Υπάρχουν διαφορές στον βαθμό προστασίας από χρέη σε τράπεζες και Δημόσιο που… μπερδεύουν τα πράγματα για τους οφειλέτες και χρειάζεται ενημέρωση, αλλιώς μπορεί να υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Πότε ισχύει το ακατάσχετο και πότε οι τράπεζες έχουν δικαίωμα να «βάλουν χέρι» στις καταθέσεις; Τι μπορεί να κάνει ο οφειλέτης ύστερα από παράνομη κατάσχεση ποσών; Προστατεύονται και οι κοινοί λογαριασμοί;
Με τράπεζες και Δημόσιο να έχουν ανεβάσει στροφές στην είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών, η δυνατότητα εξασφάλισης ότι σε κάθε περίπτωση ο οφειλέτης θα έχει αρκετά χρήματα για να επιβιώσει αποτελεί την τελευταία προστασία του απέναντι στην οικονομική αδυναμία. Είναι άλλο πράγμα ο ακατάσχετος τραπεζικός λογαριασμός για οφειλές προς το Δημόσιο (δηλαδή, για εφορία ή ασφαλιστικά ταμεία) και άλλο ο ακατάσχετος λογαριασμός για χρέη προς τράπεζες, επιχειρήσεις ή προς άλλο ιδιώτη. Υπάρχουν αρκετοί οφειλέτες που έχουν δηλώσει τον λογαριασμό μισθοδοσίας ή σύνταξης ως ακατάσχετο στο TAXIS και νομίζουν ότι προστατεύονται από όλες τις κατασχέσεις. Δεν είναι όμως έτσι, αφού δεν προβλέπεται αυτόματα προστασία από κατασχέσεις για χρέη προς ιδιώτες (ληξιπρόθεσμα δάνεια, πιστωτικές κτλ.).
» Για τη δήλωση του ακατάσχετου λογαριασμούς από χρέη σε ιδιώτες ο ενδιαφερόμενος πρέπει να πάει σε ένα υποκατάστημα της τράπεζας στην οποία διατηρεί τον λογαριασμό και να δηλώσει ξεχωριστά τον ίδιο λογαριασμό ως ακατάσχετο, αλλά με βάση το άρθρο 20 του ν. 4161/2013, για να προστατεύεται και από αυτού του είδους τις κατασχέσεις. Ο ίδιος λογαριασμός πρέπει να δηλωθεί ως ακατάσχετος τόσο στην AAΔΕ όσο και στην τράπεζα, προκειμένου να ισχύει η συνολική προστασία.
» Για οφειλές προς άλλους ιδιώτες, όπως τράπεζες, δόσεις σε εμπορικές επιχειρήσεις και άλλα χρέη, που όσοι τα διεκδικούν τα έχουν κερδίσει δικαστικά, μισθοί, συντάξεις και ασφαλιστικές παροχές είναι ακατάσχετες για ολόκληρο το ποσό, χωρίς περιορισμό. Το ίδιο ισχύει και για όλα τα έκτακτα επιδόματα και βοηθήματα που δίνονται και αναφέρονται ρητά στη σχετική υπουργική απόφαση. Ακόμα, σύμφωνα με το άρθρ. 20 του Ν. 4161/2013, προβλέπεται ότι καταθέσεις έως 1.500 ευρώ σε ατομικό λογαριασμό και έως 2.000 ευρώ σε κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες. Υπενθύμιση, αυτό αφορά μόνο τα χρέη προς ιδιώτες και όχι προς το Δημόσιο όπου η κλίμακα προστασίας είναι διαφορετική.
» Σημαντικό ότι ενώ για τα χρέη προς το Δημόσιο ισχύει το ακατάσχετο ποσό των 1.250 ευρώ, το οποίο παραμένει ακόμα και στην περίπτωση που μαζευτούν μέσα στον λογαριασμό μισθοί ή συντάξεις πολλών μηνών, για τις οφειλές προς ιδιώτες δεν ισχύει το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι ο οφειλέτης που θέλει να προφυλάξει τα χρήματά του από κατάσχεση πρέπει το αργότερο την ίδια ημέρα της κατάθεσης του μισθού ή της σύνταξης να κάνει ανάληψη το ποσό, καθώς ο λογαριασμός θα θεωρηθεί καταθετικός και θα είναι δυνατή η κατάσχεση.
Επιστολή διαμαρτυρίας
Σε περίπτωση που έχουν γίνει όλα τα παραπάνω και η τράπεζα πάλι προχωρήσει σε κατάσχεση ποσών, ο νόμος είναι ξεκάθαρος. Ο οφειλέτης μπορεί με μία απλή επιστολή διαμαρτυρίας να ζητήσει την επιστροφή τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχουν γίνει επιστροφές ποσών, καθώς θεωρείται ότι η πληρωμή έγινε «κατά λάθος». Το όριο προστασίας δεν αλλάζει. Αυτό σημαίνει ότι για ένα μοναδικό δικαιούχο με καταθέσεις 3.000 ευρώ, η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε κατάσχεση ποσού έως 1.500 ευρώ για οφειλές προς ιδιώτες. Αν το υπόλοιπο ήταν 5.000 ευρώ, τότε θα μπορούσε να γίνει το ίδιο για ποσό 3.500 ευρώ. Δεν υπάρχει περιορισμός στο ύψος της κατάσχεσης, αυξάνεται ανάλογα με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ο μοναδικός περιορισμός είναι να μη μείνουν στον λογαριασμό λιγότερα από το προστατευόμενο όριο των 1.500 ευρώ.
Οι πάγιες εντολές και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων
Ιδιαίτερη προσοχή θέλουν οι πάγιες εντολές. Εάν έχετε δώσει σε τράπεζα εντολή παρακράτησης της μηνιαίας δόσης του δανείου σας, μπορείτε οποιαδήποτε στιγμή να την ανακαλέσετε. Μόνη εξαίρεση αποτελεί το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), για το οποίο η παρακράτηση μπορεί να μειωθεί μέχρι τα 3/10 των καθαρών αποδοχών. Εάν δεν έχει γίνει ανάκληση της εντολής, η τράπεζα θα συνεχίσει να παίρνει το ποσό της δόσης, ακόμα και από ακατάσχετο λογαριασμό.
Τι προβλέπεται για τους κοινούς λογαριασμούς
Για κοινό λογαριασμό η προστασία ισχύει αν έχει δηλωθεί από όλους τους δικαιούχους ως ακατάσχετος. Γενικά, υπάρχει προστασία για ποσά 2.000 ευρώ, για όλες τις περιπτώσεις, δηλαδή όταν πρόκειται για χρέη είτε προς το Δημόσιο είτε προς ιδιώτες. Σε αντίθεση με το Δημόσιο που υπάρχει αναλογικότητα της ιδιοκτησίας των ποσών, για χρέη προς τράπεζες η νομοθεσία προβλέπει ότι η τράπεζα δικαιούται να δεσμεύσει ποσά από έναν τέτοιο λογαριασμό έναντι απαίτησης που τυχόν έχει κατά ενός εκ των συνδικαιούχων. Δηλαδή σε περίπτωση που διατηρείτε με άλλο άτομο κοινό λογαριασμό σε τράπεζα και ο συνδικαιούχος έχει οφειλές, τότε η τράπεζα δικαιούται να πάρει από το σύνολο του ποσού στον λογαριασμό, χωρίς να εξετάζει ποιανού είναι τα χρήματα.
