Προτεινόμενοι κανονισμοί για τα ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπου διπλώματα ευρεσιτεχνίας, για την υποχρεωτική χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε καταστάσεις κρίσεων και για την αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα συμπληρωματικά πιστοποιητικά προστασίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέους κανόνες για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις εφευρέσεις τους, να επωφεληθούν από νέες τεχνολογίες και να συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα και την τεχνολογική κυριαρχία της ΕΕ.
Οι προτεινόμενοι κανονισμοί για τα ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπου διπλώματα ευρεσιτεχνίας, για την υποχρεωτική χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε καταστάσεις κρίσεων και για την αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα συμπληρωματικά πιστοποιητικά προστασίας θα δημιουργήσουν ένα πιο διαφανές, αποτελεσματικό και ανθεκτικό στις μελλοντικές εξελίξεις πλαίσιο δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.
Άυλα περιουσιακά στοιχεία όπως τα εμπορικά σήματα, τα σχέδια, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα δεδομένα αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία στη σημερινή οικονομία της γνώσης. Η διανοητική ιδιοκτησία (ΔΙ) αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς βοηθά τις επιχειρήσεις να αξιοποιούν τα άυλα περιουσιακά στοιχεία τους. Οι κλάδοι έντασης ΔΔΙ αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ του συνολικού ΑΕΠ και πάνω από το 90 % του συνόλου των εξαγωγών της ΕΕ. Κατά την περίοδο 2017-2019 σχεδόν το 76 % του ενδοενωσιακού εμπορίου προερχόταν από κλάδους έντασης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Οι χθεσινές προτάσεις θα συμπληρώσουν το σύστημα ενιαίου διπλώματος ευρεσιτεχνίας, το οποίο θα τεθεί σε λειτουργία την 1η Ιουνίου. Οι εν λόγω προτάσεις βασίζονται στις αντίστοιχες υφιστάμενες διατάξεις και αρχές του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας αλλά στόχος κάθε μίας εξ αυτών είναι να καταστεί ο σύστημα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας πιο αποτελεσματικό με την περαιτέρω απάλειψη του κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας. Αυτό το σταθερό πλαίσιο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας θα δώσει τη δυνατότητα στους οικονομικούς φορείς και στις αρμόδιες αρχές να προστατεύουν καλύτερα την καινοτομία, διασφαλίζοντας παράλληλα τη δίκαιη πρόσβαση, μεταξύ άλλων και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Οι εν λόγω πρωτοβουλίες για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας αφορούν τους ακόλουθους βασικούς τομείς:
Ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπου διπλώματα ευρεσιτεχνίας
Τα ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπου διπλώματα ευρεσιτεχνίας (SEP) είναι διπλώματα ευρεσιτεχνίας τα οποία προστατεύουν τεχνολογία που έχει χαρακτηριστεί ουσιώδους σημασίας για την εφαρμογή τεχνικού προτύπου το οποίο εκδοθεί από οργανισμό τυποποίησης. Τέτοιου είδους πρότυπα σχετίζονται, για παράδειγμα, με τη συνδεσιμότητα (π.χ. 5G, Wi-Fi, Bluetooth, NFC) ή με τη συμπίεση και την αποσυμπίεση ήχου/βίντεο.
Για την κατασκευή προϊόντος που συμμορφώνεται με ένα πρότυπο, ο φορέας υλοποίησης πρέπει να χρησιμοποιεί τα σχετικά «ουσιώδη» διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Το μονοπώλιο που παρέχουν τέτοια ειδικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας εξισορροπείται από τη δέσμευση των κατόχων SEP να χορηγούν άδειες εκμετάλλευσης των εν λόγω διπλωμάτων με δίκαιους, εύλογους και αμερόληπτους όρους (FRAND), επιτρέποντας την πρόσβαση των φορέων υλοποίησης στην αγορά.
Επί σειρά ετών το υφιστάμενο σύστημα υπέφερε από έλλειψη διαφάνειας και προβλεψιμότητας, καθώς και από μακροχρόνιες διαφορές και δικαστικές διαδικασίες, όπως αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2017 για τα ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπων διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Προηγούμενα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, όπως η αυτορρύθμιση, δεν αποδείχθηκαν αποτελεσματικά. Η Επιτροπή, στο σχέδιο δράσης του 2020 για τη διανοητική ιδιοκτησία, επισήμανε την ανάγκη για «ένα πολύ πιο σαφές και προβλέψιμο πλαίσιο, το οποίο θα προωθεί τις καλόπιστες διαπραγματεύσεις έναντι της προσφυγής σε δικαστικές διαδικασίες».
Η δυνατότητα εφαρμογής των SEP (ιδίως για τα πρότυπα συνδεσιμότητας) πρόκειται να αυξηθεί με την άνοδο του «διαδικτύου των πραγμάτων» (IoT). Κατά συνέπεια, ένα εύρυθμο σύστημα που διευκολύνει την πρόσβαση σε τεχνολογίες, επιβραβεύοντας παράλληλα την καινοτομία, είναι ζωτικής σημασίας για την τεχνολογική κυριαρχία της ΕΕ.
Το προτεινόμενο πλαίσιο αδειοδότησης SEP αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ισορροπημένου συστήματος, καθορίζοντας ένα παγκόσμιο πρότυπο αναφοράς για τη διαφάνεια των SEP, τη μείωση των συγκρούσεων και τις αποτελεσματικές διαπραγματεύσεις. Έχει τους ακόλουθους δύο κύριους στόχους:
- να διασφαλίσει ότι τόσο οι κάτοχοι SEP στην ΕΕ όσο και οι φορείς υλοποίησης καινοτομούν στην ΕΕ, κατασκευάζουν και πωλούν προϊόντα στην ΕΕ και είναι ανταγωνιστικοί στις παγκόσμιες αγορές.
- να διασφαλίσει ότι οι τελικοί χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ και των καταναλωτών, επωφελούνται από προϊόντα που βασίζονται στις πλέον πρόσφατες τυποποιημένες τεχνολογίες σε δίκαιες και λογικές τιμές.
Το προτεινόμενο πλαίσιο αδειοδότησης SEP θα παρέχει πρόσθετη διαφάνεια όσον αφορά τα χαρτοφυλάκια SEP και τα συνολικά δικαιώματα εκμετάλλευσης (στην περίπτωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας με περισσότερους του ενός κατόχους) και θα εξασφαλίζει πιο αποτελεσματικά μέσα για να καταλήγουν τα μέρη σε συμφωνία σχετικά με τους δίκαιους, εύλογους και αμερόληπτους (FRAND) όρους των αδειών τους. Η πρόταση εισάγει μέτρα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: μητρώο SEP, βάση δεδομένων και έλεγχοι του ουσιώδους χαρακτήρα· γνώμες εμπειρογνωμόνων σχετικά με τα συνολικά δικαιώματα εκμετάλλευσης των SEP· καθορισμός των όρων FRAND μέσω συμβιβασμού αντί πολυδάπανης δικαστικής διαδικασίας· μέτρα υποστήριξης των ΜΜΕ· και θέσπιση ενός «κέντρου ικανοτήτων» στο πλαίσιο του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO).
Ο προτεινόμενος κανονισμός θα ισχύει για όλα τα πρότυπα που θα δημοσιεύονται μετά την έναρξη ισχύος του. Ωστόσο, η Επιτροπή θα προσδιορίσει τα πρότυπα, καθώς και τις περιπτώσεις υλοποίησης ή χρήσης τους, που θα εξαιρούνται από τον καθορισμό συνολικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης και από τη διαδικασία συμβιβασμού για τον καθορισμό των όρων FRAND, σε περιπτώσεις που η αντίστοιχη χορήγηση άδειας εκμετάλλευσης SEP δεν προκαλεί σημαντικές δυσκολίες ή αναποτελεσματικότητα που να επηρεάζει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Αντιθέτως, τα πρότυπα που δημοσιεύθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του κανονισμού δεν θα διέπονται από τον εν λόγω κανονισμό, εκτός εάν συγκεκριμένες στρεβλώσεις της αγοράς που οφείλονται σε αναποτελεσματικότητα όσον αφορά τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης SEP οδηγήσουν την Επιτροπή να τα εντάξει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού.
Υποχρεωτική αδειοδότηση
Η υποχρεωτική χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δίνει στις κυβερνήσεις τη δυνατότητα να επιτρέψουν τη χρήση μιας εφεύρεσης κατοχυρωμένης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας χωρίς τη συγκατάθεση του κατόχου του διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Οι εθελοντικές συμφωνίες αδειοδότησης με τους κατασκευαστές αποτελούν κατά γενικό κανόνα το προτιμώμενο εργαλείο για την τόνωση της παραγωγής, αλλά στην περίπτωση που οι εθελοντικές συμφωνίες δεν είναι διαθέσιμες ή δεν επαρκούν, η υποχρεωτική αδειοδότηση μπορεί να συμβάλει στην παροχή πρόσβασης σε βασικά για την αντιμετώπιση κρίσεων προϊόντα και τεχνολογίες ως έσχατη λύση σε περιόδους κρίσεων. Επί του παρόντος υπάρχει ένα συνονθύλευμα 27 εθνικών καθεστώτων υποχρεωτικής αδειοδότησης, παρόλο που πολλές αξιακές αλυσίδες λειτουργούν σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό μπορεί να αποτελέσει πηγή ανασφάλειας δικαίου τόσο για τους δικαιούχους όσο και για τους χρήστες των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.
Οι νέοι κανόνες προβλέπουν νέο μέσο υποχρεωτικής αδειοδότησης σε επίπεδο ΕΕ το οποίο θα συμπληρώσει τα μέσα της ΕΕ για την αντιμετώπιση των κρίσεων, όπως το μέσο έκτακτης ανάγκης για την ενιαία αγορά, τους κανονισμούς HERA και την πράξη για τα μικροκυκλώματα. Στον απόηχο της κρίσης της νόσου COVID-19, οι νέοι αυτοί κανόνες ενισχύουν περαιτέρω την ανθεκτικότητα της Ένωσης σε κρίσεις, διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε βασικά κατοχυρωμένα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προϊόντα και τεχνολογίες σε περιόδους κρίσεων, στην περίπτωση που δεν υπάρχουν διαθέσιμες ή επαρκείς εθελοντικές συμφωνίες.
Συμπληρωματικά πιστοποιητικά προστασίας
Το συμπληρωματικό πιστοποιητικό προστασίας (ΣΠΠ) είναι δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας το οποίο παρατείνει τη διάρκεια διπλώματος ευρεσιτεχνίας (έως πέντε έτη) για φάρμακο για ανθρώπινη ή κτηνιατρική χρήση ή για φυτοπροστατευτικό προϊόν που έχει εγκριθεί από τις ρυθμιστικές αρχές. Στόχος του είναι να ενθαρρύνει την καινοτομία και να προωθήσει την ανάπτυξη και την απασχόληση στους τομείς αυτούς. Ωστόσο, η προστασία ΣΠΠ παρέχεται μόνο σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, το ισχύον σύστημα πάσχει από κατακερματισμό, ο οποίος οδηγεί σε πολύπλοκες και δαπανηρές διαδικασίες, καθώς και σε ανασφάλεια δικαίου.
Η πρωτοβουλία αυτή εισάγει ένα ενιαίο ΣΠΠ για τη συμπλήρωση του ενιαίου διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Η μεταρρύθμιση του ΣΠΠ εισάγει μια κεντρική διαδικασία εξέτασης, την οποία θα εφαρμόζει το EUIPO, σε στενή συνεργασία με τα εθνικά γραφεία διανοητικής ιδιοκτησίας των κρατών μελών της ΕΕ. Βάσει αυτού του καθεστώτος, κάθε αίτηση θα υποβάλλεται σε ενιαία διαδικασία εξέτασης η οποία, εάν έχει θετικό αποτέλεσμα, θα οδηγεί στη χορήγηση εθνικών ΣΠΠ για καθένα από τα κράτη μέλη που ορίζονται στην αίτηση. Η ίδια διαδικασία μπορεί επίσης να οδηγήσει στη χορήγηση ενιαίου ΣΠΠ.
Ταμείο της ΕΕ για τις ΜΜΕ 2023
Για την περαιτέρω στήριξη της καινοτομίας, το Ταμείο για τις ΜΜΕ 2023, παράλληλα με τις χθεσινές προτάσεις, θα παρέχει πλέον νέες υπηρεσίες κουπονιών που θα αφορούν, για πρώτη φορά, τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τις νέες φυτικές ποικιλίες. Οι νέες αυτές υπηρεσίες θα επιτρέψουν στις ΜΜΕ να εξοικονομούν έως 1.500 ευρώ από το κόστος καταχώρισης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και 225 ευρώ ανά αίτηση για την καταχώριση νέων φυτικών ποικιλιών.
Επόμενα βήματα
Οι προτεινόμενοι κανονισμοί πρέπει ακόμα να συζητηθούν και θα συμφωνηθούν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από την έκδοση και την έναρξη ισχύος τους.
Ιστορικό
Η προστιθέμενη αξία της διανοητικής ιδιοκτησίας αυξάνεται στα περισσότερα ευρωπαϊκά βιομηχανικά οικοσυστήματα. Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ), και ιδίως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που αποτελούν κρίσιμο άυλο περιουσιακό στοιχείο, καλούνται να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην κλιμάκωση της πράσινης καινοτομίας, με παράλληλη ανάπτυξη επιχειρηματικού περιβάλλοντος για καθαρή τεχνολογία και προώθηση του βιώσιμου ψηφιακού μετασχηματισμού. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας έχουν επίσης τη δυνατότητα να μειώσουν τον κίνδυνο των επενδύσεων, να λειτουργήσουν ως ισχυρή χρηματοδοτική εξασφάλιση και να δημιουργήσουν μια πλατφόρμα για φορείς καινοτομίας που θα ακολουθήσουν την καινοτομία, ενισχύοντας έτσι την ικανότητα της ΕΕ να προσελκύει και να διατηρεί την έρευνα, την καινοτομία και τις επενδύσεις.
Πηγή: commission.europa.eu
