Σε τρεις άξονες οι μεταρρυθμίσεις. Στόχοι αναφέρεται είναι η διατήρηση της ιδιόχειρης διαθήκης με προϋποθέσεις, η θεσμοθέτηση κληρονομικών συμβάσεων και η δημιουργία Μητρώου.
Μετά από 80 χρόνια επέρχονται αλλαγές στο Κληρονομικό Δίκαιο, σύμφωνα με την πρωτοβουλία του υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο συνέστησε και ειδική Επιτροπή υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη και θα πραγματοποιήσει σήμερα (20/12) την τρίτη συνεδρίασή της.
Παρά τις αρχικές αναφορές για κατάργηση των ιδιόχειρων διαθηκών, σύμφωνα με τις έως τώρα συζητήσεις είναι να διατηρηθούν με την τήρηση όμως αυστηρών προϋποθέσεων για να είναι σε ισχύ.
Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται κανόνες για τη διασφάλιση της γνησιότητας και για το λόγο αυτό θα μπορεί κάποιος να προβεί σε ιδιόχειρη διαθήκη, αλλά θα απαιτείται αυτή να κατατεθεί σε συμβολαιογράφο.
Στόχος είναι – όπως σημειώνεται – να μειωθεί ο κίνδυνος μεταχρονολογημένων διαθηκών που αλλοιώνουν τη βούληση του διαθέτη και σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν σε δικαστικές διενέξεις μεταξύ κληρονόμων.
Έτσι, στις πρώτες συζητήσεις της αρμόδιας Επιτροπής είναι να ισχύουν οι ιδιόχειρες διαθήκες, υπό την προϋπόθεση να κατατίθενται σε συμβολαιογράφο, αντί να μένουν κρυμμένες σε κάποιο συρτάρι ή να αφήνονται στα χέρια συγγενικών ή άλλων προσώπων, με τον κίνδυνο να χαθούν ή να καταστραφούν.
Κληρονομικό Δίκαιο: Αναγκαία η δημιουργία Μητρώου
Μία από τις βασικές αλλαγές που προωθούνται είναι πως μετά από πλέον και μισό αιώνα αναμένεται να πάρει «σάρκα και οστά» η δημιουργία Μητρώου Διαθηκών. Σημειώνεται πως το Μητρώο αυτό νομοθετικά προβλέπεται από το έτος 1952, αλλά παραμένει μόνο στα χαρτιά.
Με δήλωσή της στα «ΝΕΑ» η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου Ελένη Κοντογιώργου, η οποία συμμετέχει και στην Επιτροπή του υπουργείου Δικαιοσύνης, αποκαλύπτει ότι έχει ήδη μπει στις «ράγες» η σύσταση Μητρώου Αδημοσίευτων Διαθηκών και εν συνεχεία δημοσιευμένων από συμβολαιογράφους.
Η σύσταση του Μητρώου πρόκειται για ένα ακόμα βήμα, το οποίο σε συνδυασμό με τις επερχόμενες νομοθετικές αλλαγές μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο ψηφιακό εργαλείο στον δρόμο της μεταρρύθμισης του κληρονομικού δικαίου, παρέχοντας όλα τα εχέγγυα ασφαλείας σε όποιον πολίτη θέλει να καταθέσει την ιδιόγραφη διαθήκη που θα συντάξει σε συμβολαιογράφο της επιλογής του, διασφαλίζοντας παράλληλα στους κληρονόμους ότι θα μπορούν να έχουν ολοκληρώσει τις αναγκαίες διαδικασίες, χωρίς να χρειάζεται να περάσουν από τα δικαστήρια και να αναμένουν επί μήνες ακολουθώντας το νομοθετικό πρότυπο των συναινετικών διαζυγίων.
Είναι επίσης σημαντικό ότι δεν θίγεται ο πυρήνας των κληρονομικών δικαιωμάτων των ανιόντων συγγενών, δηλαδή των παππούδων, των γιαγιάδων και των γονέων. Η Ομάδα Εργασίας που εξετάζει τις αλλαγές έχει αποφασίσει ότι οι ηλικιωμένοι συγγενείς θα συνεχίσουν να προστατεύονται από τη νόμιμη μοίρα.
Έρχονται οι κληρονομικές συμβάσεις- Τι προβλέπεται για συντρόφους
Ιδιαίτερη σημαντική καινοτομία των αλλαγών, που προωθούνται, είναι η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων, που μέχρι τώρα δεν υπήρχαν στο ελληνικό δίκαιο αν και ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Πρόκειται για συμβάσεις όπου ο κάθε πολίτης- διαθέτης μπορεί να έρθει σε συνεννόηση με τους κληρονόμους του για το μερίδιο που θα λάβει ο καθένας από την κληρονομιά και αφού συμφωνήσουν όλα τα μέρη, να υπογράψουν όλοι μαζί σύμβαση που θα επικυρώνει τη διανομή της περιουσίας.
Σημείο αιχμής αποτελεί μεταξύ ποιων προσώπων θα μπορούν να γίνονται τέτοιου είδους συμβάσεις και με ποια μορφή, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη βαρύτητα που μπορούν να έχουν οι κληρονομικές συμβάσεις στη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Μία άλλη εξεταζόμενη αλλαγή είναι και το δικαίωμα κληρονομιάς για τους συντρόφους ζωής, ακόμη και αν δεν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης. Όπως επισημαίνεται πρόκειται για ένα ευαίσθητο ζήτημα, καθώς αφορά ανθρώπους που δεν έχουν τυπικά αναγνωρισμένη σχέση.
Για το λόγο αυτό, έχει τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων η αναγνώριση του δικαιώματος κληρονομιάς σε συντρόφους ζωής, χωρίς να έχει μεσολαβήσει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης. Πάντως, όπως επισημαίνουν σε όλους τους τόνους αρμόδιες πηγές, «η Ομάδα Εργασίας προχωρά με σταθερά βήματα στο σύνθετο έργο της, με στόχο οι αλλαγές να βελτιώσουν και να εκσυγχρονίσουν το κληρονομικό δίκαιο, επισημαίνοντας ότι ακόμα το πολυαναμενόμενο νομοθέτημα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο».
Γ. Φλωρίδης για ιδιόχειρες διαθήκες: «Δεν θα πάμε σε απόλυτη κατάργηση»
Στο θέμα για διατήρηση των ιδιόχειρων διαθηκών είχε αναφερθεί και ο ίδιος όπως έγραψε το dikastiko.gr ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης από τον περασμένο Οκτώβριο. «Το Κληρονομικό Δίκαιο θεσπίστηκε στην μορφή του Αστικού Κώδικα πριν από 80 χρόνια και παραμένουν οι διατάξεις αυτές αναλλοίωτες μέχρι τώρα. Το υπουργείο Δικαιοσύνης συγκροτεί μια επιτροπή από επιφανείς ανθρώπους, με επικεφαλής τον σπουδαίο καθηγητή Απ. Γεωργιάδη, και πιστεύουμε ότι μέχρι την άνοιξη να έχει μπορέσει να ολοκληρώσει το έργο της. Στις βασικές αλλαγές είναι η αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος σε συντρόφους ζωής χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης με τον θανόντα. Υπάρχει το θέμα με τις ιδιόχειρες διαθήκες. Δεν θα πάμε στην απόλυτη κατάργηση, θα γίνει διάλογος πάνω σε αυτό» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τη νομοθετική πρωτοβουλία είχε προαναγγείλει από τον περασμένο Ιούλιο και ο υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας, «Με την πάροδο του χρόνου έχουν επέλθει κοινωνικές και δημογραφικές μεταβολές, ως επί το πλείστον κοινές στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κληρονομικό Δίκαιο, ως συνέχεια του Ενωσιακού Δικαίου -Ενοχικού και Εμπράγματου-, επιτελεί σημαντική κοινωνική λειτουργία. Για τον λόγο αυτό πρέπει να συμβαδίζει με τις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Υπάρχουν λόγοι, λοιπόν, που καθιστούν αναγκαίο τον εκσυγχρονισμό και καλούμαστε να εξετάσουμε την αναμόρφωσή του», τόνισε ο υφυπουργός.
Όπως ανέφερε ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, λαμβάνοντας σαν βασικούς άξονες της αναμόρφωσης του κληρονομικού δικαίου τις σύγχρονες συνθήκες, αλλά και τη χρόνια εφαρμογή του δικαίου στην πράξη, «θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε την ανάγκη παροχής μεγαλύτερης προστασίας σε ορισμένα πρόσωπα που δεν συνδέονται με συγγενική σχέση με τον κληρονομούμενο, την προσαρμογή των διατάξεων που ρυθμίζουν την κληρονομική διαδοχή στις μεταβολές που υφίσταται ο θεσμός της οικογένειας, τη διεύρυνση της ελευθερίας του διατιθένται, την αναμόρφωση του δικαίου της νόμιμης μοίρας, αλλά και των διαθηκών».
