Με μεγάλη συμμετοχή των ιδιοκτητών «τρέχει» η διαδικασία υπαγωγής των αυθαίρετων κτισμάτων στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αφού μόνο τους πρώτους μήνες του 2024 έχουν ενταχθεί σε ρύθμιση περισσότεροι από 59.000 ιδιοκτήτες
Η κλεψύδρα μετρά αντίστροφα, καθώς στα τέλη Μαρτίου 2026 θα εκπνεύσει η ρύθμιση μέσω της οποίας διασφαλίζουν με προσαυξημένα πρόστιμα το ακίνητο. Για τους αυθαιρετούχους που έχτισαν μετά το 2011, που αποτελεί την κόκκινη γραμμή και δεν προβλέπεται διατήρηση και ειδικά για όσους έχουν ανεγείρει ακίνητο από τις αρχές του έτους, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναμένεται να προχωρήσει από το φθινόπωρο σε κατεδαφίσεις.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, στην πλατφόρμα του ΤΕΕ η συμμετοχή των ιδιοκτητών είναι αυξημένη. Μάλιστα, η χρονιά που έγιναν οι περισσότερες υπαγωγές ήταν το 2020 και αυτό γιατί τότε εξέπνευσε η προθεσμία να τακτοποιηθούν τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 (με μεγάλες παραβάσεις).
Ειδικότερα, το 2017, με τον 4495/17, μπήκαν σε διαδικασία τακτοποίησης 18.241 αυθαίρετα, το 2018 247.930, το 2019 ακόμα 166.205 αυθαίρετα και το 2020 επιπλέον 374.464 αυθαίρετα. Το διάστημα αυτό (2017-2020) μπορούσαν να μπουν σε διαδικασία τακτοποίησης και οι πέντε κατηγορίες αυθαιρέτων. Από το 2021 που εξέπνευσε η προθεσμία για τη κατηγορία 5, τα στοιχεία δείχνουν πως μπήκαν σε ρύθμιση 132.974, το 2022 ακόμα 127.271 κτίσματα, το 2023 επιπλέον 120.636, ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα έχουν μπει σε ρύθμιση 59.699 αυθαίρετα.
Οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.
Στο διαδικαστικό κομμάτι, οι πολίτες που θέλουν να τακτοποιήσουν αυθαίρετο (το οποίο χτίστηκε πριν απ’ το 2011 και ανήκει στην κατηγορία 1-4), έχουν τη δυνατότητα να το πράξουν μέχρι τον Μάρτιο του 2026 με προσαυξημένα όμως πρόστιμα.
Για να θεωρείται η διαδικασία ολοκληρωμένη, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1-4 που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι γίνεται μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Τα πρόστιμα για τις 4 κατηγορίες
– Κατά 10% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
– Κατά 20% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
– Κατά 25% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
– Κατά 30% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
– Κατά 35% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024
– Κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
Παράβολα προστίμων
α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.
Διευκρινίζεται ότι το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη. Μάλιστα, μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό δόσης τα 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30% του αναλογούντος προστίμου.
Ερωτηθείς για το αν θα ανοίξει εκ νέου η πλατφόρμα για την υποβολή δηλώσεων των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 (με μεγάλες αυθαιρεσίες) αλλά και η αντίστοιχη για τα δασικά αυθαίρετα (οικιστικές πυκνώσεις), ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Ταγαράς σημείωσε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής πως «είναι ένα σενάριο που υπάρχει στο τραπέζι ωστόσο δεν είναι γνωστό ακόμα πότε θα προχωρήσει καθώς σε αυτή τη φάση έχουν άλλες διαδικασίες προτεραιότητα».
Τι θα γίνει με τα δασικά
Σε σχέση με τα δασικά αυθαίρετα, τον έτερο πονοκέφαλο του υπουργείου Περιβάλλοντος, υπάρχουν σκέψεις να ανοίξει εκ νέου η πλατφόρμα, οι οποίες όμως βρίσκονται υπό συζήτηση γιατί η προηγούμενη διαδικασία δεν εξελίχθηκε όπως αναμενόταν.
Το project της δήλωσης των δασικών αυθαιρέτων έληξε άδοξα τον Μάρτιο του 2023, χωρίς οι ιδιοκτήτες να συμμετάσχουν ενεργά στη διαδικασία.
Πιο συγκεκριμένα, η αποτυχημένη προσπάθεια καταγραφής και τακτοποίησης δασικών αυθαιρέτων εξέπνευσε στις 31 Μαρτίου 2023 έχοντας μάλιστα λάβει τρίμηνη παράταση. Η σχετική πλατφόρμα στο Κτηματολόγιο είχε ανοίξει για πρώτη φορά στις 5 Οκτωβρίου 2022 και οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες είχαν κληθεί να υποβάλουν τις αιτήσεις τους αρχικά έως το τέλος της χρονιάς για να «κερδίσουν» το πάγωμα των διοικητικών προστίμων, συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής εξαίρεσης από την κατεδάφιση, καταβάλλοντας παράβολο ύψους 250 ευρώ.
Το υπουργείο τότε εκτιμούσε ότι η συμμετοχή θα ήταν τεράστια, η οποία μάλιστα θα ξεπερνούσε τις 1 εκατ. αιτήσεις. Στο πρώτο τρίμηνο που «έτρεχε» η διαδικασία, κατατέθηκαν περί τις 620 οριστικές αιτήσεις. Ετσι, δόθηκε μία ακόμη πίστωση χρόνου, μέχρι τα τέλη Μαρτίου, η οποία έβαλε τίτλους τέλους στη διαδικασία με περίπου μόλις 3.000 αιτήσεις.
Ξεκινούν οι κατεδαφίσεις για τα καινούργια
Ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου βρίσκεται ο εντοπισμός των νέων αυθαιρέτων και η άμεση κατεδάφισή τους. Στο πλαίσιο αυτό, μετρά αντίστροφα ο χρόνος για να θέσει το ΥΠΕΝ σε εφαρμογή την επιχείρηση μπουλντόζα που θα περιλαμβάνει σε πρώτη φάση όσα αυθαίρετα χτίστηκαν από τις αρχές του έτους. Οπως εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς, μέσα στο φθινόπωρο -όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες διαδικασίες- θα μπορέσουν σταδιακά να γίνουν οι πρώτες κατεδαφίσεις όσων κτισμάτων ανεγέρθηκαν από 1.1.2024. Σε δεύτερο χρόνο, θα ακολουθήσουν όσα κτίσματα κατασκευάστηκαν από τις 28.7.2011 και μετά που αποτελεί και την κόκκινη γραμμή.
Σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά, το μεγάλο στοίχημα του ΥΠΕΝ είναι να μπει οργάνωση στον χώρο και τάξη παντού με κανόνες. Μέσω του πρόσφατου νόμου που ψηφίστηκε, θα μπορεί το υπουργείο να έχει γνώση ποια κτίσματα ανεγείρονται παράνομα και να μπαίνει φρένο πριν ολοκληρωθούν. «Θα μπορούμε μέσα από τα εργαλεία που θα έχουμε, δηλαδή μέσα από δορυφορικές εικόνες ή από drones, να βλέπουμε ποια είναι τα καινούργια αυθαίρετα που επιχειρείται να κατασκευαστούν και να τα προλαβαίνουμε την ώρα που ξεκινάει η αυθαιρεσία» συμπληρώνει.
Διευκρινίζεται πως η επιχείρηση μπουλντόζα φυσικά δεν είναι εφικτό να ισχύσει σε όλα τα αυθαίρετα. Από τη μία, για τα αυθαίρετα που έγιναν από το 2011 και μετά το υπουργείο σκοπό έχει σε πρώτη φάση να τα εντοπίσει μέσω δορυφορικών εικόνων, να τα καταγράψει και έπειτα να προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες. Οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν με ένδικα μέσα εναντίον της απόφασης έκδοσης του πρωτοκόλλου κατεδάφισης. Από την άλλη, θα εξαιρεθούν της κατεδάφισης όσα χτίστηκαν πριν από τον Ιούλιο του 2011 καθώς για αυτά τρέχει μέσω σχετικής ρύθμισης η διαδικασία τακτοποίησης έναντι προσαυξημένων προστίμων.
