ΑΠΟΦΑΣΗ
F.D. και H.C. κατά Πορτογαλίας της 07.01.2025 (προσφ. αριθ. 18737/18)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι Πορτογαλικές αρχές εκτέλεσαν απόφαση των Γαλλικών δικαστηρίων που ανέθετε την επιμέλεια του ανήλικου H.C. στην μητέρα του. Ο ανήλικος είχε μεταφερθεί από τον πατέρα του F.D. από τη Γαλλία στη Πορτογαλία, όπου και ζούσαν μαζί. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ούτε ο πατέρας ούτε ο υιός είχαν εξεταστεί από δικαστήριο στην Πορτογαλία πριν ληφθεί η απόφαση επιστροφής του παιδιού και δεν είχε εξεταστεί ο υποτιθέμενος κίνδυνος κακομεταχείρισης του παιδιού, στερώντας τους τα δικονομικά τους δικαιώματα. Οι πορτογαλικές αρχές αγνόησαν τα δικαιώματα του πατέρα και δεν αναζητήθηκε αν επιστροφή του παιδιού στην Γαλλία ήταν προς το συμφέρον του. Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι οι αρχές είχαν αποτύχει να προστατεύσουν τον H.C., ο οποίος κρατήθηκε στο αστυνομικό τμήμα παρότι ήταν επτά ετών όταν συνελήφθη ο πατέρας του. Συνολικά, η απόφαση δεν ήταν «αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Tο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ομόφωνα παραβίαση του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της οικογενειακής ζωής) και επιδίκασε 10.000 ευρώ σε καθένα των προσφευγόντων για ηθική βλάβη και από κοινού 6.000 ευρώ για έξοδα.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, F.D. και H.C., είναι, αντίστοιχα, Γάλλος και Πορτογάλος υπήκοος και Γάλλος υπήκοος. Γεννήθηκαν το 1970 και το 2010 και ζουν στο Serpins (Πορτογαλία) και στη Γαλλία αντίστοιχα. Είναι πατέρας και υιός.
Μετά τον χωρισμό του F.D. από τη μητέρα του H.C., την O., τον Οκτώβριο του 2013, το Οικογενειακό Δικαστήριο του Privas στη Γαλλία χορήγησε την επιμέλεια του H.C. από κοινού στον F.D. και στην O., με τον F.D. να έχει δικαίωμα επικοινωνίας, αλλά η κύρια κατοικία του να είναι με τη μητέρα του.
Αρκετές φορές τα επόμενα δύο χρόνια ο H.C. υπέβαλε αίτηση στο Οικογενειακό Δικαστήριο Privas για την επιμέλεια ή αίτημα ώστε η κύρια κατοικία του H.C. να είναι μαζί του, υποστηρίζοντας ότι ο H.C. δεν λάμβανε σωστή παιδεία και κατηγορούσε την Ο. ότι είναι βίαιη, ισχυριζόμενος ότι το παιδί βρισκόταν σε κίνδυνο. Η αίτηση απορρίφθηκε.
Στις 6 Οκτωβρίου 2017, όταν ο F.D. παρέλαβε τον υιό του από το σχολείο, παρατήρησε ότι είχε έναν τραυματισμό. Στις 8 Οκτωβρίου 2017 ο F.D. δεν επέστρεψε το παιδί, το οποίο είχε πάρει μαζί του στην Πορτογαλία. Δηλώθηκε η εξαφάνισή του. Στις 11 Δεκεμβρίου 2017 το Οικογενειακό Δικαστήριο της Privas χορήγησε την αποκλειστική επιμέλεια στην Ο. και
ανέστειλε τα δικαιώματα επικοινωνίας του F.D., σημειώνοντας ότι δεν είχε αποδειχθεί ότι η O. είχε προκαλέσει τους τραυματισμούς του H.C.
Στις 14 Νοεμβρίου 2017 η Ο. υπέβαλε αίτημα στις γαλλικές αρχές για την επιστροφή του παιδιού βάσει της Σύμβασης της Χάγης για τα αστικά ζητήματα της διεθνούς απαγωγής παιδιών. Το αίτημα αυτό εστάλη στην κεντρική αρχή που είχε οριστεί για τον σκοπό αυτό στην Πορτογαλία, την Direcção-Geral de Reinserção e Serviços Prisionais.
Τον Ιανουάριο του 2018 εκδόθηκε επίσης ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης για τον F.D., το οποίο ακολουθήθηκε από την έκδοση αιτήματος αναζήτησης και εύρεσης μέσω του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν για τον H.C. Εν τω μεταξύ, στην Πορτογαλία ο F.D. υπέβαλε αίτηση για αποκλειστική επιμέλεια στο Οικογενειακό Δικαστήριο του Matosinhos. Ωστόσο, στις 15 Φεβρουαρίου 2018 η πορτογαλική αστυνομία εκτέλεσε την εντολή αναζήτησης και εύρεσης, παίρνοντας τον H.C. από το σχολείο και τον κράτησε σε αστυνομικό τμήμα για αρκετές ώρες. Ταυτόχρονα συνελήφθη και ο F.D..
Αργότερα την ίδια ημέρα, στο γραφείο του εισαγγελέα στο Matosinhos, ο H.C. παραδόθηκε στην O. προσωπικά. Ο εισαγγελέας εκτέλεσε την απόφαση των γαλλικών δικαστηρίων να χορηγήσουν την επιμέλεια στην Ο. Τον Μάρτιο του 2018 το Οικογενειακό Δικαστήριο του Matosinhos απέρριψε την αίτηση του F.D. για αποκλειστική επιμέλεια.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Το Δικαστήριο επέλεξε να εξετάσει τις καταγγελίες αποκλειστικά βάσει του άρθρου 8. Ανέφερε ότι η επιστροφή του παιδιού στη μητέρα του από τις πορτογαλικές αρχές συνιστούσε παρέμβαση στα δικαιώματα των προσφευγόντων βάσει του άρθρου αυτού. Όσον αφορά τη συμμόρφωσή του με το νόμο, σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 7 της Σύμβασης της Χάγης, οι πορτογαλικές αρχές ήταν υποχρεωμένες να λάβουν όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για να εξακριβώσουν την τύχη του παιδιού. Πράγματι, παρά το γεγονός ότι είχαν εντοπίσει το παιδί τουλάχιστον στις 15 Φεβρουαρίου 2018 και, ως εκ τούτου, δεν αντιμετώπιζαν κανένα εμπόδιο για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση της Χάγης, υπήρχε έλλειψη δράσης, επικοινωνίας και συντονισμού εκ μέρους των πορτογαλικών αρχών σε απάντηση του αιτήματος των γαλλικών αρχών.
Αν και η πορτογαλική κυβέρνηση υποστήριξε ότι η επιστροφή του παιδιού είχε βασιστεί στις διατάξεις του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα, το Δικαστήριο δεν διαπίστωσε κανένα στοιχείο που να το αποδεικνύει. Ο εισαγγελέας είχε διατάξει την επιστροφή του παιδιού χωρίς καμία δικαστική διαδικασία. Η νομιμότητα ήταν επομένως αμφισβητήσιμη. Ωστόσο, το Δικαστήριο ήταν ικανοποιημένο ότι η απόφαση για την επιστροφή του παιδιού είχε νόμιμο σκοπό, στην προκειμένη περίπτωση την προστασία των δικαιωμάτων της Ο. και του H.C.
Σε κάθε περίπτωση, το Δικαστήριο έκρινε ότι η παρέμβαση δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στο γεγονός ότι κανένας από τους προσφεύγοντες δεν είχε εξεταστεί από δικαστήριο, καθώς και ο κίνδυνος για το παιδί, στερώντας τους τα δικονομικά τους δικαιώματα. Επιπλέον, επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι ο F.D. δεν είχε λάβει γνώση της απόφασης του πορτογάλου εισαγγελέα, ούτε του κοινοποιήθηκε η απόφαση του δικαστηρίου Privas, η οποία ήταν εκτελεστή στην Πορτογαλία για να μπορέσει να ασκήσει έφεση. Οι πορτογαλικές αρχές είχαν αγνοήσει τα δικαιώματα του F.D. ως πατέρα και δεν ερεύνησαν αν η επιστροφή του παιδιού ήταν προς το συμφέρον του. Όσον αφορά την εντολή αναζήτησης και εύρεσης, το Δικαστήριο επανέλαβε ότι τα αναγκαστικά μέτρα σχετικά με τα παιδιά δεν ήταν επιθυμητά. Όσον αφορά την περίοδο μετά τη σύλληψη του F.D., οι πορτογαλικές αρχές δεν είχαν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις τους για την προστασία του H.C., ο οποίος ήταν μόλις επτά ετών τότε, όταν κρατήθηκε σε αστυνομικό τμήμα.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8 όσον αφορά και τους δύο προσφεύγοντες.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Πορτογαλία έπρεπε να καταβάλει στους προσφεύγοντες 10.000 ευρώ στον καθένα για ηθική βλάβη και από κοινού 6.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
