Θέμα
Νομή, Κυριότητα.
Περίληψη:
Αρνητική αγωγή επί της προσβολής της κυριότητας. Πότε δίνεται. Υποχρέωση κυριών ακινήτων να ανέχονται την τοποθέτηση σωλήνων ύδρευσης κ.λ.π. από τους Ο.Τ.Α. στα ακίνητα τους. Άρνηση Ο.Τ.Α. να μετατοπίσει τους σωλήνες που προκαλούσαν ζημία στο ακίνητο και ήταν δυνατή η μετατόπισή τους. Προσβολή κυριότητας με διατάραξη. Βάσιμη αρνητική αγωγή. Λόγος αναιρέσεως κατ’ άρθρον 159 αρ.1 Κ.Πολ.Δ. Αβάσιμος .Επικυρώνει Εφ.Καλ. 47/2009.
Αριθμός 1251/2013
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Γ’ Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Δημήτριο Μαζαράκη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (λόγω μη υπάρξεως Αντιπροέδρου στο Τμήμα και κωλύματος του αρχαιοτέρου Αρεοπαγίτη), Νικόλαο Μπιχάκη, Ερωτόκριτο Καλούδη, Αργύριο Σταυράκη και Ελένη Διονυσοπούλου, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 17 Απριλίου 2013, με την παρουσία και της γραμματέως Αγγελικής Ανυφαντή, για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία “ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ” και έδρα την Καλαμάτα, νόμιμα εκπροσωπουμένου, το οποίο εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Ελένη Τέφου-Φωτέα.
Των αναιρεσιβλήτων: 1) Ν. Μ. του Σ. και 2) Α. συζ. Ν. Μ., κατοίκων …, οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Κωνσταντίνο Σπανό, χωρίς να καταθέσουν προτάσεις.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 21/11/2005 αγωγή των ήδη αναιρεσιβλήτων, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαμάτας. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 155/2006 μη οριστική, 10/2008 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 47/2009 οριστική του Εφετείου Καλαμάτας. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί το αναιρεσείον Νομικό Πρόσωπο με την από 22/6/2009 αίτησή του.
Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Εισηγητής Αρεοπαγίτης Αργύριος Σταυράκης ανέγνωσε την από 2/12/2010 έκθεση του κωλυομένου να μετάσχει στη σύνθεση Αρεοπαγίτη Κωνσταντίνου Τσόλα, με την οποία εισηγήθηκε να απορριφθεί η αίτηση αναίρεσης.
Η πληρεξούσια του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αίτησης, ο πληρεξούσιος των αναιρεσιβλήτων την απόρριψή της, καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου μέρους στη δικαστική δαπάνη του.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
1- Κατά το άρθρο 1108 του ΑΚ, αν η κυριότητα προσβάλλεται με άλλο τρόπο εκτός από αφαίρεση ή κατακράτηση του πράγματος, ο κύριος δικαιούται να απαιτήσει από εκείνον που προσέβαλε την κυριότητα να άρει την προσβολή και να την παραλείπει στο μέλλον. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι η αρνητική αγωγή δίνεται στην περίπτωση μερικής και όχι ολικής προσβολής της κυριότητας, ήτοι όταν ο κύριος διαταράσσεται στη νομή του που ασκεί επί του πράγματος, και όχι όταν προσβάλλεται με άλλον τρόπο, όπως με την αφαίρεση ή κατακράτηση του πράγματος, οπότε στην τελευταία αυτή περίπτωση προστατεύεται με τη διεκδικητική αγωγή κατ’ αυτού που κατέχει το πράγμα. Βάση της αρνητικής αγωγής είναι η κυριότητα ή συγκυριότητα του ενάγοντος επί του πράγματος και η προσβολή της με πράξεις διαταράξεως. Διατάραξη της κυριότητας αποτελεί κάθε έμπρακτη εναντίωση στο θετικό ή αποθετικό της κυριότητας περιεχόμενο, ήτοι όταν ο εναγόμενος ενεργεί στο πράγμα πράξεις τις οποίες μόνο ο κύριος δικαιούται να ενεργήσει ή όταν εμποδίζει τον κύριο να ενεργήσει στο δικό του πράγμα. Γενικώς δε κάθε πράξη που αποτελεί διατάραξη της νομής αποτελεί επέμβαση στην κυριότητα, η οποία δικαιολογεί την έγερση της αρνητικής αγωγής με αίτημα την άρση της προσβολής και την παύση της στο μέλλον (ΑΠ 1062/2006). Περαιτέρω, σύμφωνα με το αρθρ. 1031 ΑΚ, ο κύριος αστικού ή αγροτικού ακινήτου είναι υποχρεωμένος να ανέχεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις και έναντι αποζημίωσης τη διέλευση σωλήνων νερού ή φωταερίου ή ηλεκτρικού ρεύματος από το κτήμα του για την εξυπηρέτηση άλλων ακινήτων. Για το σκοπό αυτό, ειδικοί νόμοι, για την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, επιβάλλουν στους ιδιοκτήτες των ακινήτων την υποχρέωση να ανέχονται τη διέλευση μέσα από τα ακίνητα τους σωλήνων υδραγωγών ή φωταερίου ή ηλεκτρικών καλωδίων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 213 § 1 Ν. 3463/2006 για την “κύρωση του Δημοτικού και κοινοτικού Κώδικα”, όμοια κατά περιεχόμενο με τις διατάξεις των αρθρ. 276, 259, 245 και 208 των προϊσχυσάντων ΠΔ. 410/1995, 323/1989, 76/1985 και 933/1975 αντιστοίχως, οι κύριοι ή κάτοχοι ακινήτων υποχρεούνται να ανέχονται την τοποθέτηση σωλήνων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης μέσα στα κτήματα τους από τους ΟΤΑ ή τις δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις. Η κατά τα άνω υποχρέωση των ιδιοκτητών ακινήτων να ανέχονται την τοποθέτηση σωλήνων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης επιβάλλεται μόνον όταν, μετά από μελέτη αρμοδίου μηχανικού, γίνεται για κάλυψη αναγκών του Δήμου ή της Κοινότητας, που δεν είναι τεχνικώς δυνατόν να καλυφθούν με άλλο τρόπο. Αν δε στο μέλλον καταστεί τεχνικώς δυνατόν να καλυφθεί η ανάγκη διέλευσης των σωλήνων αυτών από σημείο ή χώρο εκτός ακινήτων ιδιοκτητών, μπορεί να γίνει μετατόπισή τους μετά από αίτηση των ιδιοκτητών και απόφαση του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, όπως ορίζουν οι ως άνω διατάξεις (ΑΠ 821/2000). Εξάλλου, από τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ προκύπτει ότι λόγος αναίρεσης για ευθεία παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου ιδρύεται αν αυτός δεν εφαρμόστηκε ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ή αν εφαρμόστηκε ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν το δικαστήριο προσέδωσε στον εφαρμοστέο κανόνα έννοια διαφορετική από την αληθινή. Στην περίπτωση που το δικαστήριο έκρινε κατ’ ουσίαν, η παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου κρίνεται ενόψει των πραγματικών περιστατικών που ανελέγκτως δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν το δικαστήριο της ουσίας και της υπαγωγής αυτών στο νόμο και ιδρύεται ο λόγος αυτός αναίρεσης αν οι πραγματικές παραδοχές της απόφασης καθιστούν φανερή την παραβίαση και τούτο συμβαίνει όταν το δικαστήριο εφάρμοσε το νόμο παρότι τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε ότι αποδείχθηκαν δεν ήταν αρκετά για την εφαρμογή του ή δεν εφάρμοσε το νόμο παρότι τα πραγματικά περιστατικά που δέχθηκε αρκούσαν για την εφαρμογή του, καθώς και όταν προέβη σε εσφαλμένη υπαγωγή των περιστατικών στην διάταξη στο πραγματικό της οποίας αυτά δεν υπάγονται.
Στην προκειμένη περίπτωση, το Εφετείο, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφασή του, δέχθηκε τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι ενάγοντες είναι συγκύριοι κατά ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου ο καθένας ενός οικοπέδου άρτιου και οικοδομήσιμου, επιφάνειας 500 τ.μ., που βρίσκεται εντός των ορίων του οικισμού Αντικαλάμου τέως Δήμου Θουρίας Μεσσηνίας στη θέση “Αλυκή” και συνορεύει (…). Οι ενάγοντες αποφάσισαν κατά το έτος 2001 να ανεγείρουν επί του οικοπέδου τους διώροφη οικία. Για το λόγο αυτό, αφού συνέστησαν οριζόντια ιδιοκτησία με την υπ’ αριθμ. …/01 πράξη του ιδίου ως άνω συμβολαιογράφου, που μεταγράφηκε νομίμως, επέτυχαν την έκδοση της υπ’ αριθμ. …/2001 οικοδομικής αδείας και έλαβαν από την Εθνική Τράπεζα προέγκριση στεγαστικού δανείου. Από το ως άνω ακίνητο διέρχεται αγωγός μεταφοράς ποσίμου ύδατος, διαμέτρου 600 χιλιοστών (Φ 600), ο οποίος τοποθετήθηκε με την ανοχή του τότε ιδιοκτήτη του (επιδίκου) μεταξύ των ετών 1972-1976 και στον οποίο παροχετεύονται ημερησίως 28.000 κυβικά μέτρα ύδατος από τις πηγές στη θέση “Πήδημα” Αρφαρών στους Δήμους Καλαμάτας, Αβίας, Αρφαρών και Θουρίας. Ο αγωγός διατρέχει διαγωνίως το ακίνητο των εναγόντων και σε βάθος 4 μέτρων κατά μέσο όρο. Εξαιτίας της θέσης και του βάθους του αγωγού είναι αδύνατη η υλοποίηση της εκδοθείσης οικοδομικής αδείας. Και τούτο διότι στο μεν στάδιο των εργασιών θεμελίωσης υπάρχει κίνδυνος βλάβης του αγωγού, μετά δε την ανέγερση της οικίας μία ενδεχόμενη βλάβη αυτού μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημίες ή και την καταστροφή του κτηρίου. Ενόψει των ανωτέρω οι εναγόντες υπέβαλαν στο εναγόμενο Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία “Σύνδεσμος ύδρευσης Δήμων Καλαμάτας, Μεσσήνης και κοινοτήτων περιοχής Καλαμάτας” την υπ’ αριθμ. 168/2001 αίτηση τους με την οποία ζητούσαν να μετατοπισθεί ο αγωγός πόσιμου ύδατος εκτός του οικοπέδου τους για να ξεκινήσουν τις οικοδομικές εργασίες. Όπως στη συνέχεια δέχεται το Εφετείο, είναι τεχνικώς δυνατόν να καλυφθεί η ανάγκη διέλευσης του ως άνω αγωγού από χώρο εκτός του ακινήτου των εναγόντων και ειδικότερα από τις δύο ανώνυμες δημοτικές οδούς που περικλείουν το οικοδομικό τετράγωνο, όπως τούτο αποδεικνύεται ιδίως από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης του Δ. Ν.. Το εναγόμενο όμως αρνείται να προβεί στην παραπάνω μετατόπιση. Κατά συνέπεια ο αγωγός προσβάλλει παράνομα την κυριότητα των εναγόντων επί του επιδίκου με διατάραξη, αφού ήδη είναι τεχνικώς δυνατόν να μετατοπισθεί, κατά τα προεκτεθέντα. Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο δέχθηκε ότι η ένδικη αγωγή των αναιρεσιβλήτων με την οποία ζητούσαν να αναγνωριστεί η συγκυριότητά τους στο ως άνω ακίνητο και να υποχρεωθεί το εναγόμενο να άρει την προσβολή και να την παραλείπει στο μέλλον είναι κατ’ ουσίαν βάσιμη και στη συνέχεια απέρριψε ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη την έφεση του αναιρεσείοντος κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης, που είχε κρίνει ομοίως. Έτσι που έκρινε το Εφετείο δεν παραβίασε, κατά την ερμηνεία και εφαρμογή, τον ως άνω κανόνα ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 213 παρ.1 του ν. 3463/2006, αφού υπό τα ως άνω δεκτά πραγματικά περιστατικά υφίσταται υποχρέωση (και όχι διακριτική ευχέρεια) του εναγομένου προς μετατόπιση του επίδικου αγωγού, αφού αυτή (μετατόπιση) είναι, όπως ανελέγκτως κρίθηκε, τεχνικώς δυνατή, η διατήρηση δε του αγωγού αυτού στο ακίνητο των αναιρεσιβλήτων αποτελεί διατάραξη της νομής τους σ’ αυτό, η οποία δικαιολογεί την έγερση της αρνητικής αγωγής με αίτημα την άρση της προσβολής και την παύση της στο μέλλον.
Συνεπώς είναι αβάσιμος ο μοναδικός λόγος αναίρεσης, κατά το πρώτο και δεύτερο μέρος του, από τον αριθ.1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, με τον οποίο το αναιρεσείον ισχυρίζεται ότι το Εφετείο με το να δεχθεί την ένδικη αγωγή ως κατ’ ουσίαν βάσιμη παραβίασε με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή την προδιαληφθείσα ουσιαστικού δικαίου διάταξη, και πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως, να καταδικασθεί δε το αναιρεσείον στην αναφερόμενη στο διατακτικό δικαστική δαπάνη των αναιρεσιβλήτων, κατά το νόμιμο ζήτημα των τελευταίων (άρθρ. 176, 183, 191 παρ. 2 ΚΠολΔ, 276 ν. 3463/2006 και 22 ν. 3693/57).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Απορρίπτει την από 22-6-2009 αίτηση του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία “ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ” για αναίρεση της υπ’ αριθμ. 47/2009 απόφασης του Εφετείου Καλαμάτας.
Καταδικάζει το αναιρεσείον στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσιβλήτων, την οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε, στην Αθήνα, στις 5 Ιουνίου 2013.
Δημοσιεύθηκε, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 13 Ιουνίου 2013.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
