ΣτΕ Α΄ 2038-9/2023
Πρόεδρος: Τ. Κόμβου, Προεδρεύουσα Σύμβουλος
Εισηγητής: Μ.- Αλ. Τσακάλη, Σύμβουλος
ΟΑΕΕ- χορήγηση μηνιαίου εξωιδρυματικού επιδόματος (άρ. 42 ν.1140/1981, όπως τροποποιήθηκε με αρ. 16 παρ.1 ν. 2042/1992) στα μέλη της οικογένειας συνταξιούχου ΟΑΕΕ, κατ΄ εφαρμογή της ΥΑ Φ10035/25796/1144/2006. Θεωρούνται μέλη της οικογένειας συνταξιούχου ΟΑΕΕ, υπαγόμενοι στην ασφάλιση του Κλάδου Υγείας του Οργανισμού, κατά τις υποπερ. β΄ και δ΄ της περ. Γ΄ του άρ. 2 του οικείου Κανονισμού (ΥΑ 35/1385/1999), οι εγγονοί του, όχι μόνον όταν είναι ορφανοί από πατέρα και μητέρα, αλλά και όταν η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει αφαιρεθεί από τους δύο γονείς με δικαστική απόφαση (άρ. 1532-1533 ΑΚ) και έχει ανατεθεί σ’ αυτόν, τούτο δε για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ανατεθείσα άσκηση της γονικής μέριμνας και εφόσον οι εγγονοί δεν δικαιούνται ασφάλιση για παροχές υγείας από άλλον ασφαλιστικό φορέα.
Από τον συνδυασμό του άρ. 42 παρ.1 του ν.1140/1981, όπως τροποποιήθηκε με το αρ.16 παρ.1 του ν. 2042/1992, και των παρ. 3 και 4 της ΥΑ Φ10035/25796/1144/2006 συνάγεται ότι δικαιούχοι του εξωιδρυματικού επιδόματος ορίζονται και οι συνταξιούχοι ΟΑΕΕ, καθώς και τα μέλη της οικογένειάς τους, όπως αυτά ορίζονται στον Κανονισμό Παροχών του Κλάδου Υγείας αυτού. Ως προστατευόμενα δε μέλη της οικογένειας ασφαλισμένου ή συνταξιούχου του ΟΑΕΕ, υπαγόμενα στην ασφάλιση του Κλάδου Υγείας του Οργανισμού (έμμεσα ασφαλισμένοι), θεωρούνται, μεταξύ άλλων, τα άγαμα τέκνα, καθώς και οι άγαμοι και ανήλικοι εγγονοί ασφαλισμένου ή συνταξιούχου του Οργανισμού υπό τις ειδικότερες προϋποθέσεις των υποπερ. β΄ και δ΄ της περ. Γ΄ του άρ. 2 του ανωτέρω Κανονισμού, αντιστοίχως. Εξάλλου, τα άγαμα τέκνα, κατά την υποπερ. β΄, αποκτούν την ασφαλιστική ικανότητα για παροχές κλάδου υγείας μέσω των γονέων τους, οι οποίοι, ως φορείς του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας, είναι εκ του νόμου υπόχρεοι για την από κοινού άσκησή της και οι κατά πρώτο λόγο υπεύθυνοι για την επιμέλεια του προσώπου των τέκνων τους, επομένως και για τη φροντίδα της υγείας, της υγειονομικής περίθαλψης και, κατ’ ακολουθίαν, της οικείας ασφαλιστικής κάλυψης αυτών. Αν ελλείπουν και οι δύο γονείς, οι άγαμοι ανήλικοι αποκτούν την ως άνω ασφαλιστική ικανότητα μέσω, μεταξύ άλλων, των απώτερων ανιόντων (παππούδων ή γιαγιάδων) τους, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις της υποπερ. δ΄, δηλ. εφόσον οι παππούδες ή γιαγιάδες βαρύνονται με τη συντήρηση των ως άνω ανήλικων, άγαμων και ορφανών (από πατέρα και μητέρα) εγγονών τους και οι τελευταίοι δεν δικαιούνται ασφάλιση για παροχές κλάδου υγείας από άλλον ασφαλιστικό φορέα. Και προβλέπεται μεν στην ανωτέρω διάταξη ως προϋπόθεση για την απόκτηση ασφαλιστικής ικανότητας των εγγονών μέσω των απώτερων ανιόντων τους ο θάνατος των γονέων, και τούτο διότι ο θάνατος αποτελεί τη συνήθη αιτία παύσης της γονικής μέριμνας (βλ. άρ.1538 ΑΚ), εντούτοις, προς την έλλειψη των γονέων εξομοιώνεται κατ’ ουσίαν και η αφαίρεση με δικαστική απόφαση της άσκησης της γονικής μέριμνας από αυτούς λόγω παράβασης ή αδυναμίας εκπλήρωσης των καθηκόντων που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους, κατ’ άρ.1532-1533 ΑΚ, υπό την προϋπόθεση ότι η αφαίρεση αυτή – για όσο χρόνο διαρκεί – συνεπάγεται τη στέρηση της ασφαλιστικής ικανότητας των ανηλίκων μέσω των γονέων τους. Ενόψει τούτων, από τον συνδυασμό των διατάξεων των υποπερ. β΄ και δ΄ συνάγεται ότι αν αφαιρεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας από τους δύο γονείς με δικαστική απόφαση και ανατεθεί στους απώτερους ανιόντες (παππούδες ή γιαγιάδες), οι εγγονοί αποκτούν ασφαλιστική ικανότητα για τις οικείες παροχές υγείας (μεταξύ των οποίων και το εξωιδρυματικό επίδομα) μέσω των απώτερων ανιόντων, ως ουσιαστικών φορέων πλέον της γονικής μέριμνας, την οποία αυτοί ασκούν καθ’ υποκατάσταση των γονέων σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, τούτο δε για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ανατεθείσα σ’ αυτούς άσκηση της γονικής μέριμνας και υπό την προϋπόθεση ότι οι εγγονοί δεν δικαιούνται ασφάλιση για τις οικείες παροχές από άλλον ασφαλιστικό φορέα. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή θα είχε ως συνέπεια οι εγγονοί να στερούνται την ασφαλιστική κάλυψη για παροχές κλάδου υγείας μέσω του ασκούντος τη γονική μέριμνα αυτών, απώτερου ανιόντος, και τούτο παρά τη στενή συγγένειά τους με αυτόν.
Μη νόμιμη η κρίση διοικ.εφετείου ότι ο εγγονός του πρώτου αναιρεσείοντος (συνταξιούχου ΟΑΕΕ) δεν υπάγεται στον Κλάδο Υγείας ΟΑΕΕ και δεν δικαιούται το εξωιδρυματικό επίδομα, επειδή δεν είναι ορφανός από πατέρα και μητέρα. (Δεκτές οι αιτήσεις αναιρέσεως. Αναιρούνται οι 207-208/2020 αποφ.Δ.Εφ.Πατρών).
