Μια νέα έρευνα για διαφθορά έπληξε τον θεσμό την περασμένη εβδομάδα, καθώς οι βελγικές αρχές προχώρησαν σε συλλήψεις και έκαναν έρευνες στα γραφεία της κινεζικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών Huawei
Η θεσμική άσκηση πίεσης που παρατράβηξε – αυτό φαίνεται να είναι το επίκεντρο του σκανδάλου διαφθοράς που συγκλονίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, οι δραστηριότητες άσκησης πίεσης υποτίθεται ότι ρυθμίζονται από κανόνες που έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν τέτοιες υπερβολές.
Τι συνιστά λόμπινγκ (lobbying) και τι είναι νόμιμο ;
Η ΕΕ δεν χρησιμοποιεί τη λέξη “λομπίστας”, αλλά μάλλον “εκπρόσωπος συμφερόντων”, και την ορίζει ως “κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ή επίσημη ή άτυπη ομάδα, ένωση ή δίκτυο, που συμμετέχει σε […] δραστηριότητες με στόχο να επηρεάσει τη διαμόρφωση ή την εφαρμογή πολιτικής ή νομοθεσίας ή τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων”, σε διοργανικές συμφωνίες που καταρτίζονται το 2021.
Με άλλα λόγια, κάθε πρόσωπο που διοργανώνει εκδηλώσεις που αφορούν τη νομοθεσία, συμμετέχει σε διαβουλεύσεις με την Επιτροπή ή γράφει ανοικτές επιστολές για τρέχοντα θέματα μπορεί να θεωρηθεί ως λομπίστας.
Οι περισσότερες εκστρατείες άσκησης πίεσης υψηλού προφίλ αφορούν εταιρείες τεχνολογίας, φαρμακευτικές ή αγροδιατροφικές εταιρείες, αλλά επηρεάζονται όλοι οι τομείς: από την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιομηχανία κινηματογράφου ή ακόμη και τις καφετιέρες.
Η δραστηριότητα αυτή είναι νόμιμη -αναφέρεται μάλιστα στη συνθήκη της ΕΕ- αλλά η πιθανότητα διαφθοράς προκύπτει όταν η πειθώ γίνεται με αντάλλαγμα χρήματα. Ο Κώδικας Δεοντολογίας των νομοθετών διευκρινίζει ότι απαγορεύεται στους ευρωβουλευτές “να ζητούν, να αποδέχονται ή να λαμβάνουν οποιοδήποτε άμεσο ή έμμεσο όφελος ή άλλη ανταμοιβή, συμπεριλαμβανομένων των χρηματικών ποσών ή σε είδος, σε αντάλλαγμα για συγκεκριμένη συμπεριφορά στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού έργου του βουλευτή” και ότι “προσπαθούν συνειδητά να αποφεύγουν κάθε κατάσταση που θα μπορούσε να συνεπάγεται δωροδοκία, διαφθορά ή αθέμιτη επιρροή”.
Οι βουλευτές οφείλουν επίσης να δηλώνουν τα δώρα που λαμβάνουν ως αποτέλεσμα της ιδιότητάς τους ως ευρωβουλευτές και τα οποία έχουν αξία 150 ευρώ και άνω, για τα οποία τηρείται δημόσιο μητρώο.
Επί του παρόντος, 13.762 οργανώσεις και περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι αναγνωρίζονται επίσημα ως εκπρόσωποι συμφερόντων από την ΕΕ, και ο αριθμός αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Αλλά δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς ασχολούνται ενεργά με την άσκηση πίεσης και όχι με την εφάπαξ διαπίστευση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Για να εισέλθουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι εκπρόσωποι συμφερόντων πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι σε ένα μητρώο διαφάνειας – τον κατάλογο που περιέχει τους λομπίστες και ο οποίος περιλαμβάνει πληροφορίες όπως οι στόχοι της οργάνωσης, ο προϋπολογισμός της και οι συναντήσεις που πραγματοποιούνται με νομοθέτες και αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Οι εγγεγραμμένοι συμφωνούν να τηρούν έναν κώδικα δεοντολογίας, ο οποίος περιλαμβάνει την απαγόρευση της προσπάθειας απόκτησης πληροφοριών ή αποφάσεων με αθέμιτο τρόπο ή με τη χρήση αθέμιτης πίεσης ή ανάρμοστης συμπεριφοράς.
Εάν ο Κώδικας δεν τηρείται, οι εταιρείες μπορεί να αντιμετωπίσουν απαγόρευση εισόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πώς εφαρμόζονται οι κανόνες ;
Ενώ η εγγραφή είναι υποχρεωτική για την πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν μπορεί να επιβληθεί για όλους τους λομπίστες που δραστηριοποιούνται εκτός των φυσικών εγκαταστάσεων. Τα συνέδρια που διοργανώνονται από δεξαμενές σκέψης, πολιτικές ομάδες ή μέσα ενημέρωσης, για παράδειγμα, ενδέχεται να προσφέρουν ευκαιρίες άσκησης πίεσης που παραμένουν ανεξέλεγκτες.
Υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο επικαιροποίησης του μητρώου, δεδομένου ότι το Κοινοβούλιο δεν μπορεί να υποχρεώσει τις εταιρείες να προβούν σε επικαιροποιήσεις.
Το γεγονός ότι η επιβολή των κανόνων για το λόμπινγκ βρίσκεται στα χέρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και άλλων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων σημαίνει ότι υπάρχει ένα σύστημα αυτοελέγχου, δήλωσε ο Αλμπέρτο Αλεμάνο, καθηγητής Jean Monnet στο δίκαιο της ΕΕ στο HEC στο Παρίσι, σεσυνέντευξή του στο Euronews.
“Από τον σχεδιασμό του, το σύστημα δεν λειτουργεί και είναι σχεδιασμένο να μην λειτουργεί, διότι δεν υπάρχουν πολιτικά κίνητρα για τον πρόεδρο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο οποίος είναι επίσης μέλος πολιτικού κόμματος, να επιβάλει αυτούς τους κανόνες, διότι αν αυτοί επιβληθούν, πρώτον, θα μπορούσαν να επιβληθούν και κατά του πολιτικού τους κόμματος. Και νομίζω ότι αυτό πραγματικά εξηγεί γιατί το σημερινό ευρωπαϊκό σύστημα δεοντολογίας δεν είναι κατάλληλο για τη δουλειά”, δήλωσε.
Σύμφωνα με τον Αλεμάνο, οι εν ενεργεία και πρώην ευρωβουλευτές εξακολουθούν να είναι σε θέση να εμπορεύονται επιρροή στο σημερινό περιβάλλον.
“Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σήμερα επιτρέπεται ακόμη να έχουν παράλληλες δουλειές, ώστε να μπορούν να είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και δικηγόροι, λομπίστες και να υποστηρίζουν διαφόρων ειδών σκοπούς στην κοινωνία που τους θέτουν σε κατάσταση σύγκρουσης συμφερόντων”, δήλωσε.
