Νέα παράταση για τα ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη και λανθασμένων εγγραφών στο Κτηματολόγιο

Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού

Τι πρέπει να προσέξουν οι ιδιοκτήτες για να διασφαλίσουν την περιουσία τους;

Νέα παράταση αποφάσισε να δώσει η κυβέρνηση στο δικαίωμα διόρθωσης των αρχικών εγγραφών στο κτηματολόγιο για τις περιοχές που κτηματογραφήθηκαν κατά το παρελθόν. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ηπροθεσμία άσκησης αγωγής διόρθωσης ανακριβών κτηματολογικών εγγραφώνλήγει στις30/11/2024.

Πρόκειται για τις 21 περιοχές, για τις οποίες η προθεσμία έληγε το 2017, αλλά και για τις 14 περιοχές, για τις οποίες η προθεσμία έληξε μεταξύ 2 Οκτωβρίου και 19 Νοεμβρίου 2018. Σε αυτές τις περιοχές έχουν σύμφωνα με το νόμο οριστικοποιηθεί οι πρώτες εγγραφές και τώρα δίνεται ακόμα μία ευκαιρίαγια να γίνουν διορθώσεις. Στις περιοχές αυτές συγκαταλέγονται από τη Μαγνησία οι ΟΤΑ Σκιάθου, Αλοννήσου και Νέας Αγχιάλου Βόλου. Επίσης, μεταξύ άλλων, συμπεριλαμβάνονται δήμοι της Αττικής, όπως Βριλήσσια, Μελίσσια, Ελευσίνα, Γέρακας, Νέα Πέραμος, Νέα Σμύρνη, Ρέντης, Νέο Ψυχικό, αλλά και άλλες περιοχές όπως: Θεσσαλονίκης, Αιτωλοακαρνανίας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Αρτας, Αχαΐας, Δράμας, Πάτμου, Εβρου, Εύβοιας, Ζακύνθου, Ηλείας, Ημαθίας, Θεσπρωτίας, Καβάλας, Καστοριάς, Κεφαλληνίας, Κιλκίς, Κοζάνης, Κυκλάδων, Λακωνίας, Λάρισας, Λευκάδας, Μεσσηνίας, Ξάνθης, Πιερίας, Πρέβεζας, Ροδόπης, Τρικάλων, Φθιώτιδας και Φλώρινας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο αριθµός των ακινήτων που εμφανίζονται… ορφανά ή έχουν δηλωθεί µε σφάλµατα ανέρχεται σε 140.000, εκ των οποίων τα περίπου 35.000 είναι κτίσµατα.

• Γιατί κρίνεται απαραίτητη η παράταση;

1. Στις περισσότερες περιοχές η αποτύπωση των ακινήτων ήταν προβληματική και οι μελέτες κτηματογράφησης έχουν πολλά λάθη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να οδηγούνται οι πολίτες σε σωρεία δικαστικών διαδικασιών προς το σκοπό της διόρθωσης των ανακριβών κτηματολογικών εγγραφών.
2. Επίσης, επειδή σε αυτές τις περιοχές συντάχθηκε πρώτα το κτηματολόγιο και μετά κυρώθηκαν οι δασικοί χάρτες με αποτέλεσμα πολλά «ξεχασμένα» δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου να δηλωθούν από πολίτες και τώρα θα πρέπει να στραφεί με αγωγές το Ελληνικό Δημόσιο απέναντί τους, κάτι που δεν μπόρεσε να κάνει μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιες εκτάσεις να καταγραφούν ως ιδιόκτητες.
3. Οι διαδικασίες δεν είναι καθόλου εύκολες, είναι χρονοβόρες και περίπλοκες, απαιτούν μεγάλο κόστος, απαιτούν συνεργασία Δικηγόρων – Συμβολαιογράφων – Δικαστικών Επιμελητών – Μηχανικών – Λογιστών (για δημιουργία τίτλων, τοπογραφικών με συντεταγμένες, κοινοποιήσεις αγωγών κλπ), και όλη αυτή η δαιδαλώδης διαδικασία έχει οδηγήσει στο να υφίσταται ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό λαθών και σφαλμάτων που αφορούν το λειτουργούν Κτηματολόγιο.

• Ποιους αφορά η παράταση;

Το μέτρο της παράτασης αφορά όλους τους ιδιοκτήτες, (κληρονόμους, ομογενείς και όσους έχουν λανθασμένες εγγραφές κ.ά. όπως σε όσους στερούνται τίτλο ιδιοκτησίας και κατέχουν ακίνητη περιουσία με χρησικτησία), οι οποίοι αποκτούν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στις αναγκαίες διορθώσεις ή να ασκήσουν όπου απαιτείται ένδικα μέσα για να μη χαρακτηριστεί ένα ακίνητο «αγνώστου ιδιοκτήτη».

• Τι σημαίνει πρακτικά το κλείσιμο των εγγραφών στο Κτηματολόγιο;

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν κλείσουν οι εγγραφές και είναι οριστικές και είναι σε κάποιο όνομα μετά αυτό μένει σε αυτό το όνομα ή αν ένα ακίνητο φαίνεται αγνώστου ιδιοκτήτη και παραμένει αγνώστου ιδιοκτήτη μετά την οριστικοποίηση των εγγραφών περιέρχεται στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου και αυτό δεν αλλάζει.

• Ποια είναι τα SOS που πρέπει να προσέξουν οι ιδιοκτήτες για να μην βρεθούν αντιμέτωποι με το Δημόσιο;

Εκτός από τα ακίνητα, για τα οποία δεν έγινε εμπρόθεσμα δήλωση ιδιοκτησίας, έχει διαπιστωθεί ότι στις αστικές περιοχές ένα μεγάλο μέρος των εγγραφών ως άγνωστου ιδιοκτήτη προέρχεται από «ξεχασμένα» δικαιώματα. Αυτά είναι τα δικαιώματα όπως: ο «αέρας» της οικοδομής, η δουλεία διόδου, η θέση στάθμευσης στην πυλωτή, νέο οικόπεδο που έχει δοθεί μετά την κύρωση της πράξης εφαρμογής κλπ. Οι περιπτώσεις είναι πολλές και μπορεί να αφορά τόσο αστικά ακίνητα όσο και γεωργικά χωρίς διάκριση, όπως μπορεί να αφορά και μερίδια επί κληρονομικού δικαιώματος π.χ. αν για κάποιο ακίνητο ένας κληρονόμος δεν υπέβαλε δήλωση ιδιοκτησίας και άφησε να παρέλθει η προθεσμία των διορθώσεων τότε το Δημόσιο θα βρεθεί συνιδιοκτήτης στο ακίνητο αυτό. Συνήθης περίπτωση είναι και το δικαίωμα υψούν (αέρας), το οποίο οι δικαιούχοι δεν το δηλώνουν (προφανώς γιατί έχει εξαντληθεί το δικαίωμα δόμησης) με αποτέλεσμα να βρεθεί το Δημόσιο συνιδιοκτήτης σε όλη την πολυκατοικία.

• Μπορεί να γίνει συμβόλαιο (πώληση, γονική παροχή, αποδοχή κληρονομιάς κ.α.) στο μεταξύ διάστημα της προθεσμίας για τη διόρθωση των αρχικών εγγραφώνκαι ποια είναι η διαδικασία;

Ναι γίνεται συμβόλαιο, γιατί όπως ορίζεται και από το νόμο οι πρώτες εγγραφές είναι ενδεικτικές και επιδέχονται διορθώσεις κατά το χρονικό διάστημα που παρέχεται στους δικαιούχους το οποίο αρχίζει από την έναρξη λειτουργίας του κτηματολογικού γραφείου.

Κάποιες από τις διορθώσεις ήσσονος σημασίας, τα λεγόμενα πρόδηλα σφάλματα, μπορούν να διορθωθούν με μία απλή αίτηση, οπότε στη συνέχεια γίνεται και καταχωρείται κανονικά η σχετική πράξη. Σε περίπτωση, όμως, που δεν μπορεί να γίνει η διόρθωση κατά τη διαδικασία του πρόδηλου σφάλματος υπάρχει πρόβλημα νομιμοποίησης του πωλητή, ο οποίος είναι μεν δικαιούχος του εμπράγματου δικαιώματος στο συγκεκριμένο ακίνητο αλλά αυτό δεν έχει καταγραφεί στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία περί κτηματολογίου (νόμος 2664/1998), τα μη καταχωρισθέντα στις πρώτες εγγραφές δικαιώματα μεταβιβάζονται και επιβαρύνονται σύμφωνα με τις οικείες γι` αυτά διατάξεις, χωρίς να απαιτείται και η τήρηση της τυχόν προβλεπόμενης στις διατάξεις αυτές προϋπόθεσης της εγγραφής της σχετικής πράξης στο κτηματολόγιο» αλλά πρέπει να ακολουθήσει μία συγκεκριμένη διαδικασία που συνίσταται στα εξής βήματα:

1^ον Γίνεται άσκηση εκ μέρους του πωλητή είτε αγωγής ενώπιον του αρμόδιου Πρωτοδικείου, για αναγνώριση του δικαιώματος που προσβάλλεται με την ανακριβή εγγραφή και η διόρθωση, ολικά ή μερικά, της πρώτης εγγραφής, είτε ζητείται η διόρθωση με αίτηση εκείνου που ισχυρίζεται ότι έχει εγγραπτέο στο Κτηματολόγιο δικαίωμα, η οποία υποβάλλεται ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή της τοποθεσίας του ακινήτου και, μέχρις ότου ορισθεί αυτός, στο Μονομελές Πρωτοδικείοτης τοποθεσίας του ακινήτου που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.

2^ον Η αγωγή καταχωρίζεται με επιμέλεια του ενάγοντος στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου και αναπληρώνει την εγγραφή της πράξης στο κτηματολόγιο.

3^ον Η καταχώριση γίνεται μόνο με το απόσπασμα κτηματολογικού διαγράμματος (ΑΚΔ) του ακινήτου.

4^ον Η καταχώριση της πράξης γίνεται νόμιμα και τελεί υπό την αίρεση ότι θα γίνει δεκτή η ασκηθείσα αγωγή ή αίτηση

Σε περίπτωση μεταβίβασης της κυριότητας, εφόσον ο μεταβιβάζων δεν έχει ασκήσει και καταχωρίσει στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου την αγωγή αυτό μπορεί να το κάνει ο αγοραστής

Τα παραπάνω ισχύουν αναλόγως και για κάθε μεταγενέστερη μεταβίβαση ή επιβάρυνση του δικαιώματος, για την οποία καταχωρίζεται σχετική σημείωση στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.

• Πώς διορθώνονται τα «Αγνώστου Ιδιοκτήτη»;

Η διαδικασία διόρθωσης των αρχικών εγγραφών με αμετάκλητη δικαστική απόφαση ισχύει στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Εάν πρόκειται για ζήτημα ιδιοκτησιακής αμφισβήτησης, δηλαδή το ακίνητο έχει καταχωριστεί στο Κτηματολόγιο στο όνομα τρίτου ή υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, που δεν συναινεί σε αίτηση διόρθωσης προδήλου σφάλματος. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται η άσκηση αγωγής (αναγνωριστικής ή διεκδικητικής) ενώπιον του αρμοδίου κατά τόπο Δικαστηρίου.
• Εάν πρόκειται λοιπόν για ακίνητο με ένδειξη «Αγνώστου ιδιοκτήτη», δηλαδή για ακίνητο που για οποιοδήποτε λόγο δεν δηλώθηκε στη διάρκεια της κτηματογράφησης, που δεν εμπίπτει στις κατηγορίες διόρθωσης προδήλου σφάλματος και απαιτείται η συναίνεση του Δημοσίου. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να ακολουθηθεί η απλή και σύντομη δικαστική διαδικασία της «Εκούσιας Δικαιοδοσίας», με την οποία υποβάλλεται αίτηση ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή στο Μονομελές Πρωτοδικείο της τοποθεσίας του ακινήτου και το Δικαστήριο κρίνει χωρίς αντιδικία.
• Εάν πρόκειται για ακίνητο με ένδειξη «Ελληνικού Δημοσίου» πρέπει να ζητηθεί, με αγωγή ενώπιον του αρμόδιου καθ’ ύλην και κατά τόπον Πρωτοδικείου, η αναγνώριση του δικαιώματος που προσβάλλεται με την ανακριβή εγγραφή και η διόρθωση, ολικά ή μερικά, της πρώτης εγγραφής.