ΣτΕ Δ΄ 2222/2023 7μ.: Διαφορές κατά το προσυμβατικό στάδιο της διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. Αίτηση αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως του άρθρου 372 ν. 4412/2016. Απαραδέκτως ασκείται κατά αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. περί προσωρινών μέτρων

ΣτΕ 2222/2023 Δ΄ Τμ. 7μ.
Πρόεδρος : Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος
Εισηγητής : Ουρανία Νικολαράκου, Σύμβουλος Επικρατείας

Διαφορές κατά το προσυμβατικό στάδιο της διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. Το ένδικο βοήθημα της αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως του άρθρου 372 παρ.1 του ν. 4412/2016 απαραδέκτως ασκείται κατά αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. περί προσωρινών μέτρων, κατά της οποίας, πάντως, χωρεί αίτηση ανάκλησης ενώπιον της Αρχής. Δεν γεννάται ζήτημα αντιθέσεως προς τις διατάξεις της οδηγίας 92/13/ΕΟΚ ούτε προς το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος.


 Παραδεκτώς προσβαλλόμενη με το ένδικο βοήθημα της αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως του άρθρου 372 παρ.1 του ν. 4412/2016 πράξη αποτελεί μόνον η απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία η εν λόγω Αρχή αποφαίνεται οριστικώς επί της ασκηθείσας προδικαστικής προσφυγής και όχι η απόφαση της ίδιας Αρχής, με την οποία διατάσσονται τυχόν προσωρινά μέτρα ή απορρίπτεται το αίτημα για τη λήψη τέτοιων μέτρων, κατά το άρθρο 366 του ν. 4412/2016. Τούτο διότι  κατά το σύστημα του νόμου, προϋπόθεση για την κίνηση του σταδίου της παροχής δικαστικής προστασίας αποτελεί η οριστική περάτωση του προδικαστικού σταδίου και η εκκαθάριση των τιθεμένων ζητημάτων με την έκδοση της απόφασης της Αρχής επί της προδικαστικής προσφυγής, οι δε αποφάσεις της Αρχής επί των προσωρινών μέτρων κατατείνουν στην προσωρινή ρύθμιση των εννόμων σχέσεων που απορρέουν από την εκκρεμή διαγωνιστική διαδικασία μέχρι να αποφανθεί η Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. επί της προδικαστικής προσφυγής. Η Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., πάντως, οφείλει να εξετάζει τυχόν υποβαλλόμενα ενώπιόν της αιτήματα για την ανάκληση της αποφάσεώς της περί λήψεως προσωρινών μέτρων και να αποφαίνεται, βάσει των προϋποθέσεων που τάσσονται με τις διατάξεις του άρθρου 366 του ν. 4412/2016 και κατόπιν στάθμισης των εκατέρωθεν συμφερόντων, αν συντρέχει περίπτωση να αρθούν τα διαταχθέντα προσωρινά μέτρα.

Με τις διατάξεις του Βιβλίου ΙV του ν. 4412/2016 προβλέπονται αποτελεσματικές διαδικασίες προσφυγής, με δυνατότητα λήψης και προσωρινών μέτρων, ενώπιον ανεξάρτητου μη δικαιοδοτικού οργάνου και, εν συνεχεία, ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου. Στο πλαίσιο του ανωτέρω συστήματος παροχής έννομης προστασίας εξασφαλίζεται ο πλήρης δικαστικός έλεγχος των μέτρων που λαμβάνονται από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., το γεγονός δε ότι δεν αναγνωρίζεται δυνατότητα απευθείας προσβολής με το ένδικο βοήθημα της αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως της αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία διατάσσονται προσωρινά μέτρα (ή απορρίπτεται το αίτημα για τη λήψη τέτοιων μέτρων), δεν γεννά ζήτημα αντιθέσεως με την διάταξη της παραγράφου 9 του άρθρου 2 της οδηγίας 92/13/ΕΟΚ. Τούτο διότι η ανάγκη λήψης προσωρινών μέτρων για την προστασία των συμφερόντων των μερών εξετάζεται, πάντως, και κατά τα δύο στάδια των διαδικασιών προσφυγής, δηλαδή, τόσο κατά το προδικαστικό στάδιο, όσο και κατά το στάδιο της δικαστικής προστασίας, ενώ με τις βραχείες προθεσμίες που τάσσονται με τις διατάξεις του ν. 4412/2016 αφ’ ενός μεν για την έκδοση της αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. επί της προδικαστικής προσφυγής,  αφ’ ετέρου δε για την άσκηση του ενδίκου βοηθήματος της αιτήσεως αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως,  διασφαλίζεται ότι η υπόθεση άγεται σε σύντομο χρονικό διάστημα ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για την παροχή προσωρινής και οριστικής δικαστικής προστασίας σε σχέση με την προσβαλλόμενη οριστική απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. Συνεπώς, από της εξεταζομένης απόψεως, το θεσπιζόμενο με τις διατάξεις του Βιβλίου IV του ν. 4412/2016 σύστημα δικαστικής προστασίας καλύπτει τις απαιτήσεις της οδηγίας 92/13/ΕΟΚ για την καθιέρωση αποτελεσματικών διαδικασιών προσφυγής.

Οι διατάξεις του Βιβλίου ΙV του ν. 4412/2016 ρυθμίζουν πλήρως τα σχετικά με την παροχή δικαστικής προστασίας στον τομέα των διαφορών του αναφύονται κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης των εμπιπτουσών στο πεδίο εφαρμογής του νόμου δημοσίων συμβάσεων. Συνεπώς, κατά των αποφάσεων της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. επί των προσωρινών μέτρων, κατά των οποίων δεν προβλέπεται στις διατάξεις του ν. 4412/2016 η δυνατότητα ασκήσεως του ενδίκου βοηθήματος της αίτησης αναστολής εκτελέσεως – ακυρώσεως του άρθρου 372 του ως άνω νόμου, δεν χωρεί ούτε αίτηση ακυρώσεως και αίτηση αναστολής εκτελέσεως κατά τις γενικές διατάξεις των άρθρων 45 επ. και 52 του π.δ. 18/1989. Η μη αναγνώριση της δυνατότητας δικαστικής προσβολής των αποφάσεων της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. επί των προσωρινών μέτρων  δεν αντίκειται στο δικαίωμα παροχής δικαστικής προστασίας που κατοχυρώνεται με το άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος.  Τούτο διότι οι αποφάσεις αυτές εκδίδονται για την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης στο πλαίσιο του προδικαστικού σταδίου, η οριστική περάτωση του οποίου αποτελεί απαραίτητη δικονομική προϋπόθεση προκειμένου η υπόθεση να αχθεί ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου. Η ρύθμιση σχετικά με την εξουσία της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. για τη λήψη προσωρινών μέτρων εντάσσεται στο σύστημα των δικονομικών ρυθμίσεων που θεσπίζονται με τις διατάξεις του Βιβλίου ΙV του ν. 4412/2016 για την οργάνωση του σταδίου της προδικαστικής διαδικασίας και, εν συνεχεία, του σταδίου της διαδικασίας ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται επαρκώς, από της απόψεως αυτής, η ταχεία και αποτελεσματική (προσωρινή και οριστική) δικαστική προστασία των συμφερόντων των θιγομένων μερών.