Από το πλαφόν στα επιτόκια μέχρι το πρόγραμμα επιδότησης του 50% της δόσης και τις ρυθμίσεις: Αναλυτικά τα μέσα που έχουν πλέον στη διάθεσή τους νοικοκυριά και επιχειρήσεις για να περιορίσουν τον αντίκτυπο από την πολιτική της ΕΚΤ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΕΛΕΣΙΩΤΗ
Τα μέσα που απαιτούνται, προκειμένου να ανακόψουν την ορμή του «τσουνάμι» των επιτοκίων που ξέσπασε πριν από σχεδόν 10 μήνες, έχουν πλέον στη διάθεσή τους οι δανειολήπτες, τόσο από το στεγαστικό, όσο και από το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο.
Πιο αναλυτικά, μην έχοντας προλάβει να συνέλθουν από τις αλλεπάλληλες κρίσεις – οικονομική και υγειονομική – βρέθηκαν αντιμέτωποι με μία ραγδαία αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων τους, ως συνέπεια της απόφασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να αυξήσει τα επιτόκια, σε μία προσπάθεια να τιθασεύσει τον πληθωρισμό. Συνολικά από πέρυσι τον Ιούλιο έως σήμερα έχουν γίνει έξι αναπροσαρμογές στην τιμολόγηση των δανείων με κυμαινόμενα επιτόκια, γεγονός που μεταφράζεται σε αύξηση κατά περίπου 160 ευρώ/μήνα ή 1.900 ευρώ/χρόνο για ένα στεγαστικό, ύψους 100.000 ευρώ, 20ετίας (από 536 ευρώ σε 695 ευρώ σήμερα). Η αγορά δε, εκτιμά πως μέχρι τέλος του 2023 τα επιτόκια της ΕΚΤ θα συνεχίσουν να αυξάνονται – έστω και με μικρότερη ένταση – φέρνοντας σε ακόμη πιο δύσκολη θέση νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Υπάρχει, ωστόσο, τρόπος να περιοριστεί ει δυνατόν ο αντίκτυπος μέσω:
1) Του σχεδίου για πλαφόν στα επιτόκια αναφοράς. Όπως έχει γράψει το newmoney, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες αποφάσισαν να θέσουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο που προβλέπει το «πάγωμα» για ένα χρόνο των επιτοκίων (Euribor, EKT και Saron, βάσει του οποίου τιμολογούνται τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο). Καλύπτει όλους τους δανειολήπτες με στεγαστικά (ανέγερσης, αγοράς, επισκευής κατοικίας κ.ο.κ.), αλλά και δάνεια που έχουν εξασφάλιση σε ακίνητο (βλ. καταναλωτικά), υπό την προϋπόθεση ότι αυτά έχουν εκταμιευθεί έως 31/12/2022, δεν υφίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές έως και 28/4 ή 2/5 (αναλόγως την τράπεζα) και δεν έχουν μεταβιβαστεί, στο πλαίσιο των τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι servicers, άλλωστε, όπως και οι μικρότερες τράπεζες (Attica Bank, Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου), έλαβαν τη «σκυτάλη», ανακοινώνοντας, επίσης, την επιβολή πλαφόν στα επιτόκια. Ειδικότερα, σύμφωνα με ανακοίνωση «οι εταιρείες διαχείρισης αποφάσισαν να διαμορφώσουν στο αμέσως επόμενο διάστημα κατάλληλα προγράμματα, με σκοπό το ‘πάγωμα’ των κυμαινόμενων επιτοκίων βάσης για τα ενήμερα στεγαστικά δάνεια ιδιωτών δανειοληπτών (φυσικών προσώπων). Τα ανωτέρω προγράμματα θα τεθούν σε ισχύ το αργότερο μέχρι τις 02.05.2023 και θα ισχύουν για 12 μήνες. Οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες θα εξειδικευθούν ανά χαρτοφυλάκιο δανείων και έχουν ως στόχο την παροχή συνδρομής στους συνεπείς δανειολήπτες που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν δυσκολίες αποπληρωμής των αντίστοιχων οφειλών τους εξαιτίας των αυξανόμενων επιτοκίων. Σημειώνεται ότι κάθε εταιρεία θα διαμορφώσει τους όρους και τα κριτήρια υπαγωγής στο αντίστοιχο πρόγραμμα, σύμφωνα με τις διαδικασίες και τις πολιτικές της». Σύμφωνα με πληροφορίες του newmoney, η προστασία αφορά σε δάνεια, ύψους περίπου τεσσάρων δισ. ευρώ, δεδομένου ότι η πλειονότητα αυτών που διαχειρίζονται οι servicers είναι «κόκκινα», καθιστώντας διαχειρίσιμο το όποιο κόστος για τα funds/ιδιοκτήτες των δανείων. Όπως και στην περίπτωση των τραπεζών, πάντως, εάν οι δανειολήπτες αποπληρώσουν έγκαιρα – δηλαδή, έως τέλη Απριλίου – τυχόν ληξιπρόθεσμες οφειλές, τότε θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στο επίμαχο πρόγραμμα.
2) Του προγράμματος επιδότησης επιτοκίου. Είναι η αρχική πρωτοβουλία που έλαβαν οι τράπεζες, προκειμένου να στηρίξουν τους ευάλωτους δανειολήπτες, οι οποίοι πλήττονται από τις αυξήσεις στα επιτόκια. Όπως είναι ήδη γνωστό, με το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιδοτείται το 50% της αύξησης της μηνιαίας δόσης στεγαστικών δανείων, με ημερομηνία αναφοράς την 30/6/2022 και για διάστημα 12 μηνών. Υπενθυμίζεται πως η περίοδος διαθεσιμότητας του επίμαχου προγράμματος επεκτείνεται μέχρι τις 31/7/2023 (ημερομηνία μέχρι την οποία μπορούν να υποβάλλονται αιτήσεις), ενώ οι πρώτες επιδοτήσεις αναμένεται να δοθούν μέσα στον Απρίλιο. Τέλος, αναμένεται σύντομα και η έκδοση υπουργικής απόφασης (ΚΥΑ) που θα αυξήσει τα σχετικά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια κατά 30% (μόνο για τους σκοπούς του συγκεκριμένου προγράμματος), διευρύνοντας σημαντικά την περίμετρο των δικαιούχων.
3) Διαπραγμάτευσης του spread: Αφορά στα επιχειρηματικά δάνεια, δεδομένου ότι στα στεγαστικά το περιθώριο κέρδους της τράπεζας παραμένει σταθερό. Οι επιχειρήσεις, λοιπόν, έχουν τη δυνατότητα – εφόσον, βέβαια, πληρούνται μία σειρά από προϋποθέσεις, όπως ο πρότερος… συνεπής βίος τους και η σχέση που διατηρούν με την τράπεζα – να επαναδιαπραγματευτούν το spread, πετυχαίνοντας καλύτερη τιμολόγηση για το δάνειο. Υπενθυμίζεται πως οι αυξήσεις των επιτοκίων πλήττουν σε τέτοιο βαθμό τις επιχειρήσεις που οι ευρωπαίοι επόπτες έχουν πολλάκις κρούσει «καμπανάκι» για το ενδεχόμενο αύξησης των λουκέτων.
3) Ρυθμίσεων: Τη ρύθμιση του δανείου τους μπορούν να επιδιώξουν οι δανειολήπτες που λόγω των συνθηκών δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να παραμείνουν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Είτε μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού είτε διμερώς με τις τράπεζες και τους servicers, όλοι οι δανειολήπτες – συμπεριλαμβανομένων και των «κόκκινων» – έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν τις όποιες επιλογές υπάρχουν, προκειμένου να «ρολάρει» η εξυπηρέτηση του δανείου. Ειδικά οι εταιρείες διαχείρισης παρέχουν πλήθος δυνατοτήτων ρύθμισης σε οποιοδήποτε οφειλέτη επιθυμεί να ρυθμίσει με βιώσιμους όρους την οφειλή του. Υπενθυμίζεται ότι για το α’ εξάμηνο του 2023 έχουν θέσει ως στόχο οι ρυθμίσεις και διευθετήσεις δανείων να ανέλθουν σε 3,2 δισ. ευρώ, αυξημένες πάνω από 30% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022.
