Κώστας Κατίκος
Τρεις αλλαγές ετοιμάζονται για τις συντάξεις χηρείας από το υπουργείο Εργασίας στο επόμενο διάστημα, με στόχο να αποκατασταθούν οι αδικίες με τις περικοπές που υφίστανται οι δικαιούχοι μετά την πρώτη 3ετία, να επιλυθεί το πρόβλημα με τις ποινές που δεν εφαρμόστηκαν στις χήρες του ιδιωτικού τομέα και, τέλος, να βρεθεί η χρυσή τομή στη σώρευση δύο εθνικών συντάξεων χωρίς να προκαλούνται μειώσεις.
Στο τραπέζι…
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ελεύθερου Τύπου», οι αλλαγές που βρίσκονται στο τραπέζι των συζητήσεων από αρμόδια στελέχη του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνουν:
1 Τη διατήρηση της ανταποδοτικής σύνταξης στο 70% της σύνταξης που είχε ο θανών πριν αλλά και μετά την πρώτη τριετία. Σήμερα, η χήρα ή ο χήρος παίρνει το 70% της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης που είχε ο θανών για την πρώτη τριετία. Το ποσοστό παραμένει ίδιο (70%) και μετά την τριετία αν ο δικαιούχος δεν έχει δική του σύνταξη ή δεν εργάζεται. Αν μετά την τριετία ο χήρος ή η χήρα πάρει σύνταξη ή εργαστεί, τότε η σύνταξη μειώνεται κατά 50% και χορηγείται το 35% της σύνταξης του θανόντος. Η πρόταση που εξετάζεται και είναι ίσως η πλέον ώριμη για να υλοποιηθεί προβλέπει τη διατήρηση του 70% για την ανταποδοτική σύνταξη και μετά την τριετία χωρίς περικοπή λόγω δεύτερης σύνταξης ή λόγω απασχόλησης του δικαιούχου. Αντίθετα, η εθνική σύνταξη είναι αυτή που θα μπορεί να μειώνεται μετά την τριετία και να πέφτει από το 70% στο 35%, όταν ο δικαιούχος χηρείας λαμβάνει δεύτερη σύνταξη ή εργάζεται. Το σχέδιο για 70% ανταποδοτική και 35% εθνική σύνταξη μετά την τριετία μπορεί να συνδυαστεί με τη δεύτερη αλλαγή για τη σώρευση δύο εθνικών, ώστε στην περίπτωση που ο χήρος έχει και δική του εθνική σύνταξη να παίρνει το 70% της ανταποδοτικής και μία αντί δύο εθνικές συντάξεις. Και στις δύο περιπτώσεις προκύπτουν αυξήσεις στις συντάξεις χηρείας, που είναι μικρότερες αν φύγει τελείως η εθνική χηρείας, και μεγαλύτερες αν η εθνική χηρείας διατηρηθεί στο 35%.
2 Την εφαρμογή της διάταξης περί συμμετρικής περικοπής ή συγχώνευσης των δύο εθνικών συντάξεων σε μία. Σήμερα, οι δικαιούχοι σύνταξης χηρείας που έχουν ταυτόχρονα και δική τους σύνταξη παίρνουν δύο ανταποδοτικές και δύο εθνικές συντάξεις, με τη διαφορά ότι η εθνική και ανταποδοτική σύνταξη χηρείας είναι αρχικά στο 70% και μετά την τριετία στο 35% της σύνταξης του θανόντος. Η διάταξη που έχει ψηφιστεί από το νόμο Κατρούγκαλου, αλλά δεν εφαρμόστηκε, λέει ότι σε δύο εθνικές συντάξεις χορηγείται μία με το πλήρες ποσό. Η διάταση περί σώρευσης εφαρμόζεται σε συντάξεις με παράλληλη ασφάλιση (μία εθνική σύνταξη και δύο ανταποδοτικές ή προσαύξηση αντί δεύτερης ανταποδοτικής), ενώ στις συντάξεις χηρείας δεν εφαρμόζεται. Σήμερα, μία χήρα που έχει και δική της σύνταξη γήρατος με 20 έτη ασφάλισης και άνω παίρνει τα 426,17 ευρώ της εθνικής σύνταξης γήρατος και το 70% ευρώ από την εθνική σύνταξη χηρείας, δηλαδή άλλα 298 ευρώ (μαζί με τις δύο ανταποδοτικές) για την πρώτη τριετία. Μετά την τριετία λαμβάνει επίσης δύο εθνικές συντάξεις, εκ των οποίων τα 426,17 ευρώ λόγω γήρατος και τα 149 ευρώ από την εθνική σύνταξη χηρείας, που μειώνεται στο 35%. Η πρόταση που εξετάζεται είναι να καταβάλλεται μία εθνική σύνταξη στο ύψος του πλήρους ποσού, δηλαδή στα 426,27 ευρώ, είτε προέρχεται από ένα δικαίωμα (π.χ. γήρατος) είτε από άθροισμα δύο μικρότερων εθνικών συντάξεων. Στην περίπτωση δηλαδή που ο δικαιούχος έχει εθνική σύνταξη χηρείας 298 ευρώ και παίρνει μειωμένη εθνική σύνταξη λόγω γήρατος με άλλα 298 ευρώ, θα εφαρμόζεται μείωση στην εθνική λόγω χηρείας ώστε το άθροισμα των δύο εθνικών συντάξεων να είναι 426,17 ευρώ. Για τους νέους από την ψήφιση των αλλαγών και μετά συνταξιούχους θα χορηγείται μία εθνική μετά την πρώτη τριετία, αν παίρνουν και δική τους σύνταξη, ενώ για τους παλαιούς αυτό που εξετάζεται είναι είτε να αυξηθεί η ανταποδοτική χηρείας στο 70% και να περικοπεί η εθνική χηρείας είτε να δοθεί ένα τμήμα της εθνικής σύνταξης ως προσωπική διαφορά που θα συμψηφίζεται με αυξήσεις.
3 Τον συμψηφισμό του πέναλτι που δεν επιβλήθηκε μετά την πρώτη τριετία σε 60.000 συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα, με τις αναπροσαρμογές που θα προκύψουν στα ποσά της ανταποδοτικής και της εθνικής σύνταξης. Δεδομένου ότι οι συντάξεις χηρείας θα έχουν αύξηση εφόσον επιλεγεί η διατήρηση της ανταποδοτικής σύνταξης στο 70% (ακόμη και αν περικοπεί η εθνική σύνταξη), αυτό που εξετάζεται είναι να αυξηθούν σταδιακά οι ανταποδοτικές συντάξεις χηρείας που περικόπηκαν στο 35% για τις χήρες και τους χήρους του Δημοσίου, και για τους δικαιούχους του ιδιωτικού τομέα οι αυξήσεις να συμψηφιστούν με τις περικοπές που θα έπρεπε να έχουν μετά την πρώτη τριετία (λόγω εργασίας ή συνταξιοδότησης) αλλά τελικά δεν τους επιβλήθηκαν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Ποιοι θα ωφεληθούν
Από τις σχεδιαζόμενες αλλαγές αναμένεται ότι θα ωφεληθούν όσοι καταστούν δικαιούχοι σύνταξης χηρείας στο μέλλον, οι συνταξιούχοι χηρείας μετά τον Μάιο του 2016 που προέρχονται από το Δημόσιο, αλλά και οι δικαιούχοι του ιδιωτικού τομέα, όταν ισοφαρίσουν με τις αυξήσεις τις περικοπές που δεν τους επιβλήθηκαν.
Για παράδειγμα:
- Συνταξιούχος με 426,17 ευρώ εθνική σύνταξη και 780 ευρώ ανταποδοτική, αν αποβιώσει η χήρα θα πάρει συνολικά 844,32 ευρώ για μία τριετία (το 70% και των δύο ποσών) και αν έχει δική της σύνταξη θα πάρει μετά την τριετία 422,16 ευρώ (το 35% της σύνταξης του θανόντος). Με τις αλλαγές που εξετάζονται μετά την τριετία θα παίρνει 695,16 ευρώ (με το 70% της ανταποδοτικής και το 35% της εθνικής σύνταξης του θανόντος). Σε σχέση με το σημερινό καθεστώς θα έχει αύξηση κατά 273 ευρώ. Αν καταργηθεί τελείως η εθνική σύνταξη χηρείας, η αύξηση θα είναι 125 ευρώ.
- Συνταξιούχος με 426,17 ευρώ εθνική σύνταξη και 1.365 ευρώ ανταποδοτική, αν αποβιώσει η χήρα θα πάρει συνολικά 1.253,82 ευρώ για μία τριετία και αν έχει δική της σύνταξη μετά την τριετία θα πάρει 626,91 ευρώ. Με τις αλλαγές που εξετάζονται μετά την τριετία θα παίρνει 1.104,66 ευρώ. Σε σχέση με το σημερινό καθεστώς θα έχει αύξηση κατά 477,75ευρώ. Αν καταργηθεί τελείως η εθνική σύνταξη χηρείας, η αύξηση θα είναι 328,75 ευρώ.
Οι αλλαγές που εξετάζονται στις συντάξεις χηρείας
| Σύνταξη θανόντος (μικτά) | Σύνταξη χηρείας για πρώτη 3ετία (70% του θανόντος) | Σύνταξη χηρείας μετά την 3ετία με εργασία ή δεύτερη σύνταξη | ||||||
| Εθνική | Ανταποδοτική | Σύνολο | Εθνική | Ανταποδοτική | Σύνολο | Υφιστάμενο καθεστώς (1) | Πρόταση για νέο καθεστώς (2) | Αύξηση με το νέο καθεστώς |
| 426,17 | 780 | 1.206,17 | 298,32 | 546,00 | 844,32 | 422,16 | 695,16 | 273,00 |
| 426,17 | 845 | 1.271,17 | 298,32 | 591,50 | 889,82 | 444,91 | 740,66 | 295,75 |
| 426,17 | 910 | 1.336,17 | 298,32 | 637,00 | 935,32 | 467,66 | 786,16 | 318,50 |
| 426,17 | 975 | 1.401,17 | 298,32 | 682,50 | 980,82 | 490,41 | 831,66 | 341,25 |
| 426,17 | 1.040 | 1.466,17 | 298,32 | 728,00 | 1.026,32 | 513,16 | 877,16 | 364,00 |
| 426,17 | 1.105 | 1.531,17 | 298,32 | 773,50 | 1.071,82 | 535,91 | 922,66 | 386,75 |
| 426,17 | 1.170 | 1.596,17 | 298,32 | 819,00 | 1.117,32 | 558,66 | 968,16 | 409,50 |
| 426,17 | 1.235 | 1.661,17 | 298,32 | 864,50 | 1.162,82 | 581,41 | 1.013,66 | 432,25 |
| 426,17 | 1.300 | 1.726,17 | 298,32 | 910,00 | 1.208,32 | 604,16 | 1.059,16 | 455,00 |
| 426,17 | 1.365 | 1.791,17 | 298,32 | 955,50 | 1.253,82 | 626,91 | 1.104,66 | 477,75 |
| 426,17 | 1.430 | 1.856,17 | 298,32 | 1.001,00 | 1.299,32 | 649,66 | 1.150,16 | 500,50 |
| 426,17 | 1.495 | 1.921,17 | 298,32 | 1.046,50 | 1.344,82 | 672,41 | 1.195,66 | 523,25 |
| 426,17 | 1.560 | 1.986,17 | 298,32 | 1.092,00 | 1.390,32 | 695,16 | 1.241,16 | 546,00 |
| 426,17 | 1.625 | 2.051,17 | 298,32 | 1.137,50 | 1.435,82 | 717,91 | 1.286,66 | 568,75 |
| 426,17 | 1.690 | 2.116,17 | 298,32 | 1.183,00 | 1.481,32 | 740,66 | 1.332,16 | 591,50 |
| 426,17 | 1.755 | 2.181,17 | 298,32 | 1.228,50 | 1.526,82 | 763,41 | 1.377,66 | 614,25 |
(1) Μείωση 50% σε εθνική και ανταποδοτική με κατώτατο ποσό τα 360 ευρώ.
(2) Μείωση 50% στην εθνική και διατήρηση του 70% στην ανταποδοτική.
