Αλλαγές στις συντάξεις, στον υπολογισμό των νέων ποσών, στα όρια ηλικίας, στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, στις κρατήσεις, αλλά και στη διαδικασία πληρωμών των χρωστούμενων αναδρομικών είναι μερικές από τις 18 συνολικά ρυθμίσεις του ασφαλιστικού που τίθενται σε ισχύ από την 1/1/2024.
Ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής τις συνέλεξε και τις παρουσιάζει αναλυτικά καθώς επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα πάνω από 6,7 εκατ. ασφαλισμένους και συνταξιούχους.
Οι 18 αλλαγές που τίθεται σε ισχύ το 2024 προβλέπουν:
1 Τη νέα αύξηση των συντάξεων κατά 3%, που πληρώθηκε ήδη στους συνταξιούχους στις 19 και 21 Δεκεμβρίου με τη σύνταξη του Ιανουαρίου. Η αύξηση δόθηκε σε όσους ήταν δικαιούχοι σύνταξης έως 31/12/2023. Το ίδιο ποσοστό αύξησης θα πάρουν και όσοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης έως 31/12/2023 αλλά θα πληρωθούν την οριστική σύνταξη μέσα στο 2024. Η μέση μηνιαία αύξηση κυμαίνεται γύρω στα 30 ευρώ, ενώ για τις υψηλές συντάξεις (άνω των 2.000 ευρώ) ξεπερνά τα 60 ευρώ.
2 Την αυτόματη μεταβολή στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης ή στα χρόνια ασφάλισης. Οι αλλαγές οδηγούν τους ασφαλισμένους για πλήρη σύνταξη στο 62ο έτος με 40 χρόνια ασφάλισης ή στο 67ο έτος αν δεν συμπληρώνεται η 40ετία. Ωστόσο, υπάρχουν «παραθυράκια» που επιτρέπουν σε ομάδες παλαιών ασφαλισμένων (πριν απ’ το 1993) να αποχωρήσουν με μικρότερα όρια ηλικίας, ανάλογα με το ταμείο. Για παράδειγμα, μητέρα ασφαλισμένη πριν απ’ το 1993 στο ΙΚΑ που κλείνει τα 57 το 2024, κατοχυρώνει τη μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 61 ετών και 20 μήνες, αρκεί να είχε 5.500 ένσημα με ανήλικο τέκνο το 2011. Αν οι δυο προϋποθέσεις (5.500 ένσημα και ανήλικο) υπήρχαν και το 2010, τότε η ασφαλισμένη κατοχυρώνει μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 58,5 ετών. Από την άλλη, δημόσιος υπάλληλος που κλείνει τα 61,6 το 2024, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα με τις προϋποθέσεις του 2021, που ήταν 58 ετών, αρκεί την ίδια χρονιά να συμπληρώνει και την 35ετία ακόμη και με εξαγορά πλασματικού χρόνου κατά τη συνταξιοδότηση.
3 Τον υπολογισμό των ανταποδοτικών συντάξεων για όσους κάνουν αίτηση από 1/1/2024 με προσαύξηση μισθών κατά 3,9%. Η ανταποδοτική σύνταξη για όσους αποχωρήσουν το 2024 θα υπολογιστεί με τον μέσο μισθό της περιόδου 2002-2024, αυξημένο με τους πληθωρισμούς των αντίστοιχων ετών από τους οποίους οι δυο υψηλότεροι είναι το 9,6% του 2022 και το 3,9% του 2023. Η προσαύξηση του συντάξιμου μισθού θα οδηγήσει και σε υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη. Το άλλο τμήμα που είναι η εθνική σύνταξη θα πληρωθεί στους νέους συνταξιούχους με την αύξηση του 2024, δηλαδή στα 426,17 ευρώ.
4 Την αύξηση στις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών κατά 3,9%. Οι εισφορές του 2024 αυξάνονται όσο και ο πληθωρισμός του 2023. Με βάση τις εκτιμήσεις που προβλέπει ο νέος κρατικός προϋπολογισμός για πληθωρισμό 3,9% το 2023, η αύξηση στις εισφορές κύριας ασφάλισης κυμαίνεται από 5 έως 24 ευρώ τον μήνα. Η επιβάρυνση από την αύξηση του 2024 είναι σχεδόν η μισή σε σχέση με του 2023 που οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 9,6%. Τα ειδοποιητήρια με τα νέα ποσά εισφορών θα αναρτηθούν στους λογαριασμούς των ελευθέρων επαγγελματιών και αγροτών έως το τέλος Ιανουαρίου.
5 Την αντικατάσταση του πέναλτι μείωσης της σύνταξης κατά 30% για τους συνταξιούχους που δηλώνουν ότι εργάζονται με κράτηση επί του μισθού ή με προσαύξηση εισφορών. Από 1/1/2024 οι συνταξιούχοι που εργάζονται ως μισθωτοί θα έχουν κράτηση 10% στον μισθό και όσοι ασκούν ελεύθερο επάγγελμα θα δίνουν εισφορές με προσαύξηση 50%. Οι συνταξιούχοι γιατροί, δικηγόροι και μηχανικοί που έχουν και επικουρική ασφάλιση και συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους κρατώντας εν λειτουργία τα γραφεία τους θα καταβάλλουν προσαύξηση 40% για την κύρια και 40% για την επικουρική ασφάλιση. Με το νέο σύστημα οι συνταξιούχοι κερδίζουν έως και 300 ευρώ τον μήνα.
6 Την έκδοση σύνταξης ίσης με το 40% αυτής που θα έπαιρναν για ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες με οφειλές έως 30.000 ευρώ και έως 10.000 ευρώ αντίστοιχα από ατομικές ή και εργοδοτικές εισφορές. Οι εν λόγω ασφαλισμένοι θα πρέπει όμως να έχουν πληρώσει τουλάχιστον 20 χρόνια εισφορές. Η διάταξη ισχύει για έκδοση σύνταξης είτε στα 62 με 40 έτη είτε στα 67 με λιγότερα από 40 έτη ασφάλισης. Η διάταξη έχει και κριτήριο καταθέσεων για τους οφειλέτες που δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 12.000 ευρώ.
7 Τη μείωση στη βασική σύνταξη του ΟΓΑ που ξεκίνησε από το 2003 για τους νέους δικαιούχους και έκτοτε ψαλιδίζεται κατά 4% κάθε χρόνο. Το 2023 η μείωση είχε φτάσει στο 84% και οι νέοι συνταξιούχοι του ΟΓΑ πήραν από τη βασική σύνταξη μόλις 62 ευρώ ενώ το μεγαλύτερο ποσό αφορά τη σύνταξη με εισφορές. Για το 2024 η μείωση της βασικής σύνταξης θα είναι 88% και το ποσό που θα πάρουν οι νέοι δικαιούχοι ανέρχεται στα 45 ευρώ. Το 2027 η βασική θα μηδενιστεί και το σύνολο της σύνταξης θα προέρχεται από τις εισφορές.
8 Τη μείωση εντός του πρώτου τριμήνου του 2024 της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) που πληρώνουν οι συνταξιούχοι για κύριες συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ. Οι κρατήσεις επιβάλλονται με ποσοστά 3% έως 14% που αλλάζουν ανά 300 ευρώ σύνταξης αλλά πιάνουν όλο το ποσό. Με τον νέο μηχανισμό εξετάζεται η κράτηση να πιάνει μόνον τη διαφορά της κάθε κλίμακας και όχι όλη τη σύνταξη. Σήμερα για παράδειγμα ένας συνταξιούχος με 1.500 ευρώ έχει κράτηση 3% σε όλη τη σύνταξη με ποσό κράτησης 45 ευρώ. Με τις σχεδιαζόμενες αλλαγές η κράτηση θα πιάνει τα 100 ευρώ σύνταξης (από τα 1.400 έως τα 1.500 ευρώ) με ποσοστό π.χ. 20% που σημαίνει ότι ο συνταξιούχος θα πληρώνει 20 ευρώ για την ΕΑΣ αντί 45 ευρώ τώρα.
9 Την προκαταβολή του εφάπαξ στους κληρικούς που συμπληρώνουν το 67ο έτος χωρίς να βγουν στη σύνταξη. Οι κληρικοί από 1/1/2024 θα μπορούν με αίτησή τους να πάρουν το εφάπαξ που αναλογεί στις εισφορές που κατέβαλαν, χωρίς να χρειαστεί να συνταξιοδοτηθούν και χωρίς να ξαναπληρώσουν εισφορές για εφάπαξ. Προσοχή όμως γιατί αν κατά τη συνταξιοδότησή τους διαπιστωθεί ότι το εφάπαξ που πήραν δεν αντιστοιχεί στις εισφορές τους, θα κληθούν να το επιστρέψουν με παρακράτηση της σύνταξης.
10 Την απονομή όλων των επικουρικών συντάξεων από όλα τα ταμεία με 15 έτη ασφάλισης. Η διάταξη ψηφίστηκε στον νέο ασφαλιστικό νόμο και διευκολύνει τους ασφαλισμένους από το Δημόσιο και πρώην ταμεία ΔΕΚΟ-τραπεζών στο να θεμελιώσουν δικαίωμα για πλήρη επικουρική σύνταξη με το όριο ηλικίας που παίρνουν την πλήρη σύνταξη και χωρίς κατ΄ ανάγκην να έχουν στην επικουρική ασφάλιση τα 35 χρόνια, για παράδειγμα, που απαιτούνται για την κύρια σύνταξη.
11 Τη διευκόλυνση των παλαιών ασφαλισμένων του ΙΚΑ στην αναζήτηση των 100 ημερών ασφάλισης ανά έτος όσον αφορά στα έτη 2021 και 2020 για τη μειωμένη σύνταξη. Η διάταξη ψηφίστηκε στον νέο νόμο και αρχικά έλεγε ότι αν δεν βρίσκονται 100 ένσημα στο 2020 λόγω του κορονοϊού, τότε οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να υπολογίσουν από το 2019. Η τελική διάταξη όπως ψηφίστηκε έβαλε μέσα και το 2021, οπότε από την τελευταία 5ετία πριν απ’ τη συνταξιοδότηση που θα πρέπει οι ασφαλισμένοι να έχουν 100 ένσημα ανά έτος για να πάρουν μειωμένη σύνταξη, τα έτη 2021 και 2020 μπορούν να αντικατασταθούν από το 2019 και το 2018.
12 Την αλλαγή της νομοθεσίας για τις περικοπές των συντάξεων χηρείας μετά την πρώτη τριετία στην περίπτωση απασχόλησης ή λήψης δεύτερης σύνταξης. Εξετάζεται για παράδειγμα αφενός να μην επιβληθούν αναδρομικά οι περικοπές που δεν εφαρμόστηκαν για περίπου 60.000 συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα και αφετέρου σε όσες χήρες λαμβάνουν δεύτερη σύνταξη μικρότερη από τη σύνταξη χηρείας, να δοθεί το δικαίωμα να διαλέξουν τη μικρότερη σύνταξη για την περικοπή της κατά 50%.
13 Την προσθήκη ενός ακόμη έτους άτοκης επιστροφής εισφορών για τον υπολογισμό του εφάπαξ. Με το σύστημα που ισχύει από το 2014, το «καλό» τμήμα του εφάπαξ είναι αυτό που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης έως το 2013 ενώ για τα έτη από το 2014 και μετά οι ασφαλισμένοι αντί για εφάπαξ παίρνουν πίσω τις εισφορές τους. Για παράδειγμα, ασφαλισμένος με μισθό 1.700 ευρώ και 38 έτη έως το 2017 πήρε εφάπαξ περίπου 38.000 ευρώ. Με 38 έτη το 2023 θα πάρει εφάπαξ 37.300 ευρώ, ενώ με 38 έτη το 2024 το εφάπαξ θα βγει 36.900 ευρώ.
14 Τη θέσπιση ενιαίου κανονισμού ασφάλισης και παροχών για ασφαλισμένους και συνταξιούχους του ΕΦΚΑ. Εως τον Ιούνιο του 2024 το υπουργείο Εργασίας θα έχει τα πορίσματα. Κάποιες δαπάνες θα είναι μειωμένες (π.χ. σε έξοδα κηδείας 1.800 ευρώ που δίνουν ορισμένα ταμεία όταν ο μέσος όρος είναι στα 800 ευρώ) ενώ θα προβλεφθεί η εφαρμογή ίδιων κανόνων στον υπολογισμό των συντάξεων, των εφάπαξ αλλά και στις ηλικίες θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Οι αλλαγές εκτιμάται ότι θα ψηφιστούν προς το τέλος του 2024.
15 Την επίσπευση των απονομών κύριων αλλά και επικουρικών συντάξεων με ειδοποίηση των ασφαλισμένων από τον ΕΦΚΑ 6 μήνες πριν απ’ τη συνταξιοδότησή τους. Ξεκινά δοκιμαστικό σχέδιο μέσα στον Ιανουάριο με την ειδοποίηση 1.000 ασφαλισμένων του Δημοσίου, οι οποίοι συνταξιοδοτούνται τον Ιούνιο. Οι ασφαλισμένοι θα προσκομίσουν τα δικαιολογητικά μέσα σε αυτό το εξάμηνο και όταν υποβάλουν την αίτηση, η σύνταξη θα βγει σε 1 μέρα.
16 Τη μετάταξη σε εισφορές ΟΑΕΕ αντί ΟΓΑ για τους ελεύθερους επαγγελματίες με τουριστικά καταλύματα έως 10 δωματίων που λόγω πληθυσμιακών κριτηρίων ασφαλίστηκαν στον ΟΓΑ χωρίς να είναι όμως και αγρότες. Το καθεστώς των χαμηλότερων εισφορών του ΟΓΑ έληξε στις 31/12/2023 και από 1/1/2024 όσοι διατηρούν καταλύματα έως 10 δωμάτια θα καταβάλλουν εισφορές ως ελεύθεροι επαγγελματίες, εκτός αν είναι αγρότες εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών, οπότε θα συνεχίσουν με τις εισφορές του ΟΓΑ που είναι χαμηλότερες.
17 Την οριστική επίλυση των εκκρεμοτήτων με τα χρωστούμενα αναδρομικά στους συνταξιούχους για τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές στις επικουρικές συντάξεις και στην ΕΑΣ (μόνο για το Δημόσιο). Εξετάζεται λύση πληρωμών σε δόσεις για όσους έχουν δίκες σε εκκρεμότητα και ενδεχομένως η καταβολή ενός εφάπαξ ποσού (π.χ. 500 ευρώ) για όσους δεν έχουν καταθέσει προσφυγή.
18 Την προσαύξηση των συντάξεων για συνταξιούχους που εργάζονται από 1/1/2017 και μετά. Η προσαύξηση θα ισχύσει αναδρομικά από 1/1/2017 που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος Κατρούγκαλου που προέβλεπε περικοπή 60% στις συντάξεις όσων εργάζονται. Η προσαύξηση των συντάξεων με τα ένσημα όσων συνταξιούχων δηλώνουν την απασχόληση θα ξεκινήσει τον Μάιο και τα ποσά που αναμένεται να πάρουν οι δικαιούχοι συνταξιούχοι θα είναι από 25 ευρώ έως και 90 ευρώ μόνιμη αύξηση στη σύνταξη και με αναδρομικά από το 2017.
ΤΑ ΟΡΙΑ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ
| Με 37 έτη (1) | Οριο ηλικίας συνταξιοδότησης |
| Το 2018 | 58,6 |
| Το 2019 | 59,5 |
| Το 2020 | 60,3 |
| Το 2021 | 61,2 |
| Από 2022 | 62 με 40 χρόνια |
| Με 35 ή 36 έτη και ηλικία 58 (2) | Οριο ηλικίας συνταξιοδότησης |
| Το 2018 | 60 |
| Το 2019 | 60,6 |
| Το 2020 | 61 |
| Το 2021 | 61,6 |
| Από το 2022 | 62 |
ΜΕ 25ΕΤΙΑ ΕΩΣ ΤΟ 2010. 2. ΜΕ 25ΕΤΙΑ ΕΩΣ ΤΟ 2010 ΚΑΙ ΤΟ 2011
ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΗΤΕΡΩΝ ΙΚΑ (ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΕΣ ΜΕΧΡΙ 31/12/1992)
| 5.500 ένσημα και ανήλικο το 2010 ή το 2011 | |
| Ηλικία 50 ή 52 | Ηλικία συνταξιοδότησης |
| το 2017 | 58,5 |
| το 2018 | 60,2 |
| το 2019 | 61,10 |
| από 1/1/2020 | 62 |
