ΑΠΟΦΑΣΗ
Kitanovska και Trajkovski κατά Βόρειας Μακεδονίας της 14.11.2023 (αρ. προσφ. 71657/17 και εννέα άλλες)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι προσφεύγοντες κατήγγειλαν ότι η υποχρέωση καταβολής πάγιας χρέωσης σε ιδιωτικό προμηθευτή θερμότητας που εισήγαγε το κράτος παραβίασε την ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας τους (διαμερισμάτων) σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης.
Οι προσφεύγοντες είναι και οι δύο ιδιοκτήτες διαμερισμάτων σε κτίρια κατοικιών στα Σκόπια τα οποία είναι συνδεδεμένα με δίκτυο τηλεθέρμανσης που λειτουργεί από ιδιωτικό πάροχο θερμότητας. Όταν εγκρίθηκαν οι Κανονισμοί Προμήθειας Θερμικής Ενέργειας («Κανονισμοί του 2012») από τη Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας, τα διαμερίσματά τους αποσυνδέθηκαν από το δίκτυο θέρμανσης. Οι αποσυνδεδεμένοι χρήστες υποχρεούνταν να πληρώνουν σε ιδιωτικούς προμηθευτές θερμότητας μια ετήσια πάγια χρέωση, καταβλητέα σε μηνιαίες δόσεις.
Όταν οι προσφεύγοντες δεν πλήρωσαν, συμβολαιογράφος δέχθηκε τα αιτήματα του παρόχου προμηθευτή για την εκτέλεση των απλήρωτων τιμολογίων και εξέδωσε διαταγές πληρωμής σχετικά με τις μη καταβληθείσες μηνιαίες δόσεις της πάγιας επιβάρυνσης.
Και οι δύο προσφεύγοντες υπέβαλαν πραγματογνωμοσύνες αναφέροντας ότι τα διαμέρισμά τους δεν χρησιμοποιούν θερμότητα από το δίκτυο τηλεθέρμανσης.
Το ΕΔΔΑ αποφάσισε πως η επιβολή πάγιου τέλους θέρμανσης στους προσφεύγοντες, ως ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που έχουν αποσυνδεθεί από το σύστημα τηλεθέρμανσης, ισοδυναμούσε με παρέμβαση του δικαιώματός τους για ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας των διαμερισμάτων τους.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας, όπως διασφαλίζεται από το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο επιδίκασε στους προσφεύγοντες 4.000 και 3.000 ευρώ αντίστοιχα για ηθική βλάβη καθώς και τα έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 1 ΠΠΠ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες είναι και οι δύο ιδιοκτήτες διαμερισμάτων σε κτίρια κατοικιών στα Σκόπια τα οποία είναι συνδεδεμένα με δίκτυο τηλεθέρμανσης που λειτουργεί από ιδιωτικό προμηθευτή θερμότητας. Πριν από τις 30 Ιουλίου 2012, όταν εγκρίθηκαν οι Κανονισμοί Προμήθειας Θερμικής Ενέργειας («Κανονισμοί του 2012») από τη Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας, τα διαμερίσματά τους αποσυνδέθηκαν από το δίκτυο θέρμανσης. Σύμφωνα με το άρθρο 53 παράγραφος 2 των Κανονισμών του 2012, οι αποσυνδεδεμένοι χρήστες υποχρεούνταν να πληρώνουν σε ιδιωτικούς προμηθευτές θερμότητας ετήσια πάγια χρέωση, καταβλητέα σε μηνιαίες δόσεις. Με την απόφαση U.br.125/2012 που εγκρίθηκε στις 22 Μαΐου 2013, το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε τη διάταξη αυτή συμβατή με το Σύνταγμα (οι Κανονισμοί του 2012 και η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου συνοψίστηκαν στο Strezovski κ.α. κατά Βόρειας Μακεδονίας της 27.02.2020, αρ. προσφ. 14460/16 και 7 άλλοι §§ 12-13 και 17-19).
Μετά την εισαγωγή της υποχρέωσης την 1η Οκτωβρίου 2012 (άρθρο 66 των Κανονισμών του 2012), ο ιδιωτικός προμηθευτής θερμότητας εξέδωσε τιμολόγια στα οποία απαιτούσε από τους προσφεύγοντες να πληρώσουν το πάγιο τέλος. Όταν οι προσφεύγοντες δεν πλήρωσαν, συμβολαιογράφος δέχθηκε τα αιτήματα του προμηθευτή για την εκτέλεση των απλήρωτων τιμολογίων και εξέδωσε διαταγές πληρωμής σχετικά με τις μη καταβληθείσες μηνιαίες δόσεις της πάγιας επιβάρυνσης.
Οι προσφυγές που υποβλήθηκαν από τον πρώτο προσφεύγοντα αφορούσαν διαταγές πληρωμής για μηνιαίες δόσεις από 14 έως 20 ευρώ για τις περιόδους από Αύγουστο 2013 έως Ιούλιο 2015, Νοέμβριο έως Δεκέμβριο 2015, Ιανουάριο έως Απρίλιο 2016 και Αύγουστο έως Σεπτέμβριο 2016. Οι προσφυγές του δεύτερου προσφεύγοντος αφορούν διαταγές μεταξύ 5 και 12 ευρώ για τις περιόδους Οκτώβριο του 2012 έως Απρίλιο του 2013, ολόκληρο το έτος 2014 και την περίοδο από Φεβρουάριο έως Απρίλιο του 2016.
Και οι δύο προσφεύγοντες προσέβαλαν τις προαναφερθείσες διαταγές πληρωμής ενώπιον του Πρωτοδικείου των Σκοπίων, με τα επιχειρήματα ότι: (i) δεν είχαν συνάψει συμφωνία με τον προμηθευτή, (ii) το τέλος είχε εισαχθεί με τους Κανονισμούς του 2012, παρά το γεγονός ότι μια τέτοια υποχρέωση θα μπορούσε να εισαχθεί μόνο από την πρωτογενή νομοθεσία, (iii) ο νόμος για την ενέργεια δεν περιλάμβανε τους όρους «αποσυνδεδεμένοι χρήστες» και «έμμεσοι καταναλωτές» που εισήχθησαν από τους Κανονισμούς του 2012, (iv) τα διαμερίσματα των προσφευγόντων είχαν αποσυνδεθεί από το σύστημα τηλεθέρμανσης πριν από την έναρξη ισχύος των κανονισμών του 2012, (v) τα ποσά που ζητήθηκαν δεν βασίστηκαν σε αντικειμενική εκτίμηση της θερμότητας που λαμβάνεται από άλλες μονάδες στο ίδιο κτίριο και (vi) τα διαμερίσματά τους δεν λάμβαναν θερμότητα από το δίκτυο της περιοχής. Και οι δύο προσφεύγοντες υπέβαλαν πραγματογνωμοσύνες αναφέροντας ότι τα διαμέρισμά τους δεν χρησιμοποιούν θερμότητα από το δίκτυο τηλεθέρμανσης, δεδομένου ότι το διαμέρισμα του πρώτου προσφεύγοντος είχε το δικό του σύστημα θέρμανσης, ενώ το διαμέρισμα του δεύτερου βρισκόταν στον τελευταίο όροφο του κτιρίου με μόνο ένα γειτονικό διαμέρισμα και μια αποσυνδεδεμένη μονάδα από κάτω. Ο δεύτερος προσφεύγων υποστήριξε επίσης ότι οι σωλήνες θέρμανσης στο διαμέρισμά του είχαν αποσυναρμολογηθεί.
Με χωριστές αποφάσεις που εκδόθηκαν μεταξύ Φεβρουαρίου 2016 και Ιανουαρίου 2018 (με οριστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Σεπτεμβρίου 2018), τόσο το Πρωτοδικείο των Σκοπίων όσο και το Εφετείο απέρριψαν τις ενστάσεις των προσφευγόντων και επικύρωσαν τις διαταγές πληρωμής. Τα δικαστήρια έκριναν ότι οι προσφεύγοντες ήταν «έμμεσοι καταναλωτές» της θερμότητας που διανέμεται στο κτίριο μέσω του δικτύου τηλεθέρμανσης και αναλόγως ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλουν το πάγιο τέλος όπως ορίζεται στο άρθρο 53 παράγραφος 2 και το άρθρο 66 των Κανονισμών του 2012. Οι πραγματογνωμοσύνες που υποβλήθηκαν από τους προσφεύγοντες απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια ως μη σχετικές με την υπόθεση και δεν πραγματοποιήθηκε επιτόπια εξέταση.
Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ότι το δικαίωμά τους στην ειρηνική απόλαυση των ιδιοκτησιών τους είχε παραβιαστεί από την υποχρέωση καταβολής του πάγιου τέλους θέρμανσης.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Οι γενικές αρχές σχετικά με τα δικαιώματα των προσφευγόντων σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου έχουν συνοψιστεί στην απόφαση Strezovski κ.α.
Το ΕΔΔΑ έκρινε πως η επιβολή πάγιου τέλους θέρμανσης στους προσφεύγοντες, ως ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που έχουν αποσυνδεθεί από το σύστημα τηλεθέρμανσης, ισοδυναμούσε είτε παρέμβαση του δικαιώματός τους στην ειρηνική απόλαυση των διαμερισμάτων τους (άρθρο 1 ΠΠΠ).
Το επίμαχο μέτρο προβλεπόταν από το νόμο και επιδίωκε τον θεμιτό σκοπό της εξασφάλισης ασφαλούς, και αποτελεσματικής παροχής θερμότητας. Όμως το ζήτημα ήταν εάν επιτεύχθηκε δίκαιη ισορροπία μεταξύ των ανταγωνιστικών συμφερόντων του ατόμου και της κοινότητας στο σύνολό της. Στην επίδικη διαδικασία τα εθνικά δικαστήρια δεν αξιολόγησαν αντικειμενικά όλους τους σχετικούς παράγοντες των υποθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρημάτων των προσφευγόντων και τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες που αφορούσαν τα διαμερίσματά τους. Εφάρμοσαν την ίδια γενική προσέγγιση, την οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι έρχεται σε αντίθεση με την υποχρέωση του εναγόμενου κράτους να διασφαλίζει επαρκή προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας των προσφευγόντων και ισοδυναμούσε με αδυναμία επίτευξης της απαιτούμενης δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των εμπλεκόμενων συμφερόντων.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος των προσφευγόντων στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας τους, όπως διασφαλίζεται από το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης.
Δίκαιη Ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον πρώτο προσφεύγοντα 4.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.200 ευρώ για έξοδα. Αναφορικά με τον δεύτερο προσφεύγοντα επιδικάστηκε το ποσό των 3.000 για ηθική βλάβη και το ποσό των 1.100 ευρώ για έξοδα (επιμέλεια: echrcaselaw.com).
