ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Διαφορές κοινωνικής ασφάλισης-Ενδοστρεφής δίκη-Συνυπολογισμός χρόνου διαδοχικής ασφάλισης-Στερείται νομικής δεσμευτικότητας εγκύκλιος του Υπουργείου, σύμφωνα με την οποία, η προσμέτρηση χρόνου διαδοχικής ασφάλισης σε μεταγενέστερο της συνταξιοδότησης χρονικό σημείο, δεν είναι δυνατή-Από την υποβολή αίτησης για την προσμέτρηση του χρόνου ασφάλισης που διανύθηκε σε άλλο ασφαλιστικό φορέα (πρώην ΙΚΑ), σε χρόνο μεταγενέστερο της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης της καθ΄ης, ασφαλισμένης του πρώην ΟΓΑ, δεν συνάγεται παραίτηση της τελευταίας από το δικαίωμά της στη διαδοχική ασφάλιση-
Αριθμός Απόφασης: 3253/2023
ΤΟ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΙΓ’ – ΤΡΙΜΕΛΕΣ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 26 Απριλίου 2023, με δικαστές τις: Παναγιώτα Καραμήτρου, Πρόεδρο Πρωτοδικών Δ.Δ., Αικατερίνη-Μαρία Πεχλιβάνου, Πρωτοδίκη Δ.Δ., και Ευανθία Τσουκνίδα (εισηγήτρια), Πάρεδρο Δ.Δ., και γραμματέα την Ευθυμία Παναγιωτίδου, δικαστική υπάλληλο,
γ ι α να δικάσει την προσφυγή με ημερομηνία κατάθεσης 11-1-2023 (ΠΡ …/2023) και εθνικό αριθμό υπόθεσης: …,
τ ο υ Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης» (e-Ε.Φ.Κ.Α.), που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται από τον Διοικητή του, παραστάθηκε δε δια του πληρεξούσιου δικηγόρου Στέλιου Λεμονίδη,
κ α τ ά τ η ς … του …. , κατοίκου ……. Χαλκιδικής, η οποία παραστάθηκε αυτοπροσώπως.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, οι διάδικοι ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Μελέτησε τη δικογραφία.
Σκέφθηκε σύμφωνα με τον νόμο.
1. Επειδή, με την κρινόμενη προσφυγή, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται κατά νόμο η καταβολή παραβόλου [άρθρο 62 παρ. 3 περ. Θ’ του ν. 4387/2016 (Α’ 85), όπως η παράγραφος αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4445/2016 (Α’ 236), σε συνδυασμό με το άρθρο 70Α παρ. 10 του ν. 4387/2016, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 6 του ν. 4670/2020 (Α’ 43)], ζητείται, παραδεκτώς, η ακύρωση της …/2022 απόφασης του, κατά το άρθρο 40 του Καταστατικού Ασφάλισης και Συνταξιοδότησης Αγροτών (π.δ. 78/1998, Α’ 72), αρμοδίου, για την εκδίκαση ενστάσεων, μονομελούς οργάνου του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α), το οποίο λειτουργούσε πλέον, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ως Διοικητική Επιτροπή του e-Ε.Φ.Κ.Α. (άρθρο 52 παρ. 2 περ. β’ του ν. 4387/2016, Α’ 85). Με την εν λόγω απόφαση έγινε δεκτή η …/18-2-2022 ένσταση της καθ’ ης η προσφυγή κατά της …/10-1-2022 απόφασης της Υποδιευθύντριας Συντάξεων του Περιφερειακού Υποκαταστήματος Μισθωτών Θεσσαλονίκης του Ε.Φ.Κ.Α., με την οποία απορρίφθηκε η …/27-10-2022 αίτηση αυτής για προσμέτρηση διανυθέντος στο τέως Ι.Κ.Α. χρόνου ασφάλισής της.
2. Επειδή, στον ν. 4387/2016 (Α’ 85) στο άρθρο 2, με τίτλο «Εννοιολογικοί προσδιορισμοί», όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 22 του ν. 4670/2020 (Α’ 43), προβλέπεται ότι: «Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου νοούνται ως: … – Διαδοχική ασφάλιση: η ασφάλιση που έχει πραγματοποιηθεί έως την 1.1.2017 σε διαδοχικά χρονικά διαστήματα και σε διαφορετικούς φορείς, τομείς ή λογαριασμούς που εντάχθηκαν στον Ε.Φ.Κ.Α.». Περαιτέρω, στο άρθρο 19 του ίδιου ως άνω νόμου, με τίτλο «Διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης», όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 26 του ν. 4670/2020, ορίζονται τα εξής: «1α. Η αίτηση συνταξιοδότησης που υποβάλλεται βάσει των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης εξετάζεται από την αρμόδια υπηρεσία του φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στην οποία ασφαλισμένοι υπάγονταν, λόγω ιδιότητας ή απασχόλησης, κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, σύμφωνα με τη νομοθεσία του τελευταίου αυτού φορέα. …. 2. Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται σύμφωνα με τα άρθρα 7, 8 και 28 με βάση τον συνολικό χρόνο που διανύθηκε στην ασφάλιση όλων των ενταχθέντων στον Ε.Φ.Κ.Α. φορέων, τομέων, κλάδων και λογαριασμών. … 3. Ο ασφαλισμένος δύναται να επιλέξει τον συνυπολογισμό του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης στους ενταχθέντες στον Ε.Φ.Κ.Α. φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς, υπό την προϋπόθεση ότι μετά τη ένταξή τους στον Ε.Φ.Κ.Α., δεν συνεχίζει να ασφαλίζεται για δραστηριότητα ή απασχόληση που υπάγεται στην ασφάλιση του αντίστοιχου φορέα, τομέα, κλάδου και λογαριασμού που δεν επιθυμεί την προσμέτρηση του χρόνου του. Δεν είναι δυνατή η προσμέτρηση μόνο μέρους του χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση του κάθε φορέα, τομέα, κλάδου και λογαριασμού. 4. Στις περιπτώσεις που έχει διανυθεί παράλληλος χρόνος ασφάλισης σε περισσότερους του ενός ενταχθέντες στον Ε.Φ.Κ.Α. φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς έως 31.12.2016, ο ασφαλισμένος δύναται να επιλέξει τον χρόνο ασφάλισης που επιθυμεί να συνυπολογίσει σύμφωνα με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. 5. … 6. … 7. … 8. … 9. Τα οριζόμενα στο παρόν άρθρο ισχύουν για όλα τα πρόσωπα ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση και ανεξαρτήτως χρόνου που υπήχθησαν διαδοχικά για πρώτη φορά στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα. 10. α. Αιτήσεις συνταξιοδότησης που έχουν υποβληθεί πριν από τις 13.5.2016, εξετάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 4202/1961 (Α’ 175), όπως ίσχυαν πριν την τροποποίησή τους με τον ν. 4387/2016. β. Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται για αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβάλλονται από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και εφεξής, καθώς και για όσες εκκρεμούν σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, των οποίων τα οικονομικά αποτελέσματα ανατρέχουν στην ημερομηνία της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Οι αιτήσεις, οι οποίες έχουν απορριφθεί, επανεξετάζονται κατόπιν όχλησης του ασφαλισμένου, με έναρξη των οικονομικών αποτελεσμάτων από την έναρξη ισχύος του νόμου. 11. …». Από τον συνδυασμό των εν λόγω διατάξεων συνάγεται ότι η εφαρμογή ή όχι των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης αποτελεί δικαίωμα του ασφαλισμένου και για τον λόγο αυτόν χωρεί πάντοτε ύστερα από σχετικό αίτημα αυτού (πρβλ. ΣτΕ 2272/2013 σκ. 6, 170/2009 σκ. 4, 2537/2008 σκ. 7, 3458/2004, 3352/1986). Εξάλλου, το δικαίωμα επιλογής διαδοχικού χρόνου ασφάλισης επιβεβαιώνεται και από την προαναφερόμενη παρ. 3 του ως άνω άρθρου 19, δυνάμει της οποίας παρέχεται η δυνατότητα επιλογής από τον ασφαλισμένο του συνυπολογισμού ή μη του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης που έχει αυτός διανύσει σε κάποιον από τους ενταχθέντες στον e-Ε.Φ.Κ.Α. φορείς έως 31-12-2016. Η δε εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης αποσκοπεί στην ασφαλιστική κάλυψη του διαδοχικά διατελέσαντος ασφαλισμένου και, κυρίως, στη σε καμία περίπτωση απώλεια του χρόνου ασφάλισής του (βλ. ΔΕφΑθ 1531/2011 σκ. 5).
3. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα: Η καθ’ ης η προσφυγή, γεννηθείσα στις …-7-1953, με την …/28-7-2020 αίτησή της προς τον προσφεύγοντα Φορέα ζήτησε τη χορήγηση σύνταξης λόγω γήρατος. Επ’ αυτής, εκδόθηκε η …/2020/7106/2738/20-11-2020 απόφαση του Διευθυντή του Περιφερειακού Τμήματος Αγροτών Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία της χορηγήθηκε σύνταξη γήρατος, καταβαλλόμενου ποσού 494,04 ευρώ μηνιαίως (με κράτηση ασθενείας 6%), καταβλητέου από 1-8-2020. Για τον υπολογισμό του εν λόγω ποσού, λήφθηκαν υπόψη 32 έτη και 7 μήνες ασφάλισής της και καταβολής εισφορών στην Πρόσθετη και Κύρια Ασφάλιση του Ο.Γ.Α., καθώς στο ερώτημα 2.1. δήλωσε ότι άσκησε το επάγγελμα της αγρότισσας και ότι ασφαλίστηκε στον Ο.Γ.Α.. Στη συνέχεια, εκδόθηκε η …/2021/8505/16-7-2021 απόφαση Διευθυντή (τροποποιητική), σύμφωνα με την οποία της χορηγήθηκε σύνταξη καταβαλλόμενου ποσού 540,86 ευρώ, καταβλητέου από 1-8-2020. Ακολούθως, η καθ’ ης η προσφυγή υπέβαλε την …/27-10-2021 αίτησή της, με την οποία ζήτησε την προσμέτρηση του χρόνου ασφάλισης που είχε πραγματοποιήσει στο τέως Ι.Κ.Α., προσκομίζοντας προς τούτο τέσσερα Δελτία Ασφαλιστικής Ταυτότητας και Εισφορών του τέως Ι.Κ.Α.. Η εν λόγω αίτηση, απορρίφθηκε δυνάμει της …/10-1-2022 απόφασης της Υποδιευθύντριας Συντάξεων του Περιφερειακού Υποκαταστήματος Μισθωτών του Ε.Φ.Κ.Α. Θεσσαλονίκης, με την αιτιολογία ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 19 του ν. 4387/2016, όπως ίσχυαν τον κρίσιμο χρόνο, την εγκύκλιο 50/2020 και το Σ23/1/75268 Γενικό Έγγραφο του Τμήματος Νομοθεσίας Συντάξεων Διαδοχικής Ασφάλισης της Διεύθυνσης Νομοθεσίας και Συντονισμού Συντάξεων της Γενικής Διεύθυνσης Συντάξεων, δεν είναι δυνατή η προσμέτρηση χρόνου διαδοχικής ασφάλισης σε μεταγενέστερο της συνταξιοδότησης χρονικό διάστημα, καθώς η δήλωση περί συνυπολογισμού ή μη του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης είναι δεσμευτική για τον ασφαλισμένο. Κατά της απόφασης αυτής, η καθ’ ης η προσφυγή άσκησε την …/18-2-2022 ένσταση, με την οποία υποστήριξε ότι ο ανταποκριτής του Ο.Γ.Α., ο οποίος της έκανε την αίτηση συνταξιοδότησης αφ’ ενός την προέτρεψε να μη ζητήσει την προσμέτρηση του χρόνου ασφάλισής της στο τέως Ι.Κ.Α., για να μην καθυστερήσει η χορήγηση της σύνταξης, αφ’ ετέρου δεν την ενημέρωσε για την αδυναμία της εκ των υστέρων προσμέτρησης αυτού. Το αρμόδιο για την εκδίκαση της ένστασής της, μονομελές όργανο του άρθρου 40 του Καταστατικού Ασφάλισης και Συνταξιοδότησης Αγροτών, με την …/2022 απόφασή του, έκανε δεκτή την ανωτέρω ένστασή της και ανέπεμψε την υπόθεση στο αρμόδιο τμήμα προκειμένου να συνυπολογιστεί ο χρόνος ασφάλισης που η καθ’ ης η προσφυγή είχε πραγματοποιήσει στο τέως Ι.Κ.Α. και να επανυπολογιστεί η σύνταξή της.
4. Επειδή, ήδη, με την κρινόμενη προσφυγή ο προσφεύγων Φορέας αμφισβητεί τη νομιμότητα και την ορθότητα της ως άνω …/2022 απόφασης του μονομελούς οργάνου και ζητεί την ακύρωσή της, προβάλλοντας ότι, η προσμέτρηση χρόνου διαδοχικής ασφάλισης σε μεταγενέστερο της συνταξιοδότησης χρονικό σημείο δεν είναι δυνατή, καθώς η δήλωση περί συνυπολογισμού ή μη του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης είναι δεσμευτική για τον ασφαλισμένο. Στη συγκεκριμένη δε περίπτωση, η καθ’ ης η προσφυγή κατά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησής της δεν δήλωσε την επιθυμία της να συνυπολογίσει τον χρόνο διαδοχικής ασφάλισης, παραιτούμενη έτσι από το εν λόγω δικαίωμά της και ως εκ τούτου, το μονομελές όργανο του Ο.Γ.Α., έσφαλε που με την προσβαλλόμενη απόφαση του έκανε δεκτή την ένστασή της.
5. Επειδή, σύμφωνα με τις διατάξεις που παρατίθενται στη δεύτερη σκέψη της παρούσας, η διαδοχική ασφάλιση αποτελεί δικαίωμα του ασφαλισμένου (κατά τη ρητή διατύπωση της παρ. 3 του άρθρου 19 του ν. 4387/2016 «δύναται να επιλέξει τον συνυπολογισμό του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης»), το οποίο ασκείται κατόπιν ρητού αιτήματος εκ μέρους του. Ο ως άνω νόμος, δε, δεν θεσπίζει κάποιο απώτατο χρονικό σημείο μετά την παρέλευση του οποίου δεν μπορεί να ασκηθεί το εν λόγω δικαίωμα. Στην προκειμένη περίπτωση, η καθ’ ης η προσφυγή ζήτησε με την …/27-10-2021 αίτησή της, κατ’ ενάσκηση του προαναφερόμενου δικαιώματός της, την προσμέτρηση του χρόνου ασφάλισης που είχε πραγματοποιήσει στο τέως Ι.Κ.Α.. Μόνο εκ του γεγονότος ότι υπέβαλε την εν λόγω αίτηση, μεταγενέστερα της αρχικής από 28-7-2020 αίτησης συνταξιοδότησής της, δεν μπορεί να συναχθεί η βούλησή της να παραιτηθεί από το επίμαχο δικαίωμα, η οποία εξάλλου από ουδέν στοιχείο του φακέλου συνεπικουρείται. Άλλωστε, η επικαλούμενη από τον Φορέα 50/16-11-2020 εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με την οποία παρέχονται οδηγίες και διευκρινίσεις στις αρμόδιες υπηρεσίες του προσφεύγοντος για την εφαρμογή των επίμαχων διατάξεων του άρθρου 19 του ν. 4387/2016, και σύμφωνα με την οποία η προσμέτρηση χρόνου διαδοχικής ασφάλισης σε μεταγενέστερο της συνταξιοδότησης χρονικό σημείο δεν είναι δυνατή, καθώς η δήλωση περί συνυπολογισμού ή μη του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης είναι δεσμευτική για τον ασφαλισμένο, στερείται νομικής δεσμευτικότητας (πρβλ. ΣτΕ 7μ. 4243/2014 σκ. 18, ΣτΕ 4541/2009 σκ. 12) και δεν δύναται να αποτελεί νόμιμο αιτιολογικό έρεισμα για την απόρριψη της αίτησης προσμέτρησης του επιπλέον χρόνου ασφάλισης. Τούτο δε ανεξαρτήτως του ότι, κατά τα αναφερόμενα στην εν λόγω εγκύκλιο, «… για λόγους χρηστής διοίκησης, για όσα συνταξιοδοτικά αιτήματα […] εκκρεμούν, καθώς και για όσα θα υποβληθούν μέχρι την πλήρη εφαρμογή της ψηφιακής απονομής της σύνταξης, διαπιστωθεί ότι δεν έχει ζητηθεί ο συνυπολογισμός χρόνων ασφάλισης άλλων πρώην φορέων (με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης) οι ενδιαφερόμενοι θα ενημερώνονται από τις υπηρεσίες συντάξεων: α) ότι μετά τη συνταξιοδότηση δεν θα είναι δυνατός ο συνυπολογισμός των χρόνων αυτών και, β) για τη δυνατότητα αξιοποίησης ή μη των χρόνων αυτών, με βάση τις παρούσες οδηγίες». Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο κρίνει ότι εσφαλμένως απορρίφθηκε η αίτηση προσμέτρησης που η καθ’ ης η προσφυγή είχε καταθέσει, το δε μονομελές όργανο εξέτασης ενστάσεων, που με την προσβαλλόμενη απόφασή του έκρινε ομοίως, ορθώς εκτίμησε τα νομικά και πραγματικά περιστατικά.
6. Επειδή, κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθεί. Με δεδομένο δε ότι η καθ’ ης παρέστη αυτοπροσώπως κατά τη συζήτηση και συνεπώς, δεν προκύπτει η υποβολή της σε σχετικές δαπάνες, δεν καταλογίζονται δικαστικά έξοδα σε βάρος του προσφεύγοντος (βλ. άρθρο 275 παρ. 1 και 4 περ. γ’ του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας).
Δ Ι Α Τ Α Υ Τ Α
Απορρίπτει την προσφυγή.
Η διάσκεψη του Δικαστηρίου έγινε στη Θεσσαλονίκη στις 26-5-2023 και η απόφαση δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του, κατά την έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στις 28-7-2023.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ
Παναγιώτα Καραμήτρου Ευανθία Τσουκνίδα
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Ευθυμία Παναγιωτίδου
