Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη δωδέκατη έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης, μιας ετήσιας επισκόπησης που παρέχει συγκριτικά στοιχεία σχετικά με την αποδοτικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη.
Σε σύγκριση με πέρυσι η αντίληψη του κοινού για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει βελτιωθεί, μεταξύ άλλων και σε χώρες που αντιμετώπισαν συστημικές προκλήσεις.
Η έκδοση του 2024 περιλαμβάνει επίσης, για πρώτη φορά, συγκεκριμένα νέα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, για παράδειγμα σχετικά με το διορισμό προέδρων δικαστηρίων, τα εθνικά πλαίσια σχετικά με τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και την παύση των γενικών εισαγγελέων.
Κυριότερα πορίσματα του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2024:
- Η αντίληψη όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει βελτιωθεί, μεταξύ άλλων και στις χώρες που αντιμετώπισαν συστημικές προκλήσεις: Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου στο ευρύ κοινό δείχνει ότι, από το 2016, η αντίληψή του για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει βελτιωθεί ή παρέμεινε σταθερή σε 19 κράτη μέλη. Μια άλλη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, που διεξήχθη σε επίπεδο επιχειρήσεων, δείχνει ότι η αντίληψη για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει βελτιωθεί ή έχει παραμείνει σταθερή σε 19 κράτη μέλη σε σύγκριση με το 2016. Η αντίληψη τόσο του ευρέος κοινού όσο και των επιχειρήσεων περί της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης βελτιώθηκε επίσης σε χώρες που έχουν αντιμετωπίσει συστημικές προκλήσεις όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
- Διαφωτιστικά στοιχεία σχετικά με τον διορισμό των εισαγγελέων και την παύση του γενικού εισαγγελέα: Σε 14 κράτη μέλη οι εισαγγελείς διορίζονται είτε από τα ανεξάρτητα ανώτατα εισαγγελικά συμβούλια είτε από την ίδια την εισαγγελική αρχή. Η εξουσία του εκτελεστικού κλάδου (του υπουργού Δικαιοσύνης, της κυβέρνησης, ή του αρχηγού κράτους) να διορίζει εισαγγελείς υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο σε όλα σχεδόν τα 12 κράτη μέλη στα οποία διορίζονται εισαγγελείς κατ’ αυτόν τον τρόπο. Είναι επίσης υποχρεωτικό σε όλα σχεδόν αυτά τα 12 κράτη μέλη να αιτιολογούν την απόρριψη ενός υποψήφιου εισαγγελέα. 20 κράτη μέλη παρέχουν στον εκτελεστικό κλάδο ή στο κοινοβούλιο την εξουσία να παύει τον γενικό εισαγγελέα (σε πέντε από αυτά κατόπιν πρότασης του Δικαστικού Συμβουλίου) και σε έξι κράτη μέλη η εξουσία αυτή παρέχεται στο Δικαστικό τους Συμβούλιο. 16 κράτη μέλη προσφέρουν τη δυνατότητα επανεξέτασης της απόφασης.
- Τρέχουσες δυνατότητες για την ενίσχυση της ψηφιοποίησης των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης: Μόνο έξι κράτη μέλη διαθέτουν δικονομικούς κανόνες που επιτρέπουν το παραδεκτό των αποδεικτικών στοιχείων σε ψηφιακή μορφή στις αστικές, εμπορικές, διοικητικές και ποινικές υποθέσεις. Σε 26 κράτη μέλη η δυνατότητα αυτή προβλέπεται μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις ή σε ορισμένους τομείς του δικαίου. Επιπλέον, από τα πορίσματα της φετινής έκδοσης προκύπτει ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης όσον αφορά τη δυνατότητα ηλεκτρονικής κίνησης διαδικασίας ή ηλεκτρονικής υποβολής αγωγής. Εννέα κράτη μέλη είτε επιτρέπουν τη δυνατότητα αυτή μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις, είτε δεν την επιτρέπουν καθόλου.
- Τα περισσότερα κράτη μέλη διαθέτουν ορισμένες ρυθμίσεις για τη στήριξη της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία ως επαγγελματιών στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης: Σε 20 κράτη μέλη υπάρχουν τουλάχιστον ορισμένες ειδικές ρυθμίσεις για τη στήριξη της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία.
- Διαφορετικού βαθμού ειδικές ρυθμίσεις για φιλικές προς τα παιδιά διαδικασίες σε υποθέσεις όπου τα παιδιά εμπλέκονται ως θύματα ή ως ύποπτοι ή κατηγορούμενοι: Σε 26 κράτη μέλη παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα του θύματος ή του υπόπτου και τις φιλικές προς τα παιδιά διαδικασίες και σε 18 κράτη μέλη δίνεται επείγουσα προτεραιότητα σε ποινικές διαδικασίες που αφορούν παιδιά.
Το ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης μέσα από αριθμούς
Ο πίνακας περιλαμβάνει αρκετά και ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με το ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης, αν και σε αρκετούς πίνακες φαίνεται πως είτε δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα είτε πως η μεθοδολογία υπολογισμού έχει αλλάξει (σ.σ. τα στοιχεία καλύπτουν έως και το έτος 2022).
Σύμφωνα με τους πίνακες, η Ελλάδα, παρά τη βελτίωση σε αρκετούς δείκτες, εξακολουθεί να διαθέτει υψηλούς χρόνους διεκπεραίωσης υποθέσεων, με το πρόβλημα να είναι εντονότερο στις αστικές/εμπορικές υποθέσεις, όπου στα πρωτοδικεία η Ελλάδα είναι η πιο αρχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση:
Σχετικά βελτιωμένη είναι η κατάσταση στους χρόνους διεκπεραίωσης υποθέσεων ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων (πρωτοδικεία και εφετεία):
Οι ρυθμοί επίλυσης διαφορών είναι σαφώς καλύτεροι στην διοικητική δικαιοσύνη απ’ ό,τι στην πολιτική:
Mείωση σημειώνεται στον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον των δικαστηρίων της Ελλάδας:
Ποιότητα Δικαιοσύνης
Η Ελλάδα παραμένει ψηλά σε ό,τι αφορά τον δείκτη “φιλικότητας” της Δικαιοσύνης προς τα παιδιά:
Ωστόσο τα αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με ορισμένες παραμέτρους της ποιότητας της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, ειδικά σε ό,τι αφορά την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα:
Στα θετικά της έκθεσης η άνοδος της Ελλάδας ό,τι αφορά στην online πρόσβαση σε δικαστικές αποφάσεις από το κοινό, αλλά και στη λήψη μέτρων για την έκδοση μηχαναγνώσιμων δικαστικών αποφάσεων:
Ελαφρώς μειωμένες φαίνονται οι δαπάνες στη Δικαιοσύνη το 2022, ενώ υψηλός παραμένει ο αριθμός δικαστών ανά κάτοικο:
Σε ό,τι αφορά τους δικηγόρους, η αναλογία δικηγόρων ανά κάτοικο παραμένει υψηλή – και μάλιστα με αυξητικές τάσεις – με τη χώρα μας να κατατάσσεται τρίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δείτε αναλυτικά τον Πίνακα Αποτελεσμάτων στο ec.europa.eu
