Δήμοι – προϋποθέσεις κήρυξης απαλλοτριώσεως για διάνοιξη οδού, αιτιολογία της πράξεως ως προς την ύπαρξη δημόσιας ωφέλειας που υπαγόρευσε την κήρυξη της απαλλοτρίωσης. Αναγκαστική απαλλοτρίωση αγροτεμαχίου με βάση τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων στο πλαίσιο διαπλατύνσεως – διανοίξεως οδού πυρόσβεσης. Απόρριψη αίτησης ακυρώσεως αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου περί της κηρύξεως της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και της αποφάσεως του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή του αιτούντος κατά της πρώτης προσβαλλόμενης αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου και της σιωπηρής απορρίψεως της εκ μέρους της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων της προσφυγής του αιτούντος. Αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας. Θέσπιση ειδικής διοικητικής διαδικασίας για τον, εκ μέρους του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο οποίος ασκεί την αρμοδιότητα του Επόπτη ΟΤΑ, αρχικώς, και της Ειδικής Επιτροπής, εν συνεχεία, έλεγχο των αποφάσεων των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων από απόψεως νομιμότητας και μόνον, κατόπιν ασκήσεως αντίστοιχων προσφυγών από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
Αριθμός 1078/2021
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Στ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 25 Φεβρουαρίου 2019, με την εξής σύνθεση: Ι. Γράβαρης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Στ΄ Τμήματος, Ελ. Παπαδημητρίου, Ι. Σπερελάκης, Σύμβουλοι, Φρ. Γιαννακού, Στ. Λαμπροπούλου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Δ. Κατσάνη.
Για να δικάσει την από 5 Δεκεμβρίου 2017 αίτηση:
του …, κατοίκου Φλομοχωρίου Δ. Ανατολικής Μάνης Ν. Λακωνίας, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Ιορδάνη Προυσανίδη (Α.Μ. 4947), που τον διόρισε στο ακροατήριο,
κατά των: 1. Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Αναστάσιο Ράλλη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και ο οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς του, 2. Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος παρέστη με τον Δημήτριο Καμάρη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και ο οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς του, και 3. Δήμου Ανατολικής Μάνης, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Απόστολο Παπακωνσταντίνου (Α.Μ. 25904), που τον διόρισε με απόφαση του Δημάρχου του και της Οικονομικής Επιτροπής του.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθούν: 1, η σιωπηρή απόρριψη από την αρμόδια Επιτροπή του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 της προσφυγής του κατά της ./10.8.2017 απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδος, Ιονίου και 2. η υπ’ 158/2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ανατολικής Μάνης.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Στ. Λαμπροπούλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον πληρεξούσιο του καθ’ ου Δήμου, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (κωδικός πληρωμής ηλεκτρονικού παραβόλου ./5.12.2017), ζητείται η ακύρωση α) της ./24.5.2017 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης, με την οποία κηρύχθηκε η αναγκαστική απαλλοτρίωση αγροτεμαχίου, εκτάσεως 1.055,12 τ.μ., φερομένου ως ανήκοντος στον αιτούντα, για δημόσια ωφέλεια και, συγκεκριμένα, για την ολοκλήρωση του έργου “Διαπλάτυνση – διάνοιξη οδού Πυρόσβεσης από Τ.Κ. Πυρρίχου έως Τ.Κ. Κότρωνα στη θέση “Φλομοχώρι”, β) της υπ΄ αριθμ. ./10.8.2017 αποφάσεως του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με την οποία απερρίφθη προσφυγή του αιτούντος κατά της ανωτέρω πρώτης προσβαλλόμενης υπ΄ αριθμ. ./2017 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης και γ) της σιωπηρής απορρίψεως, εκ μέρους της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), της προσφυγής του αιτούντος κατά της ως άνω υπ΄ αριθμ. ./10.8.2017 αποφάσεως του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου.
2. Επειδή, η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη αφορά σε απαλλοτρίωση κατά τις διατάξεις του ν. 3463/2006 “Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων” (ΦΕΚ Α΄ 114), η οποία εντάσσεται, κατά τον προέχοντα χαρακτήρα της, στη νομοθεσία περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων. Συνεπώς, η εκδίκαση της κρινόμενης αιτήσεως, στρεφόμενης κατά της εν λόγω πράξεως και κατά πράξεων οργάνων της κρατικής διοικήσεως, περί ασκήσεως επ’ αυτής ελέγχου νομιμότητας, κατά τα κατωτέρω εκτιθέμενα, δεν υπάγεται στην αρμοδιότητα του οικείου Διοικητικού Εφετείου, σύμφωνα με την διάταξη της περ. ια της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 702/1977 (ΦΕΚ Α΄ 268), η οποία προστέθηκε με το άρθρο 47 παρ. 1 του ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α΄ 213), αλλά στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1736/2016, 3644/2012, 1352/2012 κ.α.).
3. Επειδή, ως συμπροσβαλλόμενη λόγω συναφείας κρίνεται και η υπ΄ αριθμ. ./8.1.2018 απόφαση-πρακτικό της Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, με την οποία απερρίφθη και ρητώς η ως άνω προσφυγή του αιτούντος κατά της ανωτέρω υπ’ αριθμ. ./10.8.2017 αποφάσεως του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (βλ ΣτΕ 380/2014).
4. Επειδή, με έννομο συμφέρον, κατ’ αρχήν, ασκεί την υπό κρίση αίτηση ο αιτών, το όνομα του οποίου παρατίθεται στον από 30.9.2016 οικείο κτηματολογικό πίνακα, φέρεται, δηλαδή, ως δικαιούχος εμπράγματων δικαιωμάτων του ακινήτου που περιλαμβάνεται στην απαλλοτριωθείσα έκταση (ΣτΕ 1281/2020, 325/2019, 1405/2016, 595/2013, 23/2012, 4275/2009, 3452/1998 Ολομ.).
5. Επειδή, στα άρθρα 215 και 216 του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Aποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α΄ 87) προβλέπεται ότι στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης ιδρύεται Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., της οποίας προΐσταται ο Επόπτης Ο.Τ.Α.. Στο δε άρθρο 227 («Ειδική διοικητική προσφυγή – Αιτήσεις θεραπείας») του ως άνω νόμου ορίζεται ότι: «1. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων αυτών, καθώς και των συνδέσμων τους, για λόγους νομιμότητας, ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α., μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε πλήρη γνώση αυτής. Ατομικές πράξεις κοινοποιούνται στον ενδιαφερόμενο με απόδειξη παραλαβής και αναφέρουν υποχρεωτικά ότι κατ΄ αυτών χωρεί ειδική προσφυγή για λόγους νομιμότητας ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α. μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών. 2. […]. 5. Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. 6. […]». Περαιτέρω, στο άρθρο 238 («Εποπτεία των Ο.Τ.Α. μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. – Μετάταξη στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. προσωπικού των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων – Έναρξη λειτουργίας ΑΥΕ Ο.Τ.Α.») του ιδίου ως άνω νόμου ορίζεται ότι: «1. Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων, κατά τα άρθρα 225 έως 227, ασκείται από τον Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τις Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α΄ 114), οι οποίες βρίσκονται στις έδρες των περιφερειών που ανήκουν στην ανωτέρω Αποκεντρωμένη Διοίκηση […]. 2. Όπου στα ανωτέρω άρθρα αναφέρεται Επόπτης Ο.Τ.Α., κατά το μεταβατικό διάστημα, νοείται ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης […]. 4. Η έναρξη λειτουργίας κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. διαπιστώνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών […]”. Εξάλλου, στο άρθρο 285 του ιδίου νόμου ορίζεται ότι: «Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου κάθε γενική ή ειδική διάταξη η οποία είναι αντίθετη προς τις ρυθμίσεις του καταργείται». Περαιτέρω, στο άρθρο 150 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, ΦΕΚ Α΄ 114) ορίζεται ότι: “1. α. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσφύγει στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των Δήμων, των Κοινοτήτων […] για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. β. […]», στο δε άρθρο 151 ότι: «Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλλει τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 149 και 150, ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του επόμενου άρθρου, εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την έκδοση της απόφασης ή την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής», στο άρθρο 152 ότι: «1. […] 2. Η Ειδική επιτροπή ασκεί έλεγχο νομιμότητας, και εκδίδει απόφαση επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της […]. 4. Οι αποφάσεις της Ειδικής Επιτροπής προσβάλλονται μόνο στα αρμόδια δικαστήρια. 5. […]» και στο άρθρο 153 ότι: «Οι αποφάσεις της Ειδικής Επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του προηγούμενου άρθρου, κοινοποιούνται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και στο Δήμο ή στην Κοινότητα ή στο νομικό πρόσωπο αυτών, καθώς και σε αυτόν που έχει ασκήσει την προσφυγή […]». Τέλος, το άρθρο 46 του π.δ/τος 18/1989 περί του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΦΕΚ Α΄ 8) ορίζει ότι: «1. Η αίτηση ακυρώσεως ασκείται […] μέσα σε προθεσμία εξήντα ημερών που αρχίζει από την επομένη της κοινοποίησης της προσβαλλόμενης πράξης ή της δημοσίευσής της, αν την τελευταία επιβάλλει ο νόμος ή, διαφορετικά, από τότε που ο αιτών έλαβε πλήρη γνώση της πράξης […]. 2. Κάθε διοικητική προσφυγή, εκτός από εκείνη που προβλέπεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 45 του παρόντος, καθώς και η απλή αίτηση θεραπείας […], διακόπτει την προθεσμία της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου για το χρονικό διάστημα που ορίζεται για την έκδοση σχετικής πράξεως ή, αν τέτοιο χρονικό διάστημα δεν ορίζεται, για 30 ημέρες ή έως την κοινοποίηση ή την πλήρη γνώση της απάντησης της Διοικήσεως εφόσον αυτές πραγματοποιήθηκαν πριν παρέλθουν οι προθεσμίες αυτές […]».
6. Επειδή, με τις ως άνω διατάξεις του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων θεσπίζεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον, εκ μέρους του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης -ο οποίος ασκεί, κατά το προαναφερθέν άρθρο 238 του ν. 3852/2010 την αρμοδιότητα του Επόπτη Ο.Τ.Α.- αρχικώς, και της προβλεπόμενης στο άρθρο 152 του Κώδικα Ειδικής Επιτροπής, εν συνεχεία, έλεγχο των αποφάσεων των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων από απόψεως νομιμότητας και μόνον, κατόπιν ασκήσεως αντίστοιχων προσφυγών από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον. Η εμπρόθεσμη άσκηση των εν λόγω προσφυγών διακόπτει, σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 46 του π.δ/τος 18/1989, την προθεσμία ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως. Η προθεσμία, εξάλλου, για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως αρχίζει εκ νέου μετά την πάροδο της αποκλειστικής μηνιαίας προθεσμίας που τάσσεται στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης να αποφανθεί ή, σε περίπτωση ασκήσεως προσφυγής και ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής της Περιφέρειας, μετά την πάροδο της τασσομένης σε αυτήν αποκλειστικής προθεσμίας των τριάντα ημερών για λήψη αποφάσεως -η οποία, εν πάση περιπτώσει, αρχίζει από την λήψη της πράξεως και των στοιχείων που προβλέπονται από τον νόμο για την έκδοσή της και είναι κρίσιμα για τη διάγνωση των υποθέσεων (ΣτΕ 242/2019, 734/2011, πρβλ. ΣτΕ 2115/2009, 2242/2008 επτ.).-, εκτός εάν εκδοθεί και κοινοποιηθεί στον ενδιαφερόμενο απορριπτική απόφαση επί της προσφυγής ή εάν ο ενδιαφερόμενος λάβει γνώση της απορριπτικής αποφάσεως πριν από την πάροδο των ανωτέρω προθεσμιών. Σε περίπτωση σιωπηρής απορρίψεως της προσφυγής με την άπρακτη πάροδο της αποκλειστικής προθεσμίας που προβλέπεται για την έκδοση αποφάσεως επ’ αυτής ή σε περίπτωση που η απορριπτική της προσφυγής πράξη κοινοποιηθεί στον ενδιαφερόμενο ή περιέλθει σε γνώση του σε χρόνο μεταγενέστερο της οριζόμενης από το νόμο προθεσμίας αποφάνσεως, η προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά της σιωπηρής ή ρητής απορρίψεως της προσφυγής καθώς και κατά της αποφάσεως, κατά της οποίας είχε ασκηθεί η προσφυγή, αρχίζει από την επομένη της συμπληρώσεως των ανωτέρω προθεσμιών που τάσσονται στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και την Ειδική Επιτροπή προκειμένου να αποφανθούν, αδιαφόρως εάν η κοινοποίηση ή η γνώση της απορριπτικής αποφάσεως της Επιτροπής είναι μεταγενέστερες αυτής (ΣτΕ 242/2019, 618/2016, 2851/2016, 4370/2015, 4153/2012 κ.ά.). Εξάλλου, μετά την άπρακτη πάροδο της ως άνω αποκλειστικής προθεσμίας που τάσσεται στην Ειδική Επιτροπή της Περιφέρειας, η τελευταία στερείται πλέον της εξουσίας να επιληφθεί της υποθέσεως, διότι η αρμοδιότητά της έχει εξαντληθεί κατά χρόνο. Συνεπώς, τυχόν ακύρωση σχετικής αποφάσεως υπό τα δεδομένα αυτά παρίσταται αλυσιτελής (βλ. ΣτΕ 3513/2014, 1029/2014, πρβλ. ΣτΕ 1492/1997, 1319/1993, 3709/1989).
7. Επειδή, εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η πρώτη προσβαλλόμενη υπ’ αριθμ. ./24.5.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης επιδόθηκε στον αιτούντα στις 31.5.2017 (βλ. σχετικό αποδεικτικό επιδόσεως). Κατά της πράξεως αυτής ο αιτών άσκησε την υπ’ αριθμ. ./15.6.2017 προσφυγή εντός της προβλεπόμενης στο προπαρατεθέν άρθρο 227 παρ. 1 του ν. 3852/2010 δεκαπενθήμερης προθεσμίας. Η προσφυγή αυτή απερρίφθη με την, εκδοθείσα εντός της προβλεπόμενης στο ως άνω άρθρο 227 παρ. 5 του ιδίου ως άνω νόμου, δίμηνη προθεσμία, υπ΄ αριθμ. ./10.8.2017 απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου. Την ακύρωση της τελευταίας αυτής αποφάσεως ζήτησε ο αιτών ασκώντας, εντός της, κατά το αναφερθέν στην προηγούμενη σκέψη άρθρο 151 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, προθεσμίας ενός μηνός από την έκδοση της ως άνω αποφάσεως του Συντονιστή, την υπ΄ αριθμ. ./8.9.2017 προσφυγή ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ως άνω Κώδικα. Έως την 8.10.2017, οπότε έληγε η, κατά την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού, σχετική προθεσμία, η εν λόγω Επιτροπή δεν είχε αποφανθεί επί της τελευταίας αυτής προσφυγής του αιτούντος· κατά τη συγκεκριμένη δε ημερομηνία άρχισε η προθεσμία για την άσκηση κατά της παραλείψεως αιτήσεως ακυρώσεως εκ μέρους του αιτούντος. Εν συνεχεία εκδόθηκε η υπ΄ αριθμ. ./8.1.2018 απόφαση της ανωτέρω Ειδικής Επιτροπής με την οποία απερρίφθη και ρητώς η ως άνω προσφυγή του αιτούντος και η οποία λογίζεται ήδη συμπροσβαλλόμενη (βλ. ανωτέρω σκέψη 3)· όπως δε προκύπτει από το σώμα της απόφασης αυτής, η σχετική προσφυγή ενώπιον της Επιτροπής είχε κατατεθεί, κατά τα ανωτέρω, στις 8.9.2017, πλην ο φάκελος της υποθέσεως, συνοδευόμενος από τις απόψεις των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και τα στοιχεία της υπόθεσης, περιήλθαν στην ίδια στις 8.12.2018. Συνεπώς, η υπό κρίση αίτηση ακυρώσεως, ασκηθείσα στις 6.12.2017, ήτοι εντός της προβλεπόμενης στο άρθρο 46 του π.δ/τος 18/1989 εξηκονθήμερης προθεσμίας από το ανωτέρω κρίσιμο χρονικό σημείο της λήξεως της προθεσμίας αποφάνσεως της Ειδικής Επιτροπής (8.10.2017), δεν ασκήθηκε προώρως, όπως αβασίμως ισχυρίζεται ο Δήμος Ανατολικής Μάνης με το από 25.2.2019 υπόμνημά του, δοθέντος ότι, εν πάση περιπτώσει, πριν ασκηθεί η αίτηση ακυρώσεως είχε παρέλθει το προβλεπόμενο στην παράγραφο 2 του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 διάστημα των τριάντα ημερών από την υποβολή της αιτήσεως, η συμπλήρωση και παρέλευση του οποίου, όπως αναφέρεται στην προηγούμενη σκέψη, αποτελούσε διαδικαστική προϋπόθεση για το παραδεκτό της υπό κρίση αιτήσεως ακυρώσεως (πρβλ. ΣτΕ 1325/2008 επτ.). Δεδομένου όμως ότι, κατά τα προεκτεθέντα, η ως άνω Ειδική Επιτροπή εστερείτο πλέον, στις 8.1.2018 -ημερομηνία εκδόσεως της σχετικής ως άνω ρητής αποφάσεώς της (υπ΄ αριθμ. 2/2Β/2018)-, εξουσίας να επανέλθει επί της υποθέσεως και να επανεξετάσει την προσφυγή, εφ’ όσον είχε εξαντληθεί τότε η κατά χρόνο αρμοδιότητά της, η τυχόν ακύρωσή της παρίσταται, εν προκειμένω, αλυσιτελής.
8. Επειδή, στο άρθρο 211 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), ορίζεται ότι «1. Επιτρέπεται να απαλλοτριωθούν αναγκαστικά υπέρ των Δήμων και Κοινοτήτων, για λόγους δημόσιας ωφέλειας, αστικά ή αγροτικά ακίνητα […]: α) για τη διάνοιξη, τη διεύρυνση, τη διαμόρφωση και την κατασκευή δημοτικών και κοινοτικών οδών που συνδέουν έναν Δήμο ή μία Κοινότητα με εθνική ή επαρχιακή οδό και συναφών τεχνικών έργων […] », στο δε άρθρο 212 του ίδιου Κώδικα ορίζονται τα εξής: «1. Η κήρυξη της απαλλοτρίωσης […] ακινήτου, που βρίσκεται μέσα στη διοικητική περιφέρεια Δήμου ή Κοινότητας, γίνεται με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου […] 2. Η απόφαση αυτή του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου πρέπει να περιέχει επί ποινή ακυρότητας σαφή προσδιορισμό του ακινήτου που απαλλοτριώνεται […] και της δημόσιας ωφέλειας, για την οποία γίνεται η απαλλοτρίωση […]. 4. Για την κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, ανακοίνωση της υπηρεσίας που προτείνει την απαλλοτρίωση, στην οποία να αναφέρεται ο σκοπός της απαλλοτρίωσης […]. Παράλληλα γίνεται τοιχοκόλληση της ανακοίνωσης στο κατάστημα του Δήμου ή της Κοινότητας στην περιφέρεια των οποίων βρίσκονται τα απαλλοτριωτέα ακίνητα […]. 5. Για να εκδοθεί η απόφαση που κηρύσσει την απαλλοτρίωση […], απαιτούνται: α) κτηματολογικό διάγραμμα που απεικονίζει την απαλλοτριωτέα έκταση […] καθώς και τις επιμέρους ιδιοκτησίες που περιλαμβάνονται σε αυτήν, β) κτηματολογικός πίνακας, στον οποίο εμφαίνονται οι εικαζόμενοι ιδιοκτήτες των ακινήτων, το εμβαδόν κάθε ακινήτου και τα κύρια προσδιοριστικά στοιχεία των κατασκευών που βρίσκονται σε αυτό και των λοιπών συστατικών του, καθώς και ο χαρακτήρας της έκτασης, γ) μελέτη ή προμελέτη ή προκαταρκτική μελέτη του έργου που τυχόν πρόκειται να εκτελεστεί, δ) τήρηση των διαδικασιών για τη χωροθέτηση του έργου, που προβλέπονται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση από τους νόμους 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α΄) και 3010/2002 (ΦΕΚ 91 Α΄) και τις υπ’ αριθμ. 69269/5387/25.10.1990 (ΦΕΚ 678 Β΄) και Η.Π 15393/2332/ 5.8.2002 (ΦΕΚ 1022 Β΄) κοινές αποφάσεις, όπως κάθε φορά ισχύουν, εφόσον το έργο για το οποίο θα κηρυχθεί απαλλοτρίωση περιλαμβάνεται μεταξύ των αναφερόμενων στις διατάξεις αυτές […] 7. Η απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, με την οποία κηρύσσεται η απαλλοτρίωση […] δημοσιεύεται, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την έκδοσή της, σε μία ημερήσια εφημερίδα του νομού και κοινοποιείται στον καθ’ ου η απαλλοτρίωση […], εφόσον είναι γνωστός, με δημοτικό, κοινοτικό ή δημόσιο όργανο, που συντάσσει αποδεικτικό κοινοποίησης […]».
9. Επειδή, εν προκειμένω, στο σώμα της προσβαλλόμενης με την κρινόμενη αίτηση ως άνω ./24.5.2017 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης με την οποία κηρύχθηκε η επίδικη απαλλοτρίωση, μεταξύ άλλων, αναφέρονται εν τέλει τα εξής: «Α΄ Κηρύσσει [το Δημοτικό Συμβούλιο] αναγκαστική απαλλοτρίωση τμήματος αγροτεμαχίου στη θέση «Κ» Φλομοχωρίου Τ.Κ. Κότρωνα Δήμου Ανατολικής Μάνης φερόμενου ιδιοκτήτη σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2882/2001 […] Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων […] και των άρθρων 211 και 212 του Ν. 3463/2006, στην ιδιοκτησία η οποία σαφώς προσδιορίζεται στο συνημμένο κτηματολογικό πίνακα με κωδικό αριθμό 1 εκτάσεως 1.055,12 m2. B: Η ανωτέρω έκταση προς απαλλοτρίωση Δήμου κρίθηκε αναγκαία για τους παρακάτω λόγους: Ο Δήμος Αν. Μάνης τα έτη 2013-2015 προέβη στην εκτέλεση του έργου «Διαπλάτυνση – διάνοιξη οδού Πυρόσβεσης από Τ.Κ. Πυρρίχου έως Τ.Κ. Κότρωνα στη θέση «Φλομοχώρι» μήκους περίπου 4650μ. Για την ανωτέρω διάνοιξη σε όλο το παραπάνω μήκος δεν απαιτήθηκε η Υπηρεσία να προβεί σε ενέργειες αναγκαστικών απαλλοτριώσεων και μέχρι σήμερα η διάνοιξη του δρόμου έχει ολοκληρωθεί σε όλο σχεδόν το μήκος, με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα στην απόληξή του στον οικισμό Φλομοχωρίου όπου ο ιδιοκτήτης (μη άρτιου και μη οικοδομήσιμου) δεν συναινεί. Ως εκ τούτου χωρίς την κήρυξη της εν λόγω απαλλοτρίωσης είναι αδύνατον να επιτελεστεί ο σκοπός για τον οποίο έγινε το εν λόγω έργο. Η σπουδαιότητα και σημασία της εν λόγω Οδού Πυρόσβεσης καθώς και το μέγεθος των ωφελειών που θα απολεσθούν σε περίπτωση μη τέλεσης της εν λόγω απαλλοτρίωσης είναι τεράστια όπως αναλυτικά τεκμαίρεται παρακάτω: Η πυρόσβεση όλων των βαρέων και μη οχημάτων (και των πυροσβεστικών τα οποία κατατάσσονται στα βαρέα οχήματα με άνω των 7 τόνων βάρους που φτάνει τους 20 τόνους όταν είναι γεμισμένα με νερό) από την Αρεόπολη προς το Φλομοχώρι και κατ’ επέκταση προς τα υπόλοιπα χωριά και οικισμούς της ανατολικής πλευράς της Μάνης (της λεγόμενης Προσηλιακής Μάνης) γίνεται σήμερα μέσω των χωριών της Χιμάρας και των Λουκάδικων. Ο δρόμος αυτός ο οποίος τα διασχίζει (δηλ. περνάει εντός τους) είναι ιδιαίτερα στενός με δυσχερείς στροφές 180 μοιρών (πέταλα) ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερα δύσκολος, επικίνδυνος για τη διέλευση βαρέων οχημάτων (όπως τα πυροσβεστικά) και όχι μόνο. Ταυτόχρονα όμως η διέλευση των βαρέων αυτών οχημάτων μέσα από αυτούς τους οικισμούς συνιστά μεγάλο κίνδυνο και για τους ίδιους τους κατοίκους. Επισημαίνεται ότι ο απαιτούμενος χρόνος διέλευσης ανάμεσα στην υφιστάμενη διαδρομή και την νέα από το Πύρριχο ως το Φλομοχώρι μειώνεται ενδεικτικά κατά 75% (με ενδεικτικούς χρόνους από 17 λεπτά σε 4,5). Η ανωτέρω μείωση του χρόνου διέλευσης των Πυροσβεστικών Οχημάτων αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία εάν λάβουμε υπόψη ότι λόγω των πολύ δυνατών ανέμων που πνέουν στην περιοχή της ευρύτερης Μάνης, κάθε λεπτό είναι πολύ σημαντικό για την αντιμετώπιση μίας εστίας ή ενός μετώπου πυρκαϊάς. Ταυτόχρονα ως παρελκόμενη ωφέλεια της κατασκευής της εν λόγω οδού πυρόσβεσης θα είναι και η ελάττωση της κίνησης στην οδό μέσω των χωριών της Χιμάρας και των Λουκάδικων καθώς επίσης και η ανάπτυξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής των χωριών και οικισμών όπως της ανατολικής πλευράς της Μάνης […]. Ενδεικτικά της τεράστιας σημασίας [του] εν λόγω δρόμου είναι: α) τα όσα αναφέρει στην υπ’ αριθ. ./8.2.2017 επιστολή […] η Πυροσβεστική Υπηρεσία Αρεόπολης διά του Διοικητή της: «…Η πλήρη[ς] ολοκλήρωσή του και παράδοσή του σε κυκλοφορία […] θα αυξήσει σημαντικά την επιχειρησιακή δεινότητα της υπηρεσίας μας, λόγω της απρόσκοπτης μετακίνησης των βαρέων πυροσβεστικών οχημάτων, αλλά και της μείωσης του χρόνου που θα απαιτηθεί για την άφιξή τους σε […] δασικές – αγροτικές πυρκαγιές στις ανωτέρω περιοχές» β) τα όσα αναφέρει στην υπ’ αριθμ. ./15.12.2016 επιστολή του το Κέντρο Υγείας Αρεόπολης διά του Διευθυντή του: «… η παράδοση του δρόμου στην κυκλοφορία αποτελεί ζωτικής σημασίας εξέλιξη, καθώς θα διευκολύνει την ασφαλή και γρήγορη μεταφορά – αντιμετώπιση ασθενών και μη, των οποίων η πρόσβαση στο Κέντρο Υγείας Αρεόπολης δυσχεραίνεται από το υπάρχον οδικό δίκτυο. Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι λόγω της αναμενόμενης μείωσης του χρόνου πρόσβασης θα σωθούν ζωές». Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω τεκμαίρεται με σαφή τρόπο η δημόσια ωφέλεια για την οποία γίνεται η αναγκαστική απαλλοτρίωση. Για την ολοκλήρωση των χωματουργικών εργασιών και την συνέχεια τμήματος των υπολειπομένων βρίσκεται σε εξέλιξη η εργολαβία «ΟΔΟΠΟΙΪΑ Δ.Ε. ΑΝΑΤ. ΜΑΝΗΣ 2015» (η οποία αποτελεί συνέχεια της εργολαβίας «Διαπλάτυνση – διάνοιξη οδού Πυρόσβεσης από Τ.Κ. Πυρρίχου έως Τ.Κ. Κότρωνα στη θέση Φλαμοχώρι»). Για όλες τις ανωτέρω εργασίες έχει χορηγηθεί Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων με την υπ’ αριθμ. 4521/2.7.2013 Απόφαση Περιφερειάρχη Πελοποννήσου (με δεκαετή διάρκεια ισχύος)».
10. Επειδή, όπως ορίζεται στις παρατεθείσες στην σκέψη 8 διατάξεις, σχετικά με την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης αναγκαστικής απαλλοτριώσεως του ένδικου ακινήτου, και σύμφωνα με τον φάκελο που την συνοδεύει και μνημονεύεται στο σώμα της, συντάχθηκε ο από 30.9.2016 κτηματολογικός πίνακας, στον οποίο αναφέρεται ο αιτών ως ιδιοκτήτης του, εν προκειμένω, απαλλοτριωθέντος ακινήτου, ο πίνακας δε αυτός συνοδεύεται από κτηματολογικό διάγραμμα, στο οποίο αποτυπώνεται με την απαιτούμενη σαφήνεια το απαλλοτριωθέν τμήμα του ακινήτου. Ειδικότερα, στα ανωτέρω στοιχεία παρατίθεται ο γενικότερος χαρακτήρας του ακινήτου (“αγροτεμάχιο”), ο βάσει αεροφωτογραφίας ευρύτερος χώρος αναφοράς του ακινήτου, η συγκεκριμένη τοποθεσία αυτού (“εκτός οικισμού Φλομοχωρίου Τ.Κ. Κότρωνα στη θέση Κοντός”), οι συντεταγμένες του και το εμβαδον του (με πίνακα σημείων Χ και Υ, καθώς και με τις εξής μεταξύ άλλων παρατηρήσεις “από το σύνολο του αγροτεμαχίου η έκταση προς απαλλοτρίωση περιγράφεται από τα σημεία (1-2-3-4-1), φέρει το Κωδικό Αριθμό 1 και έχει εμβαδό Ε=1055,12 μ2, 12μ2, ενώ τα εναπομένοντα αυτού τμήματα με Κωδικούς 2 και 3 αποκόπτονται από τις ευθείες 1-2 και 3-4 που ορίζονται από τα αντίστοιχα σημεία…”), οι κατευθύνσεις της επαρχιακής οδού με την οποία αυτό τέμνεται (“προς Κοκκαλα”, “προς Φλομοχώρι”), καθώς και η περιγραφή των κατασκευών και των δένδρων, τα οποία κείνται επί του ακινήτου (“εντός της απαλλοτριωμένης έκτασης βρίσκονται ένας βόθρος, περίπου 63 μέτρα μαντρότοιχος από πέτρα μέτριας κατασκευής, ένα τοιχίο από οπλισμένο σκυρόδεμα μήκους 12 μέτρων και ύψους 1,80 περίπου, μια μεταλλική πόρτα μέτριας κατασκευής και 6 ελιές μετρίου μεγέθους”). Υπό τα δεδομένα, συνεπώς, αυτά, σε συνδυασμό και με τα εκτεθέντα στην προηγούμενη σκέψη ως προς το περιεχόμενο της ίδιας της προσβαλλόμενης απόφασης, είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι οι ισχυρισμοί του αιτούντος, σύμφωνα με τους οποίους, η επίδικη, κηρυχθείσα με την προσβαλλόμενη υπ΄ αριθμ. ./24.5.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης, αναγκαστική απαλλοτρίωση πρέπει να ακυρωθεί διότι δεν υφίσταται ο απαιτούμενος κατά νόμο σαφής προσδιορισμός του απαλλοτριούμενου ακινήτου, δεν γίνεται δε αναφορά στην εν λόγω απόφαση σε κάποιο σχεδιάγραμμα, στο οποίο να προσδιορίζεται η ταυτότητα του απαλλοτριωθέντος ακινήτου, δεν αποτυπώνεται η ευρύτερη περιοχή του ακινήτου, με αποτέλεσμα να μην προκύπτει η σχέση του με την επίμαχη οδό διαπλάτυνσης, δεν υπάρχει κλίμακα και προσανατολισμός στους οικείους χάρτες, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η διαπίστωση του προσανατολισμού του έργου και η σχέση του με το ακίνητο του αιτούντος, ενώ, εξάλλου, στον κτηματολογικό πίνακα δεν εμφαίνονται το εμβαδόν του ακινήτου, τα κύρια προσδιοριστικά του στοιχεία, καθώς και ο χαρακτηρισμός της έκτασης ως αστικής, αγροτικής ή δασικής.
11. Επειδή, εξάλλου, όπως συνάγεται από τα στοιχεία του φακέλου, και σύμφωνα με τις απαιτήσεις των παρατιθέμενων στη σκέψη 8 διατάξεων του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων (άρθρ. 212 παρ. 5 περ. γ), αφενός μεν συντάχθηκαν ως προς το κρίσιμο έργο, τον Απρίλιο του έτους 2013, εκ μέρους του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ανατολικής Μάνης, οι “Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις”, αφετέρου δε εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. ./2.7.2013 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, με τον τίτλο “Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για το έργο: “Διαπλάτυνση διάνοιξη οδού πυρόσβεσης από ΤΚ Πυρρίχου έως ΤΚ Κότρωνα στη θέση Φλομοχώρι του Δήμου Ανατολικής Μάνης”, με διάρκεια ισχύος δέκα (10) ετών, στο πλαίσιο των οποίων μελετήθηκε κατά το νόμο η συνολική περίπτωση του προπαρατεθέντος έργου, για την εκτέλεση του οποίου κηρύχθηκε η επίδικη απαλλοτρίωση, δια της προσεγγίσεως, μεταξύ άλλων, και των παραμέτρων της ευρύτερης περιοχής. Σε αμφότερες δε τις ανωτέρω πράξεις (“Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις” και Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων) αναφέρεται ότι “[…] τμήμα της οδού, μήκους 1452 μ., αποτελεί διαπλάτυνση της υφιστάμενης οδού, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της, μήκους 3200 μ., πρόκειται να διανοιχθεί […]”, ενώ και στο σύνολο των στοιχείων του φακέλου γίνεται λόγος για διαπλάτυνση και διάνοιξη της ένδικης οδού. Στο δε σχετικό από 15.1.2013 σχεδιάγραμμα, του οποίου γίνεται επίκληση, γίνεται ομοίως λόγος για “Διαπλάτυνση διάνοιξη” (εκ παραδρομής αναγράφεται “διάνοικη”) της ένδικης οδού. Εν όψει αυτών, σε συνδυασμό και προς τα αναλυτικώς αναφερόμενα στο σώμα της προσβαλλόμενης απόφασης (ανωτ. σκέψη 9), είναι απορριπτέος και ο ισχυρισμός του αιτούντος, ότι δεν είναι σύμφωνη η κήρυξη της απαλλοτριώσεως, συνοδευόμενη από το από 15.1.2013 σχεδιάγραμμα, στο οποίο γίνεται λόγος για “διαπλάτυνση”, και όχι “διάνοιξη” της οδού, με συνέπεια ότι δεν νοείται απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας του αιτούντος για “…διαπλάτυνση, από όπου δεν διέρχεται δρόμος ούτε διάνοιξη, αφού δεν υπάρχει τέτοιο έργο…”, εν γένει δε ότι υπάρχει σύγχυση ως προς τη φύση του έργου, ήτοι εάν αυτό αποβλέπει σε διαπλάτυνση ή σε διάνοιξη της οδού. Λαμβανομένου, εν πάση περιπτώσει, του συνόλου των ανωτέρω, κρίνονται απορριπτέοι ως αβάσιμοι και οι περαιτέρω ισχυρισμοί του αιτούντος, ότι η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση του Δ.Σ. Ανατολικής Μάνης είναι ακυρωτέα διότι δεν υφίσταται μελέτη ή προμελέτη ή προκαταρκτική μελέτη του προς εκτέλεση έργου και χάριν του οποίου επιβάλλεται η απαλλοτρίωση καθώς και ότι απητείτο η αναφορά της εν λόγω μελέτης στην προσβαλλόμενη απόφαση. Εξάλλου, απαραδέκτως προβάλλεται, συναφώς, το πρώτον με το, υποβληθέν εντός της προθεσμίας που χορηγήθηκε προς τούτο από τον Πρόεδρο του Στ΄ Τμήματος, από 1.3.2019 υπόμνημα του αιτούντος ότι απητείτο, εν προκειμένω, για την κήρυξη της ένδικης απαλλοτριώσεως νέα απόφαση εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων, εν όψει του ότι η ένδικη οδός είχε ολοκληρωθεί και οριστικώς παραδοθεί.
12. Επειδή, εξάλλου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου (βλ. επιστολή του αιτούντος, της 24.3.2016, προς το Δήμο Ανατολικής Μάνης, επί του οποίου τοποθετήθηκε το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου με το υπ΄ αριθμ. ./10.5.2017 έγγραφό του, απευθυνόμενο στο Δημοτικό Συμβούλιο, στοιχεία, τα οποία παρατίθενται και στο σώμα της πρώτης προσβαλλόμενης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου), εξετάσθηκαν, πάντως, εκ μέρους του Δημοτικού Συμβουλίου προταθείσες από τον αιτούντα εναλλακτικές λύσεις ως προς την επιλογή του απαλλοτριωτέου ακινήτου. Δεν αναδεικνύεται δε ότι οι προτάσεις αυτές είχαν τέτοιο βαθμό ειδικότητας ως προς την εξυπηρέτηση της συγκεκριμένης δημόσιας ωφέλειας, ώστε, εν όψει και του χαρακτήρα της, όπως ανωτέρω περιγράφεται, να απαιτείται σχετική ειδικότερη αιτιολογία από τη Διοίκηση. Ως εκ τούτου, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί του αιτούντος· όπως απορριπτέοι επίσης είναι και οι ισχυρισμοί του ότι η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη είναι ακυρωτέα διότι το ένδικο έργο εκτελείται κατ’ απόκλιση τόσο από τη σχετική μελέτη του Δήμου (σχεδιάγραμμα Μαρτίου 2016 και σχετική μελέτη του Πολιτικού Μηχανικού .) όσο και από την υπ’ αριθμ. ./2.7.2013 σχετική έγκριση περιβαλλοντικών όρων, προσαρμόσθηκε δε στις “… βουλήσεις των ιδιοκτητών …”, όσων δηλαδή αντέλεξαν ως προς τη χάραξη του έργου· αφενός μεν λόγω της αοριστίας τους, αφετέρου δε διότι, κατά το μέρος, πάντως, που με αυτούς αμφισβητείται η νομιμότητα επιλογής της προς απαλλοτρίωση εκτάσεως για την κατασκευή της επίμαχης οδού αντί του προτεινόμενου από τον αιτούντα -και λαμβανομένου, εν πάση περιπτώσει, υπόψη ότι πρόκειται για την απόληξη μιας ήδη, σε όλο σχεδόν του μήκος της, διανοιχθείσας οδού- αφορούν οι εν λόγω ισχυρισμοί στην νομιμότητα των προηγηθεισών, περί προσδιορισμού της κατευθύνσεως της οδού, πράξεων, οι οποίες δεν ελέγχονται παρεμπιπτόντως στο πλαίσιο της παρούσας διαφοράς, που αφορά στην υλοποίηση με την κήρυξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης του προηγηθέντος σχεδιασμού (πρβλ. ΣτΕ 714/2017, 4253/2014, 172/2013, 4455/2012, 1994/2012, 2213/2009). Για τον ίδιο λόγο είναι απορριπτέος και ο προβαλλόμενος ισχυρισμός περί του ότι δεν προσδιορίζεται η εγκυρότητα του υποβάθρου, πάνω στο οποίο έγινε η χάραξη του δρόμου.
13. Επειδή, εξάλλου, αβασίμως προβάλλεται ότι με την απόφαση υπ’ αριθμ. ./5.5.2017 του Δ.Σ. Ανατολικής Μάνης εγκρίθηκε το πρωτόκολλο προσωρινής και οριστικής παραλαβής του έργου, το οποίο, συνεπώς, παραλήφθηκε στο σύνολό του και, ως εκ τούτου, δεν υφίσταται η ανάγκη να απαλλοτριωθεί αναγκαστικώς το ακίνητο του αιτούντος για την ολοκλήρωση της ένδικης οδού, είναι δε, ως εκ τούτου, “αναληθή” όσα αναφέρονται στην πρώτη προσβαλλόμενη υπ΄ αριθμ. ./2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης. Τούτο δε διότι, υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ως προς την ιστορία και το αντικείμενο του συγκεκριμένου έργου (βλ., μεταξύ άλλων, στη σκέψη 9 τα εκτιθέμενα στο σώμα της προσβαλλόμενης πράξης), μόνη η επίκληση της κατά τ’ ανωτέρω παραλαβής δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της προσβαλλόμενης κηρύξεως της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, η οποία, εν πάση περιπτώσει, απαιτείται, κατά τα προεκτεθέντα, για την ολοκλήρωση της υλοποιήσεως του έργου.
14. Επειδή, οι διατάξεις του ν. 1650/1986 “Για την προστασία του περιβάλλοντος” (ΦΕΚ Α΄ 160) και της βάσει αυτού εκδοθείσας Κ.Υ.Α 69269/5387/24.10.1990 (ΦΕΚ Β΄ 678) τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν με τις διατάξεις του ν. 3010/2002 “Εναρμόνιση του ν. 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α΄ 91), σε συνδυασμό με αυτές της, βάσει αυτής, εκδοθείσας ΗΠ 15393/2332/5.8.2002 (ΦΕΚ Β΄ 1022). Ειδικότερα δε, η προέγκριση χωροθέτησης του άρθρου 4 του ν. 1650/1986 αντικαταστάθηκε από την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση, η οποία περιέχει την καταρχήν εκτίμηση της Διοικήσεως σχετικά, μεταξύ άλλων, με τη θέση, το μέγεθος, το είδος και τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά του προτεινόμενου έργου ή της δραστηριότητας, ενόψει των γενικών χωροταξικών κατευθύνσεων, των ιδιαίτερων περιβαλλοντικών στοιχείων της περιοχής, των θετικών επιπτώσεων στην ευρύτερη περιοχή και άλλων λόγων δημοσίου συμφέροντος (ΣτΕ 1265/2018, 3090/2012, ΣτΕ 2547/2005 επτ.). Εξάλλου, με το ν. 4014/2011 (ΦΕΚ Α΄ 209) τροποποιήθηκε εκ νέου το καθεστώς περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων (βλ. ΣτΕ 845/2018, 1943/2017 επτ. κ.α.), . Κατ΄ εξουσιοδότηση του τελευταίου αυτού νόμου εκδόθηκε η απόφαση υπ΄ αριθμ. 1958/2012 (ΦΕΚ Β΄ 21) του Υπουργού ΠΕ.Κ.Α., όπως αυτή τροποποιήθηκε στην συνέχεια (βλ. και κωδικοποίηση της αποφάσεως αυτής με την απόφαση ΔΙΠΑ/οικ.37674/2016 του Υπουργού ΥΠ.ΕΝ. (ΦΕΚ Β΄ 2471), οι δε αγροτικοί δρόμοι υπάγονται στην Κατηγορία Β΄, όπως προκύπτει από τις υποκατηγορίες που παρατίθενται στην ομάδα 1 του Παραρτήματος Ι αυτής που αφορά τα έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών. Περαιτέρω, στο άρθρο 8 του εν λόγω νόμου ορίσθηκε ότι, τα έργα ή δραστηριότητες κατηγορίας Β΄ δεν ακολουθούν την διαδικασία εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αλλά υπόκεινται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις. Ενώ, εξάλλου, στην παράγραφο 4 του άρθρου 30 του ως άνω νόμου, που φέρει τον τίτλο “Μεταβατικές Διατάξεις”, ορίζεται ότι, πλήρεις φάκελοι Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) και Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που έχουν υποβληθεί πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου (21.10.2011, σύμφωνα με το άρθρο 37 του ιδίου αυτού νόμου), ολοκληρώνονται ως προς την αξιολόγησή τους και εκδίδονται αντίστοιχα οι Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) σύμφωνα με τις προϊσχύουσες διατάξεις, εκτός αν ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας ζητήσει την υπαγωγή του στις διατάξεις του παρόντος νόμου.
15. Επειδή, όπως προκύπτει τόσο από την, εκδοθείσα τον Απρίλιο του 2013, δυνάμει των διατάξεων του παρατεθέντος στην προηγούμενη σκέψη ν. 4014/2011, πράξη του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ανατολικής Μάνης, με την οποία εκδόθηκαν οι Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις ως προς το έργο της Διαπλάτυνσης-Διάνοιξης οδού Πυρόσβεσης από Τ.Κ. Πυρρίχου έως Τ.Κ. Κότρωνα στη θέση Φλομοχώρι του Δήμου Ανατολικής Μάνης, για την εκτέλεση του οποίου κηρύχθηκε η ένδικη αναγκαστική απαλλοτρίωση, όσο και στη σχετική υπ΄ αριθμ. 4521/4028/2.7.2013 απόφαση Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, το εν λόγω έργο υπάγεται στην κατηγορία Β΄. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην προηγούμενη σκέψη, δεν απητείτο, κατ΄ αρχήν, η έκδοση προεγκρίσεως χωροθετήσεως, όπως αυτή προβλεπόταν στο ν. 1650/1986. Όπως, εξάλλου, προεξετέθη, το καθεστώς περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων τροποποιήθηκε αρχικώς μεν με τις διατάξεις του ν. 3010/2002, στη συνέχεια δε με αυτές του ν. 4014/2011, η δε προέγκριση χωροθετήσεως αυτή καθ΄ εαυτήν καταργήθηκε μετά την έναρξη ισχύος του ν. 3010/2002 ως προς τα έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β΄, όπως η ένδικη. Ορθώς, συνεπώς, εξεδόθη, εν προκειμένω, η πρώτη προσβαλλόμενη πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης, με την οποία κηρύχθηκε η ένδικη απαλλοτρίωση χωρίς προηγούμενη χωροθέτηση του έργου, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον αιτούντα, και ειδικότερα ότι η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση περί κηρύξεως της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως για την εκτέλεση του έργου της διαπλάτυνσης και διάνοιξης της συγκεκριμένης οδού είναι ακυρωτέα, δεδομένου ότι δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις για τη χωροθέτηση του έργου, “[…] η οποία επιβάλλεται από τις σχετικές διατάξεις […]”, είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.
16. Επειδή, εξάλλου, όπως προκύπτει από το σώμα της προσβαλλόμενης υπ΄ αριθμ. ./24.5.2017 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης, η επίδικη αναγκαστική απαλλοτρίωση κρίθηκε απαραίτητη, δεδομένου ότι, η διάνοιξη της σχετικής οδού έχει ολοκληρωθεί σε όλο σχεδόν το μήκος της, με εξαίρεση ένα μικρό τμήμα της απόληξής του, ως προς το οποίο δεν συναινούσε έως τότε ο ιδιοκτήτης του. Η κήρυξη δε της απαλλοτριώσεως του ακινήτου του αιτούντος κρίθηκε απαραίτητη, διότι θεωρήθηκε αδύνατον να επιτελεσθεί άλλως ο σκοπός, για τον οποίο έγινε το έργο. Ειδικότερα, η σπουδαιότητα της εν λόγω οδού προκύπτει ήδη από τα αναλυτικώς εκτιθέμενα, κατά τ’ ανωτέρω, στην προσβαλλόμενη πράξη [ότι θα διευκολύνει την πρόσβαση βαρέων και μη οχημάτων, κυρίως δε των πυροσβεστικών από την Αρεόπολη προς το Φλομοχώρι και κατ’ επέκταση και προς τα υπόλοιπα χωρία της ευρύτερης περιοχής, ότι ο υφιστάμενος δρόμος είναι ιδιαίτερα στενός, με δυσχερείς στροφές 180 μοιρών και, ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα δύσκολος και επικίνδυνος για τη διέλευση βαρέων οχημάτων, ταυτόχρονα δε, ότι η διέλευση των βαρέων αυτών οχημάτων μέσα από τους μικρότερους οικισμούς συνιστά κίνδυνο και για τους ίδιους του κατοίκους· ότι ο απαιτούμενος χρόνος διέλευσης από τον ένα οικισμό στον άλλο μειώνεται κατά 75% (ενδεικτικά, από 17 λεπτά σε 4,5), η μείωση δε αυτή του χρόνου διέλευσης των πυροσβεστικών οχημάτων αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν πνέουν πολύ δυνατοί άνεμοι στην περιοχή της Μάνης και κάθε λεπτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αντιμετώπιση κάθε εστίας ή κάθε μετώπου πυρκαγιάς (βλ. αναλυτικότερη περιγραφή στην ανωτ. σκέψη 9, όπου και αναφορά στα έγγραφα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και του Κέντρου Υγείας, με τις επισημάνσεις της επιτακτικής ανάγκης του συγκεκριμένου έργου για την αντιμετώπιση προφανών κινδύνων ζωής)]. Το σύνολο των ανωτέρω συνθηκών που καθιστούν σημαντική την αποπεράτωση της ένδικης οδού περιγράφεται και στα λοιπά στοιχεία του φακέλου. Υπό τα δεδομένα αυτά, η προσβαλλόμενη απόφαση αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς ως προς την ύπαρξη της δημόσιας ωφέλειας που υπαγόρευσε την κήρυξη της επίδικης απαλλοτρίωσης, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον αιτούντα είναι αβάσιμα και απορριπτέα.
17. Επειδή, ο αιτών, αναφερόμενος σε πρόταση του Δημάρχου προς αυτόν περί παραχωρήσεως μέρους από άλλο (350 τ.μ.) σημείο του ακινήτου του, ώστε να μην διχοτομηθεί με την επίδικη απαλλοτρίωση, και αναφερόμενος σε σχετικές αναφορές στα πρακτικά της προσβαλλόμενης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, ισχυρίζεται ότι η απόφαση αυτή είναι ακυρωτέα διότι έχει εκδοθεί “καθ’ υπέρβαση εξουσίας”, καθώς “[…] μπορεί να υπάρξει απόκλιση από τη μελέτη και την άδεια, αν χαριστούν 350 μ., δεν μπορεί όμως να γίνει αυτό αν υιοθετηθεί η πρόταση [του αιτούντος] […] να περάσει από την άκρη άλλων ιδιοκτησιών που είναι εγκαταλειμμένες, γεμάτες αγκάθια, με αποτέλεσμα να τεμαχιστεί η ιδιοκτησία … [του αιτούντος] με την αναγκαστική απαλλοτρίωση …”. Υποστηρίζει δε, συναφώς, ότι η πράξη έχει εκδοθεί βάσει καταχρηστικής ασκήσεως δικαιώματος (“ … το άρθρο 25 παρ. 3 του Συντάγματος απαγορεύει την καταχρηστική άσκηση δικαιώματος, δηλαδή και του δικαιώματος να επιβάλει η Δημοτική Αρχή απαλλοτρίωση …”). Ο λόγος όμως αυτός, πέραν του ότι αβασίμως επικαλείται, κατά τ’ ανωτέρω κατάχρηση δικαιώματος σε περίπτωση ασκήσεως δημόσιας εξουσίας όπως η προκείμενη, και υπό την έννοια της υπέρβασης διακριτικής ευχέρειας ή της κατάχρησης εξουσίας, είναι εν πάση περιπτώσει απορριπτέος ως αβάσιμος. Διότι, από τα ως άνω πρακτικά, όπου πράγματι γίνεται λόγος για τέτοια ως άνω πρόταση, με την επισήμανση όμως ότι κάτι τέτοιο θα συνιστούσε απόκλιση από τη μελέτη του έργου, προς την οποία εμφανίζεται σύμφωνη η απαλλοτρίωση, δεν προκύπτει πάντως (και δη προδήλως, όπως απαιτείται για την κατάχρηση εξουσίας) ζήτημα νομιμότητας για την επίδικη απαλλοτρίωση, καθ’ εαυτήν.
18. Επειδή, τέλος, υπό τα ανωτέρω δεδομένα, τα προκύπτοντα από την προβαλλόμενη πράξη και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου, με επαρκή, κατ’ αρχήν, αιτιολογία αποφασίσθηκε, ως κατάλληλο μέτρο για την ικανοποίηση του σκοπού της εν λόγω απαλλοτριώσεως να διέρχεται η ένδικη οδός διαμέσου του ακινήτου του αιτούντος και μεταξύ των εκατέρωθεν εναπομενόντων τμημάτων αυτού, αφού, μάλιστα εξετάσθηκε, κατά τα προεκτεθέντα, η προταθείσα από τον ίδιο τον αιτούντα εναλλακτική πρόταση, εν όψει δε και του ότι, πάντως, το ακίνητο αυτό δεν ήταν άρτιο και οικοδομήσιμο· τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον ίδιο περί ελλιπούς και αντιφατικής αιτιολογίας καθώς και περί παραβιάσεως, εν προκειμένω, της αρχής της αναλογικότητας είναι απορριπτέα ως αβάσιμα· ο μη ουσιώδης δε, άλλωστε, αυτός χαρακτήρας τους δεν καθιστά, πάντως, ακυρωτέα τη μη απάντησή τους στο πλαίσιο της διοικητικής αμφισβήτησης από τον αιτούντα της πράξεως του Δημοτικού Συμβουλίου.
19. Επειδή, εν όψει των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση είναι απορριπτέα στο σύνολό της.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.
Επιβάλλει εις βάρος του αιτούντος τη δικαστική δαπάνη του Δήμου Ανατολικής Μάνης και του Ελληνικού Δημοσίου, η οποία ανέρχεται στο ποσό των εννιακοσίων είκοσι (920) ευρώ, συνολικώς (460+460).
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα, στις 28 Ιανουαρίου 2020
Ο Πρόεδρος του Στ΄ Τμήματος Η Γραμματέας
Ι. Β. Γράβαρης Δ. Κατσάνη
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 22ας Ιουλίου 2021.
Ο Πρόεδρος Ο Γραμματέας
του Β΄ Τμήματος Διακοπών
Γ. Τσιμέκας Λ. Ρίκος
