Αριθμός 445/2024
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 20 Φεβρουαρίου 2024, με την εξής σύνθεση: Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου, Ουρανία Νικολαράκου, Σύμβουλοι, Αντωνία Παπαϊωάννου, Αικατερίνη Κοντοπόδη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Μαρία Τσαπαρδώνη.
Για να δικάσει την από 9 Μαρτίου 2023 αίτηση:
του …. του Ι., κατοίκου Αθηνών (……), ο οποίος δεν παρέστη, αλλά εμφανίσθηκε στο ακροατήριο και δήλωσε ότι εγκρίνει την άσκηση του ενδίκου μέσου,
κατά των: 1. Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος παρέστη με τη Βασιλική Παπαλόη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς της και 2. Δήμου Αθηναίων, ο οποίος παρέστη με τη δικηγόρο Αικατερίνη Ευκλείδου (…….), που τη διόρισε με πληρεξούσιο και η οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς της.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθεί η τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη της υπ’ αριθμ. …… προσφυγής του ενώπιον του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής κατά της ……. απόφασης του Δημάρχου Αθηναίων.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Αντωνίας Παπαϊωάννου.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
- Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (ηλεκτρονικό παράβολο με κωδικό πληρωμής ……).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης της …./…… προσφυγής που άσκησε ο αιτών ενώπιον του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής κατά της …./…. απόφασης του Δημάρχου …… Με την τελευταία αυτή απόφαση, η οποία πρέπει, καθ’ ερμηνεία του δικογράφου, να θεωρηθεί συμπροσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση, απορρίφθηκε αίτηση του αιτούντος για την αλλαγή του επωνύμου του από «..…..» σε «……».
3.Επειδή, στο άρθρο μόνο του ν.δ. 2573/1953 (Α΄ 241), όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 9 του άρθρου 9 του ν. 2307/1995 (Α΄ 113), ορίζεται ότι «1. Η πρόσληψη και η αλλαγή επωνύμου … γίνεται με απόφαση του Νομάρχη. … 2. … 3. Με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορούν να καθορίζονται λεπτομέρειες για τις προϋποθέσεις και τον τρόπο πρόσληψης και αλλαγής επωνύμου …». Εξάλλου, στο σχετικό με την αλλαγή επωνύμου Κεφάλαιο Γ’ της -εκδοθείσας κατ’ εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης- Φ.42301/12167/28.6.1995 απόφασης του Υφυπουργού Εσωτερικών (Β΄ 608) ορίζονται τα εξής: «1. Για την αλλαγή επωνύμου υποβάλλεται στο νομάρχη αίτηση του ενδιαφερομένου … στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Η αίτηση αυτή απευθύνεται στο νομάρχη, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο δήμος ή η κοινότητα, στο μητρώο αρρένων ή το δημοτολόγιο του οποίου είναι γραμμένος ο ενδιαφερόμενος. … 2. Ο νομάρχης παραγγέλλει, με δαπάνη του ενδιαφερομένου, τη δημοσίευση περίληψης της αίτησης αλλαγής επωνύμου σε μία εφημερίδα από αυτές που εκδίδονται στην πρωτεύουσα ή την περιφέρεια του νομού, ή γειτονικού νομού. Η περίληψη πρέπει να περιέχει ακριβή σημείωση περί του ονόματος, επαγγέλματος, τόπου και έτους γέννησης και κατοικίας του ενδιαφερομένου, περί του επωνύμου, η απόκτηση του οποίου επιδιώκεται, ως και πρόσκληση σε κάθε αντιτιθέμενο στη ζητούμενη αλλαγή, όπως μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από της δημοσιεύσεως, υποβάλει στο νομάρχη τις αντιρρήσεις του. 3. Μετά την πάροδο της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών, ο νομάρχης εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Με την ίδια απόφαση, ο νομάρχης αποφαίνεται συγχρόνως και επί των αντιρρήσεων που τυχόν έχουν υποβληθεί κατά της ζητούμενης αλλαγής. Η απόφαση του νομάρχη με την οποία αποδέχεται τη ζητηθείσα αλλαγή επωνύμου, κοινοποιείται στις αρχές που τηρούν δημοτολόγιο και μητρώο αρρένων, στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην Εισαγγελία και Αστυνομικές Αρχές του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόμενου και στον ενδιαφερόμενο για να την προσκομίσει στην Αστυνομική Αρχή του τόπου της κατοικίας του, κατά την έκδοση νέου δελτίου ταυτότητας. 4. …». Ήδη η ως άνω αρμοδιότητα ασκείται με απόφαση του Δημάρχου σύμφωνα με την περίπτωση 26 της παραγράφου ΙΙ του άρθρου 75 του -κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄ 114)- Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, όπως η περίπτωση αυτή προστέθηκε με την παράγραφο 6 του άρθρου 94 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87).
4. Επειδή, όπως έχει κριθεί (ΣτΕ 962/2011 επτ., 1852/2016, 3166/2017, 1913/2019, 1232/2020, 338/2021 κ.ά.), από τις παρατεθείσες στην προηγουμένη σκέψη διατάξεις προκύπτει ότι το επώνυμο αποτελεί μεν στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, πλην η πρόσκτηση ή η αλλαγή του δεν απόκειται στην ιδιωτική βούληση, αλλά ενδιαφέρει την δημοσία τάξη ως θέμα συναπτόμενο με την ασφάλεια των συναλλαγών και των έννομων, εν γένει σχέσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου του ατόμου, χωρεί δε καταρχήν διά της διοικητικής οδού. Το αρμόδιο διοικητικό όργανο οφείλει σε κάθε περίπτωση, προπαντός, να εκτιμά τους λόγους που επικαλείται ο αιτών την μεταβολή του επωνύμου του και να αποφαίνεται ενόψει της σοβαρότητας των λόγων αυτών, αν ενδείκνυται ή όχι να εγκριθεί η ζητούμενη μεταβολή, αιτιολογώντας ειδικώς την απόφασή του από την άποψη αυτή.
5. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ο αιτών ζήτησε με την από …..2022 αίτησή του προς τον Δήμο ….. (με αριθ. πρωτ. …….) την αλλαγή του επωνύμου του από το πατρικό «..…..» στο επώνυμο της αποβιώσασας μητέρας του «..…….», επικαλούμενος την πλήρη ανυπαρξία συναισθηματικού δεσμού με τον πατέρα του. Ειδικότερα, ισχυρίστηκε ότι ο πατέρας του, με τον οποίο επικοινώνησε τελευταία φορά το έτος 198…, δεν ενδιαφέρθηκε έκτοτε να ενημερωθεί για την πορεία της ζωής του ή να αποκαταστήσει στοιχειώδη έστω επικοινωνία μαζί του, ενώ ούτε πριν από το χρονικό αυτό σημείο υπήρξαν οι σχέσεις τους στοργικές, αλλά, αντιθέτως, τα χρόνια που αναγκαστικά συμβίωναν υπό την ίδια στέγη, τόσο ο ίδιος όσο και η μητέρα του υπέστησαν απ’ αυτόν λεκτική, ψυχική και σωματική κακοποίηση. Δήλωσε, επίσης, ότι επιθυμεί να φέρει το οικογενειακό επώνυμο της μητέρας του, η οποία αποτέλεσε το μοναδικό του στήριγμα και το πρόσωπο εκείνο στο οποίο οφείλει ό,τι έχει επιτύχει έως σήμερα. Το ανωτέρω αίτημα απορρίφθηκε με την προσβαλλόμενη …… απόφαση του Δημάρχου ….., με την αιτιολογία ότι οι διατάξεις του ν.δ. 2573/1953 εφαρμόζονται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες προβάλλονται σοβαροί λόγοι που δικαιολογούν την αιτούμενη μεταβολή, νοουμένων ως τέτοιων, κατά την αιτιολογική έκθεση του εν λόγω ν.δ., μόνο των ψυχικών προβλημάτων που δημιουργούνται από επώνυμα κακόηχα, προκαλούντα τη θυμηδία ή την περιφρόνηση, επώνυμα που είναι δυσχερή στην προφορά ή ξενικά, κακής φήμης συνεπεία πράξεων άλλου προσώπου και αντίθετα προς τις αντιλήψεις της κοινωνίας περί ηθικής, ενώ η επίκληση κοινωνικών λόγων δεν βρίσκει έρεισμα στις διατάξεις αυτές. Εν προκειμένω δε, κατά τα περαιτέρω αναφερόμενα στην ίδια απόφαση, η απουσία συναισθηματικών δεσμών με τον πατέρα, καθώς και η πλήρης απουσία αυτού, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ως άνω διατάξεων περί αλλαγής επωνύμου. Κατά της απορριπτικής απόφασης αυτής, που του επιδόθηκε δια της πληρεξούσιας δικηγόρου του στις ……2023, ο αιτών άσκησε την από ….2023 προσφυγή ενώπιον του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής (με αριθ. πρωτ. …../ ……), η οποία απορρίφθηκε σιωπηρώς με την άπρακτη πάροδο της κατ’ άρθρο 227 παρ. 5 του ν. 3852/2010 δίμηνης αποκλειστικής προθεσμίας.
6. Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τέταρτη σκέψη, οι ψυχολογικοί λόγοι που επικαλέστηκε ο αιτών για τη μεταβολή του επωνύμου του, ερειδόμενοι στην έλλειψη οποιασδήποτε προσωπικής και συναισθηματικής επαφής με τον πατέρα του, η οποία οφειλόταν στην έλλειψη στοργής και τη μη επίδειξη ενδιαφέροντος εκ μέρους του τελευταίου για την ανάπτυξη σχέσεων με τον αιτούντα, συνιστούν, καταρχήν, λόγους ικανούς να δικαιολογήσουν τη ζητηθείσα μεταβολή (βλ. ΣτΕ 2227, 1002/2023, 3166/2017, 1852/2016), λαμβανομένου υπόψη ότι οι διατάξεις του άρθρου μόνου του ν.δ. 2573/1953 δεν προβλέπουν συγκεκριμένους λόγους που δικαιολογούν την εν λόγω μεταβολή. Επομένως, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, μη νομίμως απέρριψε ο Δήμαρχος ….. το αίτημα του αιτούντος, εκκινώντας από την αντίληψη ότι σοβαροί λόγοι που δικαιολογούν την αλλαγή του επωνύμου είναι μεν οι αναγόμενοι στη δυσχέρεια στην εκφορά, το κακόηχο ή το δυσφημιστικό του ονόματος, όχι όμως ψυχολογικοί λόγοι, όπως εκείνοι που επικαλέσθηκε ο αιτών με την αίτησή του.
7. Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθούν η προσβαλλόμενη …./…. απόφαση του Δημάρχου …. και η συμπροσβαλλόμενη σιωπηρή απόρριψη από τον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής της κατ’ αυτής ασκηθείσας προσφυγής νομιμότητας. Η δε υπόθεση πρέπει να αναπεμφθεί στον Δήμαρχο …., προκειμένου να προβεί σε νέα νόμιμη κρίση, σύμφωνα με τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά, του αιτήματος για την αλλαγή του επωνύμου του αιτούντος από «..…..» σε «..…..», μετά από εκτίμηση των λόγων που επικαλείται.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει α) την …/…. απόφαση του Δημάρχου ….. και β) την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη από τον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής της …./…. προσφυγής του αιτούντος κατά της ανωτέρω απόφασης του Δημάρχου …….
