Κάθε εργαζόμενος γονέας ή πρόσωπο που ασκεί τη γονική μέριμνα έχει ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα γονικής άδειας για την ανατροφή του παιδιού, διάρκειας 4 μηνών, την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει συνεχόμενα ή τμηματικά, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει την ηλικία των 8 ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό.
Η γονική άδεια δίνεται κατόπιν αιτήσεως του εργαζόμενου γονέα.
Ο εργαζόμενος γονέας που επιθυμεί να λάβει αυτή την άδεια, πρέπει να αναφέρει την ημερομηνία έναρξης και λήξης της αιτούμενης άδειας, ενώ πρέπει ο εργαζόμενος γονέας να προσδιορίζει και πόσο διάστημα από την άδεια επιθυμεί να λάβει με ευέλικτο τρόπο και πόσο κανονικά. Αυτή την άδεια που αιτείται, πρέπει να την έχει γνωστοποιήσει τουλάχιστον ένα (1) μήνα πριν την έναρξη της γονικής άδειας (εκτός έκτακτων λόγων).
Ο εργαζόμενος προκειμένου να λάβει την άδεια, και να είναι δεκτή αυτή, πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως το να έχει συμπληρώσει ένα (1) έτος συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις, εργασία στον ίδιο εργοδότη (εκτός αντίθετης συμφωνίας). Άλλη μία προϋπόθεση είναι, να αιτείται άδεια για τέκνο που δεν είναι μεγαλύτερο των οκτώ (8) ετών.
Στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι που αιτούνται την άδεια απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, τότε πρέπει εκτός των λοιπών προϋποθέσεων, να υποβάλλουν κοινή δήλωση, που να καθορίζουν ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση αυτού του δικαιώματος.
Η διάρκεια της γονικής άδειας που αιτούνται οι εργαζόμενοι είναι τέσσερις (4) μήνες και χορηγείται σ’ αυτούς συνεχόμενα, τμηματικά ή με άλλο ευέλικτο τρόπο, ώστε να εξυπηρετεί τα μέρη, όπως ενδεικτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ (8) ετών, χορηγείται άδεια από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Σε κάθε περίπτωση, εντός ενός (1) μήνα άπαξ και υποβληθεί η αίτηση του εργαζόμενου γονέα για χορήγηση της άδειας, πρέπει να απαντηθεί αυτή από τον εργοδότη. Κατά κανόνα αυτή πρέπει να γίνει δεκτή για το αιτούμενο διάστημα, εκτός εάν συντρέχει σοβαρός λόγος διατάραξης της εύρυθμης λειτουργίας της επιχείρησης. Σε αυτή τη περίπτωση, ο ως άνω σοβαρός λόγος αναβολής χορήγησης της γονικής άδειας στον αιτούμενο χρόνο, θα πρέπει να τεκμηριώνεται εγγράφως. Πάντως σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν διαταράσσεται σοβαρά η εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης, η γονική άδεια πρέπει να χορηγηθεί μέσα σε δύο (2) μήνες αφότου ο εργαζόμενος γονέας την αιτηθεί.
Αιτήσεις γονέων με αναπηρία, γονέων παιδιών με αναπηρία, με μακροχρόνια ή αιφνίδια ασθένεια, πολύτεκνων και μόνων γονέων λόγω θανάτου γονέα, ολικής αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης τέκνων, καθώς και γυναικών μετά την άδεια μητρότητας και την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, χορηγούνται κατά προτεραιότητα. Επίσης, κατά προτεραιότητα χορηγούνται όσες γίνονται λόγω νοσηλείας ή ασθένειας του παιδιού ή λόγω αναπηρίας ή σοβαρής ασθένειας συζύγου, συντρόφου συμβίωσης, συγγενούς, γονέων παιδιών διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων, καθώς και γονέων έπειτα από πρόωρο τοκετό.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι Κυριακές, οι αργίες και οι ημέρες ασθενείας (με παραμονή του μισθωτού στο σπίτι ή νοσηλεία του) που εμπίπτουν στο διάστημα της χορηγηθείσας αδείας δεν περιλαμβάνονται σε αυτή. Επιπλέον, για τους μισθωτούς που απασχολούνται επί πενθημέρου, δεν συνυπολογίζεται στον αριθμό ημερών αδείας η ημέρα της εβδομάδας κατά την οποία δεν εργάζονται λόγω πενθημέρου.
Αναλυτικά οι άδειες που δικαιούνται να λάβουν οι εργαζόμενοι γονείς
Άδεια μητρότητας τεκμαιρόμενης μητέρας και υιοθετούσας
Η τεκμαιρόμενη μητέρα, δηλαδή εκείνη που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, καθώς και η εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών, δικαιούται το μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας, όπως και τις πάσης φύσεως αποδοχές και επιδόματα που συνδέονται με αυτήν, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις επιμέρους καταστατικές διατάξεις του φορέα ασφάλισής τους.
Άδεια φροντίδας τέκνου
Η άδεια χορηγείται για χρονικό διάστημα 30 μηνών από τη λήξη της άδειας μητρότητας ή της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας ή της γονικής άδειας, ως μειωμένο ωράριο. Κατά το παραπάνω διάστημα, ο γονέας που κάνει χρήση του δικαιώματος αυτού δικαιούται είτε να προσέρχεται κατά 1 ώρα αργότερα, είτε να αποχωρεί κατά 1 ώρα νωρίτερα κάθε ημέρα από την εργασία, είτε να τη διακόπτει κατά μία ώρα ημερησίως, σύμφωνα με την αίτησή του.
Ειδική παροχή προστασίας μητρότητας
Η μητέρα που είναι ασφαλισμένη και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις δικαιούται, μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας 9 μηνών. Την άδεια αυτή δικαιούνται επίσης οι μητέρες που είναι εργαζόμενες στον δημόσιο τομέα, κατά το μέρος που εφαρμόζεται σε αυτούς η εργατική νομοθεσία (π.χ. ΙΔΟΧ), καθώς και οι εργαζόμενες στο Δημόσιο με σύμβαση έμμισθης εντολής.
Άδεια πατρότητας
Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας 14 εργάσιμων ημερών, με αποδοχές, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου. Η άδεια πατρότητας χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζομένου.
Γονική άδεια
Κάθε εργαζόμενος γονέας ή πρόσωπο που ασκεί τη γονική μέριμνα έχει δικαίωμα γονικής άδειας για την ανατροφή του παιδιού διάρκειας 4 μηνών, την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει συνεχόμενα ή τμηματικά, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει την ηλικία των 8 ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως 8 ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Άδεια φροντιστή
Πρόκειται για άδεια που παρέχεται στους εργαζομένους προκειμένου να παρέχουν προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη σε συγγενή ή πρόσωπο που κατοικεί στο ίδιο νοικοκυριό με τον εργαζόμενο και που έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο, η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση. Για να δικαιούται την άδεια, ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 6 μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου. Η ανώτατη διάρκεια της άδειας είναι 5 εργάσιμες ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος.
Άδεια παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου
Εργαζόμενοι γονείς (φυσικοί, θετοί, ανάδοχοι, τεκμαιρόμενες μητέρες που εργάζονται σε φορείς τους ιδιωτικού τομέα, ή του δημόσιου τομέα με εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, ή με σχέση έμμισθης εντολής, ή που εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης), πλήρους ή μερικής απασχόλησης, έχουν δικαίωμα για κάθε παιδί ηλικίας μέχρι 18 ετών συμπληρωμένων που παρακολουθεί μαθήματα στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, καθώς και γονείς τέκνου με ειδικές ανάγκες –ανεξαρτήτως της ηλικίας του τέκνου– που φοιτά σε δομή ειδικής εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας ή είναι ενταγμένο και παρακολουθεί προγράμματα σε κέντρα διημέρευσης ημερήσιας φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΚΔ-ΗΦ ΑμεΑ), κέντρα δημιουργικής απασχόλησης ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΚΔΑΠ ΑμεΑ) και ειδικά εκπαιδευτήρια έχουν επίσης δικαίωμα να απουσιάζουν, χωρίς περικοπή των αποδοχών τους και μετά από άδεια του εργοδότη, ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα από την εργασία τους μέχρι τη συμπλήρωση 4 εργάσιμων ημερών κάθε ημερολογιακό έτος, με σκοπό να επισκέπτονται το σχολείο των παιδιών τους για την παρακολούθηση της σχολικής τους επίδοσης και της εν γένει παρουσίας τους.
Άδεια λόγω ασθενείας παιδιού ή άλλου εξαρτώμενου μέλους
Οι εργαζόμενοι γονείς (φυσικοί, θετοί, ανάδοχοι, τεκμαιρόμενες μητέρες που εργάζονται σε φορείς τους ιδιωτικού τομέα, ή του δημόσιου τομέα με εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, ή με σχέση έμμισθης εντολής, ή που εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης) έχουν ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα –ανεξάρτητα από δικαιώματα που παρέχονται από άλλες διατάξεις– να λαμβάνουν, κατόπιν αιτήσεώς τους, άδεια άνευ αποδοχών, που δεν υπερβαίνει τις 6 εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, σε περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειας.
Άδεια λόγω σοβαρών νοσημάτων των παιδιών
Στους εργαζόμενους γονείς (φυσικοί, θετοί, ανάδοχοι, τεκμαιρόμενες μητέρες που εργάζονται σε φορείς τους ιδιωτικού τομέα, ή του δημόσιου τομέα με εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, ή με σχέση έμμισθης εντολής, ή που εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης) χορηγείται ειδική γονική άδεια, διάρκειας 10 εργάσιμων ημερών κατ’ έτος, με αποδοχές, για την αντιμετώπιση των αναγκών παιδιών έως 18 ετών συμπληρωμένων, με νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση, με νεοπλασματική ασθένεια, ή που χρήζει μεταμόσχευσης, ή με σπάνιο νόσημα ή πάθηση και εφόσον στην τελευταία περίπτωση συντρέχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, ή παιδιών, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους, με βαριά νοητική αναπηρία ή σύνδρομο DOWN ή αυτισμό.
Άδεια λόγω νοσηλείας των παιδιών
Στους εργαζόμενους γονείς (φυσικοί, θετοί, ανάδοχοι, τεκμαιρόμενες μητέρες που εργάζονται σε φορείς τους ιδιωτικού τομέα, ή του δημόσιου τομέα με εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, ή με σχέση έμμισθης εντολής, ή που εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης) χορηγείται ειδική γονική άδεια νοσηλείας, χωρίς αποδοχές, σε περίπτωση νοσηλείας του παιδιού, ανεξαρτήτως της ηλικίας του, λόγω ασθένειας ή ατυχήματος που καθιστά αναγκαία την άμεση παρουσία του εργαζομένου, για όσο διάστημα διαρκεί η νοσηλεία και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν των 30 εργάσιμων ημερών κατ’ έτος.
Άδεια για μονογονεϊκές οικογένειες
Στους εργαζόμενους γονείς (φυσικοί, θετοί, ανάδοχοι, τεκμαιρόμενες μητέρες που εργάζονται σε φορείς τους ιδιωτικού τομέα, ή του δημόσιου τομέα με εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, ή με σχέση έμμισθης εντολής, ή που εργάζονται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης) οι οποίοι έχουν χηρέψει και στον άγαμο γονέα που έχει την αποκλειστική επιμέλεια παιδιού χορηγείται άδεια 6 εργάσιμων ημερών ετησίως, με αποδοχές, επιπλέον αυτής που δικαιούνται από άλλες διατάξεις. Γονέας με 3 παιδιά ή περισσότερα δικαιούται άδεια 8 εργάσιμων ημερών ετησίως.
