτσι, ώστε να προκύπτει κατά τρόπο σαφή ότι το εν λόγω κονδύλιο αποτελεί αντικείμενο της κληρονομιαίας περιουσίας της διαθέτιδας. Η αξίωση των κερδών για το έτος 2013, έως το χρόνο θανάτου της θανούσας, που αφορούν την προαναφερθείσα εταιρία (υπό στοιχ. Στ), δεν είχε γεννηθεί κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, αφού, με βάση τα όσα εκτίθενται στην αγωγή και ελλείψει ειδικής ρύθμισης, προκειμένου για ομόρρυθμη εταιρία με διάρκεια μακρύτερη από ένα έτος, ο λογαριασμός κλείνεται και τα κέρδη διανέμονται στο τέλος κάθε έτους, εφόσον δεν προκύπτει κάτι άλλο από την εταιρική σύμβαση. Ενόψει των ανωτέρω, κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας (1-6-2013), δεν είχαν ακόμη συνταχθεί οι εταιρικοί λογαριασμοί της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρείας, για το έτος αυτό, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση για τη διανομή των κερδών, συνακόλουθα, κατά τον εν λόγω χρόνο, η απαίτηση της διαθέτιδας για καταβολή των κερδών της συγκεκριμένης εταιρικής χρήσης δεν είχε ακόμη γεννηθεί, ώστε να είναι αυτοτελώς μεταβιβαστή (άρθρο 760§2 ΑΚ) και ως μέρος του γενικού δικαιώματος στα κέρδη, περιήλθαν σύνολο στον εναγόμενο, ως εκ διαθήκης κληρονόμο της εταιρικής μερίδας της διαθέτιδας στην εν λόγω ομόρρυθμη εταιρεία, χωρίς να αποτελέσει στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας. Περαιτέρω, το κονδύλιο (υπό στοιχ. Η) της αξίας του οικιακού εξοπλισμού (επίπλων -σκευών – οικιακών αντικειμένων), των προσωπικών αντικειμένων, καθώς και των ειδών ένδυσης, υπόδησης και αξεσουάρ της διαθέτιδας, προσδιορίζεται αορίστως στο συνολικό ποσό των 100.000 € (ήτοι 35.000 € για τον εξοπλισμό καθενός εκ των διαμερισμάτων ΔΙ της οδού …. και της οδού …., 20.000 € για τον εξοπλισμό του διαμερίσματος ΕΙ της οδού …. και 10.000 € για τα προσωπικά είδη), χωρίς, τα επιμέρους στοιχεία αυτών να παρατίθενται κατ’ είδος και η αξία τους χωριστά, ώστε η αγωγή να πάσχει ως προς το κονδύλιο αυτό από αοριστία. Όσον αφορά τους τραπεζικούς λογαριασμούς της διαθέτιδας στην «ΕΤΕ» (υπό στοιχ. 1, 2, 3 και 5), εφόσον εκτίθεται ότι τα κατατεθειμένα ποσά σ΄αυτούς, που ανήκαν στη θανούσα, συνιστούσαν δωρεά αιτία θανάτου, αρχικά υπέρ του συζύγου της (στον υπό στοιχ. 2) και κατόπιν υπέρ του εναγόμενου (ώστε το υπόλοιπο αυτών, κατά το χρόνο του θανάτου της να συνιστά δωρεά αιτία θανάτου υπέρ του τελευταίου), λαμβάνονται ως κληροδοσία και θεωρούνται ότι περιλαμβάνονται στο ενεργητικό της κληρονομίας, η δε αναγραφή του όρου του άρθρου 2 του ν. 5638/1928 δεν θίγει την απόλυτη προστασία της νόμιμης μοίρας, που παρέχεται από τη διάταξη του άρθρου 117 ΕισΝΑΚ, αφού κατά το μέρος που πλήττεται η νόμιμη μοίρα είναι αυτοδικαίως άκυρη (άρθρο 1829 ΑΚ). Σημειώνεται ότι όσον αφορά τους υπό στοιχ. 1,2,3 λογαριασμούς εκτίθεται ότι είχε τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1928, (με τη φράση «εξ όσων γνωρίζω», άρα η αναγραφή του όρου θεωρείται δεδομένη και όχι υποθετική), ενώ για τον με στοιχ. 5 λογαριασμό στην «ΑLPHA BANK», ποσού 3.500 €, αναφέρεται υποθετικά ότι είχε τεθεί ο όρος αυτός, χωρίς το γεγονός αυτό να είναι κρίσιμο (αφού αναφέρεται σαφώς ότι και το ποσό του λογαριασμού αυτού ήταν δωρεά αιτία θανάτου υπέρ του εναγόμενου). Εξάλλου αναφορικά με το με στοιχ. (4) με αρ. …………… λογαριασμό στην «ΕΤΕ», με υπόλοιπο 2.836,28 € (κατά το χρόνο θανάτου της κληρονομούμενης), κοινό του εναγόμενου με τον πατέρα του, σύζυγο της θανούσας, εφόσον δεν αναφέρεται ότι είχε τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932, μετά το θάνατο του συζύγου της θανούσας – πατέρα της ενάγουσας, κατά το ¼ αυτού περιήλθε σ’ αυτήν (διαθέτιδα), ως κληρονόμο εξ αδιαθέτου του συζύγου της, χωρίς μεταβολή στα πρόσωπα των δικαιούχων έναντι της Τράπεζας (άρθρο 3 του ν. 5638/1928). Όμως, ενώ αναφέρεται το υπόλοιπο αυτού κατά το χρόνο θανάτου της θανούσας, δεν εκτίθεται στο δικόγραφο το υπόλοιπο που είχε ο άνω λογαριασμός κατά το χρόνο θανάτου του συζύγου αυτής, με δεδομένο ότι η θανούσα (της οποίας κληρονόμος είναι η ενάγουσα) θα μπορούσε να αξιώσει από τον επιζώντα συγκαταθέτη – εναγόμενο μόνο το τμήμα της κατάθεσης που αναλογούσε στο δικαιοπάροχο σύζυγό της, κατά την εσωτερική τους σχέση, εν προκειμένω το εξ αδιαθέτου κληρονομικό της δικαίωμα (1/4). Κατά συνέπεια το κονδύλιο αυτό είναι απορριπτέο ως αόριστο. Περαιτέρω, αναφορικά με την ομόρρυθμη εταιρία, στην οποία η διαθέτιδα είχε ποσοστό συμμετοχής 80 %, παρατίθενται στο δικόγραφο της αγωγής τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας (50 % εξ αδιαιρέτου τριώροφου κτίριου με εσοχή επί της οδού ……. και υπόλοιπο στους τραπεζικούς της λογαριασμούς, κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας ποσού 511.830 €), το αρχικό της κεφάλαιο της (2.934,70 €) κι επιπλέον τα καθαρά κέρδη αυτής το διάστημα από 2001 έως 2013, χωριστά ανά έτος, ότι η εταιρία δεν είχε δανεισμό, είχε ρυθμό ανάπτυξης 3-5% και συντελεστή απόδοσης ιδίων κεφαλαίων 3 %. Η αξία της εταιρίας αυτής αποτιμάται στην αγωγή, με συνδυασμό λογιστικών μεθόδων, στο ποσό των 6.706.748,07 €, αφού παρατίθεται απλώς η αξία για κάθε λογιστική μέθοδο, χωρίς περαιτέρω ανάλυση, η δε αξία του μεριδίου της διαθέτιδας (80 %) στο ποσό των 5.365.399,17 €. Ωστόσο, για την πληρότητα του δικογράφου της αγωγής δεν ήταν απαραίτητο να αναγραφούν περισσότερα στοιχεία, καθώς ο υπολογισμός της συνολικής πραγματικής αξίας της εταιρικής περιουσίας, με βάση την οποία θα προσδιοριστεί από το Δικαστήριο η αξία της εταιρικής μερίδας, εξαρτάται από τη λογιστική μέθοδο αποτίμησης των στοιχείων της εταιρικής περιουσίας της συγκεκριμένης επιχείρησης που θα ακολουθήσει το Δικαστήριο ή που θα εφαρμόσει ο πραγματογνώμονας, στον οποίο το Δικαστήριο, τυχόν, θα αναθέσει την αποτίμηση της (ΕφΛαρ 158/2016, ΕφΠειρ 443/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Ηλ. Σουφλερό, σε «Δίκαιο της ΕΠΕ», με επιμέλεια Ευ. Περάκη, Νομ. Βιβλιοθήκη, εκδ. 1994, αρθ. 33, σελ. 766). Σημειώνεται ότι αξία της πραγματικής μερίδας του κληρονομηθέντος εταίρου, δεν προκύπτει μόνο με βάση τα ενδεικτικώς αναγραφόμενα στον ετήσιο ισολογισμό μεμονωμένα στοιχεία της επιχείρησης, αλλά και από άλλα στοιχεία, όπως αφανή αποθεματικά και άυλα αγαθά, δηλαδή φήμη, πελατεία, επωνυμία, σήμα, καθώς και από εκκρεμείς υποθέσεις, ζημίες προηγούμενων χρήσεων, υποχρεώσεις προς τρίτους κλπ. (ΕφΛαρ. ο.π., ΕφΑθ 774/2014 ΔΕΕ 2014.231). Εξάλλου, όσον αφορά την πλασματική κληρονομιαία περιουσία της θανούσας πρέπει να σημειωθούν τα εξής : Η μεταβίβαση – δωρεά προς τον σύζυγο της διαθέτιδας, μεριδούχο που προαπεβίωσε αυτής, με το υπ’ αριθ. ../1976 συμβόλαιο της συμβολαιογράφου Πειραιά ……………., δεν μπορεί να περιληφθεί στην πλασματική κληρονομία, καθώς έλαβε χώρα πριν την θέση σε ισχύ του ν. 1329/1983 και δεν αναφέρεται ότι έγινε με τον όρο να καταλογισθεί στην νόμιμη μοίρα αυτού (άρθρο 1833 ΑΚ, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του από τον ν. 1329/1983 με βάση την διάταξη του άρθρου 88 αυτού). Επίσης, δεν προέρχονται από την περιουσία της διαθέτιδας, αλλά από την ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία, ώστε, δεν περιλαμβάνονται στην πλασματική κληρονομική ομάδα, οι επικαλούμενες παροχές– άτυπες δωρεές της διαθέτιδας προς τον εναγόμενο : (υπό στοιχ. ΙΙΙ). Η αξία του 20 % της επιχείρησης κλινικής ποσού 1.341.349,79 € (6.706.748,97 Χ 20 %), η οποία αποτιμάται με την αξία της κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, που αντιστοιχεί στην παρούσα αξία του μεριδίου του εναγόμενου, ενώ αντικείμενο δωρεάς από πλευράς της θανούσας ήταν η καταβολή της εισφοράς που αναλογούσε στον εναγόμενο για την είσοδό του στην ομόρρυθμη εταιρία, ήτοι του ποσού των 586,94 € το έτος 1993.(υπό στοιχ. ΙV) η αξία του 20 % της άδειας ίδρυσης λειτουργίας κλινικής (500.000 Χ 20 %) ποσού 100.000 €, η οποία δεν ήταν επίσης αντικείμενο δωρεάς και δεν νοείται εκτός της περιουσίας της εταιρίας, με βάση τα όσα εκτέθηκαν, (υπό στοιχ. V) τα εισοδήματα του ποσού των 1.936.162,69 €, που αποκόμισε ο εναγόμενος από την συμμετοχή του στην εταιρία αυτή (1999 – 2013), τα οποία δεν προέρχονται από την περιουσία της θανούσας, αλλά η τελευταία λάμβανε ως κέρδος – επιχειρηματική αμοιβή από το νομικό πρόσωπο της εταιρίας. Kατόπιν, αυτών στην πραγματική κληρονομία της θανούσας περιλαμβάνονται : α) το εταιρικό μερίδιο της θανούσας στην ομόρρυθμη εταιρία, β) οι κοινοί τραπεζικοί της λογαριασμοί με τον εναγόμενο, νοούμενοι ως δωρεά αιτία θανάτου υπέρ αυτού, συνολικού ποσού (271.067,81 + 76.295,84 + 42,87 + 3.500) 350.906,52 €, γ) τα κοσμήματα της θανούσας ποσού 13.200 €, δ) η υπό στοιχ.Β1 οριζόντια ιδιοκτησία – διαμέρισμα στην πολυκατοικία επί της οδού ….. αριθ. 76, ε) η υπό στοιχ. Γ1 οριζόντια ιδιοκτησία, στ) η υπό στοιχ. Γ2 οριζόντια ιδιοκτησία στην ίδια οικοδομή, ζ) αγροτεμάχιο στη θέση «……….» στο ……. Σαρωνικού Κορινθίας, επιφάνειας 4.200,40 τ.μ., η)ποσοστό ¼ εξ αδιαιρέτου οικοπέδου, κειμένου στην Κοινότητα …, της Ενότητας …. του Δήμου Σαλαμίνας Αττικής, επιφάνειας 254,44 τ.μ. ι) Ποσοστό ¼ εξ αδιαιρέτου επί αγροτεμαχίου, κείμενου στη θέση «…» …. της Κοινότητας … Κορινθίας, επιφάνειας 5.282 τ.μ., μετά της επ’ αυτού ανεγερθείσας οικίας. Στην πλασματική κληρονομία της θανούσας περιλαμβάνονται οι εξής παροχές : α) το ½ εξ αδιαιρέτου αγροτεμαχίου κειμένου στη θέση «..» … της Κοινότητας …. Κορινθίας, επιφάνειας 5.282 τ.μ., μετά της επ’ αυτού ανεγερθείσας οικίας (πωλήθηκε την 9.9.1983 με εικονική πώληση – δωρεά, σύμφωνα με την αγωγή, στο σύζυγο της θανούσας) β) το ½ του ακινήτου της κλινικής, κατά πλήρη κυριότητα (πωλήθηκε την 29.12.2005 με εικονική πώληση– δωρεά, σύμφωνα με την αγωγή, κατά ψιλή κυριότητα στον εναγόμενο και κατ’ επικαρπία στον σύζυγό της θανούσας, με το με αρ. …./2005 συμβόλαιο, γ) η Υ 1 οριζόντια ιδιοκτησία – κατάστημα επί της οδού …………., κατά ψιλή κυριότητα δ) η Υ 1’ οριζόντια ιδιοκτησία – κατάστημα, κατά ψιλή κυριότητα, ε) η Κ 1 οριζόντια ιδιοκτησία – κατάστημα, κατά ψιλή κυριότητα στ) το Ι2 διαμέρισμα ισογείου κατά ψιλή κυριότητα (περιήλθαν τα υπό στοιχ. γ, δ, ε και στ στον εναγόμενο με το με αρ. …../1987 συμβόλαιο γονικής παροχής κατά ψιλή κυριότητα), ζ) το Δ1 διαμέρισμα στην ίδια οικοδομή κατά πλήρη κυριότητα η) το Ε1 διαμέρισμα στην ίδια οικοδομή κατά πλήρη κυριότητα (τα υπό στοιχ. ζ, η, η κληρονομούμενη μεταβίβασε με γονική παροχή κατά ψιλή κυριότητα στον εναγόμενο και δώρησε κατ’ επικαρπία στο σύζυγό της, με το αρ. …/10.5.2010 συμβόλαιο), η) το ποσό των 113.120 € που δαπάνησε η διαθέτιδα για τις σπουδές του εναγόμενου στην Ουγγαρία, θ) η εισφορά που κατέβαλε για την είσοδο του εναγόμενου στην ανωτέρω εταιρία. Ως προς τα άνω περιουσιακά στοιχεία η αγωγή περιέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία κατ’ άρθρο 216 του ΚΠολΔ, καθώς αυτά προσδιορίζονται επαρκώς με την αξία τους κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, για τα αποτελούντα την πραγματική κληρονομία (βλ. σελ. 69 της αγωγής), και με τις αξίες τους κατά το χρόνο της μεταβίβασης ως προς τις παροχές προς τον εναγόμενο και δωρεές στο σύζυγό της. Σημειωτέον ότι στην αγωγή, επιπλέον, εκτίθεται ότι η διαθέτιδα διαθέτει και άλλη κινητή και ακίνητη περιουσία, που δεν έχει ανακαλύψει η ενάγουσα, επιφυλασσόμενη των δικαιωμάτων της (γι’ αυτό άλλωστε ζητεί, ως παρεπόμενο αίτημα, την εγχείριση καταλόγου με στοιχεία της κληρονομίας και παροχής πληροφοριών για την κατάσταση της κληρονομίας), ασκεί όμως την αξίωσή της για τα περιουσιακά στοιχεία, που της είναι γνωστά και αναφέρονται στο δικόγραφό της, ώστε ο προσδιορισμός της αξίας της πραγματικής της περιουσίας (τόσο στο δεύτερο σκέλος της κύριας βάσης περί αναγνώρισης ακυρωσίας της από 25.4.2013 ιδιόγραφης διαθήκης, όσο και στην επικουρική περί αναγνώρισης της νόμιμης μοίρας) θα γίνει για τα στοιχεία αυτά, αφού αφαιρεθούν όσα στοιχεία της σχετικής περιουσίας ως άνω κρίθηκε ότι αορίστως ή μη νομίμως έχει συμπεριλάβει η ενάγουσα στην κληρονομιαία περιουσία, ως προς τα οποία και μόνο είναι απορριπτέα η αγωγή (βλ. ΑΠ 5/2019, ΕφΠειρ 619/2019, ΕφΠειρ. 168/2019 http://www.efeteio-peir.gr/ wordpress/?p=3781, http://www.efeteio-peir.gr/wordpress/ ?p=2777). Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, ορθώς απέρριψε ως αόριστα τα κονδύλια των ποσών 1.222.995,23 € (απαίτησης της θανούσας παρελθόντων ετών από την ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία), οικιακού εξοπλισμού 100.000 € και εν μέρει ως προς τον με αρ. (4) τραπεζικό λογαριασμό (έστω και με διαφορετική αιτιολογία, που αντικαθίσταται με την παρούσα),για τα οποία πρέπει να απορριφθεί το αντίστοιχο σκέλος του 5ου λόγου της έφεσης. Όμως, εσφαλμένα απέρριψε, επίσης ως αόριστα, τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρικής μερίδας (ποσοστού 80% της διαθέτιδας στην ανωτέρω εταιρία) και το κονδύλιο των λοιπών τραπεζικών καταθέσεων, ενώ αναφέρονται στην αγωγή, επαρκώς, τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρίας και εκτίθενται σ’ αυτήν ότι είχε συντελεσθεί με τις τραπεζικές καταθέσεις δωρεά αιτία θανάτου υπέρ του εναγόμενου. Εσφαλμένα, επίσης, απέρριψε στο σύνολό του ως αόριστο το με στοιχ. Α1β αίτημα ακύρωσης της από 25-4-2013 ιδιόγραφης διαθήκης, λόγω πλάνης της διαθέτιδας, αναφορικά με την κατάλειψη της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας, για το λόγο ότι δεν ήταν δυνατό να προσδιορισθεί η αξία της πραγματικής μερίδας της κληρονομίας, όπως και (στο σύνολό του) το επικουρικό αίτημα (Β2) περί αναγνώρισης της νόμιμης μοίρας της, ενώ αναφέρονται στην αγωγή τα ανωτέρω περιουσιακά στοιχεία με τις αξίες τους κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας. Μη νόμιμη, όμως, είναι η αγωγή για τα εξής περιουσιακά στοιχεία, όπως προεκτέθηκε, και ειδικότερα: το ακίνητο που ανήκει στην ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία κατά 1/2 εξ αδιαιρέτου (Α), την αξία της άδειας λειτουργίας της εταιρίας (Γ), την αξίωση κερδών του 2013 έως το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας (Στ) (ως προς την πραγματική περιουσία), την εικονική δωρεά προς τον σύζυγο της διαθέτιδας, με το υπ’ αριθ. ……../1976 συμβόλαιο, αξία του 20 % της επιχείρησης της ανωτέρω κλινικής (υπό στοιχ. ΙΙΙ), την αξία του 20 % της άδειας λειτουργίας αυτής υπό στοιχ. ΙV και τα εισοδήματα που αποκόμισε ο εναγόμενος από τη συμμετοχή του στην ίδια εταιρία (υπό στοιχ. V) (πλασματική περιουσία). Επίσης δεν είναι κληρονομιαία αντικείμενα υπαγόμενα στην πραγματική ομάδα της κληρονομίας (αναφέρονται επιπλέον στην Β2 επικουρική βάση), το ποσό μισθωμάτων του κτιρίου της εταιρίας αυτής, που αποκόμισε ο εναγόμενος για το διάστημα από 17.1.2013 έως την άσκηση της αγωγής και τα κέρδη της εταιρίας από 1.6.2013 έως 31.12.2013, ώστε επ’ αυτών δεν υπολογίζεται η νόμιμη μοίρα της ενάγουσας, ούτε είναι νόμιμο το αίτημα αυτούσιας απόδοσης της νόμιμης μοίρας σε ποσοστό αυτών (βλ. ΑΠ 1231/2009 ΧρΙΔ 2010.342, ΕφΠειρ 695/2014 ο.π. ΕφΑθ 1428/1999 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Παπαδόπουλος ο.π. 2ος τόμος σ.112). Ως προς τα άνω στοιχεία της περιουσίας όφειλε το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι η αγωγή είναι μη νόμιμη, γιατί δεν περιλαμβάνονται στην πραγματική και πλασματική κληρονομία της θανούσας αντίστοιχα. Το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο, όμως, με βάση τη διάταξη του άρθρου 536 ΚΠολΔ δεν έχει την εξουσία να απορρίψει την αγωγή ως μη νόμιμη ως προς τα άνω περιουσιακά στοιχεία, αντικαθιστώντας την αιτιολογία, καθώς θα καταστήσει χείρονα τη θέση της εκκαλούσας (αφού είχε απορριφθεί το σύνολο η Α1β κύρια βάσης ως αόριστη) ούτε μπορεί να εξαφανίσει για το λόγο αυτό την απόφαση, πράγμα το οποίο ο νόμος επιτρέπει μόνο στην εξαιρετική περίπτωση που η υπόθεση ερευνείται ουσιαστικά (άρθρο 536 παρ. 2 Κ.Πολ.Δ). ώστε, χωρίς να αντικατασταθεί η αιτιολογία της εκκαλούμενης απόφασης, θα πρέπει να απορριφθούν οι σχετικοί λόγοι της έφεσης (ΑΠ 278/2019, ΑΠ 940/2018, ΑΠ 329/2018, Βαθρακοκοίλης «Η έφεση» 2015. σ. 612, Ευαγγελία Σ. Ασημακοπούλου Εισήγηση στην ΕΣΔΙ «Η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης του εκκαλούντος οριοθέτηση εφαρμογής της διάταξης 536 ΚΠολΔ» σ. 3 επ ). Αναφορικά με τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία όπως εκτέθηκε περιλαμβάνονται στην πραγματική και πλασματική κληρονομία της θανούσας και αναφέρονται με τρόπο ορισμένο στο δικόγραφο της αγωγής, πρέπει να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση ως προς το κεφάλαιο της, το οποίο αφορά τα υπό στοιχεία Α1β και Α2 αιτήματα της αγωγής (κύρια βάση), όπως και το υπό στοιχείο Β2 αίτημα (της επικουρικής βάσης), στο σύνολό τους (για την ενότητα της εκτέλεσης) κατά παραδοχή των 3ου 4ου και 5ου λόγου της έφεσης. Περαιτέρω πρέπει να διακρατηθεί η αγωγή, κατά το άνω μέρος της που εξαφανίσθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, για να δικασθεί από το παρόν Δικαστήριο. Η αγωγή ως προς τα αιτήματα αυτά (Α1β και Α2 της κύριας βάσης, Β2 της επικουρικής) για τα αντίστοιχα στοιχεία της περιουσίας της διαθέτιδας, είναι ορισμένη και νόμιμη, ως στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1710, 1711, 1712, 1721, 1724, 1813, 1825, 1827, 1833, 1834, 1871 του ΑΚ. Επισημαίνεται, όμως, ότι το ζήτημα της ακύρωσης λόγω πλάνης (Α1β αίτημα) θα εξετασθεί μόνον όσον αφορά την από 25-4-2013 ιδιόγραφη διαθήκη, όπου, κατά την αγωγή, εμφιλοχώρησε αυτή (πλάνη), με την οποία (διαθήκη) η διαθέτρια κατέλιπε στον εναγόμενο ένα συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο, ήτοι το 1/4 εξ αδιαιρέτου ενός ακινήτου, αγροτεμαχίου ευρισκόμενου στη θέση «…» …. της Κοινότητας ….. Κορινθίας μετά της επ’ αυτού τριώροφης οικίας, υπολαμβάνοντας ότι είχε αφήσει στην ενάγουσα τη νόμιμή της μοίρα. Ειδικότερα, κατά τα προεκτεθέντα, το μέρος της εκκαλούμενης απόφασης, το οποίο αφορά την ισχύ της ανωτέρω από 1-4-2011 δημόσιας διαθήκης (ως προς την οποία απορρίφθηκε η έφεση με τις προηγούμενες σκέψεις) δεν θίγεται, ώστε δεν θα ανατραπεί γενικά η διαδοχή από διαθήκη, για να επέλθει η εξ αδιαθέτου διαδοχή σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία της διαθέτιδας. Κατόπιν αυτών, το αίτημα της κύριας βάσης της αγωγής, περί αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος της ενάγουσας (Α2), είναι νόμιμο μόνο ως προς το ακίνητο που αναφέρθηκε. Επίσης, η εξέταση του αιτήματος περί αναγνώρισης της υποχρέωσης του εναγομένου αυτούσιας απόδοσης της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας (Β2 αίτημα της επικουρικής βάσης), την οποία η τελευταία υπολογίζει σε ποσοστό 35,60623260 % επί της πραγματικής κληρονομίας (αφού αφαιρεί την αξία όσων λαμβάνει ως εκ διαθήκης και εξ αδιαθέτου κληρονόμος), θα γίνει μόνον επί των εξής στοιχείων της περιουσίας της διαθέτιδας : α) εταιρικής συμμετοχής αυτής στην ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «…………» και β) ¼ εξ αδιαιρέτου του ακινήτου στην …… Κορινθίας με τριώροφη οικία, ως προς τα οποία το ως άνω αίτημα είναι νόμιμο.
Η ενάγουσα – εκκαλούσα παραπονείται στον 7ο (8ος κατά σειρά) λόγο της έφεσής της ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο εσφαλμένα απέρριψε ως αόριστο το κονδύλιο περί αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος της κατά ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου επί των κερδών της ανωτέρω εταιρίας της χρήσης του 2013, που είχαν παραχθεί έως το χρόνο θανάτου της θανούσας (106.243,68 € 212.487,36 /2). Επίσης με τον 8ο (9ο κατά σειρά) λόγο της έφεσής της παραπονείται (όπως εκτιμάται) ότι η εκκαλούμενη απόφαση, ενώ έκρινε ότι αυτή είναι εξ αδιαθέτου κληρονόμος σε 2 στοιχεία της σχετικής περιουσίας, που δεν περιλαμβάνονται στις εν λόγω διαθήκες (απορρίπτοντας τελικώς το αίτημα που αφορούσε τα κοσμήματα στην ουσία του, για το οποίο δεν διατυπώνει παράπονο), αγνόησε όλα τα άλλα στοιχεία της περιουσίας της διαθέτιδας, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στις εν λόγω διαθήκες, που αναφέρονταν στην αγωγή. Οι λόγοι αυτοί της έφεσης αφορούν την επικουρική βάση (Β1 αίτημα), περί αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος της ενάγουσας ως προς τη μη αναγραφόμενη στις διαθήκες περιουσία της θανούσας. Όμως, όπως, ήδη, εκτέθηκε σε προηγούμενη σκέψη, αναφορικά με το κονδύλιο συνολικού ποσού 106.243,68 € (το 50 % των 212.487,36 €), που αφορά τα αναλογούντα στη θανούσα κέρδη της ανωτέρω εταιρείας για το χρονικό διάστημα από 1-1-2013 έως 1-6-2013 και το οποίο έως το θάνατο της δεν της είχε αποδοθεί, η αγωγή είναι μη νόμιμη, με δεδομένο ότι η απαίτηση των κερδών γεννάται στο τέλος του έτους και ως μέρος του γενικού δικαιώματος στα κέρδη, περιλαμβάνεται στα περιουσιακά εταιρικά δικαιώματα, τα οποία περιήλθαν σαν σύνολο στον εναγόμενο, ως εκ διαθήκης κληρονόμο της εταιρικής μερίδας της διαθέτιδας στην εν λόγω ομόρρυθμη εταιρεία χωρίς να αποτελεί χωριστό στοιχείο της κληρονομιαίας περιουσίας. Ως εκ τούτου, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε για τον ίδιο λόγο το άνω κονδύλιο εκτίμησε ορθά το νόμο, ώστε ο 7ος (8ος κατά σειρά) λόγος της έφεσης πρέπει να απορριφθεί. Εξάλλου, η αγωγή ως προς την ίδια επικουρική βάση είναι αόριστη ως προς το κονδύλιο της οφειλής της ανωτέρω εταιρίας προς αυτή ποσού 611.497,15 παρελθόντων ετών (50 % του 1.222.955,23 €), εμφαινόμενη στον υπολογαριασμό (κωδικό 53.14 των εμπορικών βιβλίων της εταιρείας) για τους ίδιους λόγους που ήδη εκτέθηκαν ανωτέρω. καθώς δεν προσδιορίζεται το ποσό των μη αναληφθέντων από αυτή κερδών κατ’ έτος, ως συνέπεια των οποίων προέκυψε το παραπάνω λογιστικό υπόλοιπο. Ομοίως απορριπτέο ως αόριστο είναι το κονδύλιο περί αυτούσιας απόδοσης σ’ αυτήν του οικιακού εξοπλισμού και των προσωπικών ειδών της διαθέτιδας, και σε περίπτωση αδυναμίας απόδοσης αυτών, απόδοσης της αξίας τους (ποσού 50.000 το 50 % των 100.000 €), καθώς, όπως ήδη εκτέθηκε ανωτέρω, τα επιμέρους εν λόγω περιουσιακά στοιχεία δεν περιγράφονται ειδικότερα στην αγωγή κατ’ είδος και αξία. Μη νόμιμη επίσης είναι η αγωγή ως προς τα μη περιλαμβανόμενα στις ανωτέρω διαθήκες περιουσιακά στοιχεία της διαθέτιδας και ειδικότερα: Ως προς τους κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς με τον εναγόμενο, (ζητείται το ποσό των 176.061,41 το ½ του ποσού των 352.122,82 €), εφόσον εκτίθεται ότι είχε τεθεί ο όρος του άρθρου του ν. 5638/1932 και συνιστούσαν δωρεά αιτία θανάτου υπέρ του εναγόμενου, αποτελούν κληροδοσία υπέρ του αυτού και δεν περιλαμβάνονται στην εξ αδιαθέτου κληρονομική μερίδα, καθώς τυγχάνουν αυτοδικαίως άκυρες (ως δωρεές), μόνον, όμως, κατά το ποσοστό που κατ’ αξίαν απαιτείται για την τυχόν κάλυψη της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας και, συνακόλουθα, οι καταθέσεις των εν λόγω λογαριασμών δεν περιήλθαν σ’ αυτήν ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο της μητέρας της, (βλ. προηγούμενες σκέψεις). ΄Οσον αφορά όμως τον με αρ. …………. λογαριασμό στην ΕΤΕ, κοινό του εναγόμενου με τον πατέρα του, σύζυγο της θανούσας με υπόλοιπο 2.836,28 € κατά το χρόνο θανάτου αυτής, στον οποίο δεν αναφέρεται ότι είχε τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932 και περιήλθε στην θανούσα κατά ποσοστό ¼ εξ αδιαιρέτου μετά το θάνατο του προηγούμενου (ως κληρονόμο αυτού) η αγωγή είναι απορριπτέα ως αόριστη, καθώς δεν εκτίθεται στο δικόγραφο το υπόλοιπο που είχε αυτός κατά το χρόνο θανάτου του συζύγου της θανούσας, το οποίο η ίδια κληρονόμησε. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο ορθώς απέρριψε τα ανωτέρω κονδύλια ως αόριστα και ως μη νόμιμα αναφορικά με τους τραπεζικούς λογαριασμούς, εκτός όμως από το υπόλοιπο του με αρ. ………… λογαριασμού, το οποίο απέρριψε ως μη νόμιμο, ενώ αυτό ήταν αόριστο. Κατόπιν αυτών θα πρέπει να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση που αφορά το ως άνω υπό στοιχείο Β1 αίτημα, μόνον ως προς το κονδύλιο του άνω τραπεζικού λογαριασμού, με δεδομένο ότι η απόρριψη αγωγής ως αόριστης οδηγεί σε ευνοϊκότερο διατακτικό και αφού διακρατηθεί η υπόθεση, ως προς το αντίστοιχο μέρος της, θα πρέπει να απορριφθεί η αγωγή ως προς το περιουσιακό στοιχείο που αφορά το υπόλοιπο του άνω λογαριασμού ως αόριστη.
Ο εφεσίβλητος – εναγόμενος αρνήθηκε την αγωγή και πρόβαλε τους εξής ισχυρισμούς στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που επαναφέρει με τις προτάσεις του (κατ΄άρθρο 240 ΚΠολΔ) στο Εφετείο : α) ένσταση περί παραγραφής της αξίωσης της ενάγουσας για ακύρωση της από 21.4.2013 ιδιόγραφης διαθήκης, καθώς η άνω διαθήκη αυτή δημοσιεύθηκε την 12.11.2013 στο Ειρηνοδικείο Πειραιά, ενώ η από 10.11.2015 και με αρ. καταθ. ………./2015 αρχική αγωγή της ενάγουσας με αίτημα την αναγνώριση της ακυρότητας των 2 διαθηκών του επιδόθηκε στις 25.11.2015, δηλαδή μετά την πάροδο 2 ετών από τη δημοσίευση της διαθήκης, β) ότι υπήρχαν χρέη της κληρονομούμενης συνολικού ύψους 294.977,85 €, φόρου εισοδήματος του έτους 2.013 ποσού 204.757,66 και ΕΤΗΔΕ ποσού 220 €, τα οποία κατέβαλε ο ίδιος με δικές του δαπάνες, γ) ότι η ενάγουσα έλαβε εν ζωή παροχή από τη θανούσα, συνολικού ποσού 222.545,516€, καθώς εμφανιζόταν από την 3.5.1996 ως εικονικώς εργαζόμενη στην ανωτέρω κλινική, έχοντας εισπράξει το ποσό των 209.570,73 € ως μισθοδοσία και 12.974,78 ως αποζημίωση απόλυσης, δ) ότι και αν ήθελε θεωρηθεί ότι η πώληση προς το σύζυγο της θανούσας κατ’ επικαρπία του ½ εξ αδιαιρέτου του κτιρίου της ανωτέρω κλινικής, την 29.12.2005, με το υπ’ αρ. 3451/2005 συμβόλαιο είναι υποκρυπτόμενη δωρεά, αυτή έγινε από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον. Οι με στοιχ. (α) και (β) ισχυρισμοί αυτοί του εναγόμενου είναι νόμιμοι, καθώς στηρίζονται στις διατάξεις των άρθρων 1788 και 1831 του ΑΚ. Επισημαίνεται ότι η ενάγουσα ζητεί να αναγνωρισθεί ότι είναι ακυρώσιμη η από 25.4.2013 ιδιόγραφη διαθήκη λόγω πλάνης της διαθέτιδας ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησής της (αναγνωριστική αγωγή), όμως, σε περίπτωση παρόδου του προβλεπόμενου χρόνου παραγραφής για την αξίωση ουσιαστικού δικαίου, ελλείπει το έννομο συμφέρον και για την άσκηση αναγνωριστικής αγωγής με αντικείμενο την αναγνώριση της ακυρωσίας (βλ. ΑΠ 221/2019, ΑΠ 1310/2018, ΑΠ1041/2017, ΑΠ 2/2013, Απαλαγάκη ΕρμΚΠολΔ 2019 άρθρο 70 αρ. 8 και Κορνηλάκης στον ΑΚ Γεωργιάδη – Σταθόπουλο, άρθρο 1788 αρ.5). Έπεται ότι η παραγραφή αυτή δεν εφαρμόζεται σε άλλες περιπτώσεις, όταν ζητείται η αναγνώριση της ακυρότητας της διαθήκης για άλλους λόγους, ότι λ.χ. δεν τηρήθηκαν κατά τον χρόνο της σύνταξης αυτών οι διατάξεις των άρθρων 1719-1757 του ΑΚ, και οι οποίες θεωρούνται ότι δεν έγιναν, σύμφωνα με το άρθρο 180 του ΑΚ και για τις οποίες αγωγές δεν ορίζεται χρόνος παραγραφής (ΑΠ 1350/2014 ΝοΒ 2015.63, Παπαδόπουλος Αγωγές εμπραγμάτου δικαίου τ. α, σελ. 265 αριθ. 2). Όμως, ο με στοιχ. (γ) ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμος, αφού η επικαλούμενη παροχή δεν προέρχεται από την περιουσία της θανούσας, αλλά από αυτή της ανωτέρω εταιρίας. Επίσης, ο με στοιχ. (δ) ισχυρισμός είναι μη νόμιμος, διότι όλες οι παροχές προς μεριδούχους συνυπολογίζονται στην πλασματική κληρονομία, ανεξαρτήτως αν έγιναν από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον ή όχι. Σημειώνεται ότι μετά την εξαφάνιση της απόφασης (για άλλον λόγο), το Εφετείο έχει την εξουσία να εξετάσει τις καταλυτικές ενστάσεις της αγωγής, εφόσον επαναφέρονται νομίμως κατ΄άρθρο 240 ΚΠολΔ. Αν βέβαια είχε απορριφθεί στον πρώτο βαθμό γνήσια αυτοτελής ένσταση (παραγραφής), πρέπει να επαναφερθεί με λόγο έφεσης (Απαλαγάκη ΕρμΚΠολΔ άρθρο 522, αρ.7).
Από την εκτίμηση των αποδεικτικών μέσων που προσκομίζονται και ειδικότερα από τις υπ’ αριθ. …., …., …, … και …./23-5-2017 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά, που επικαλείται και προσάγει η ενάγουσα – εκκαλούσα, που λήφθηκαν με την επιμέλεια της ενάγουσας, κατόπιν νομότυπης και εμπρόθεσμης κλήτευσης του εναγομένου (βλ. την υπ’ αριθ. …../18-5-2017 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών ……..), την υπ’ αριθ. ……/31-7-2017 ένορκη βεβαίωση ενώπιον της Συμβολαιογράφου Πειραιά …………., που λήφθηκε με την επιμέλεια του εναγόμενου, κατόπιν νομότυπης κλήτευσης της ενάγουσας (βλ. την υπ’ αριθ. ……./26-7-2017 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών ……..), τις με αρ. …, …, … και …./2016 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της συμβολαιογράφου Πειραιώς ………., που ελήφθησαν με την επιμέλεια του εναγόμενου στα πλαίσια της προγενέστερης αγωγής της ενάγουσας κατά του ιδίου, της οποίας παραιτήθηκε του δικογράφου, που λαμβάνονται προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, από τις προσκομιζόμενες φωτογραφίες, των οποίων η γνησιότητα δεν αμφισβητείται (άρθρα 444§1γ’, 448§2 και 457§4 ΚΠολΔ), καθώς και από όλα τα υπόλοιπα έγγραφα, που οι διάδικοι νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν, χωρίς όμως να ληφθούν υπόψη οι υπ’ αριθ. …, … και …./19-9-2017 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον του Ειρηνοδίκη Πειραιά, που προσάγει και επικαλείται η ενάγουσα – εκκαλούσα, καθώς αποτελούν ανεπίτρεπτο αποδεικτικό μέσο, αφού οι προσκομιζόμενες από την ενάγουσα βεβαιώσεις αυτές, υπερβαίνουν στο σύνολό τους το κατά το άρθρο 422 παρ. 3 ΚΠολΔ επιτρεπόμενο όριο των 5 ενόρκων βεβαιώσεων, το οποίο ισχύει αθροιστικά και για τους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας (ΑΠ 1088/2019, ΑΠ 1461/2013 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Μ. Μαργαρίτης-Α. Μαργαρίτη, ΕρμΚΠολΔ, έκδ. 2018, τόμ. Ι, άρθρο 422, αρ. 8-9, σελ. 680, Απαλαγάκη ΕρμΚΠολΔ 2019, άρθρο 422 αρ.7) και οι συγκεκριμένες (επιπλέον 3) δεν αφορούν, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό τους, στην αντίκρουση αυτοτελών ισχυρισμών του εναγομένου, που προτάθηκαν με τις προτάσεις του, αλλά στην απόδειξη αγωγικών ισχυρισμών της ενάγουσας (ΕφΠειρ 520/2020, ΕφΑθ 534/2020, ΕφΛαρ 160/2020 ΤΝΔ ΔΣΑ), απορριπτομένου του 9ου (10ου κατά σειρά) λόγου της έφεσης, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Την 1η Ιουνίου 2013, απεβίωσε, στον Πειραιά, η …. …………………., κάτοικος εν ζωή Πειραιά. Κατά το χρόνο θανάτου της, άφησε ως πλησιέστερους συγγενείς της την ενάγουσα, τέκνο της από τον πρώτο της γάμο με τον ……….. και τον εναγόμενο, τέκνο της από το δεύτερο γάμο της, με τον ………, ο οποίος είχε προαποβιώσει αυτής στις 17-1-2013. Με τα υπ’ αριθ. 414/26-11-2013 πρακτικά συνεδρίασης του Ειρηνοδικείου Πειραιά, δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθ. …./1-4-2011 δημόσια διαθήκη της διαθέτιδας, που είχε συνταχθεί ενώπιον της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………, το περιεχόμενο της οποίας έχει επί λέξει ως εξής: «Εγκαθιστώ και ονομάζω κληρονόμους μου τον γιο μου ……….. και την κόρη μου ………., στους οποίους αφήνω, στον μεν υιό μου ….. α./ το ποσοστό που μου ανήκει στην εταιρεία με την επωνυμία «………» και β./ το ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) εξ αδιαιρέτου που ανήκει στην άνω εταιρεία της τριώροφης οικοδομής και μετά της εσοχής της και μετά του ημιυπόγειου και ισογείου, που βρίσκεται σήμερα σε λειτουργία (κλινικής), που βρίσκεται στον Πειραιά εντός του εγκεκριμένου σχεδίου του Δήμου Πειραιώς επί της οδού …………………. επί της οποίας φέρει τον αριθμό .., στην δε θυγατέρα μου ….. αφήνω α./ το μεγάλο διαμέρισμα του δευτέρου (Β’) ορόφου και ολόκληρο τον τρίτο (Γ’) όροφο της εις Πειραιά κατά τη θέση «…….» και επί της διασταυρώσεως των οδών ……., … και ….. ευρισκομένης πολυκατοικίας και β./ το αγροτεμάχιο που μου ανήκει στην … Κορινθίας. Αυτή είναι η τελευταία μου βούληση και επιθυμώ να γίνει σεβαστή από όλους». Ακόμη, με τα με αρ. ……../12-11-2013 πρακτικά του Ειρηνοδικείου Πειραιά, δημοσιεύθηκε η από 25-4-2013 ιδιόγραφη διαθήκη της διαθέτιδας, το περιεχόμενο της οποίας έχει επί λέξει ως εξής: «Η Διαθήκη μου – Η υπογεγραμμένη ………, ορίζω ότι το ποσοστό 1/4 του ακινήτου με το σπίτι που βρίσκεται στην …… Κορινθίας, το αφήνω στον γιό μου ….., στην κόρη μου έχω αφήσει άλλο ακίνητο που πληροί την νόμιμο μοίρα. Πειραιάς 25/4/13 – Η Διαθέτουσα (ακολουθεί υπογραφή)». Ειδικότερα, με τις ως άνω διαθήκες της, η διαθέτιδα κατέλιπε στην ενάγουσα – θυγατέρα της : α) την κυριότητα τριών αυτοτελών οριζοντίων ιδιοκτησιών, που βρίσκονται σε πολυκατοικία κτισμένη σε οικόπεδο κείμενο στη θέση «…..» εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Πειραιώς στη . …………………. αριθμός ., ήτοι: ι) το υπό στοιχεία (Β-1) διαμέρισμα του δεύτερου (2ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 66,50 τ.μ., ιι) το υπό στοιχεία (Γ-1) διαμέρισμα του τρίτου (3ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 66,50 τ.μ., και ιιι) το υπό στοιχεία (Γ-2) διαμέρισμα του τρίτου (3ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 41,00 τ.μ., και Β) την κυριότητα ενός αγροτεμαχίου εκτός σχεδίου πόλεως, που βρίσκεται στη θέση «………….» της κτηματικής περιφέρειας της Δημοτικής Κοινότητας ……. της Δημοτικής Ενότητας Σαρωνικού του Δήμου Κορινθίων της Περιφερειακής Ενότητας Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου επί της επαρχιακής οδού ……., έκτασης 4.200,40 τ.μ. Εξάλλου με τις ίδιες διαθήκες της, η διαθέτιδα κατέλιπε στον εναγόμενο – υιό της τα εξής περιουσιακά της στοιχεία: Α) τη μερίδα συμμετοχής της σε ποσοστό 80% στα κέρδη και στις ζημίες της ομόρρυθμης εταιρίας με την επωνυμία «………» και το διακριτικό τίτλο «…….», που εδρεύει στον Πειραιά (οδός …………………. αριθ. .) και έχει ως αντικείμενο την εκμετάλλευση της Κλινικής …… ή οποιασδήποτε άλλης κλινικής, ιδρυθείσα δυνάμει του από 31-7-1995 ιδιωτικού συμφωνητικού, που δημοσιεύθηκε νόμιμα στα Βιβλία Εταιρειών του Πρωτοδικείου Πειραιά, όπως αυτό τροποποιηθέν ίσχυε κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας, και Β) (με την δεύτερη, από 25.4.2013 ιδιόγραφη διαθήκη) ποσοστό 1/4 κυριότητας εξ αδιαιρέτου επί ενός οικοπέδου, έκτασης 5.653,10 τ.μ., μετά της επ’ αυτού διώροφης υπερυψωμένης ενιαίας κατοικίας, αποτελούμενης από ισόγειο – πυλωτή, συγκείμενο από κατοικία επιφάνειας 118,63 τ.μ. και λοιπούς βοηθητικούς χώρους, πρώτο (Α’) πάνω από το ισόγειο – πυλωτή όροφο, συγκείμενο από κατοικία επιφάνειας 155,12 τ.μ., και δεύτερο (Β’) πάνω από το ισόγειο – πυλωτή όροφο, συγκείμενο από κατοικία επιφάνειας 96,86 τ.μ., κείμενου στη θέση «…» … ή …. Κοινότητος … του τέως Δήμου Σολυγείας, ήδη του οικισμού … . της Δημοτικής Ενότητας Σαρωνικού του Δήμου Κορινθίων, Περιφερειακής Ενότητας Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που περιήλθε στη διαθέτιδα, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο του προαποβιώσαντος συζύγου της, ……….. Το ποσοστό (50%) εξ αδιαιρέτου τριώροφης οικοδομής με εσοχή, ημιυπόγειο και ισόγειο αυτής, που βρίσκεται στον Πειραιά, επί της οδού …………………. αριθ. .. που κατέλιπε η διαθέτιδα στον εναγόμενο δεν ανήκε στην ίδια, αλλά στην κυριότητα της ανωτέρω ομόρρυθμης εταιρίας, όπως η ίδια η διαθέτιδα ανέφερε στην ίδια διαθήκη, όπου λειτουργούσε η κλινική και ήταν και η έδρα της. Το ακίνητο αυτό είχε περιέλθει στην κυριότητα της ομόρρυθμης εταιρίας, δυνάμει της υπ’ αριθ. ……/15-9-1995 περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης ακινήτου της Συμβολαιογράφου Πειραιά …………. Με βάση τα όσα προεκτέθηκαν, η διάταξη αυτή της διαθήκης είναι χωρίς έννομο αποτέλεσμα και θεωρείται μη γεγραμμένη. Όσον αφορά την από 25.4.2013 ιδιόγραφη διαθήκη, αυτή συντάχθηκε 2 μήνες πριν το θάνατο της διαθέτιδας, αφορά μόνο ένα περιουσιακό στοιχείο, το 1/4 εξ αδιαιρέτου ακινήτου στην ….. Κορινθίας με διώροφη κατοικία, ενώ το υπόλοιπο 3/4 εξ αδιαιρέτου ανήκε ήδη στον εναγόμενο, έχοντας περιέλθει σ’ αυτόν από την κληρονομία του πατέρα του και σύζυγο της θανούσας. Η θανούσα κατέλιπε το ακίνητο αυτό στον εναγόμενο, αναφέροντας στη διαθήκη της «στην κόρη μου έχω αφήσει άλλο ακίνητο, που πληρεί τη νόμιμο μοίρα». Η ενάγουσα ισχυρίζεται ότι με βάση τα περιουσιακά στοιχεία που της κατέλιπε η θανούσα, δεν έχει καλυφθεί η νόμιμη μοίρα της, το οποίο πίστευε πεπλανημένα η θανούσα. Ο υπολογισμός, όμως της νόμιμης μοίρας απαιτεί νομικές γνώσεις και μαθηματικούς υπολογισμούς. Με την ανωτέρω αναφορά δε στην από 25.4.2013 διαθήκη δεν είναι σαφές, αν η θανούσα αναφερόταν στον ακριβή υπολογισμό της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας, ώστε αν γνώριζε την αλήθεια (ότι δηλαδή δεν είχε καλυφθεί η νόμιμη μοίρα της) δεν θα συνέτασσε με τον τρόπο αυτό τη διαθήκη της. Ωστόσο, η εν λόγω διαθήκη δημοσιεύτηκε με τα αρ. ………/12-11-2013 πρακτικά του Ειρηνοδικείου Πειραιά (πριν δηλαδή την προγενέστερη από 11.4.2011 δημόσια διαθήκη, που δημοσιεύθηκε με τα με αρ. …/26-11-2013 πρακτικά του ιδίου Ειρηνοδικείου) η δε από 10.11.2015 και με αρ. καταθ. …………./2015 αρχική αγωγή της ενάγουσας σε βάρος του εναγόμενου με αντικείμενο την αναγνώριση της ακυρότητας των δύο ως άνω διαθηκών (της οποίας παραιτήθηκε του δικογράφου) επιδόθηκε στον εναγόμενο στις 25.11.2015 (βλ. την επισημείωση του δικ. επιμελητή …. . επί του αντιγράφου αυτής) δηλαδή μετά την πάροδο της διετούς παραγραφής της διάταξης του άρθρου 1788 ΑΚ. H εκκαλούσα – ενάγουσα με την προσθήκη των προτάσεών της στο παρόν Δικαστήριο επαναφέρει την αντένσταση διακοπής της παραγραφής αυτής, που είχε υποβάλλει στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, απαντώντας στη σχετική ένσταση του εναγόμενου, ισχυριζόμενη ότι ο τελευταίος είχε αναγνωρίσει την αξίωσή της με τις από 18.11.2014 και 16.2.2015 εξώδικες δηλώσεις της και το από 14.2.2014 ηλεκτρονικό μήνυμά του. Όμως, από τις εξώδικες αυτές δηλώσεις και την ηλεκτρονική αλληλογραφία των διαδίκων, προκύπτει ότι υπήρξαν διαπραγματεύσεις για σύναψη συμβιβασμού μεταξύ τους, που δεν ευοδώθηκαν (βλ. ΕφΑθ 11350/1991 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ) με αντικείμενο τον προσδιορισμό της περιουσίας της θανούσας και τη νόμιμη μοίρα της ενάγουσας, χωρίς να υπάρχει δέσμευση από πλευράς του εναγόμενου για το τελευταίο ζήτημα, αλλά κυρίως ως προς την ελαττωματικότητα της από 25.4.2013 διαθήκης (δεδομένου ότι η αξίωση της ενάγουσας, κατά της οποίας έχει υποβληθεί η ένσταση παραγραφής, αφορά την αναγνώριση της ακύρωσης της άνω διαθήκης και όχι την συμπλήρωση της νόμιμης μοίρας της, που είναι διαφορετική από την προηγούμενη). Κατόπιν αυτών, ο ανωτέρω ισχυρισμός της ενάγουσας πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμος. Η ενάγουσα προς απόκρουση, περαιτέρω, της ένστασης παραγραφής προβάλλει την ακυρωσία της διαθήκης με αντένσταση, η οποία όμως δεν προβλέπεται ως μέσο άμυνας κατά της ένστασης παραγραφής. Συνεπώς το ουσιαστικό δικαίωμα ακύρωσης της από 25.4.2013 διαθήκης της ενάγουσας έχει παραγραφεί, κατά ουσιαστική παραδοχή της ένστασης του εναγόμενου, με συνέπεια να μην έχει πλέον έννομο συμφέρον η ενάγουσα στην άσκηση αναγνωριστικής αγωγής, με ίδιο αντικείμενο, δηλαδή την αναγνώριση της ακύρωσης της ίδιας διαθήκης. Επομένως, η αγωγή κατά το τελευταίο αίτημα της κύριας βάσης της (υπό στοιχείο Α1β) πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά βάσιμη. Επίσης, πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμο και το κύριο αίτημα περί της αναγνώρισης του εξ αδιαθέτου κληρονομικού δικαιώματος της ενάγουσας στο ακίνητο που αφορούσε η άνω ιδιόγραφη διαθήκη (Α2α αίτημα). Επιπροσθέτως, μετά την απόρριψη εξ ολοκλήρου του ως άνω υπό στοιχείο Α2α αιτήματος της κύριας βάσης της αγωγής, παρέλκει η εξέταση και των λοιπών αιτημάτων της αυτής βάσης (παρεπομένων) που είχαν τεθεί σ΄ αυτή για την περίπτωση ευδοκίμησης των ως άνω υπό στοιχεία Α1α και Α1β αιτημάτων, χωρίς να επαναληφθούν στις επικουρικές βάσεις (Β1 και Β2). Εξάλλου, στις προαναφερθείσες διαθήκες της διαθέτιδας δεν περιλαμβάνεται το εξής ακίνητο : το ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου επί του ανήκοντος κατά ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου στον προαποβιώσαντα σύζυγο της (ήτοι 1/8 ή 2/16), ενός οικοπέδου, κείμενου στη θέση «…..» της περιφέρειας της πρώην Κοινότητος Σεληνίων Σαλαμίνος, εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Δήμου Σαλαμίνας, Δημοτικής Ενότητας Αμπελακίων Σαλαμίνας, Περιφερειακής Ενότητας Νήσων της Περιφέρειας Αττικής, και επί της οδού Χίου, μεταξύ των οδών …………., το οποίο περιήλθε σ’ αυτήν ως εξ αδιαθέτου κληρονόμο του συζύγου της κατά το ως άνω ποσοστό, το οποίο φέρει αριθμό Κ.Α.Ε.Κ. ……. και εμφαίνεται υπό τον αριθμό πενήντα οκτώ(58) στο από 8 Ιουνίου 1926 σχεδιάγραμμα του μηχανικού ……., πουέχει προσαρτηθεί στο υπ’ αριθμόν 1237 συμβόλαιο του Συμβολαιογράφου Αθηνών ……….., εκτάσεως 263,50 τ.μ. και συνορευόμενο ανατολικώς με την οδό πρώην ……. και ήδη ονομαζόμενη ……, επί προσώπου μέτρων δέκα πέντε και 50/100 (15,50), δυτικώς με το υπ’ αριθμόν 43 οικόπεδο ιδιοκτησίας Ρόδινου επί πλευράς μέτρων δέκα πέντε και 50/00 (15,50), βορείως με το υπ’ αριθμόν πενήντα εννέα (59)οικόπεδο ιδιοκτησίας αγνώστου επί πλευράς μέτρων δέκα επτά (17,00) και νοτίως με το υπ’ αριθμόν πενήντα επτά (57) οικόπεδο ιδιοκτησίας αγνώστων επί πλευράς μέτρων δέκα επτά (17,00).Για το άνω περιουσιακό στοιχείο, εφόσον η διαθέτιδα δεν όρισε διαφορετικά, ούτε προκύπτει κάτι άλλο από τη διαθήκη της, θα πρέπει να χωρήσει η εξ αδιαθέτου διαδοχή, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1801 του ΑΚ. Οι διάδικοι έχουν ήδη προβεί σε αποδοχή της κληρονομίας ως προς το άνω ακίνητο, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της ενάγουσας, κατά ποσοστό 1/16 εξ αδιαιρέτου ο καθένας, δυνάμει των με αρ. …/16-4-2014 πράξεων αποδοχής κληρονομιάς της Συμβολαιογράφου Πειραιά ……… (ο εναγόμενος) και δυνάμει της υπ’ αριθ. …../12-7-2017 πράξης αποδοχής κληρονομιάς της Συμβολαιογράφου Λαυρίου ……………, η ενάγουσα. Εξάλλου στην κληρονομιαία περιουσία της διαθέτιδας ανήκαν και ορισμένα κοσμήματα, τα οποία μετά το θάνατο της, οι διάδικοι διένειμαν μεταξύ τους στις 5-10-2013, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της, συντάσσοντας εγγράφως και καταλόγους των κοσμημάτων, που παρέλαβε ο καθένας αφού τα φωτογράφησαν, ήτοι μία (1) χειροπέδα ρολόι, ένα (1) παντατίφ, μία (1) χειροπέδα χρυσή, ένα (1) βραχιόλι χρυσό, τρία (3) βραχιόλια ασημένια, ένα (1) ζευγάρι σκουλαρίκια, πέντε (5) δαχτυλίδια, μία (1) χρυσή αλυσίδα με σταυρό, ένα (1) ασημένιο περιδέραιο, μία (1) αλυσίδα ασημένια, ένα (1) χρυσό ρολόι, ένα (1) ρολόι, ένα (1) κρεμαστό και ένα (1) μπρελόκ, τα οποία παρέλαβε η ενάγουσα και τρία (3) βραχιόλια, ένα (1) ρολόι, ένα (1) ζευγάρι σκουλαρίκια, έξι (6) δαχτυλίδια, μία (1) λίρα και δύο (2) κρεμαστά, τα οποία παρέλαβε ο εναγόμενος, ενώ, πέραν όσων καταγράφηκαν στους καταλόγους αυτούς, δεν προέκυψε ότι υφίσταντο άλλα επιπλέον. Άλλη πραγματική περιουσία δεν αποδείχθηκε ότι κατέλιπε η θανούσα εκτός από κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς που διατηρούσε με τον εναγόμενο και ειδικότερα :1) Ο υπ’ αριθ. ………. κοινός λογαριασμός ταμιευτηρίου του εναγομένου με τον πατέρα του (………….) στην «Ε.Τ.Ε.», μετά το θάνατο του τελευταίου, κατέστη συνδικαιούχος η διαθέτιδα, με υπόλοιπο κατά το χρόνο θανάτου αυτής ποσού 271.067,81 €, 2) Ο υπ’ αριθ. ………. κοινός λογαριασμός της διαθέτιδας, του συζύγου αυτής και του εναγομένου στην «Ε.Τ.Ε.», ο οποίος, μετά το θάνατο του τελευταίου, μετατράπηκε σε κοινό λογαριασμό, των επιζώντων συνδικαιούχων με υπόλοιπο κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας ποσού 76.295,84 € και 3) ο με αρ. ………… κοινός λογαριασμός της θανούσας με τον εναγόμενο και τον ………. στην ΕΤΕ με υπόλοιπο ποσού 42,87 €. 4) ο με αρ. ………… κοινός λογαριασμός της μητέρας της ενάγουσας με τον εναγόμενο στην «ALPHA BANK», με υπόλοιπο ποσού 3.500 €. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι για τους άνω λογαριασμούς (τα ποσά των οποίων είναι ερευνητέο αν ανήκαν εν όλω ή εν μέρει στην περιουσία της θανούσας) προσκομίζονται οι αιτήσεις ανοίγματος αυτών (με μορφή εντύπων) μόνο ως προς τους με στοιχ. 2 και 3 αυτών και όχι οι συμβάσεις που περιέχουν τους όρους διενέργειας τραπεζικών συναλλαγών αυτών (δηλαδή για το αν διέπονταν από τους όρους του ν. 5638/1932 και είχε επιπλέον τεθεί ο όρος του άρθρου 2 αυτού).Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η ενάγουσα είχε προβεί στις εξής παροχές προς τον εναγόμενο, όσο ήταν εν ζωή : Α) δυνάμει του υπ’ αριθ. ……./1987 συμβολαίου του Συμβολαιογράφου Αθηνών ……., μεταβίβασε σ’ αυτόν, με γονική παροχή, την ψιλή κυριότητα των υπό στοιχεία Υ1 και Υ1’ οριζοντίων ιδιοκτησιών του υπογείου, του Κ1 καταστήματος του ισογείου και του Ι2 διαμερίσματος του ισογείου, πολυκατοικίας κείμενης επί της οδού ………….. στον Πειραιά, αντικειμενικής αξίας τότε ποσού 242.250 δρχ. (710,92 €), 576.912 δρχ. (1.693,06 €), 2.451.876 δρχ. (7.195,52 €) και 832.809,50 δρχ. (2.444,04 €), αντίστοιχα, διατηρώντας η ίδια την επικαρπία. Ειδικότερα, επρόκειτο για : i) Το υπό στοιχεία Υ1 κατάστημα του υπογείου αποτελούμενο εκ του κυρίου καταστήματος του κλιμακοστασίου και του WC, έχει επιφάνεια 38,00 τ.μ., όγκο καθαρό 114 μέτρα κυβικά, αναλογία επί του όγκου κοινοκτήτων 25,30 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 139,30 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 58/οοο στα οποία αναλογούν 8,00 τ.μ. και συνορεύει Β.Α. εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας και εν μέρει με κατάστημα ΥΓ, Ν.Α. με Λ. ….., μεσημβρινώς με συμβολή της οδού ……….. και ……., Β.Δ. εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας και εν μέρει με λεβητοστάσιο.ii)Το υπό στοιχεία Υ1’ κατάστημα του υπογείου αποτελούμενο εκ του κυρίου καταστήματος, του κλιμακοστασίου και του WC, έχει επιφάνεια 50,50 τ.μ., όγκο καθαρό 166,50 μέτρα κυβικά, αναλογία επί του όγκου κοινοκτήτων 37,00 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 203,60 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 85/οοο στα οποία αναλογούν 11,80 τ.μ. και συνορεύει Β.Α. με οδό …., Ν.Α. με ….., Ν.Δ. εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικία και εν μέρει με το υπ’ αρ. Υ1 κατάστημα, Β.Δ. εν μέρει με μηχανοστάσιο και ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας. iii)Το υπό στοιχεία Κ1 κατάστημα του ισογείου ορόφου αποτελούμενο εκ του κυρίου καταστήματος και του WC, έχει επιφάνεια 50,50 τ.μ., όγκο καθαρό 176,70 μέτρα κυβικά, αναλογία επί του όγκου κοινοκτήτων 39,20 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 215,90 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 90/οοο, στα οποία αναλογούν 12,50 τ.μ. και συνορεύει Β.Α. εν μέρει με είσοδο πολυκατοικίας, εν μέρει με πλατύσκαλο χώρο και εν μέρει με ακάλυπτο χώρο, Ν.Α. με Λ. …………………., μεσημβρινώς με συμβολή των οδών ….. και Λ. …………………., δυτικά με οδό ….., Β.Δ. εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας και εν μέρει με ιδιοκτησία … και …… και ………… iv) Το υπό στοιχεία I2 διαμέρισμα του ισογείου ορόφου αποτελούμενο από δύο κύρια δωμάτια, λουτρό, κουζίνα και διάδρομο, έχει επιφάνεια 40,00 τ.μ., όγκο καθαρό 120,00 μέτρα κυβικά, αναλογία όγκου κοινοχρήστων 26,60 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 146,60 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 61/οοο στα οποία αναλογούν 8,50 τ.μ., ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κοινοχρήστων 78/οοο, ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες ανελκυστήρα 53/οοο, συμμετοχή στις δαπάνες κεντρικής θέρμανσης 83/οοο και συνορεύει Β.Α. με οδό …., Ν.Α. με …………., Β.Δ. εν μέρει με ιδιοκτησία …. και ……. και …… και εν μέρει με κοινόχρηστο πλατύσκαλο. Β) Περαιτέρω, με το με υπ’ αριθ. ……./10.5.2010 συμβόλαιο της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………., μεταβίβασε στον εναγόμενο, με γονική παροχή, την ψιλή κυριότητα των υπό στοιχεία Δ1 και Ε1 οριζοντίων ιδιοκτησιών (διαμερισμάτων) της ίδιας ως άνω πολυκατοικίας, αντικειμενικής αξίας τότε ποσού 102.928,94 € και 37.328,44 €, αντίστοιχα, και με το ίδιο συμβόλαιο δώρισε την επικαρπία στο σύζυγό της ………… Η οριζόντια ιδιοκτησία Δ-1 καλύπτει ολόκληρο τον τέταρτο όροφο (πλην των κοινόκτητων και κοινόχρηστων χώρων) και αποτελείται από 4 κύρια δωμάτια, χώλ, κουζίνα, λουτρό, διάδρομο, γραφείο και βεράντες, έχει επιφάνεια 105,50 τ.μ., όγκο καθαρό 316,30 μέτρα κυβικά, αναλογία επί του όγκου κοινοκτήτων 70,20 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 386,70 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 161/οοο στα οποία αναλογούν 22,30 τ.μ., ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κοινοχρήστων 210/οοο, ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες ανελκυστήρα 252/οοο, συμμετοχή στις δαπάνες κεντρικής θέρμανσης 210/οοο και συνορεύει Β.Α. εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας εν μέρει με κοινόχρηστο πλατύσκαλο και εν μέρει με οδό …, Ν.Α. με …….., μεσημβρινώς με συμβολή της οδού …………………. και Λ. …………………., Δυτικά με οδός …………………., Ν.Δ. εν μέρει με φρέαρ διόδου ανελκυστήρα και εν μέρει με κοινόχρηστο πλατύσκαλο, Β.Δ. εν μέρει με ιδιοκτησία …. και … .. και … …., εν μέρει με κοινόχρηστο πλατύσκαλο, εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας και πάλι εν μέρει με ιδιοκτησία .. και ….. και ……. Η οριζόντια ιδιοκτησία Ε1 καλύπτει ολόκληρο τον τέταρτο όροφο (πλην των κοινόκτητων και κοινόχρηστων χώρων) και αποτελείται από 2 κύρια δωμάτια, χώλ, κουζίνα, W.C., τραπεζαρία και βεράντα, έχει επιφάνεια 38,50 τ.μ., όγκο καθαρό 115,50 μέτρα κυβικά, αναλογία επί του όγκου κοινοκτήτων 25,60 κυβικά μέτρα, ήτοι όγκο συνολικό 141,10 κυβικά μέτρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου 59/οοο στα οποία αναλογούν 8,20 τ.μ., ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κοινοχρήστων 76/οοο, ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες ανελκυστήρα 102/οοο, συμμετοχή στις δαπάνες κεντρικής θέρμανσης 80/οοο και συνορεύει Β.Α. με οδό ….. και εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας, Ν.Α. με Λ. …………………., και φρέαρ ανελκυστήρα, μεσημβρινώς με συμβολή της οδού …………………. και Λ. …………………., Δυτικά με οδό …………………., Ν.Δ. εν μέρει με κλιμακοστάσιο, εν μέρει με φρέαρ διόδου ανελκυστήρα και εν μέρει με πλατύσκαλο, Β.Δ. εν μέρει με ιδιοκτησία …. και …….. και ….., εν μέρει με κοινόχρηστο πλατύσκαλο, εν μέρει με ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας και πάλι εν μέρει με ιδιοκτησία …. και ……. και …….. Γ) Ακόμα η θανούσα με το με αρ. ……/29.12.2005 συμβόλαιο πώλησης της Συμβολαιογράφου Πειραιά …….., πώλησε στον εναγόμενο, κατά ψιλή κυριότητα, και στον σύζυγό της κατ’ επικαρπία, ποσοστό (1/2) εξ αδιαιρέτου της οικοδομής επί της οδού …………………. αριθ. …. στον Πειραιά, όπου βρίσκεται σε λειτουργία η ως άνω κλινική, έναντι τιμήματος ποσού 258.091,63 € για την ψιλή κυριότητα και 64.472,08 € για την επικαρπία, με δεδομένο ότι ο σύζυγος της θανούσας ήταν τότε 77 ετών. Το ακίνητο αυτό συνίσταται σε τριώροφη οικοδομή, μετά της εσοχής της και μετά του ημιυπόγειου και ισογείου, που βρίσκεται σήμερα σε λειτουργία (κλινική), όπως προκύπτει από την συνημμένη στο παρόν με αριθμό Υ/2517 σχετ. 28359,29815 απόφαση του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Πειραιώς-Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας (τμήμα Αδειών Επαγγ. Υπηρ. Υγείας) συνολικής επιφανείας μέτρων τετραγωνικών χιλίων πεντακοσίων τριάντα οκτώ (1.538,00), η οποία έχει ανεγερθεί επί οικοπέδου εκτάσεως μέτρων τετραγωνικών διακοσίων ενενήντα και 16/οο (290,16) που βρίσκεται στον Πειραιά εντός του εγκεκριμένου σχεδίου του Δήμου Πειραιώς επί της οδού …………………. επί της οποίας φέρει τον αριθμό 148. Η άνω οικοδομή αποτελείται από ημιυπόγειο, ισόγειο, ο (Α’), (Β), (Γ’), (Δ’)[1η εσοχή] (Ε’) [2Γ εσοχή] (Δώμα) ορόφους, οι οποίοι εμφαίνονται στα από Μαΐου 2001 σχεδιαγράμματα κατόψεως του Πολιτικού Μηχανικού ………., η οποία έχει ανεγερθεί επί οικοπέδου συνολικής εκτάσεως μέτρων τετραγωνικών διακοσίων ενενήντα και 0,16 (290,16), το οποίο βρίσκεται στον Πειραιά, εντός του εγκεκριμένου σχεδίου του Δήμου Πειραιά επί της οδού …………………. αριθμός ….. και συνορεύει κατά προγενέστερους τίτλους κτήσεως ανατολικώς με οδό …………………., δυτικώς με οικία αγνώστου, βορείως με οικία …….. και νοτίως με οικία ……. και με βάση το από Μαΐου 1961 τοπογραφικό σχεδιάγραμμα του Πολιτικού Μηχανικού … … το οποίο επικυρωμένο από την Πολεοδομία Πειραιά στις 24.5.2001 βορειοανατολικά επί πλευράς μέτρων δέκα πέντε και 0,60 (15,60) με ιδιοκτησία αγνώστου, βορειοδυτικά επί πλευράς μέτρων δέκα οκτώ και 0,60 (18,60) με ιδιοκτησία αγνώστου, νοτιοδυτικά επί πλευράς δέκα πέντε και 0,60 (15,60) με ιδιοκτησία αγνώστου και νοτιοανατολικά επί πλευράς -προσώπου μέτρων δέκα οκτώ και 0,60 (18,60) με την οδό …………………. πλάτους μ. 9,40. Η ενάγουσα ισχυρίζεται ότι η άνω μεταβίβαση είναι εικονική, το οποίο αρνείται ο εναγόμενος, ο οποίος υποστηρίζει ότι πρόκειται για έγκυρη σύμβαση πωλήσεως, της οποίας το τίμημα καταβλήθηκε από τον κοινό λογαριασμό της θανούσας και του συζύγου της. Ωστόσο, αν η καταβολή είχε γίνει με τον τρόπο αυτό θα είχε καταγραφεί στο συμβολαιογραφικό έγγραφο (με επισύναψη του σχετικού αποδεικτικού της Τράπεζας) και δεν θα είχε αναγραφεί η συνήθης και αόριστη αναφορά ότι το τίμημα καταβλήθηκε «τοις μετρητοίς που μετρήθηκε πρότερον και εκτός της παρουσίας μου». Ακόμα, η πώληση αυτή δεν φαίνεται να έχει καταρχήν δικαιολογητικό λόγο, καθώς το άλλο ½ εξ αδιαιρέτου του κτιρίου ανήκε στην ανωτέρω ομόρρυθμη εταιρία, της οποίας ο εναγόμενος ήταν ήδη ομόρρυθμο μέλος (κατά 20%), ενώ ο σύζυγος της θανούσας ήταν συνταξιούχος και μεγάλης ηλικίας (77 ετών). Συνεπώς, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, λόγω της μη καταβολής τιμήματος, αλλά κυρίως λόγω της στενής συγγενικής σχέσης των διαδίκων, η ανωτέρω σύμβαση πωλήσεως είναι εικονική και πρόκειται για υποκρυπτόμενη σύμβαση δωρεάς (ΑΚ 138). Σημειώνεται ότι για το κύρος της καταρτισμένης σύμβασης πώλησης δεν ασκεί επιρροή το αν ο αγοραστής κατέβαλε πράγματι και με ποιό τρόπο το συμφωνημένο τίμημα, αφού αυτό μπορεί να χαριστεί ή να εξοφληθεί με δόση αντί καταβολής ή μπορεί η σχετική αξίωση να αποσβεσθεί με παραγραφή ή κατ’ άλλο τρόπο. Απλώς το Δικαστήριο από το γεγονός της μη καταβολής, κατά την έρευνα της ύπαρξης συναλλακτικής πρόθεσης στους συμβαλλόμενους, μπορεί να συναγάγει τεκμήριο ή επιχείρημα για την εικονικότητα της σύμβασης πώλησης (ΑΠ 218/2010, ΑΠ 477/2010, ΑΠ 964/2010, ΑΠ 323/2009, ΑΠ 382/2009, ΑΠ 633/2006, ΑΠ 74/2006 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).Δ) Η θανούσα με το με αρ. ………/9.9.1983 συμβόλαιο της Συμβολαιογράφου Πειραιά ………., που μεταγράφηκε νόμιμα, πώλησε στον σύζυγό της ………. αντί τιμήματος 1.200.000 δρχ. (η εκτίμηση της τότε εφορίας 1.750.000 δρχ.) το ½ εξ αδιαιρέτου κυριότητας ενός αγροτεμαχίου κειμένου στη …….. της κοινότητας ……… Κορινθίας, έκτασης 5.282,50 τ.μ., το οποίο συνορεύει ανατολικά με ιδιοκτησία . …………………. και …….. νοτιοανατολικά με ιδιοκτησία ……., νότια με ιδιοκτησία ………. και με ιδιοκτησία ……., δυτικά με ιδιοκτησία . …………………., υπέρ του οποίου υφίσταται δουλεία διόδου σε βάρος της ιδιοκτησίας . …………………., στο οποίο υπάρχει ημιτελής οικοδομή (ήδη έχει ανεγερθεί τριώροφη οικία, αποτελούμενη από ισόγειο σε πυλωτή, α’ όροφο και β’ όροφο). Το άλλο ½ εξ αδιαιρέτου του ιδίου ακινήτου είχε δωρήσει η αποβιώσασα στον ……. με το με αρ. ../11.9.1976 συμβόλαιο της ιδίας συμβολαιογράφου, που μεταγράφηκε νόμιμα. Από την προηγούμενη αυτή συμβολαιογραφική πράξη, η οποία ήταν δωρεά και αφορούσε το ½ εξ αδιαιρέτου του ιδίου ακινήτου, το γεγονός ότι το αναγραφόμενο τίμημα ορίστηκε κατώτερο και από την εκτίμηση της Δ.Ο.Υ., του οποίου, επίσης, η καταβολή δεν βεβαιώνεται με οποιονδήποτε τρόπο, μπορεί να εξαχθεί και για την ανωτέρω σύμβαση πωλήσεως ότι αυτή ήταν εικονική και πρόκειται στην πραγματικότητα για δωρεά της θανούσας προς το σύζυγό της. Ενισχυτικό των παραπάνω είναι και ότι το ακίνητο προερχόταν από την πατρική περιουσία της θανούσας, η δε ανέγερση της οικίας είχε ξεκινήσει με έξοδα του πατέρα αυτής . …………………. (βλ. τις με αρ. … και …/2017 ένορκες βεβαιώσεις των …… και . ………………….). Εξάλλου, το σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο της θανούσας ήταν η εταιρική της συμμετοχή (80 %) στην ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία ««……». Η ανωτέρω εταιρία είχε συσταθεί, δυνάμει του από 31.7.1995 ιδιωτικού συμφωνητικού σύστασης ομόρρυθμης εταιρίας, που δημοσιεύθηκε στα βιβλία του Πρωτοδικείου Πειραιά, με αντικείμενο τη λειτουργία κλινικής, με κεφάλαιο 15.000 €. Στην εταιρία αυτή ανήκε κατά κυριότητα, όπως εκτέθηκε το ½ εξ αδιαιρέτου του κτιρίου της κλινικής, στην οδό ………………, όπως αυτό περιγράφηκε ανωτέρω και ακόμα στους τραπεζικούς εταιρικούς της λογαριασμούς υπήρχαν κατατεθειμένα κατά το θάνατο της διαθέτιδας τα ποσό των 511.830 € και των 94 €. Η κλινική αυτή διαθέτει 85 κλίνες με διάφορα τμήματα (παθολογικό, χειρουργικό, ουρολογικό και καρδιολογικό) και απασχολεί προσωπικό 50 ατόμων περίπου. Κατά την ιδιωτική γνωμοδότηση του λογιστή ……….., (προσκομίζεται από την ενάγουσα) η αξία της εν λόγω εταιρίας αποτιμάται με τη μέθοδο της υπέρ προσόδου στο συνολικό ποσό των 8.010.732,82 €, με τη μέθοδο της κεφαλαιοποίησης των κερδών στο συνολικό ποσό των 4.337.485,16 € και με τη μέθοδο των πολλαπλασίων μοντέλων στο συνολικό ποσό των 7.853.822,74 € και τελικά, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των αποδεκτών για την επίδικη περίπτωση μεθόδων αποτίμησης, την εμπειρική αποτίμηση και τις πιθανές αποκλίσεις, η συνολική αξία της εν λόγω επιχείρησης ανέρχεται στο ποσό των 6.706.748,97 €. Αντίθετα, κατά την από Οκτώβριο του 2014 ιδιωτική γνωμοδότηση του λογιστή ………, η ίδια εταιρία αποτιμάται με τη μέθοδο των προεξοφλημένων ταμειακών ροών σε 980.705 €, με τη μέθοδο των κεφαλαιοποιημένων μελλοντικών ροών στο ποσό των 671.908 € και με τη μέθοδο της καθαρής περιουσιακής θέσης σε 66.427 € και τελική σταθμισμένη αξία 508.209 €. Όμως, από τις άνω γνωμοδοτήσεις που έχουν πολύ μεγάλη απόκλιση μεταξύ τους, δεν είναι εφικτή από το Δικαστήριο η αποτίμηση της πραγματικής αξίας της εταιρικής μερίδας της διαθέτιδας, κατά το χρόνο θανάτου της. Επίσης, υπάρχει έντονη αμφισβήτηση μεταξύ των διαδίκων για τις εμπορικές αγοραίες αξίες των ακινήτων που αναφέρθηκαν (βλ. τις εκτιμήσεις – ιδιωτικές γνωμοδοτήσεις των πολιτικών μηχανικών ……… που προσκομίζει η ενάγουσα και …….. που προσκομίζει ο εναγόμενος), δηλαδή αυτών που αποτελούν την πραγματική περιουσία της διαθέτιδας, κατά το χρόνο θανάτου της, ενώ, όσον αφορά αυτά που μεταβιβάσθηκαν με τις ανωτέρω γονικές παροχές/δωρεές της κληρονομούμενης στον εναγόμενο και το σύζυγό της (πλασματική περιουσία), της αξίας τους κατά το χρόνο που έλαβαν χώρα αυτές. Καθώς τα ζητήματα αυτά απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις επιστήμης (άρθρο 368 ΚΠολΔ), το Δικαστήριο κρίνει αναγκαία τη διεξαγωγή πραγματογνωμοσύνης: α)(λογιστικής) για την ακριβή αποτίμηση της ανωτέρω εταιρικής μερίδας της διαθέτιδας, κατά το χρόνο θανάτου της (όπως ζητεί και η ενάγουσα με την έφεσή της)και β) για τις αξίες των ακινήτων του, χρόνου θανάτου της διαθέτιδας (πραγματικής περιουσίας) και, κατά το χρόνο διενέργειας των παροχών (πλασματικής περιουσίας, βλ. ΕφΔωδ 266/2020, EφΔωδ 164/2020 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ακόμα κρίνεται απαραίτητο να προσκομισθούν, με επιμέλεια των διαδίκων, οι συμβάσεις ανοίγματος των τραπεζικών λογαριασμών, όπου αναγράφονται οι όροι διενέργειας των τραπεζικών συναλλαγών αυτών. Επισημαίνεται ότι ο προσδιορισμός της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας θα γίνει μετά τη διενέργεια των πραγματογνωμοσυνών, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία της πραγματικής και πλασματικής περιουσίας (ακίνητα, τραπεζικούς λογαριασμούς, παροχές σε είδος). Κατόπιν αυτών, αφού απορριφθεί ό,τι κρίθηκε στο σκεπτικό ως απορριπτέο, θα πρέπει να αναβληθεί η έκδοση οριστικής απόφασης και να διαταχθεί η επανάληψη της συζήτησης της εν λόγω υποθέσεως (άρθρο 254 του ΚΠολΔ), προκειμένου να διενεργηθεί η ανωτέρω πραγματογνωμοσύνη και να προσκομισθούν τα σχετικά έγγραφα, όπως προεκτέθηκε και ορίζεται ειδικότερα στο διατακτικό.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ αντιμωλία των διαδίκων.
ΔΕΧΕΤΑΙ τυπικά και κατ’ ουσίαν την έφεση.
ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΙ εν μέρει την εκκαλούμενη με αριθμό 2883/2018 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, αποκλειστικώς, ως προς το τμήμα της ανωτέρω από 27-4-2017 (με αριθμό καταθέσεως ……./2017) αγωγής, που αφορά στα αιτήματα υπό στοιχεία Α1β, Α2 και Β2, καθώς και κατά ένα μέρος στο υπό στοιχείο Β1, όπως ειδικότερα αναφέρεται στο σκεπτικό.
ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ την επιστροφή του παραβόλου (με αρ. ……….. e – παράβολο) που κατατέθηκε για την άσκηση της έφεσης στην εκκαλούσα.
ΚΡΑΤΕΙ και ΔΙΚΑΖΕΙ την υπόθεση, η οποία αφορά την ανωτέρω αγωγή, ως προς το ως άνω μέρος της που εξαφανίσθηκε η εκκαλούμενη απόφαση.
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ό,τι κρίθηκε στο σκεπτικό ως απορριπτέο.
ΑΝΑΒΑΛΛΕΙ κατά τα λοιπά την έκδοση οριστικής απόφασης.
ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ την επανάληψη της συζητήσεως, ώστε :
Ι) να διενεργηθεί πραγματογνωμοσύνη, όπως ορίζεται κατωτέρω.
ΟΡΙΖΕΙ πραγματογνώμονα τον ………., Οικονομολόγο, πτυχιούχο του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, εκτιμητή ακινήτων και διαχειριστή ακίνητης περιουσίας με εξειδίκευση στους οικονομικούς ελέγχους (κληροδοτημάτων, επιχειρήσεων), στις αποτιμήσεις και εκκαθαρίσεις εταιρειών και στις εκτιμήσεις ακινήτων, μηχανημάτων και κινητών πραγμάτων, κάτοικο …, ……., τηλ………, κιν. ……….
Ο ανωτέρω, αφού δώσει τον όρκο του πραγματογνώμονα, εντός προθεσμίας είκοσι (20) εργασίμων ημερών από την προς αυτόν κοινοποίηση της παρούσας, ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου και σε ημέρα και ώρα που θα ορισθεί αρμοδίως, κατόπιν σχετικής κλήσεως του επιμελέστερου των διαδίκων, και αφού προηγουμένως λάβει γνώση των εγγράφων της δικογραφίας και όσων άλλων ο ίδιος θεωρήσει ως αναγκαία, συγκεντρώσει από τους διαδίκους όσες πληροφορίες κρίνει απαραίτητες και ενεργήσει κάθε άλλη αναγκαία πράξη, γνωμοδοτήσει με πλήρως αιτιολογημένη έγγραφη έκθεσή του, η οποία πρέπει να κατατεθεί στην Γραμματεία του ιδίου Δικαστηρίου μέσα σε προθεσμία ενενήντα (90) ημερών από της ορκίσεώς του για τα εξής ζητήματα :
Α. Ποιά είναι η αξία της εταιρικής μερίδας (80%) της θανούσας ………στην ομόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «……….», κατά το χρόνο του θανάτου αυτής (1.6.2013). Για την αποτίμηση αυτής οφείλει να λάβει όλα τα απαραίτητα στοιχεία, οικονομικά στοιχεία της εταιρίας, περιουσία, οφειλές/απαιτήσεις της εταιρίας, όσο και τα άυλα στοιχεία αυτής (φήμη, πελατεία) και αν είναι απαραίτητο να συντάξει σχετική λογιστική κατάσταση.
Β. 1) Για την εμπορική αγοραία αξία των κατωτέρω ακινήτων κατά το χρόνο θανάτου της διαθέτιδας (1.6.2013) . …………………., όπως αυτά ειδικότερα περιγράφηκαν στο σκεπτικό της παρούσας και ειδικότερα: α) του υπό στοιχεία Βήτα ένα (Β-1) διαμερίσματος του δεύτερου (2ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 66,50 τ.μ., β) του υπό στοιχεία Γάμα ένα (Γ-1) διαμερίσματος του τρίτου (3ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 66,50 τ.μ., και γ) του υπό στοιχεία Γάμα δύο (Γ-2) διαμερίσματος του τρίτου (3ου) υπέρ το ισόγειο ορόφου, επιφάνειας 41,00 τ.μ., που βρίσκονται (α,β, γ) σε πολυκατοικία κτισμένη σε οικόπεδο κείμενο στη θέση «…» εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Πειραιώς στη Λεωφόρο …………………. αριθμός ., δ) ενός αγροτεμαχίου εκτός σχεδίου πόλεως, που βρίσκεται στη θέση «……….» της κτηματικής περιφέρειας της Δημοτικής Κοινότητας ….. της Δημοτικής Ενότητας Σαρωνικού του Δήμου Κορινθίων της Περιφερειακής Ενότητας Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου επί της επαρχιακής οδού …………, έκτασης 4.200,40 τ.μ. ε) ποσοστού ¼ εξ αδιαιρέτου κυριότητας επί ενός οικοπέδου, έκτασης 5.653,10 τ.μ., μετά της επ’ αυτού διώροφης υπερυψωμένης ενιαίας κατοικίας, αποτελούμενης από ισόγειο – πυλωτή, συγκείμενο από κατοικία επιφάνειας 118,63 τ.μ. και λοιπούς βοηθητικούς χώρους, πρώτο (Α’) όροφο, επιφάνειας 155,12 τ.μ., και δεύτερο (Β’) όροφο επιφάνειας 96,86 τ.μ., κείμενου στη θέση «….» …. ή …. Κοινότητος ….. του τέως Δήμου Σολυγείας, ήδη του οικισμού Κάτω Αλμυρής της Δημοτικής Ενότητας Σαρωνικού του Δήμου Κορινθίων, Περιφερειακής Ενότητας Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, στ) ποσοστού 1/8 εξ αδιαιρέτου κυριότητας ενός οικοπέδου, κείμενου στη θέση «….» της περιφέρειας της πρώην Κοινότητος … Σαλαμίνος, εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Δήμου Σαλαμίνας, Δημοτικής Ενότητας Αμπελακίων Σαλαμίνας, Περιφερειακής Ενότητας Νήσων της Περιφέρειας Αττικής, και επί της οδού ….., μεταξύ των οδών …………
2) Για την εμπορική αγοραία αξία των κατωτέρω ακινήτων στους κατωτέρω χρόνους, όπως αυτά ειδικότερα περιγράφηκαν στο σκεπτικό της παρούσας : α) Την 30.4.1987 την ψιλή κυριότητα : ι)Του υπό στοιχεία Υ1 καταστήματος του υπογείου, ιι) του υπό στοιχεία Υ1’ καταστήματος του υπογείου, ιιι) του υπό στοιχεία Κ1 καταστήματος του ισογείου ορόφου, ιν) του υπό στοιχεία I2 διαμερίσματος του ισογείου ορόφου, κειμένων επί οικοδομής στην οδό …………………. αριθ. .. στον Πειραιά. β) την 10.5.2010 την ψιλή κυριότητα : ι) της υπό στοιχ. Δ1 οριζόντιας ιδιοκτησίας, ιι) της υπό στοιχ. Ε1 οριζόντιας ιδιοκτησίας της ιδίας ως άνω πολυκατοικίας, γ)την 29.12.2005 την ψιλή κυριότητα και επικαρπία [χωριστά] μίας τριώροφης οικοδομής (κατά το ½ εξ αδιαιρέτου) αποτελούμενης από ημιυπόγειο, ισόγειο, πρώτο (Α’), δεύτερο (Β), τρίτο (Γ’), τέταρτο (Δ’)[1η εσοχή] (Ε’) [2Γ εσοχή] (Δώμα) ορόφους (κτίριο κλινικής), κείμενης στην οδό …………………. αρ. … στον Πειραιά. ε) την 9.9.1983 την πλήρη κυριότητα : ενός αγροτεμαχίου (κατά το ½ εξ αδιαιρέτου), κείμενου στη …. ή ……… της κοινότητας … Κορινθίας έκτασης 5.282,50 τ.μ.
ΙΙ)να προσκομισθούν, με επιμέλεια του επιμελέστερου των διαδίκων, αντίγραφα των συμβάσεων ανοίγματος, με τους πλήρους όρους διενέργειας των τραπεζικών συναλλαγών, των τραπεζικών λογαριασμών που διατηρούσε η ανωτέρω θανούσα με συνδικαιούχους το σύζυγό της ……… και τον εναγόμενο και ειδικότερα των με αρ. ………, ……… και ………. λογαριασμών στην ΕΤΕ και με αρ. … κοινού λογαριασμού της θανούσας και του εναγόμενου στην ALPHA BANK.
ΚΡΙΘΗΚΕ αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στον Πειραιά στις 22.4.2021 και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του, χωρίς την παρουσία των διαδίκων και των πληρεξουσίων τους Δικηγόρων την 19η.8.2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ ΕΦΕΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
