Θεσπίζεται ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας για ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες αλλά και επεκτείνεται ειδική παροχή προστασίας μητρότητας σε όλες τις μισθωτές του ΕΦΚΑ με το νέο μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης που κατατέθηκε στη Βουλή.
Υπενθυμίζεται πως μέχρι σήμερα σήμερα η ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας χορηγείται μόνον σε ασφαλισμένες του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ενώ αποκλείονται οι λοιπές μισθωτές μητέρες ασφαλισμένες του e-ΕΦΚΑ (π.χ. ασφαλισμένες π. ΤΑΥΤΕΚΩ, έμμισθες ασφαλισμένες π. ΕΤΑΑ, μισθωτές του π. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ), και ασφαλισμένες στο κλάδο ασθένειας φορέων εκτός του e-ΕΦΚΑ (π.χ. ΕΔΟΕΑΠ), οι οποίες λαμβάνουν επίδομα κυοφορίας και λοχείας με βάση τις καταστατικές διατάξεις του Φορέα τους και όχι του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, παρότι οι τελευταίες καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές με τις ασφαλισμένες μισθωτές του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, η ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, η οποία χορηγείται από τη ΔΥΠΑ σε μισθωτές του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μετά τη λήξη της επιδότησης της άδειας κυοφορίας και λοχείας, επεκτείνεται σε όλες τις μισθωτές ασφαλισμένες του e-ΕΦΚΑ, οι οποίες έχουν λάβει επίδομα κυοφορίας και λοχείας με βάση τις γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις των λοιπών ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ Φορέων, Τομέων, Κλάδων ή Λογαριασμών ασφάλισης μισθωτών ή άλλου φορέα ασφάλισης ασθένειας.
«Το επίδομα δικαιούνται όσες μητέρες έχουν λάβει εγκριτική απόφαση επιδόματος κυοφορίας και λοχείας (ή τυχόν άλλη ονομασία που προσδίδεται από κάθε φορέα) από την έναρξη ισχύος του ν. 4997/2022, οπότε επεκτάθηκε η διάρκεια του επιδόματος από έξι σε εννέα μήνες » αναφέρει μεταξύ άλλων το άρθρο 150 της αιτιολογικής έκθεσης .
Για την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας
Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό καθεστώς στις μητέρες ασφαλισμένες του e- ΕΦΚΑ που απασχολούνται ως ελεύθερες επαγγελματίες ή αγρότισσες δεν χορηγείται η ειδική παροχή προστασίας μητρότητας μετά τη λήξη επιδότησης της μητρότητας του άρθρου 6 του ν.4097/2012. Με την προτεινόμενη διάταξη επιδιώκεται η αποκατάσταση της ανισότητας που σημειώνεται μεταξύ μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων ή αγροτισσών στο πεδίο της ανατροφής τέκνου, με τη χορήγηση της ειδικής αυτής παροχής διάρκειας εννέα μηνών από την ΔΥΠΑ. Με την επέκταση του δικαιώματος της ειδικής παροχής στις ανωτέρω αναφερόμενες, ολοκληρώνεται η προσπάθεια προστασίας της μητρότητας για το σύνολο των εργαζομένων του e-ΕΦΚΑ, ανεξαρτήτως απασχόλησης και σχέσης εργασίας.
Η ΔΥΠΑ σε συνεννόηση με τον e-ΕΦΚΑ, θα ελέγχει σε μηνιαία βάση αν οι δικαιούχοι της επιδότησης είναι ασφαλιστικά ενήμερες ώστε να τους χορηγήσει την παροχή. Εφόσον οι εισφορές καταβάλλονται προσηκόντως από τις ασφαλισμένες μητέρες στον e-ΕΦΚΑ, ο χρόνος επιδότησης των ασφαλισμένων μητέρων λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης που λαμβάνεται υπόψη για μελλοντικό συνταξιοδοτικό δικαίωμα καθώς για το διάστημα αυτό συνεχίζουν να καταβάλλουν εισφορές.
«Για την καταβολή της ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας αξιοποιείται ο Ειδικός Λογαριασμός Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολουμένων, ο οποίος εφεξής μετονομάζεται σε Ειδικό Λογαριασμό υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολούμενων. Η καταβολή της ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας στις αγρότισσες χρηματοδοτείται από τον κρατικό υπολογισμό, με σκοπό να μην επιβαρυνθούν οι εν λόγω μητέρες, δεδομένου ότι οι αποδοχές τους από την εργασία κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα.
Η αντιστοίχιση της προστασίας εκτείνεται έως και το δικαίωμα της μερικής μεταβίβασης της παροχής κατ’ επιλογή των ασφαλισμένων μητέρων στον έτερο γονέα, ώστε να μπορούμε να αναφερόμαστε πλέον σε συνολική προστασία της γονεϊκότητας. Η ημερομηνία της 24ης.9.2023 ως απώτατη ημερομηνία απόκτησης τέκνου ορίστηκε με βάση τις ενωσιακές δεσμεύσεις της χώρας ως προς την προσωρινή διακοπή επαγγέλματος από την αυτοαπασχολούμενη σε περίπτωση απόκτησης τέκνου. Είναι ένα διάστημα 14 εβδομάδων, το οποίο ορίζεται από την Οδηγία 2010/41 και ειδικότερα από τα άρθρα της 7 και 8, όπως αυτά μεταφέρονται στην εσωτερική έννομη τάξη με το άρθρο 6 του ν. 4097/2012. Πρόκειται για το διάστημα που ορίζει ο ενωσιακός νομοθέτης ως το ελάχιστο που μία γυναίκα αυτοαπασχολούμενη διακόπτει προσωρινά το επάγγελμά της λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας. Σύμφωνα με την οδηγία, η διακοπή αυτή μπορεί να λάβει χώρα είτε πριν είτε μετά τον τοκετό για όλο το διάστημα ή τμηματικά πριν και μετά την απόκτηση τέκνου. Εφόσον, η ειδική άδεια μητρότητας μπορεί να ληφθεί από 1ης.1.2024 και η αίτηση για αυτήν γίνεται μετά το πέρας της λοχείας, όπως αυτή ορίζεται υποχρεωτικά από την οδηγία, ως 14 εβδομάδων, ο νομοθέτης μέτρησε από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου και προς τα πίσω το διάστημα αυτό, το οποίο ορίζεται την 25η.9.2023. Επομένως, αφού οι προθεσμίες εκκινούν την επομένη του γεγονότος, εδώ της απόκτησης τέκνου, τελευταία κρίσιμη ημερομηνία είναι η 24η.9.2023, Άρα, δικαιούνται της ειδικής παροχής όσες απέκτησαν τέκνο από την 24η.9.2023 και μετά » αναφέρεται στο άρθρο 151 της αιτιολογικής έκθεσης.
Το νομοσχέδιο
Αναλυτικά στο νομοσχέδιο αναφέρονται τα εξής :
Στο άρθρο 150 του νομοσχεδίου με τίτλο” Επέκταση ειδικής παροχής προστασίας μητρότητας της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης σε όλες τις μισθωτές του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης – Τροποποίηση άρθρου 228 π.δ. 80/2022″
Στην παρ. 1 του άρθρου 228 του π.δ. 80/2022 (Α’222), περί χορήγησης ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις:
α) η αναφορά σε «ΙΚΑ-ΕΤΑΜ» και «π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ» αντικαθίσταται από την αναφορά σε «Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ)» και η αναφορά σε ΟΑΕΔ αντικαθίσταται από την αναφορά σε «Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ)»,
β) στην παρ. 1, βα) μετά τη φράση «σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις» προστίθεται η φράση «ή ως έμμισθη δικηγόρος της παρ. 11 του άρθρου 32 του ν. 4387/2016 (Α’ 85), περί των παροχών ασθενείας σε χρήμα, μη θιγομένης της παρ. 2 του άρθρου 36 του ν. 4808/2021 (Α’ 101),»,
ββ) μετά τη φράση «9 μηνών» προστίθεται η φράση «από τη ΔΥΠΑ, εφόσον έχει λάβει επιδότηση για κυοφορία και λοχεία από οποιοδήποτε ενταχθέντα στον e-ΕΦΚΑ Φορέα, Τομέα, Κλάδο ή Λογαριασμό ασφάλισης μισθωτών»,
γ) στο πέμπτο εδάφιο, η φράση «ΟΑΕΔ» αντικαθίστανται με τη φράση «Δ.ΥΠ.Α.»,
δ) στο έκτο εδάφιο, μετά τη φράση «σε είδος και σε χρήμα» προστίθεται η φράση «των ενταγμένων στον e-ΕΦΚΑ φορέων, τομέων, κλάδων και λογαριασμών» και το άρθρο 228 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 228 Ειδική παροχή προστασίας μητρότητας
«1. Η μητέρα που είναι ασφαλισμένη στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις ή ως έμμισθη δικηγόρος της παρ. 11 του άρθρου 32 του ν. 4387/2016 (Α’ 85), περί των παροχών ασθενείας σε χρήμα, μη θιγομένης της παρ. 2 του άρθρου 36 του ν. 4808/2021 (Α’ 101), μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, όπως προβλέπεται από το άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2004-2005, δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας 9 μηνών, από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), εφόσον έχει λάβει επιδότηση για κυοφορία και λοχεία από οποιοδήποτε ενταχθέντα στον e-ΕΦΚΑ Φορέα, Τομέα, Κλάδο ή Λογαριασμό ασφάλισης μισθωτών ή άλλο φορέα ασφάλισης ασθένειας μισθωτών.
Αν δεν κάνει χρήση της προβλεπόμενης από την ως άνω ΕΓΣΣΕ ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, η μητέρα δικαιούται αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας την ως άνω ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, στη συνέχεια δε και το μειωμένο ωράριο που προβλέπεται από το άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ του έτους 1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, η ΔΥΠΑ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό. Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τη ΔΥΠΑ ποσό ισούται με το μισό του καθοριζόμενου ανωτέρω.
Ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθένειας του e-ΕΦΚΑ, καθώς και στους οικείους φορείς επικουρικής ασφάλισης, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του κατά περίπτωση αναφερόμενου παραπάνω ποσού, από το οποίο η ΔΥΠΑ παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά ασφαλισμένου και την αποδίδει στους αρμόδιους φορείς μαζί με την προβλεπόμενη εισφορά εργοδότη που βαρύνει τη ΔΥΠΑ. Ο χρόνος ασφάλισης, που έχει διανυθεί από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του άρθρου, θεωρείται χρόνος ασφάλισης στον Κλάδο Ασθένειας σε είδος και σε χρήμα των ενταγμένων στον e-ΕΦΚΑ φορέων, τομέων, κλάδων και λογαριασμών ή στον οικείο φορέα ασφάλισης ασθένειας.
Κατά τη διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 3227/2004 (Α’ 31) και η 30874/23.4.2004 (Β’ 1023) κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Οικονομίας και Οικονομικών και Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.
Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ρυθμίζονται η διαδικασία, ο τρόπος και οι λοιπές προϋποθέσεις εφαρμογής των διατάξεων του παρόντος άρθρου, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.
Την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας, σύμφωνα με το παρόν, δικαιούνται και η τεκμαιρόμενη μητέρα του άρθρου 1464 του Αστικού Κώδικα, που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας και η εργαζόμενη, που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου:
α) ως «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» νοείται η εργαζόμενη γυναίκα, η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων και μετά από απόφαση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας παραλαμβάνει, για φροντίδα και ανατροφή με σκοπό την υιοθεσία, παιδί από κοινωνική υπηρεσία της κατά περίπτωση Μονάδας Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας ή άλλου φορέα που έχει υπό την προστασία του το παιδί ή από τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού ακόμη και πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης υιοθεσίας, και
β) ως «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια» νοείται:
βα) η ημερομηνία φυσικής παράδοσης, για φροντίδα και ανατροφή με σκοπό την υιοθεσία, του παιδιού στην «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» από την κατά περίπτωση Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας ή από όποιον άλλον φορέα έχει υπό την προστασία του το παιδί, όπως αποδεικνύεται από σχετικό έγγραφο της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας, ή από τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού ακόμη και πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης υιοθεσίας, όπως αποδεικνύεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο που συνάπτει η «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» με τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού, ή
ββ) η ημερομηνία, κατά την οποία καθίσταται τελεσίδικη η δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει αλλοδαπή απόφαση υιοθεσίας από την εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο.
2. Η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει έως 7 μήνες από την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας της παρ. 1 προς τον πατέρα, ανεξαρτήτως αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ή είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης. Για όσο χρόνο ο πατέρας λαμβάνει την άδεια που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, δικαιούται τις ανωτέρω παροχές και επιδοτείται με βάση το ασφαλιστικό καθεστώς στο οποίο υπάγεται. τις συνέπειες ως προς την ασφαλιστική κάλυψη της παρ. 1. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για τη μεταβίβαση της ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας.».
Άρθρο 151: Θέσπιση ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας για ελεύθερες επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες
1. Η μητέρα ασφαλισμένη του e-ΕΦΚΑ, ελεύθερη επαγγελματίας, αυτοαπασχολούμενη ή αγρότισσα, δικαιούται ειδική παροχή προστασίας μητρότητας διάρκειας 9 μηνών, η οποία εκκινεί μετά τη λήξη του επιδόματος μητρότητας του e-ΕΦΚΑ, βάσει του άρθρου 6 του ν. 4097/2012 (Α’ 235), και συγκεκριμένα μετά το πέρας 14 εβδομάδων από την επομένη του τοκετού. Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.) καταβάλλει στις δικαιούχους μηνιαίως ποσό ίσο με τον εκάστοτε ισχύοντα κατώτατο μισθό, κατόπιν ελέγχου ασφαλιστικής ενημερότητας.
2. Την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας μη μισθωτών δικαιούνται και η τεκμαιρόμενη μητέρα του άρθρου 1464 του Αστικού Κώδικα, που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας και η μη μισθωτή, που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών. Για την εφαρμογή του πρώτου εδαφίου για τις έννοιες «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» και «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια» ισχύουν οι ορισμοί του άρθρου 228 του π.δ. 80/2022 (Α’ 222).
3. Η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει έως 7 μήνες από την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας της παρ. 1 στον πατέρα, ανεξαρτήτως αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ή είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος ή αγρότης. Για όσο χρόνο ο πατέρας λαμβάνει την άδεια που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, δικαιούται τις παροχές της παρ. 1, εφόσον είναι ασφαλιστικά ενήμερος.
4. Η καταβολή της παροχής της παρ. 1 στις αγρότισσες χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Για τις ελεύθερες επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενες μητέρες αξιοποιείται ο Ειδικός Λογαριασμός Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολουμένων της περ. α της παρ. 2 του άρθρου 44 του ν. 3986/2011 (Α’ 152). Από 1ης.1.2024 στους σκοπούς του ανωτέρω Ειδικού Λογαριασμού προστίθεται η προστασία της μητρότητας των αυτοαπασχολούμενων και των ανεξαρτήτως απασχολούμενων μέσω της ειδικής παροχής της παρ. 1 και αυτός μετονομάζεται σε Ειδικό Λογαριασμό υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξαρτήτως Απασχολούμενων.
5. Την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας δικαιούνται και όσες μητέρες απέκτησαν τέκνο έως και 14 εβδομάδες πριν από τη λήξη του έτους 2023 και ειδικότερα έως και την 24/09/2023».
