Κώστας Κατίκος
Σήμα κινδύνου εκπέμπει η πορεία του εφάπαξ καθώς χρόνο με τον χρόνο τα ποσά που καταβάλλονται στους ασφαλισμένους μειώνονται αντί να αυξάνονται και ήδη έχει αρχίσει να συζητείται σε υπηρεσιακό επίπεδο η ανάγκη αλλαγής στον τρόπο που υπολογίζεται γιατί αν παραμείνει το διπλό σύστημα που ισχύει μετά το 2013, τότε οι νεότεροι ασφαλισμένοι θα χάσουν ακόμη και τις εισφορές που πλήρωσαν.
Η πρόταση για αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του εφάπαξ -όπως αποκαλύπτει σήμερα ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής- αφορά στην επέκταση της 5ετίας 2009-2013 που χρησιμοποιείται σήμερα για τον υπολογισμό του πρώτου και «καλύτερου» τμήματος του εφάπαξ, ώστε να είναι πιο κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης.
Οσο πιο μακριά βρίσκονται οι ασφαλισμένοι από την καλή 5ετία του εφάπαξ τόσο μικρότερο είναι και το τελικό ποσό και όπως φαίνεται στους πίνακες με τα ενδεικτικά ποσά για το Δημόσιο που δημοσιεύει ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, σε 1 δεκαετία από σήμερα το εφάπαξ -σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς- θα έχει μειωθεί κατά 8.000 με 10.000 ευρώ. Σύμφωνα με τους πίνακες:
- Συνταξιούχος του Δημοσίου στην ΠΕ κατηγορία που αποχώρησε από την υπηρεσία του το 2023 έχοντας 38 χρόνια ασφάλισης και πληρωμής εισφορών στο ταμείο πρόνοιας του Δημοσίου θα πάρει περίπου 36.023 ευρώ από το εφάπαξ. Ο αντίστοιχος συνταξιούχος του Δημοσίου με τα ίδια έτη ασφάλισης που θα αποχωρήσει το 2033 θα λάβει περίπου 26.289 ευρώ από το εφάπαξ, δηλαδή θα έχει χάσει 10.000 ευρώ, παρότι θα έχει καταβάλει τις ίδιες εισφορές με τον συνταξιούχο που βγήκε το 2023.
- Συνταξιούχος του Δημοσίου που αποχώρησε το 2022 έχοντας 35 χρόνια ασφάλισης και πληρωμής εισφορών πήρε 27.850 ευρώ από το εφάπαξ. Ο αντίστοιχος συνταξιούχος που θα αποχωρήσει με 35 έτη ασφάλισης το 2032 θα πάρει εφάπαξ περίπου 19.600 ευρώ, δηλαδή θα έχει χάσει πάνω από 8.000 ευρώ, παρότι θα έχει καταβάλει τις ίδιες εισφορές στον κλάδο πρόνοιας με τον ασφαλισμένο που πήρε το εφάπαξ το 2022.
Κινητοποίηση
Η σταδιακή μείωση του εφάπαξ έχει κινητοποιήσει τους υπηρεσιακούς παράγοντες από τα ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου, οι οποίοι θέτουν θέμα αλλαγών στον υπολογισμού του βοηθήματος ώστε να μετρούν περισσότερο οι μισθοί της τελευταίας 5ετίας πριν απ’ τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων. Η πρόταση βρίσκεται ήδη στο τραπέζι αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων από τα Ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου, καθώς διαπιστώνεται πλέον ότι ο διαχωρισμός του εφάπαξ σε δυο μέρη, ένα για τα έτη ασφάλισης έως το 2013 και ένα για τα έτη από το 2014 και μετά, έχει ημερομηνία λήξης.
Η ημερομηνία λήξης σημαίνει ότι χρόνο με τον χρόνο το εφάπαξ θα μειώνεται για όλο και περισσότερους ασφαλισμένους οι οποίοι θα απομακρύνονται από την καλή 5ετία που δίνει το υψηλότερο εφάπαξ και θα έχουν τα περισσότερα έτη μετά το 2013 όπου το εφάπαξ έχει τη μορφή της άτοκης επιστροφής των εισφορών τους.
Αυτό που έχουν διαπιστώσει τα αρμόδια στελέχη του τομέα πρόνοιας του ΕΦΚΑ είναι ότι κάθε χρόνο λιγοστεύουν οι ασφαλισμένοι που έχουν τα περισσότερα έτη ασφάλισης έως το 2013 που είναι το «καλό» τμήμα του εφάπαξ, και αρχίζουν να αυξάνονται οι ασφαλισμένοι που έχουν τα περισσότερα χρόνια μετά το 203 που το εφάπαξ γίνεται αισθητά μικρότερο!
Οι περισσότεροι από τους παλαιούς ασφαλισμένους δηλαδή έχουν βγει στη σύνταξη παίρνοντας ενισχυμένο το εφάπαξ με το 60% των αποδοχών της 5ετίας 2009-2013 και πλέον όσοι πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν στα επόμενα έτη θα έχουν μεγαλύτερη μείωση στο εφάπαξ καθώς από τη μια θα λιγοστεύουν τα χρόνια που θα έχουν έως το 2013, που είναι το «καλό» τμήμα του εφάπαξ, και από την άλλη θα αυξάνονται τα χρόνια που θα έχουν μετά το 2013 που αντί για εφάπαξ θα παίρνουν πίσω τις εισφορές τους και αυτές άτοκα.
Για τον λόγο αυτό συζητείται ο υπολογισμός του εφάπαξ να λαμβάνει υπόψη τις εισφορές της 5ετίας πριν από τη συνταξιοδότηση. Η πρόταση αυτή σημαίνει ότι ακόμη και με την άτοκη επιστροφή εισφορών, οι μελλοντικοί συνταξιούχοι θα περιορίσουν τις απώλειες γιατί το εφάπαξ θα υπολογίζεται με μεγαλύτερες εισφορές λόγω των υψηλότερων μισθών που θα έχουν την τελευταία 5ετία πριν βγουν στη σύνταξη. Αν δεν γίνουν οι αλλαγές, τότε η άτοκη επιστροφή εισφορών θα αποβεί εις βάρος των ασφαλισμένων καθώς θα πάρουν λιγότερα και από αυτά που πλήρωσαν.
ΤΟ «ΨΑΛΙΔΙ» ΚΑΙ ΟΙ ΧΑΜΕΝΟΙ
Με το ισχύον σύστημα που θεσπίστηκε με τον νόμο 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) και αφού είχαν προηγηθεί τα κουρέματα των μνημονίων, το εφάπαξ σε όλα τα ταμεία (πλην των στρατιωτικών) υπολογίζεται για δυο διαφορετικές περιόδους με δυο τρόπους, ως εξής:
- Το πρώτο τμήμα του εφάπαξ αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης έως το 2013 και για το διάστημα αυτό το ποσό υπολογίζεται με το 60% του μέσου όρου των αποδοχών των ασφαλισμένων για την 5ετία 2009-2013.
- Το δεύτερο τμήμα του εφάπαξ αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης από το 2014 και μέχρι τη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων και υπολογίζεται με ειδικό μαθηματικό τύπο που επί της ουσίας ισοδυναμεί με την επιστροφή των εισφορών που καταβάλλουν κάθε μήνα οι ασφαλισμένοι.
Το πρώτο τμήμα του εφάπαξ με βάση την 5ετία 2009-2013 είναι και το μεγαλύτερο -με τα σημερινά δεδομένα- καθώς όσο πιο κοντά στη συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων είναι αυτή η 5ετία τόσο μεγαλύτερο βγαίνει και το ποσό.
Το δεύτερο τμήμα του εφάπαξ που επιστρέφει -και μάλιστα άτοκες- τις εισφορές των υπαλλήλων είναι μικρότερο και όσο πιο πολλά είναι τα χρόνια που έχουν να διανύσουν οι ασφαλισμένοι μετά το 2014 μέχρι να συνταξιοδοτηθούν τόσο λιγότερο θα είναι και το εφάπαξ που θα πάρουν.
Η όποια ανταποδοτικότητα στο εφάπαξ βρίσκεται στο πρώτο κομμάτι (5ετία 2009-2013) γιατί σε αυτό το διάστημα οι ασφαλισμένοι που είναι κοντά στη συνταξιοδότηση και έχουν υψηλότερους μισθούς παίρνουν το 60% των αποδοχών τους επί τα έτη ασφάλισης έως το 2013 και οι απώλειες από το δεύτερο τμήμα (επιστροφή εισφορών) είναι μικρότερες γιατί τα πολλά χρόνια τα είχαν έως το 2013.
Για να περιορίσουν τις απώλειες οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να αυξήσουν τα χρόνια ασφάλισής τους, δηλαδή να παρατείνουν τη συνταξιοδότησή τους έως και 5 χρόνια ή και παραπάνω προκειμένου να πάρουν το ίδιο ποσό που θα έπαιρναν με το παλιό σύστημα και με λιγότερα χρόνια.
Πώς θα διαμορφωθεί το εφάπαξ για παλαιούς και νέους δημόσιους υπαλλήλους
Το διπλό σύστημα ευνοεί τους παλαιότερους ασφαλισμένους που η ηλικία συνταξιοδότησής τους βρίσκεται κοντά στην «καλή» 5ετία του εφάπαξ (2009-2013) ενώ οι νεότεροι ασφαλισμένοι όσο απομακρύνονται από αυτή την 5ετία θα λάβουν με μαθηματική ακρίβεια πολύ μικρότερο εφάπαξ.
Για παράδειγμα:
1 Δημόσιος υπάλληλος με 38 έτη που συνταξιοδοτήθηκε το 2020 και είχε μέσο μισθό 1.800 ευρώ στην 5ετία 2009-2013 και 2.000 ευρώ από το 2014 έως το 2020, πήρε εφάπαξ 40.200 ευρώ (33.480 ευρώ για την 5ετία 2009-2013 και 6.720 ευρώ για την 7ετία 2014-2020).
2 Δημόσιος υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί με 38 έτη το 2024 θα έχει 27 έτη έως το 2013 για το «καλό» τμήμα του εφάπαξ και 11 έτη επιστροφής εισφορών μετά το 2014, με το τελικό εφάπαξ να διαμορφώνεται περίπου στα 35.160 ευρώ. Σε σύγκριση με τον ασφαλισμένο που αποχώρησε το 2020, ο συνταξιούχος του 2024 έχει χάσει περίπου 5.000 ευρώ από το εφάπαξ.
3 Δημόσιος υπάλληλος που συνταξιοδοτήθηκε το 2018 με 35 έτη και μέσο μισθό 1.560 ευρώ στην 5ετία 2009-2013 και 1.650 ευρώ από το 2014 έως το 2018 πήρε εφάπαξ 32.038 ευρώ (28.080 ευρώ για την 5ετία 2009-2013 και 3.958 ευρώ για την 5ετία 2014-2018).
4 Δημόσιος υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί με 35 έτη το 2025 θα έχει 23 έτη ασφάλισης έως το 2013 για το «καλό» τμήμα του εφάπαξ και 12 έτη επιστροφής εισφορών μετά το 2014, με το τελικό εφάπαξ να διαμορφώνεται περίπου στα 25.069 ευρώ. Σε σύγκριση με τον ασφαλισμένο που αποχώρησε το 2018 ο συνταξιούχος του 2025 έχει χάσει περίπου 7.000 ευρώ από το εφάπαξ.
ΕΦΑΠΑΞ ΜΕ 38 ΕΤΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ (κατηγορία ΠΕ)
| Διορισμός | Συνταξιοδότηση | Ετη έως το 2013 | Ετη μετά το 2013 | Μέσο εφάπαξ |
| 1982 | 2020 | 31 | 7 | 40.200 |
| 1983 | 2021 | 30 | 8 | 38.878 |
| 1984 | 2022 | 29 | 9 | 37.598 |
| 1985 | 2023 | 28 | 10 | 36.361 |
| 1986 | 2024 | 27 | 11 | 35.164 |
| 1987 | 2025 | 26 | 12 | 34.006 |
| 1988 | 2026 | 25 | 13 | 32.886 |
| 1989 | 2027 | 24 | 14 | 31.802 |
| 1990 | 2028 | 23 | 15 | 30.754 |
| 1991 | 2029 | 22 | 16 | 29.740 |
| 1992 | 2030 | 21 | 17 | 28.760 |
| 1993 | 2031 | 20 | 18 | 27.811 |
| 1994 | 2032 | 19 | 19 | 26.893 |
| 1995 | 2033 | 18 | 20 | 26.006 |
| 1996 | 2034 | 17 | 21 | 25.147 |
| 1997 | 2035 | 16 | 22 | 24.317 |
| 1998 | 2036 | 15 | 23 | 23.514 |
| 1999 | 2037 | 14 | 24 | 22.737 |
| 2000 | 2038 | 13 | 25 | 21.985 |
| 2001 | 2039 | 12 | 26 | 21.258 |
| 2002 | 2040 | 11 | 27 | 20.555 |
ΕΦΑΠΑΞ ΜΕ 35 ΕΤΗ (κατηγορία ΠΕ)
| Διορισμός | Συνταξιοδότηση | Ετη έως το 2013 | Ετη μετά το 2013 | Μέσο εφάπαξ |
| 1982 | 2017 | 31 | 4 | 33.024 |
| 1983 | 2018 | 30 | 5 | 32.038 |
| 1984 | 2019 | 29 | 6 | 30.936 |
| 1985 | 2020 | 28 | 7 | 29.872 |
| 1986 | 2021 | 27 | 8 | 28.844 |
| 1987 | 2022 | 26 | 9 | 27.851 |
| 1988 | 2023 | 25 | 10 | 26.891 |
| 1989 | 2024 | 24 | 11 | 25.964 |
| 1990 | 2025 | 23 | 12 | 25.069 |
| 1991 | 2026 | 22 | 13 | 24.203 |
| 1992 | 2027 | 21 | 14 | 23.367 |
| 1993 | 2028 | 20 | 15 | 22.560 |
| 1994 | 2029 | 19 | 16 | 21.780 |
| 1995 | 2030 | 18 | 17 | 21.026 |
| 1996 | 2031 | 17 | 18 | 20.298 |
| 1997 | 2032 | 16 | 19 | 19.595 |
| 1998 | 2033 | 15 | 20 | 18.915 |
| 1999 | 2034 | 14 | 21 | 18.259 |
| 2000 | 2035 | 13 | 22 | 17.625 |
| 2001 | 2036 | 12 | 23 | 17.013 |
| 2002 | 2037 | 11 | 24 | 16.422 |
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
» Εφάπαξ με 38 έτη (μέσος μισθός 1.800 €)
* 32.832 ευρώ με το νέο σύστημα
(άτοκη επιστροφή εισφορών)
* 41.040 ευρώ με το παλιό
(60% του μισθού)
» Εφάπαξ με 35 έτη (μέσος μισθός 1.600 €)
* 26.880 ευρώ με το νέο σύστημα
(άτοκη επιστροφή εισφορών)
* 33.600 ευρώ με το παλιό
(60% του μισθού)
ΕΦΑΠΑΞ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ 37 ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ
| ΤΟΜΕΑΣ | ΕΦΑΠΑΞ 2023 (μέσο ποσό) |
| τ. ΤΠΔΥ | 14.707 |
| ΤΑΔΚΥ | 21.916 |
| ΝΠΔΔ | 14.561 |
| ΤΠΟΕΚΕ | 12.501 |
| ΣΩΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ | 21.329 |
| ΕΙΔΙΚΑ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΑ | 39.323 |
| ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ | 23.338 |
| ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ | 25.797 |
| ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | 24.413 |
| ΙΚΑ | 26.956 |
| ΟΤΕ | 36.877 |
| ΟΣΕ | 58.195 |
| ΕΡΤ | 31.838 |
| ΔΕΗ | 32.591 |
| ΤΕΑΥΕΚ | 2.633 |
| ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ | 3.442 |
| ΜΕΤΑΛΛΟΥ | 4.641 |
| ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ | 15.552 |
| ΛΙΜΕΝΕΡΓΑΤΩΝ | 65.820 |
| ΟΛΠ | 36.232 |
| ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΩΝ | 15.050 |
| ΤΑΞΥ | 7.930 |
| ΟΛΘ | 76.208 |
| ΕΜΠΟΡΙΚΗ | 25.176 |
| ΙΛΤ | 42.418 |
| ΤΠΙΣΥΤ | 16.040 |
| ΤΠΕΥΠ ΑΘΗΝΑΣ | 48.894 |
| ΤΠΑΕΝ | 21.118 |
| ΤΠΚΠΕΝ | 7.764 |
| ΤΠΔΑ | 17.820 |
| ΤΥ | 3.272 |
| ΤΑΣ | 30.781 |
| ΤΣΜΕΔΕ | 10.663 |
| ΤΠΕΔΕ | 4.856 |
