ΑΠΟΦΑΣΗ
Ζαβρίδου κατά Κύπρου της 08.10.2024 (αρ. προσφ. 14680/22)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η προσφεύγουσα είχε δύο παιδιά από το γάμο της. Αφού το ζευγάρι χώρισε το 2018, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε προσωρινή διαταγή επιμέλειας στις 6 Ιουλίου 2018, επιτρέποντας και στους δύο γονείς δικαιώματα επικοινωνίας με τα παιδιά. Η εν λόγω διαταγή τροποποιήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2018, επιβάλλοντας να διαμένουν τα παιδιά με τη μητέρα και να της τα επιστρέφει ο πατέρας. Ωστόσο, ο πατέρας δεν συμμορφώθηκε με τις εντολές του δικαστηρίου, με αποτέλεσμα η μητέρα να προσπαθήσει επανειλημμένα να ζητήσει την εκτέλεση της απόφασης από τις αρχές.
Το ΕΔΔΑ σημείωσε ότι οι κυπριακές αρχές αντέδρασαν ανεπαρκώς στη δύσκολη θέση της μητέρας. Παρά την έκδοση δικαστικών αποφάσεων, οι απαντήσεις των αρχών είτε καθυστερούσαν είτε εξαρτιόνταν υπερβολικά από τη συνεργασία του πατέρα, την οποία αυτός συστηματικά παρεμπόδιζε. Η διερεύνηση πιθανών αδικημάτων απαγωγής των παιδιών σε βάρος του πατέρα χαρακτηρίστηκε επίσης ως μη επείγουσα, επιδεινώνοντας περαιτέρω την αγωνία της μητέρας και οδηγώντας στην αποξένωση των παιδιών της από αυτήν.
Το Δικαστήριο υπογράμμισε τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης των κρατικών αρχών σε υποθέσεις που αφορούν οικογενειακές σχέσεις, ιδίως όταν εμπλέκονται παιδιά. Τόνισε ότι απαιτείται εξαιρετική επιμέλεια για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γονέων και των παιδιών, σημειώνοντας ότι η παρατεταμένη περίοδος μη εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων ουσιαστικά απέκλεισε τη μητέρα από την άσκηση του δικαιώματος επιμέλειας.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής (άρθρο 8), τονίζοντας τις θετικές υποχρεώσεις του κράτους να διασφαλίζει την επιβολή του δικαιώματος επιμέλειας και την ανάγκη έγκαιρης παρέμβασης των αρχών.
Το Δικαστήριο επιδίκασε 12.000 ευρώ για ηθική βλάβη της προσφεύγουσας.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα, Κύπρια υπήκοος που γεννήθηκε το 1970, είχε δύο παιδιά από το γάμο της με τον κ. G.K. Το ζευγάρι χώρισε το 2018, μετά το οποίο η προσφεύγουσα μετακόμισε σε ξεχωριστή κατοικία με τα παιδιά της.
Τον Ιούλιο του 2018, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε προσωρινή διαταγή με την οποία παραχωρούσε και στους δύο γονείς δικαιώματα επικοινωνίας με τα παιδιά. Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 2018, το δικαστήριο τροποποίησε την εν λόγω διαταγή, ορίζοντας ως κύρια κατοικία των παιδιών τη μητέρα τους και υποχρεώνοντας τον πατέρα να επιστρέψει τα παιδιά σε αυτήν. Ο πατέρας, ωστόσο, δεν συμμορφώθηκε συστηματικά με τις εν λόγω διαταγές, με αποτέλεσμα τον παρατεταμένο χωρισμό μεταξύ της προσφεύγουσας και των παιδιών της.
Παρά τις αποφάσεις του δικαστηρίου, οι απαντήσεις των αρχών είτε καθυστερούσαν είτε εξαρτιόνταν από τη συνεργασία του πατέρα, την οποία ο ίδιος συνεχώς παρεμπόδιζε. Οι προσπάθειες της προσφεύγουσας να διασφαλίσει τα δικαιώματα επιμέλειας της συνάντησαν την αδράνεια των αρχών, με αποκορύφωμα την κατάσταση όπου οι αποφάσεις του Οικογενειακού Δικαστηρίου παρέμειναν ανεκτέλεστες για αρκετά χρόνια. Αυτή η αδυναμία αποτελεσματικής δράσης οδήγησε στην αποξένωση της προσφεύγουσας από τα παιδιά της, προκαλώντας σημαντική συναισθηματική οδύνη.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 8
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Η Ευαγγελία Ζαβρίδου, η προσφεύγουσα, είχε εμπλακεί σε μια παρατεταμένη μάχη για την επιμέλεια του παιδιού μετά το χωρισμό της από τον σύζυγό της. Το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας είχε εκδώσει αρκετές αποφάσεις που επιβεβαίωναν τα δικαιώματα επιμέλειας της μητέρας, αλλά οι αποφάσεις αυτές δεν εφαρμόστηκαν επαρκώς από τις εγχώριες αρχές. Ειδικότερα, το δικαστήριο είχε αποφασίσει ότι τα παιδιά έπρεπε να διαμένουν με την προσφεύγουσα, ωστόσο ο πατέρας εμπόδιζε συστηματικά την εκτέλεση των εν λόγω διαταγών, οδηγώντας σε σημαντική αποξένωση των παιδιών από τη μητέρα τους.
Η εξέταση του ΕΔΔΑ επικεντρώθηκε στο κατά πόσον οι κυπριακές αρχές ενήργησαν σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους βάσει του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ. Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι οι απαντήσεις των αρχών στην κατάσταση της προσφεύγουσας όχι μόνο καθυστέρησαν αλλά και εξαρτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη συνεργασία του πατέρα, η οποία δεν υπήρξε. Αυτή η εξάρτηση από την προθυμία του πατέρα να συμμορφωθεί, παρά τη συστηματική του παρεμπόδιση, αποτελούσε σημαντική παράλειψη εκ μέρους των αρχών. Το δικαστήριο επισήμανε ότι οι εθνικές αρχές δεν έλαβαν έγκαιρα και αποτελεσματικά μέτρα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων της μητέρας, παραβιάζοντας έτσι το δικαίωμά της στο σεβασμό της οικογενειακής της ζωής.
Το Δικαστήριο τόνισε ότι το κράτος πρέπει να επιδεικνύει εξαιρετική επιμέλεια σε θέματα που αφορούν τις οικογενειακές σχέσεις, ιδίως σε περιπτώσεις όπου οι καθυστερήσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε de facto καθορισμό των θεμάτων επιμέλειας. Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι κυπριακές αρχές δεν είχαν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη διευκόλυνση της εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων, τα οποία θα μπορούσε εύλογα να αναμένεται να λάβουν, δεδομένων των περιστάσεων.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής της προσφεύγουσας μητέρας (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ) και επιδίκασε 12.000 ευρώ στην προσφεύγουσα για ηθική βλάβη.
