Μαρία Λιλιοπούλου
Σε κατεδαφίσεις εξπρές θα οδηγούν οι αυτοψίες των «Ράμπο» των αυθαιρέτων, οι οποίοι θα πιάσουν άμεσα δουλειά με στόχο να παταχθεί το όργιο αυθαίρετης δόμησης, το οποίο διαπιστώνεται σε νησιά, όπως η Μύκονος, αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας.
Με τροπολογία που εισήχθη στο τελευταίο νομοσχέδιο που ψήφισε η κυβέρνηση την Μεγάλη Τρίτη, ορίζεται με ακρίβεια η διαδικασία ελέγχων από τα μικτά κλιμάκια που θα συσταθούν, οι ποινές και τα πρόστιμα, ενώ προφυλάσσονται οι ελεγκτές μέσω ανωνυμοποιημένων εκθέσεων αυτοψίας, αλλά και προστασίας τους από μελλοντικές διώξεις.
Την ίδια στιγμή προβλέπονται άμεσες κατεδαφίσεις με τις μπουλντόζες να πιάνουν δουλειά ακόμα και εντός του μήνα που εντοπίζονται τα αυθαίρετα στις περιπτώσεις που τα κλιμάκια ελέγχου διαπιστώνουν εν εξελίξει διαδικασία ανέγερσης παράνομου κτίσματος.
Οπως προβλέπεται στην τροπολογία, τα μικτά κλιμάκια ελέγχου θα αποτελούνται από κατ’ ελάχιστον τρία μέλη, τα οποία προέρχονται από υπαλλήλους της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου και της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας.
Τα κλιμάκια θα προβαίνουν σε ελέγχους κατόπιν αυτεπάγγελτης ή ύστερα από έγγραφη καταγγελία εντολής ελέγχου από τον Γενικό Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος. Θα εκδίδουν πόρισμα – έκθεση αυτοψίας, το οποίο θα διαβιβάζεται στο υπουργείο, στο Σώμα Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ανωνυμοποιημένο, ως προς τα στοιχεία των μελών του μικτού κλιμακίου ελέγχου, αντίγραφο του πορίσματος θα αποστέλλεται ηλεκτρονικά εντός δύο εργάσιμων ημερών, από την υποβολή του στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης, στον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στο δήμο και στην αρμόδια αστυνομική αρχή, η οποία επίσης το αργότερο εντός δύο εργάσιμων ημερών θα το τοιχοκολλεί στο ακίνητο.
Οι διευθύνσεις και οι θέσεις των ακινήτων, για τα οποία υφίσταται πόρισμα-έκθεση αυτοψίας θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα του υπουργείου.
Κατά του πορίσματος-έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.), πληρώνοντας παράβολο 1.000 ευρώ εντός 10 ημερών από την τοιχοκόλληση του πορίσματος στο ακίνητο. Η άσκηση προσφυγής και η εκδίκασή της έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα, αλλά η προσφυγή δεν μπορεί να περιέχει αίτημα υπαγωγής ή έκδοσης άδειας νομιμοποίησης. Επίκληση αυτών μπορεί να γίνει μόνο εφόσον τα συγκεκριμένα στοιχεία προσκομίζονται το αργότερο κατά τη συνεδρίαση του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., με εξαίρεση τις περιπτώσεις που η περιοχή τελεί υπό καθεστώς αναστολής έκδοσης αδειών νομιμοποίησης.
Σε περίπτωση που η προσφυγή του ενδιαφερομένου απορριφθεί, ή παρέλθουν δέκα ημέρες χωρίς να έχει υποβληθεί προσφυγή για κάποια έκθεση αυτοψίας, η πράξη διαπίστωσης του αυθαιρέτου καθίσταται οριστική και η κατασκευή είναι πλέον κατεδαφιστέα και εφαρμόζονται οι κυρώσεις και τα πρόστιμα που προβλέπονται.
Αν ο ενδιαφερόμενος αποδεχτεί το πορισμα χωρίς να καταθέσει προφυγή, παρέχεται έκπτωση 30% επί του προστίμου ανέγερσης.
Η συγκεκριμένη διαδικασία δε θα εφαρμόζεται στις περιπτώσεις κτισμάτων που εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) καθώς στις περιπτώσεις αυτές τα βήματα θα είναι πιο άμεσα.
Ορίζεται ρητά στην τροπολογία ότι τα μέλη των κλιμακίων ελέγχου, ο γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος, ο προιστάμενος του Σωματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και οι γραμματείες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων «δεν ευθύνονται, δε διώκονται και δεν εξετάζονται για πραξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους εκτός αν ενήργησαν με δόλο».
Τα πρόστιμα
Η τροπολογία ορίζει ότι οι αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις που διαπιστώνονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου και δεν έχουν νομίμως υπαχθεί, στις διατάξεις περί αναστολής επιβολής κυρώσεων και τακτοποίησης αυθαιρέτων, κατεδαφίζονται υπό την επιφύλαξη των περιπτώσεων που εκδίδεται άδεια νομιμοποίησης και επιβάλλονται πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων.
- Τα πρόστιμα υπολογίζονται με βάση την αξία του αυθαιρέτου επί το συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Η αξία του αυθαιρέτου υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφάνειάς του, πολλαπλασιαζόμενης επί την τιμή ζώνης της περιοχής του ακινήτου σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών.
- Το ελάχιστο ύψος του προστίμου ανέγερσης είναι 250 ευρώ.
- Το πρόστιμο διατήρησης είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης και καταβάλλεται από το χρόνο σύνταξης της έκθεσης αυτοψίας του αυθαιρέτου και για κάθε συνεχόμενο χρόνο, μέχρι την κατεδάφιση ή την νομιμοποίησή του.
- Το ελάχιστο ύψος του προστίμου διατήρησης είναι 100 ευρώ.
Κατ’ εξαίρεση των προστίμων αυτών:
- αν ο ιδιοκτήτης με υπεύθυνη δήλωση στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ), ενημερώσει ότι θα προβεί αυτοβούλως σε κατεδάφιση -αποκατάσταση της αυθαιρεσίας, εντός προθεσμίας 10 εργάσιμων ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, η ΥΔΟΜ ορίζει ελεγκτή δόμησης για τη διαπίστωση της κατεδάφισης και επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ. Μετά τη διαπίστωση της κατεδάφισης, διαγράφονται τα ανείσπρακτα βεβαιωθέντα πρόστιμα και ανατέλλονται τα μέτρα εκτέλεσης και ποινικών διώξεων. Εξαιρούνται οι πρόχειρες και προσωρινές κατασκευές, καθώς και οι λυόμενες κατασκευές, για τις οποίες η διαδικασία οικειοθελούς κατεδάφισης εφαρμόζεται άτιαξ στο ίδιο ακίνητο. Σε περίπτωση υποτροπής, επιβάλλονται κανονικά τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης.
- Αν ο ιδιοκτήτης προβεί εντός προθεσμίας 10 εργάσιμων ημερών, από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, σε νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, επιβάλλονται: πρόστιμο ύψους 20% του προστίμου ανέγερσης και πρόστιμο διατήρησης από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου, έως την ημερομηνία έκδοσης οικοδομικής άδειας.
- Σε κτίρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια, λειτουργούν βιομηχανικές και βιοτεχνικές χρήσεις και έχει συντελεστεί υπέρβαση καθ’ ύψος, μέχρι 2 μέτρα, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 10% του προστίμου ανέγερσης και διατήρησης.
Οι κατεδαφίσεις
Για τα αυθαίρετα, τα οποία θα κριθούν οριστικά κατεδαφιστέα προβλέπονται τα εξής:
Για όσα εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου, κατά ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου, προβλέπεται άμεση κατεδάφιση. Συντάσσεται, μέσα σε προθεσμία 3 εργάσιμων ημερών από την αυτοψία, πρωτόκολλο κατεδάφισης, καταχωρίζεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα αυθαιρέτων, αποστέλλεται στον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τοιχοκολλείται στο ακίνητο, από την αρμόδια αστυνομική αρχή.
Αν εντός 10 ημερών, ο φερόμενος ιδιοκτήτης δεν προσκομίσει στοιχεία νομιμότητας της κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης της άδειας νομιμοποίησής της, συντάσσεται πρακτικό κατεδάφισης και το αυθαίρετο κατεδαφίζεται το αργότερο εντός ενός μήνα.
Αν βρεθούν μηχανικά μέσα, ιδίως οχήματα και δομικά μηχανήματα ή άλλα υλικά, όπως ξυλότυπος και μεταλλότυπος, κατάσχονται και εκποιούνται μετά την έκδοση σχετικής απόψασης από το αρμόδιο δικαστήριο.
Η τροπολογία προβλέπει επίσης την κατεδάφιση αυθαιρέτων με διαδικασία, στις περιπτώσεις που έχει απορριφθεί η προσφυγή του ενδιαφερομένου ή δεν έχει υπάρξει προσφυγή. Η διαδικασία ακολουθείται ύστερα από απόφαση του Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών που εκδίδεται με οριστική απόφαση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ. Σε περίπτωση αδυναμίας εφαρμογής των αποφάσεων κατεδάφισης, λόγω άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκτελέσουν τις σχετικές συμβάσεις, με απόφαση του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, επιβάλλεται πρόστιμο σε αυτές, ύψους από 6.000 έως 10.000 ευρώ, ανάλογα με το βάρος της παράβασης, βάσει της οποίας επιβάλλεται η κατεδάφιση. Οι Αστυνομικές Αρχές συνδράμουν τις κατεδαφίσεις εφόσον τους ζητηθεί.
Κατά την κατεδάφιση του αυθαιρέτου μπορεί να παρίστανται αστυνομικά όργανα, ενώ αν η προσπέλαση αυθαίρετο εμποδίζεται για οποιοδήποτε λόγο, ζητείται η συνδρομή Εισαγγελικής Αρχής. Αν απαιτείται απομάκρυνση των ενοίκων, αυτή γίνεται από αστυνομικά όργανα, η δε εκκένωση του αυθαιρέτου γίνεται από συνεργείο κατεδάφισης.
Η δαπάνη κατεδάφισης και η αποκατάσταση του χώρου βαρύνει τον ιδιοκτήτη του κτίσματος.
