Απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου της Αυστρίας επί διαμαρτυρίας του πατέρα για την παρακολούθησή του από την πρώην σύζυγό του
Μέχρι το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο της Αυστρίας BVwG (Bundesverwaltungsgericht) έφτασε η διαμάχη δύο πρώην συζύγων σχετικά με τους όρους άσκησης της επιμέλειας της ανήλικης κόρης τους.
Ο σύζυγος, με τον οποίο το τέκνο περνά το 30% του χρόνου του, διαμαρτυρήθηκε στην αρχή προστασίας δεδομένων της Αυστρίας για την εγκατάσταση από τη μητέρα μιας εφαρμογής γονικού ελέγχου στο κινητό της κόρης τους. Σύμφωνα με την καταγγελία του, μέσω της εφαρμογής αυτής η μητέρα μπορούσε να παρακολουθεί ανά πάσα στιγμή το πού βρίσκεται το παιδί τους, άρα και να γνωρίζει την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται και ο ίδιος.
Παράλληλα, η εφαρμογή αυτή – σύμφωνα με την καταγγελία – προσέφερε και τη δυνατότητα ακρόασης του περιβάλλοντος χώρου, λειτουργία η οποία έδινε στη μητέρα τη δυνατότητα να ακούει απολύτως προσωπικές και άκρως ευαίσθητες πληροφορίες από το προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον του. Σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα και προσφεύγοντα, η παρακολούθησή του σταμάτησε όταν αυτός αγόρασε νέο κινητό στην κόρη τους.
Η καταγγελία απορρίφθηκε από την αυστριακή DSB (Datenschutzbehörde) και η υπόθεση έφτασε μέχρι το BVwG, ενώπιον του οποίου προσβλήθηκε η απορριπτική απόφαση της αρχής.
Το δικαστήριο δικαίωσε τη μητέρα και συντάχθηκε με την εποπτική αρχή, απορρίπτοντας την αίτηση ακύρωσης που είχε ασκήσει ο πατέρας.
Ως προς το ζήτημα της ακρόασης του περιβάλλοντος χώρου, το δικαστήριο δέχθηκε πως όχι μόνο δεν αποδείχθηκε η χρήση της λειτουργίας ακρόασης από τη μητέρα, αλλά ούτε καν παρεχόταν η λειτουργία αυτή στην Αυστρία. Όπως προέκυψε από τα στοιχεία που ετέθησαν ενώπιόν του, η λειτουργία ακρόασης είχε αρχικά διαφημιστεί από την εταιρεία που δημιούργησε το λογισμικό, πολύ γρήγορα όμως αποσύρθηκε και απενεργοποιήθηκε, όταν κατέστη σαφές πως ερχόταν σε σύγκρουση με τη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα και το απόρρητο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση του δικαστηρίου ως προς την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων του πατέρα, μέσα από τη λήψη των δεδομένων τοποθεσίας της συσκευής του παιδιού.
Ο πατέρας ισχυρίστηκε πως μέσα από την παρακολούθηση της τοποθεσίας στην οποία βρισκόταν η κόρη του, η μητέρα μάθαινε και τα μέρη στα οποία βρίσκεται και ο ίδιος, αφού αυτονοήτως η κόρη συνοδευόταν ανά πάσα στιγμή από αυτόν. Η παρακολούθηση αυτή, σύμφωνα με τον πατέρα, αποτελούσε συλλογή και επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων του μέσα από την εφαρμογή, καθώς άλλωστε υποκείμενο των δεδομένων είναι και το πρόσωπο που ταυτοποιείται έμμεσα.
Το δικαστήριο αναγνώρισε την έμμεση ταυτοποίηση αυτή, μνημονεύοντας την κρίση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση IAB Europe, σύμφωνα με την οποία «όσον αφορά τον «ταυτοποιήσιμο» χαρακτήρα ενός προσώπου, από το γράμμα του άρθρου 4, σημείο 1, του ΓΚΠΔ προκύπτει ότι ως ταυτοποιήσιμο πρόσωπο λογίζεται εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί όχι μόνον άμεσα, αλλά και έμμεσα». Πράγματι, από το πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή η κάτοχος του κινητού, θα μπορούσε να αποκαλύπτεται εμμέσως και το πού βρίσκεται ο πατέρας που τη συνοδεύει.
Το πρόβλημα ωστόσο εντοπίστηκε, όπως είχε γίνει και στην αρχειοθέτηση της καταγγελίας, στο πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων. Ειδικότερα, στο κατά πόσον η επίμαχη πράξη επεξεργασίας εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής του ΓΚΠΔ ή αποτελεί αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή δραστηριότητα.
Ο πατέρας ανέπτυξε σειρά επιχειρημάτων κατά της υπαγωγής στην οικιακή ή προσωπική εξαίρεση. Οι πρώην σύζυγοι, υποστήριξε, δεν ήταν πλέον παντρεμένοι και δεν ζούσαν στο ίδιο σπίτι· ως εκ τούτου, η δραστηριότητα της μητέρας δεν ήταν «οικιακή». Παράλληλα, η παρακολούθηση των κινήσεών του από τη μητέρα του παιδιού τους έπληττε το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα, το οποίο θα έπρεπε να προστατευτεί με βάση τις σχετικές διατάξεις της νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Το δικαστήριο δεν δέχθηκε τους ισχυρισμούς αυτούς. Σύμφωνα με την απόφασή του, η χρήση της εφαρμογής από τη μητέρα αποτέλεσε δραστηριότητα «αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή» και δεν εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού.
Όπως παρατηρήθηκε ειδικότερα:
Ο κρίσιμος παράγοντας για την εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων, λόγω οικιακής δραστηριότητας, είναι η επεξεργασία των δεδομένων να λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της προσωπικής σφαίρας ενός προσώπου. Σχετική επ’ αυτού και η κρίση του ΔΕΕ στην υπόθεση Rynes, όπου διατυπώθηκε ότι «η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εμπίπτει στην παρέκκλιση του άρθρου 3, παράγραφος 2, δεύτερη περίπτωση, της οδηγίας 95/46, μόνον όταν πραγματοποιείται στην αποκλειστικά προσωπική ή οικιακή σφαίρα αυτού που προβαίνει στην εν λόγω επεξεργασία».
Με βάση το κριτήριο αυτό, η τυχόν συλλογή δεδομένων από δημόσιο χώρο δεν επηρεάζει την ένταξη στην οικιακή εξαίρεση. Περίπτωση υπέρβασης της εξαίρεσης, όπως παρατήρησε το δικαστήριο με βάση τη νομολογία του, έχει αναγνωριστεί στις υποθέσεις όπου ο ένας εκ των πρώην συζύγων προσκομίσει ενώπιον δικαστηρίου τα δεδομένα του άλλου, στο πλαίσιο αντιδικίας για την επιμέλεια των τέκνων τους.
Περαιτέρω, το κατά πόσον ο συλλέγων τα δεδομένα και το υποκείμενο των δεδομένων ζουν στην ίδια οικία δεν αποτελεί κριτήριο για την οικιακή δραστηριότητα, αφού αυτό στο οποίο πρέπει να εστιάζει κανείς είναι ο αποκλειστικά προσωπικός σκοπός της επίμαχης επεξεργασίας. Όπως παρατηρήθηκε, τα κριτήρια «προσωπικός» και «οικιακός» αναφέρονται στις δραστηριότητες του προσώπου που επεξεργάζεται προσωπικά δεδομένα και όχι στα χαρακτηριστικά του προσώπου που αποτελεί το υποκείμενο των δεδομένων.
Διαβάστε επίσης: Χορήγηση ιατρικών βεβαιώσεων στη σύζυγο του ασθενούς
Στη συγκεκριμένη υπόθεση, το δικαστήριο αναγνώρισε πως η συλλογή δεδομένων τοποθεσίας από το κινητό της εντεκάχρονης κόρης των πρώην συζύγων αποκαλύπτει άμεσα το πού βρισκόταν το παιδί, είτε βρισκόταν σε εξωτερικούς χώρους, είτε κοιμόταν στο σπίτι του πατέρα της. Παράλληλα, τα δεδομένα αυτά επιτρέπουν τη συναγωγή συμπερασμάτων ως προς την τοποθεσία και του ίδιου του πατέρα, ως εκ τούτου αποτελούν προσωπικά δεδομένα του.
Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν επαρκεί για την ένταξη της επίμαχης επεξεργασίας στο πεδίο εφαρμογής του ΓΚΠΔ, καθώς σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΕ, στην οικιακή εξαίρεση εμπίπτουν και πράξεις επεξεργασίας, «ακόμη και αν, παρεμπιπτόντως, αφορούν ή μπορεί να αφορούν την ιδιωτική ζωή άλλων προσώπων». Το συμπέρασμα αυτό δεν επηρεάζεται από το ενδεχόμενο τα δεδομένα αυτά να αφορούν τη δημόσια δραστηριότητα των προσώπων αυτών, όπως δείχνει το χαρακτηριστικό παράδειγμα των οικογενειακών φωτογραφιών από μια εκδρομή, οι οποίες μολονότι έχουν ληφθεί σε δημόσιο χώρο εντάσσονται στην οικιακή εξαίρεση.
Εν προκειμένω, σύμφωνα με τον ισχυρισμό της μητέρας, ο οποίος έγινε δεκτός από το δικαστήριο, η μητέρα εγκατάστησε την ειδική εφαρμογή και επεξεργάστηκε τα δεδομένα της κόρης της, προκειμένου να μπορεί να τη βοηθήσει να κυκλοφορεί στη Βιέννη, όπου είχε πρόσφατα μετακομίσει από την επαρχία, καθώς και να επεμβαίνει στην περίπτωση όπου αυτή χαθεί στον δρόμο. Η χρήση της εφαρμογής αυτή αποσκοπούσε στο να διαφυλάξει την ασφάλεια της κόρης, αλλά και να ενισχύσει τη σιγουριά της μητέρας ως προς το ότι το παιδί της είναι ασφαλές.
Σύμφωνα με το δικαστήριο, ο σκοπός αυτός, χωρίς αμφιβολία, αποτελεί προσωπική και οικιακή δραστηριότητα από την πλευρά της μητέρας, ακόμη και αν η χρήση του κινητού από το παιδί δύναται να οδηγήσει σε έμμεσα συμπεράσματα ως προς τα προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο εδώ.