Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους εξετάζει το δικαίωμα πρόσβασης στα δημόσια έγγραφα σε σχέση με τις διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων και του ν. 4624/2019
● Ιστορικό
Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ζήτησε τη χορήγηση αντιγράφου του δελτίου βαθμολογίας μαθήματος, το οποίο υπεβλήθη στη Γραμματεία της Σχολής από ειδική Τριμελή Επιτροπή. Ο αιτών επικαλέστηκε το έννομο συμφέρον του προς τη χορήγηση αυτή, το οποίο συνίστατο, μεταξύ άλλων, στην άσκηση των νομίμων δικαιωμάτων του σχετικά με δικαστικές υποθέσεις, καθώς και στο γεγονός πως ήταν αυτός που δίδαξε, εξέτασε και υπέβαλε αρχικώς βαθμολογία για το εν λόγω μάθημα, στη θέση της οποίας στο Φοιτητολόγιο καταχωρήθηκε η βαθμολογία της Επιτροπής.
Ειδικότερα επί του ιστορικού της υπόθεσης, όπως αυτό ετέθη ενώπιον του ΝΣΚ, ο αιτών δίδαξε από κοινού μάθημα του 3ου εξαμήνου της Σχολής και υπήρξε ένας εκ των δύο διδασκόντων, στους οποίους οι φοιτητές εξετάστηκαν και παρέδωσαν γραπτά. Η έτερη διδάσκουσα κατέθεσε στη Γραμματεία της Σχολής την επιμέρους βαθμολογία της για το μάθημα που δίδαξε και εξέτασε, προκειμένου να εξαχθεί η συνολική βαθμολογία του μαθήματος, ο αιτών ωστόσο δεν κατέθεσε την επιμέρους βαθμολογία του, αλλά ένα αρχείο Excel, στο οποίο περιλαμβανόταν η τελική βαθμολογία του μαθήματος. Η βαθμολογία αυτή είχε σχηματιστεί λαμβανομένης υπόψιν της ήδη κατατεθείσας επιμέρους βαθμολογίας της έτερης διδάσκουσας.
Η Γενική Συνέλευση της Σχολής αποφάσισε όπως παραδοθούν από τον αιτούντα τα γραπτά που αφορούσαν στο διδαχθέν και εξετασθέν από τον ίδιο μέρος του μαθήματος, προκειμένου να βαθμολογηθούν από Τριμελή Επιτροπή, η οποία θα οριζόταν με απόφαση του οργάνου. Ακολούθως και δεδομένου ότι οι σχετικοί βαθμοί δεν είχαν υποβληθεί επί 12 μήνες μετά την ημερομηνία εξέτασης, τα δε γραπτά δεν είχαν παραδοθεί, σύμφωνα με την ως άνω απόφαση, η Γενική Συνέλευση της Σχολής αποφάσισε, ομόφωνα, όπως εκδοθεί άμεσα βαθμολογία για την εξέταση του ως άνω μαθήματος, με τη συνεκτίμηση των επί μέρους βαθμολογιών που είχαν κατατεθεί έως την ημερομηνία αυτή από τους συνδιδάσκοντες, και με τη δυνατότητα να εξεταστούν οι φοιτητές προφορικά, κατά περίπτωση, εφόσον αυτό κρινόταν αναγκαίο. Η ευθύνη για την υλοποίηση της απόφασης ανατέθηκε σε Τριμελή Επιτροπή, η οποία είχε υποχρέωση να συντάξει και να υποβάλει αρμοδίως τη βαθμολογία του εν λόγω μαθήματος.
Το αίτημα πρόσβασης αφορά στο δελτίο βαθμολογίας που υποβλήθηκε κατά τα ανωτέρω από την Τριμελή Επιτροπή.
● Η γνώμη του ΝΣΚ
Το Τμήμα Ε’ του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους επισημαίνει για μια ακόμη φορά το περιεχόμενο του δικαιώματος του διοικουμένου να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων και τη σημασία της θεμελιώδους αρχής της διαφάνειας της Διοίκησης, υπενθυμίζοντας πως το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα εξακολουθεί να ισχύει και υπό το πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων, όπως άλλωστε ρητά προβλέπεται στο άρθρο 42 του ν. 4624/2019.
Ως προς το δικαίωμα αυτό, το ΝΣΚ επαναλαμβάνει την πάγια κρίση του για το ποια έγγραφα νοούνται ως διοικητικά έγγραφα, πώς ικανοποιείται το δικαίωμα υπό την επιφύλαξη των εξαιρέσεων της παραγράφου 3 του άρθρου 5 ΚΔΔιαδ, σε τι συνίσταται το εύλογο ενδιαφέρον και πότε ο διοικούμενος πρέπει να θεμελιώνει ειδικό έννομο συμφέρον, ανάλογα και με τον χαρακτήρα των εγγράφων που ζητούνται.
Ως προς το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, το ΝΣΚ επισημαίνει πως η προστασία του άρθρου 9Α Σ. δεν εξικνείται μέχρι της πλήρους απαγόρευσης της επεξεργασίας των δεδομένων, αλλά επιτρέπει τη θέσπιση όρων και προϋποθέσεων για το επιτρεπτό της επεξεργασίας αυτής. Μεταξύ του δικαιώματος αυτού και του δικαιώματος πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα (γενικότερα διαφάνειας) δεν υφίσταται ιεραρχική σχέση, διαπίστωση που επιβεβαιώνεται και από το άρθρο 86 ΓΚΠΔ.
Παράλληλα, το ΝΣΚ υπενθυμίζει την πάγια κρίση του, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί υπό το νομοθετικό καθεστώς του ν.2472/1997, πως «για τη χορήγηση αντιγράφων δημοσίων εγγράφων σε τρίτους, εφαρμογή σε πρώτο στάδιο είχε η διάταξη του άρθρου 5 του ΚΔΔιαδ και εάν η περίπτωση ενέπιπτε στις απαγορεύσεις του άρθρου 5 ΚΔΔιαδ, τότε δεν είχε νόημα η εφαρμογή του ν.2472/1997 περί προσωπικών δεδομένων, αφού το ζήτημα αντιμετωπιζόταν με το άρθρο 5 του ΚΔΔιαδ και, αντιστρόφως, εάν η εξεταζόμενη περίπτωση δεν ενέπιπτε στις απαγορεύσεις χορήγησης αντιγράφων, τότε είχαν εφαρμογή οι διατάξεις του ν.2472/1997, προς διερεύνηση της δυνατότητας ή μη χορήγησης αντιγράφων που αφορούσαν σε δεδομένα (απλά ή ευαίσθητα) προσωπικού χαρακτήρα».
Υπό το νέο νομοθετικό πλαίσιο του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων, η γνωμοδότηση αναδεικνύει θεμελιώδεις απαιτήσεις νομιμότητας και συμμόρφωσης (σωρευτική τήρηση των αρχών του άρθρου 5, υποχρέωση λογοδοσίας, θεμελίωση σε νομική βάση, περιορισμός του σκοπού, ενημέρωση του υποκειμένου) και μνημονεύει το άρθρο 86 ΓΚΠΔ, που ρυθμίζει την πρόσβαση στα έγγραφα, καθώς και τις εθνικές διατάξεις των άρθρων 5 (νόμιμη βάση για δημόσιο φορέα), 26 (διαβίβαση δεδομένων από δημόσιο φορέα σε ιδιώτη) και 42 (πρόσβαση στα έγγραφα) του ν.4624/2019. Όπως επισημαίνεται, η τελευταία διάταξη «έχει την έννοια ότι εξακολουθεί να ισχύει το άρθρο 5 του ν.2690/1999 (ΚΔΔιαδ), χωρίς όμως η εφαρμογή του να αποκλείει την εφαρμογή των συναφών διατάξεων του Γενικού Κανονισμού, με τις οποίες προστατεύεται η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων και των ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (ευαίσθητα δεδομένα)».
Συμπερασματικώς και ανανεώνοντας την κατά τα ως άνω πάγια προσέγγισή του επί της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθείται σε αιτήσεις για χορήγηση εγγράφων που περιέχουν προσωπικά δεδομένα, το ΝΣΚ καταλήγει ότι: «Ενόψει των ανωτέρω, για τη χορήγηση σε τρίτους δημοσίων εγγράφων που περιλαμβάνουν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, υπό την ισχύ του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων 2016/679, εφαρμογή σε πρώτο στάδιο έχει η διάταξη του άρθρου 5 του ν.2690/1999 (ΚΔΔιαδ) και εάν η περίπτωση εμπίπτει σε εκείνες κατά τις οποίες απαγορεύεται η χορήγησή τους, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΓΚΠΔ. Εάν όμως δεν εμπίπτει στις απαγορεύσεις χορήγησης αντιγράφων του άρθρου 5 του ν.2690/1999 (Κ.Δ.Διαδ.), τότε πεδίο εφαρμογής έχουν και οι διατάξεις του ΓΚΠΔ, προς διερεύνηση της δυνατότητας ή μη χορήγησης εγγράφων που αφορούν σε δεδομένα (απλά ή ειδικών κατηγοριών δεδομένα) προσωπικού χαρακτήρα και τις προϋποθέσεις χορήγησής τους αφενός και της νομιμότητας της επεξεργασίας τους αφετέρου».
Με βάση τις ανωτέρω διαπιστώσεις της μείζονος πρότασης, το ΝΣΚ κρίνει κατά πλειοψηφία (ψήφοι 8) ότι η ερωτώσα Υπηρεσία νομιμοποιείται να χορηγήσει στον αιτούντα το αιτούμενο δημόσιο έγγραφο, αφού προηγουμένως ενημερώσει τα πρόσωπα που αυτό αφορά.
Τούτο διότι, «στην προκειμένη περίπτωση, η υποβληθείσα αίτηση του Ε.Μ. είναι ορισμένη, καθώς σε αυτήν εξειδικεύεται το έγγραφο του οποίου ζητείται αντίγραφο και προσδιορίζεται ο λόγος για τον οποίο ζητείται. Το αιτούμενο έγγραφο, δηλαδή το δελτίο βαθμολογίας […] που κατέθεσε στη Γραμματεία της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου η ορισθείσα, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης της Σχολής κατά την 10η/02-02-2022 συνεδρίασή της, Τριμελής Επιτροπή, το οποίο έχει χαρακτήρα δημοσίου εγγράφου, περιλαμβάνει απλά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των εξετασθέντων φοιτητών, δηλαδή τον αριθμό μητρώου, το όνομα, το επώνυμο, το πατρώνυμο, το εξάμηνο καθώς και την τελική βαθμολογία που κατέθεσε η Τριμελής Επιτροπής. Ως εκ τούτου, για τη χορήγησή του στον αιτούντα, δεν αρκεί το εύλογο ενδιαφέρον του αλλά απαιτείται να συντρέχει στο πρόσωπό του έννομο συμφέρον. Ο αιτών, με την ιδιότητα του διδάσκοντα και εξεταστή του μαθήματος, έχει εύλογο ενδιαφέρον για να λάβει αντίγραφο του δελτίου βαθμολογίας, καθόσον είναι αυτός που δίδαξε, εξέτασε και βαθμολόγησε, έστω και κατά τρόπο που δεν πληροί, σύμφωνα με το διδόμενο ιστορικό, τις προδιαγραφές της Σχολής για την κατάθεση βαθμολογίας και δεν συνάδει με την πάγια πρακτική της Σχολής, ενώ η Τριμελής Επιτροπή κατέθεσε βαθμολογία και για το δικό του μάθημα, χωρίς ωστόσο να προκύπτει ρητά από το με ημερομηνία 18-02-2022 έγγραφό της ότι δεν έλαβε υπόψη της τη συνολική ενιαία βαθμολογία για το συγκεκριμένο μάθημα, που είχε υποβάλει στη Γραμματεία της Σχολής, κατά τον προαναφερόμενο τρόπο, ο αιτών. Επιπλέον, ο αιτών δεν έχει μόνο εύλογο ενδιαφέρον αλλά και έννομο συμφέρον για τη λήψη του εν λόγω εγγράφου, ενόψει της εκκρεμούς σε βάρος του πειθαρχικής διαδικασίας και, ειδικότερα, για την υποστήριξη του, αναφερομένου στην αίτηση, ισχυρισμού του ότι υπέβαλε βαθμολογία για το συγκεκριμένο μάθημα, την οποία δεν καταχώρισε στο φοιτητολόγιο η Γραμματεία της ανωτέρω Σχολής.»
Περαιτέρω, η πλειοψηφία παρατηρεί πως «στη συγκεκριμένη κρίση συνηγορεί και το γεγονός ότι η Διοίκηση δεν δύναται να υπεισέλθει και να αξιολογήσει ad hoc την αποδεικτική αξία και βαρύτητα ακόμη και ως δικαστικών τεκμηρίων (ΝΣΚ 500/2011) των αιτούμενων εγγράφων, η οποία ανήκει στην κυριαρχική κρίση των αρμοδίων δικαστηρίων (ΟλΝΣΚ 49/2022)», ενώ σταθμίζει τόσο τη συνάφεια του εγγράφου με τον επιδιωκόμενο σκοπό, όσο και το γεγονός πως ο αιτών «ως διδάσκων και εξεταστής του μαθήματος, γνώριζε τα περισσότερα από τα απλά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αναφέρονται στο αιτούμενο έγγραφο».
Κατά τη γνώμη της μειοψηφίας (ψήφοι 2), στην προκείμενη περίπτωση «δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις (εύλογο ενδιαφέρον), προκειμένου να χορηγηθεί στον Ε.Μ. το ζητούμενο έγγραφο. Ειδικότερα, η γνώση των στοιχείων που αναφέρονται σ΄αυτό, δεν ασκεί επίδραση στην επικαλούμενη από τον αιτούντα δικαστική διένεξή του με το Ίδρυμα, που αφορά στη μη παράδοση από αυτόν της βαθμολογίας για το μάθημα που δίδαξε, κατά το μέρος που του αναλογούσε, και της, συνέπεια αυτού παραπομπής του στο οικείο πειθαρχικό συμβούλιο. Περαιτέρω το γεγονός ότι ο ανωτέρω ήταν εκείνος που δίδαξε, εξέτασε και βαθμολόγησε το μάθημα δεν αρκεί για τη θεμελίωση του εύλογου ενδιαφέροντός του, αφού ήταν υπαίτιος συγκρότησης της τριμελούς επιτροπής, η οποία, τελικά, προέβη στην, κατά νόμιμο τρόπο, βαθμολόγηση του μαθήματος σύμφωνα με τη δική της αντίληψη.»
