Το Γραφείο Νομικού Συμβουλίου στο ΕΜΠ γνωμοδοτεί επί ερωτήματος σχετικά με τον διορισμό εκλεγέντος στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή, ο οποίος δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, ούτε έχει απαλλαγεί νόμιμα από αυτές
Ιστορικό
Στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας για την πλήρωση μιας κενής θέσης Καθηγητή στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο εξελέγη ενδιαφερόμενος, ο οποίος είχε προσκομίσει στην υπηρεσία πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης, σύμφωνα με το οποίο αυτός «δεν έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και υπέχει σήμερα στρατιωτική υποχρέωση, πλην όμως βρίσκεται νόμιμα εκτός Ενόπλων Δυνάμεων διότι έλαβε αναβολή κατάταξης ως μόνιμος κάτοικος εξωτερικού».
Για την πλήρωση της ως άνω κενής θέσης είχε εκδοθεί η σχετική προκήρυξη από τον Πρύτανη του Ιδρύματος, σύμφωνα με την οποία «(οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν), εφόσον πρόκειται για άρρενες υποψηφίους (να καταχωρούν ηλεκτρονικά) υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, όπου οι υποψήφιοι δεσμεύονται ότι θα έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ή θα έχουν απαλλαγεί νόμιμα από αυτές πριν την έκδοση της πρυτανικής πράξης διορισμού τους». Περαιτέρω στην ίδια προκήρυξη υπήρξε και η πρόβλεψη ότι «το πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης τύπου Α΄ θα αναζητηθεί αυτεπαγγέλτως από την υπηρεσία που θα προβεί στην έκδοση της τελικής πράξης διορισμού».
Η ερωτώσα υπηρεσία, στα πλαίσια της αυτεπάγγελτης αναζήτησης του στοιχείου αυτού, ζήτησε από τη στρατολογική υπηρεσία την έκδοση νεώτερου πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης του εκλεγέντος. Σε απάντησή της, η τελευταία κατέστησε γνωστό ότι «(η υπηρεσία) δεν δύναται να εκδώσει πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης εφόσον δεν προσκομιστεί πρόσφατο πιστοποιητικό Μονίμου Κατοίκου Εξωτερικού».
Από την επισκόπηση του εγγράφου αυτού προέκυψε σαφώς ότι «ο ενδιαφερόμενος δεν έχει εκπληρώσει ακόμα, μέχρι την ημερομηνία έκδοσής του, τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, ή, έστω, έχει απαλλαγεί νόμιμα από αυτές, ζητούμενο μάλιστα ήταν, εάν ο στρατεύσιμος διατηρούσε την ιδιότητά του ως μονίμου κατοίκου εξωτερικού, έτσι ώστε να διαπιστωθεί εάν έπρεπε να συνεχίζεται η νόμιμη παραμονή του εκτός στρατεύματος. Κατόπιν των ανωτέρω δημιουργήθηκε ο προβληματισμός στην υπηρεσία, εάν η αναβολή εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων του συγκεκριμένου, αποτελεί κώλυμα για τον διορισμό του».
Η γνώμη του ΝΣΚ (απόσπασμα)
9. Με την διάταξη του άρθρου 4 παρ. 6 του Συντάγματος επιβάλλεται ευθέως σε όλους τους `Έλληνες, ικανούς να φέρουν όπλα, η υποχρέωση να συμβάλουν στην άμυνα της χώρας, με αυτοπρόσωπη παρουσία τους στο στράτευμα, κατά τους ορισμούς του νόμου. Με την διάταξη αυτή εισάγεται και στρατολογική ισότητα, ως ειδικότερη εκδήλωση της γενικής αρχής της ισότητας, η οποία καθιερώνεται από την διάταξη της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου. Η στρατιωτική υποχρέωση, για τους δυνάμενους να φέρουν όπλα πολίτες, αποτελεί και εκπλήρωση χρέους εθνικής αλληλεγγύης, την οποία το κράτος μπορεί κατά τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 4 του Συντάγματος, να αξιώνει από όλους τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό προβλεπόμενες από τον νομοθέτη απαλλαγές από την υποχρέωση στράτευσης ή διαφοροποιήσεις του τρόπου εκπλήρωσης της στρατιωτικής θητείας επιτρέπεται για σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι στηρίζονται σε γενικά και αντικειμενικά κριτήρια, εφόσον, μάλιστα, ενόψει και των εκάστοτε αμυντικών αναγκών, δεν διαταράσσεται η εύρυθμη λειτουργία του στρατεύματος. […]
10. Με τον ν. 3421/2015 τέθηκε σε ισχύ ο νέος στρατολογικός νόμος. Με το νομοθέτημα αυτό αντιμετωπίστηκαν ζητήματα σχετικά με την στράτευση των υπόχρεων, (κατηγορίες, διάρκεια της στρατιωτικής υποχρέωσης εξέτασης σωματικής ικανότητας κλπ.), με την δυνατότητα απαλλαγών και αναβολών στράτευσης, αντιμετώπιση των αντιρρησιών συνείδησης και άλλα. `Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση, που συνοδεύει το νόμο, για την διαμόρφωσή του ελήφθησαν υπ’ όψη, μεταξύ άλλων: α) Η γεωπολιτική θέση της χώρας, που επιβάλλει την διατήρηση αξιόμαχων Ενόπλων Δυνάμεων, γεγονός που συνεπάγεται μεγάλες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό. β) το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, την συνεχώς φθίνουσα απόδοση των κλάσεων σε στρατεύσιμους, που επιβάλλει την αυστηρή διαχείρισή τους, γ) το δικαϊκό σύστημα της χώρας, ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής `Ένωσης, που το υποχρεώνει σε συμμόρφωση με κανόνες δικαίου που ισχύουν διεθνώς (μη στράτευση ανηλίκων, άοπλη ή εναλλακτική θητεία κλπ.), αλλά και η ανάγκη προστασίας της πολυτεκνικής οικογένειας, άλλων ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων ως και το δικαίωμα στη μόρφωση.
Με την διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 του εν λόγω νόμου, εν όψει και των παραπάνω συνταγματικών διατάξεων και αρχών, καθιερώνεται, κατ’ αρχήν, η καθολική υποχρέωση στράτευσης των Ελλήνων, οι οποίοι ευρίσκονται σε συγκεκριμένο ηλικιακό πλαίσιο. Εν όψει τούτου οι διατάξεις, με τις οποίες χορηγείται στρατολογικό ευεργέτημα ή διευκόλυνση στην εκπλήρωση της στρατιωτικής υποχρέωσης, πρέπει να ερμηνεύονται στενά και να μην επεκτείνεται η ισχύς τους σε άλλες περιπτώσεις που δεν προβλέπονται ρητά από τον νομοθέτη (βλ. σχετ. ΣτΕ 351/2020, 2621/2015, ΣτΕ 4474/1995).
11. Με τις διατάξεις του άρθρου 25 ν. 3421/2005 ρυθμίζονται ζητήματα αναβολής κατάταξης στρατεύσιμων, οι οποίοι έχουν την ιδιότητα του μονίμου κατοίκου εξωτερικού. Ειδικότερα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 ορίζεται ότι την ιδιότητα αυτή αποκτούν όσοι πληρούν μία από τις αναφερόμενες στα εδάφια α΄ και β΄ προϋποθέσεις.
12. Περαιτέρω με την υπ’ αριθμ. Φ.429.1/48/207090/14-10-2020 κ.υ.α. των Υπουργών Εξωτερικών και Εθνικής `Άμυνας ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα στρατολογικής φύσης, που αφορούν στους μόνιμους κατοίκους εξωτερικού. `Έτσι με την διάταξη του άρθρου 2 παράγραφος 1 καθιερώθηκε η υποχρέωση όσων έχουν τύχει αναβολής στράτευσης για τον παραπάνω λόγο, να προσκομίζουν στην αρμόδια στρατολογική αρχή μέχρι την ημερομηνία που υποχρεούνται για κατάταξη στις `Ένοπλες Δυνάμεις, πιστοποιητικό από την οικεία προξενική αρχή, από το οποίο να προκύπτει η διατήρηση ή όχι της ιδιότητας αυτής. `Όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 3 παράγραφοι 3 και 4 της ίδιας κ.υ.α. η χρονική διάρκεια ισχύος του υπ’ όψη πιστοποιητικού είναι εξάμηνη.
Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτει ότι η σαφής βούληση του νομοθέτη είναι να παρέξει στην κατηγορία αυτή των στρατεύσιμων την διευκόλυνση της (χρονικής) αναβολής εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεών τους, χωρίς, βεβαίως, να τους απαλλάσσει από την υποχρέωση αυτή (βλ. σχετ. ΣτΕ 351/2020, ΣτΕ 2621/2015, ΔΕΑ 2101/2014).
12. Με την διάταξη του άρθρου 5 εδάφιο α΄ ν. 3528/2007 περί του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα ορίζεται ρητά ότι δεν διορίζονται δημόσιοι υπάλληλοι όσοι δεν έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ή δεν έχουν απαλλαγεί νόμιμα από αυτές. Από την διάταξη αυτή συνάγεται με βεβαιότητα ότι το κώλυμα διορισμού υφίσταται, σαφώς, για όσους ευρίσκονται μεν νόμιμα εκτός στρατεύματος κάνοντας, όμως, χρήση απλώς αναβολής κατάταξης στις `Ένοπλες Δυνάμεις. Ο λόγος θέσπισης της διάταξης αυτής είναι η προστασία της δημόσιας διοίκησης από προβλήματα λειτουργίας της, που θα προέκυπταν σε περίπτωση στράτευσης των υπαλλήλων μετά τον διορισμό τους από την μακροχρόνια υποχρεωτική απουσία τους από την εργασία (β΄) σχετ. Κτιστάκη, Κονδύλη, Τζιράκη «Υπαλληλικός Κώδικας-Ερμηνεία κατ’ άρθρο», εκδ. 2018, σελ. 47 επ.). Η παραπάνω διάταξη τυγχάνει εφαρμογής και επί μελών Δ.Ε.Π., κατά την διάταξη του άρθρου 2 παράγραφος 2 του Κώδικα (βλ. σχετ. ΣτΕ 1762/2001, Ν.Σ.Κ. 209/2015, 332/2013, 143/2013).
13. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως έχει αναφερθεί ανωτέρω, στις […] ο […] εξελέγη για την πλήρωση της κενής θέσης καθηγητή στην βαθμίδα του Επίκουρου στον Τομέα […] της Σχολής […] του Ε.Μ.Π.
Ο ενδιαφερόμενος προσκόμισε, κατ’ αρχήν, στην υπηρεσία […] πιστοποιητικό της Στρατολογικής Υπηρεσίας […], από το οποίο, όμως, προέκυπτε ότι, μέχρι τουλάχιστον την ημερομηνία έκδοσης του πιστοποιητικού, ο ενδιαφερόμενος δεν είχε εκπληρώσει, ακόμα, τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ή έστω είχε απαλλαγεί νόμιμα από την υποχρέωση αυτή. Εν όψει, πλέον, του επικείμενου διορισμού του η υπηρεσία στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης αναζήτησης (επικαιροποιημένου) πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν, κατά τον χρόνο διορισμού του, υφίστατο το κώλυμά της διάταξης του άρθρου 5 εδάφιο α του Υπαλληλικού Κώδικα, για το οποίο γινόταν ρητή μνεία στο γ΄ εδάφιο της προκήρυξης του Ιδρύματος για την κάλυψη της θέσης (βλ. και ΣτΕ 2873/2014, ΣτΕ 1762/2001), απευθύνθηκε στην ίδια στρατολογική υπηρεσία. Από το […] έγγραφο αυτής προέκυπτε με σαφήνεια ότι ο […] δεν είχε εκπληρώσει ακόμα τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, ή, έστω, είχε απαλλαγεί νόμιμα από αυτές..
Σύμφωνα, όμως, με τα ανωτέρω αναφερθέντα, η χρήση από τον ενδιαφερόμενο, απλώς, του δικαιώματος αναβολής κατάταξής του στις `Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, δεν αίρει το κώλυμα διορισμού του στην θέση, στην οποία έχει, κατ’ αρχήν εκλεγεί.
