Θέμα: «Οδηγίες εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου στην περίπτωση απόκτησης καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος από δικαιούχο καθεστώτος διεθνούς προστασίας.»

Α. Νομικό Πλαίσιο

Σύμφωνα με την περ. ε της παρ. 3 του άρθρου 3 του Ν. 5038/23 (Κώδικας Μετανάστευσης), «3. Ο παρών Κώδικας δεν εφαρμόζεται: … ε. στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας, με εξαίρεση τους αιτούντες τη χορήγηση «Μπλε Κάρτας της ΕΕ» υπό τους όρους του Κεφαλαίου Β’ του Μέρους Β’, καθώς και τους υπαγόμενους στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος του Μέρους Θ’, και στους αιτούντες διεθνή προστασία κατά την έννοια της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 περί της νομικής καταστάσεως των προσφύγων, η οποία κυρώθηκε με το ν.δ. 3989/1959 (Α’ 201), όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης της 31ης Ιανουαρίου 1967, το οποίο κυρώθηκε με τον α.ν. 389/1968 (Α’ 125) και σύμφωνα με τον Κώδικα νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών [ν. 4939/2022 (Α’ 111)], με εξαίρεση την περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 161 του παρόντος,

…». Επίσης, στην περ. ιη του άρθρου 4 του ίδιου νόμου ορίζονται τα εξής: «ιη. «βεβαίωση κατάθεσης αίτησης»: το έγγραφο πιστοποίησης προσωρινής νόμιμης διαμονής που χορηγείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες για την παραλαβή των αιτήσεων των πολιτών τρίτων χωρών που αφορούν σε χορήγηση ή ανανέωση αδειών διαμονής, εφόσον τα απαιτούμενα δικαιολογητικά είναι πλήρη. Η βεβαίωση αυτή ισχύει έως την ολοκλήρωση της εξέτασης του αιτήματος χορήγησης ή ανανέωσης της άδειας διαμονής, παρέχει στον κάτοχο το σύνολο των δικαιωμάτων που απορρέουν από τον αιτούμενο τίτλο διαμονής, ενώ δεν παρέχει δικαίωμα κυκλοφορίας εντός του χώρου Σένγκεν. Σε έκτακτες περιστάσεις, με απόφαση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη δύναται να παρέχεται δικαίωμα εξόδου του κατόχου της βεβαίωσης προς άλλη τρίτη χώρα εκτός ενιαίου χώρου Σένγκεν. Στην περίπτωση αυτή, τίθεται προθεσμία για την επανείσοδο στην ελληνική επικράτεια, μετά την πάροδο της οποίας ο κάτοχος της βεβαίωσης δεν γίνεται πλέον δεκτός στο ελληνικό έδαφος,».

Σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 10 του ίδιου νόμου, «8. Μετά την υποβολή της αίτησης, ο αιτών λαμβάνει στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έχει δηλώσει στην αίτησή του:

α) αποδεικτικό υποβολής της αίτησης, που περιλαμβάνει το σύνολο των

στοιχείων και των εγγράφων που έχουν καταχωρισθεί στην αίτηση χορήγησης και

β) βεβαίωση υποβολής αίτησης, η οποία ισχύει μέχρι την έκδοση της απόφασης χορήγησης της άδειας διαμονής ή της απόφασης απόρριψης του αιτήματος. Η βεβαίωση υποβολής ηλεκτρονικής αίτησης για τη χορήγηση άδειας διαμονής λαμβάνει μοναδική σειριακή αρίθμηση και φέρει ακριβή στοιχεία και πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες είναι δυνατή η διαπίστωση, σε πραγματικό χρόνο (OnLine), της γνησιότητας και της ακρίβειας του περιεχομένου της. Επίσης, πιστοποιεί ότι ο κάτοχός της διαμένει νόμιμα στη χώρα και απολαύει προσωρινά των δικαιωμάτων, τα οποία απορρέουν από την άδεια διαμονής, της οποίας αιτείται την έκδοση. Η βεβαίωση κατάθεσης αίτησης παύει να ισχύει αυτοδικαίως όταν εκδοθεί η απόφαση χορήγησης της άδειας διαμονής ή η απόφαση απόρριψης του αιτήματος.».

Αντίστοιχα, στην  παρ. 10 του άρθρου 11 του ίδιου νόμου ορίζεται: «10. Μετά την υποβολή της αίτησης, ο αιτών λαμβάνει στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έχει δηλώσει στην αίτησή του: α) αποδεικτικό υποβολής της αίτησης, το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο των στοιχείων και των εγγράφων που έχουν καταχωρισθεί στην αίτηση χορήγησης και β) έγγραφο, το οποίο επέχει θέση βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης, η οποία ισχύει μέχρι την έκδοση απόφασης χορήγησης ή απόρριψης. Το ανωτέρω έγγραφο λαμβάνει μοναδική σειριακή αρίθμηση και φέρει ακριβή στοιχεία και πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες είναι δυνατή η διαπίστωση, σε πραγματικό χρόνο (OnLine), της γνησιότητας και της ακρίβειας του περιεχομένου του, συνιστά βεβαίωση υποβολής ηλεκτρονικής αίτησης για τη χορήγηση άδειας διαμονής και πιστοποιεί ότι ο κάτοχός του διαμένει νόμιμα στη χώρα και απολαύει των δικαιωμάτων, τα οποία απορρέουν από την άδεια διαμονής, της οποίας αιτείται την έκδοση. Η βεβαίωση κατάθεσης αίτησης παύει αυτοδικαίως να ισχύει όταν εκδοθεί απόφαση χορήγησης της άδειας διαμονής ή απόφαση απόρριψης του αιτήματος.».

Στο Μέρος Θ’ του ίδιου νόμου ρυθμίζονται ζητήματα χορήγησης αδειών διαμονής για μακρά διάρκεια (Άδεια Διαμονής «Μ») σε ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας 2003/109/ΕΚ.Η παρ. 1 του άρθρου 143 του Ν. 5038/23, άρθρο στο οποίο προβλέπεται το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων που αφορούν το καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος, ορίζει τα ακόλουθα: «1. Το παρόν Κεφάλαιο εφαρμόζεται στους πολίτες τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας.». Ακόμη, η παρ. 3 τουάρθρου 145 του ίδιου νόμου προβλέπει τα εξής: «3. Αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος είναι εκείνο που χορήγησε την τελευταία άδεια διαμονής. Για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας και τους ομογενείς, αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος είναι ο Γραμματέας της κατά τόπον αρμόδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Κατά την παραλαβή της άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος ο δικαιούχος διεθνούς προστασίας παραδίδει την άδεια διαμονής

δικαιούχου διεθνούς προστασίας, η οποία διαβιβάζεται στην Υπηρεσία Ασύλου και παύει αυτοδικαίως να ισχύει.».

Περαιτέρω, σύμφωνα με την περ. ζ της παρ. 1 του άρθρου 148 του ίδιου νόμου, «1. Ο επί μακρόν διαμένων δεν δικαιούται να διατηρεί το καθεστώς, εφόσον: … ζ. ανακληθεί ή απορριφθεί αίτηση ανανέωσης καθεστώτος διεθνούς προστασίας, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 13 και την παρ. 3 του άρθρου 18 του ν. 4939/2022 (Α’ 111). Η Υπηρεσία Ασύλου ενημερώνει τον Γραμματέα της κατά τόπο αρμόδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης σε περίπτωση ανάκλησης ή μη ανανέωσης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας κατόχου άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος.». Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 148, «3. Όταν η ανάκληση ή απώλεια του καθεστώτος δεν δικαιολογούν τη λήψη μέτρου επιστροφής κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 150, ο πολίτης τρίτης χώρας μπορεί να υποβάλει αίτηση για άλλον λόγο, εκτός της απόκτησης του καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Κώδικα, χωρίς να απαιτείται χορήγηση της εθνικής θεώρησης εισόδου. Σε περίπτωση δικαιούχου διεθνούς προστασίας ενημερώνεται η Υπηρεσία Ασύλου, προκειμένου να του επαναχορηγήσει την άδεια διαμονής δικαιούχου διεθνούς προστασίας.».

Β. Ως προς την Άδεια Διαμονής του δικαιούχου

Από τις προαναφερθείσες διατάξεις συνάγεται ότι δικαιούχος διεθνούς προστασίας, κατ’ εξαίρεση όσων γενικά προβλέπονται στη διάταξη του άρθρου 3 του Ν. 5038/23, έχει δικαίωμα να λάβει παράλληλα καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος, εφόσον πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις. Κατά την παραλαβή όμως της άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος, υποχρεούται να παραδώσει την ΑΔΕΤ δικαιούχου διεθνούς προστασίας, η οποία διαβιβάζεται στην Υπηρεσία Ασύλου (στο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου ή Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου που εξέδωσε την απόφαση χορήγησης ΑΔΕΤ) και η οποία παύει αυτοδικαίως να ισχύει. Το αρμόδιο Γραφείο ακυρώνει την ΑΔΕΤ, η οποία τίθεται στο φάκελο του δικαιούχου. Με βάση τα ανωτέρω, ο δικαιούχος διεθνούς προστασίας, ο οποίος κατέχει άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος σε ισχύ, δεν δικαιούται ούτε να κατέχει παράλληλα ΑΔΕΤ δικαιούχου διεθνούς προστασίας ούτε να αιτείται ανανέωση αυτής. Στην περίπτωση που η Υπηρεσία Ασύλου πληροφορείται την κατοχή διπλής ΑΔΕΤ από δικαιούχο διεθνούς προστασίας, τον καλεί να την παραδώσει άμεσα και την ακυρώνει.

Τυχόν αίτηση ανανέωσης ΑΔΕΤ που υποβάλλεται από κάτοχο άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος, σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν. 4939/22, ΔΕΝ εξετάζεται επί της ουσίας, τίθεται στο αρχείο και δίδεται σχετική έγγραφη βεβαιωτική απάντηση προς τον αιτούντα. Συγκεκριμένα, εκδίδεται και αποστέλλεται ως απαντητικό μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στη διεύθυνση αλληλογραφίας από την οποία περιήλθε στην Υπηρεσία η αίτηση, βεβαίωση περί μη ανανέωσης της άδειας διαμονής και θέσης της αίτησης στο αρχείο, λόγω αυτοδίκαιης παύσης ισχύος της άδειας διαμονής της οποίας την ανανέωση αιτείται ο πολίτης τρίτης χώρας, σύμφωνα με το άρθρο 145, παρ. 3, εδ. γ’ του ν. 5038/2023 (Α’ 81).  Ακόμη, στην περίπτωση, κατά την οποία ο δικαιούχος διεθνούς προστασίας έχει υποβάλει αίτηση για χορήγηση ή ανανέωση άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος και κατέχει βεβαίωση κατάθεσης αίτησης, δεν δικαιούται να κατέχει παράλληλα ΑΔΕΤ δικαιούχου διεθνούς προστασίας ούτε να αιτείται ανανέωση αυτής, καθώς, αν του χορηγηθεί ή ανανεωθεί άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος, η διάρκεια της άδειας αυτής θα ανατρέχει στην ημερομηνία χορήγησης της βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης. Τυχόν αίτηση ανανέωσης ΑΔΕΤ που υποβάλλεται από κάτοχο βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης για χορήγηση ή ανανέωση άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος, σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν. 4939/22, ΔΕΝ εξετάζεται επί της ουσίας έως ότου κριθεί το αίτημα για χορήγηση καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος. Σε περίπτωση αποδοχής του τελευταίου, η αίτηση ανανέωσης δεν εξετάζεται και αποστέλλεται στον αιτούντα με μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας όμοια με την αναφερόμενη στην ως άνω παράγραφο βεβαίωση. Σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματος χορήγησης καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος, η αίτηση εξετάζεται κατά τη συνήθη διαδικασία.

Τέλος, σε περίπτωση που ο δικαιούχος απωλέσει το καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος για τους λόγους που προβλέπονται στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Μετανάστευσης, τότε, εφόσον διατηρεί το καθεστώς διεθνούς προστασίας, έχει δικαίωμα να λάβει ξανά ΑΔΕΤ δικαιούχου διεθνούς προστασίας. Στην περίπτωση αυτή, η εκ των πραγμάτων εκπρόθεσμη υποβολή αίτησης για ανανέωση ΑΔΕΤ δικαιούχου διεθνούς προστασίας δεν θα συνεπάγεται την επιβολή του προστίμου, το οποίο προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 23 του Ν. 4939/22.

Γ. Χορήγηση και ανανέωση ταξιδιωτικού εγγράφου

Καθ’ όλη τη διάρκεια διατήρησης του καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος, ο δικαιούχος διεθνούς προστασίας διατηρεί και το καθεστώς δικαιούχου διεθνούς προστασίας και, δεδομένου ότι δεν υφίσταται απαγορευτική διάταξη στον Ν. 4939/22 ή στην ΚΥΑ 10302/20, έχει δικαίωμα να κατέχει ταξιδιωτικό έγγραφο εκδοθέν από την Υπηρεσία Ασύλου (titre de voyage), καθώς και να αιτείται την ανανέωσή του από την Υπηρεσία Ασύλου, εφόσον πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Δ. Έλεγχος καθεστώτος δικαιούχων διεθνούς προστασίας

Δεδομένου ότι η διατήρηση του καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας συναρτάται από τη διατήρηση του τελευταίου καθεστώτος, η Υπηρεσία Ασύλου οφείλει να ελέγχει, ανά περιόδους και σύμφωνα με τη νομοθεσία, την ισχύ του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Προς τούτο, η Υπηρεσία θα πρέπει να τηρεί σημείωση στον ηλεκτρονικό φάκελο του δικαιούχου για την ανάγκη διεξαγωγής του ελέγχου του καθεστώτος. 

Σημειώνεται ότι, εφόσον ο δικαιούχος διεθνούς προστασίας (πρόσφυγας – δικαιούχος επικουρικής προστασίας) έχει λάβει ταξιδιωτικό έγγραφο από την Υπηρεσία, ο έλεγχος του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (άρθρα 13 και 18 του Ν. 4939/22) θα πρέπει να διεξάγεται από την Υπηρεσία Ασύλου κατά την εξέταση της αίτησης ανανέωσης του ταξιδιωτικού εγγράφου (αρμόδιο Γραφείο χορήγησης ταξιδιωτικού εγγράφου). Σε διαφορετική περίπτωση, ο έλεγχος ως προς την διατήρηση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας οφείλει να διεξάγεται ανά τρία (3) ημερολογιακά έτη, της ημερομηνίας αρχόμενης από την ημέρα ακύρωσης της ΑΔΕΤ.

Ακόμη, σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο ανάκλησης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας μπορεί να εξετάζεται ανά πάσα χρονική στιγμή, όταν προκύπτουν νέα στοιχεία που συνιστούν λόγο επανεξέτασης του καθεστώτος αυτού (άρθρο 96 παρ. 1 του Ν. 4939/22). Τέλος, η Υπηρεσία Ασύλου ενημερώνει τον Γραμματέα της κατά τόπο αρμόδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης σε περίπτωση ανάκλησης ή μη ανανέωσης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας κατόχου άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος (άρθρο 148 παρ. 1 περ. ζ’ του Ν. 5038/23).

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ