7,1% των περιβαλλοντικών προστίμων εισπράττονται
Δεύτερη πανευρωπαϊκά – μετά την Ισπανία – έρχεται η Ελλάδα με 24 ανοιχτές υποθέσεις παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου. Το «αργυρό» παίρνει και για τη μη συμμόρφωση με πέντε αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), γεγονός που συνεπάγεται πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ. Μόνο για τις “καμπάνες” που αφορούν στις χωματερές, μετά τη δεύτερη καταδίκη από το ΔΕΕ, η χώρα μας έχει καταβάλλει περισσότερα από 37,3 εκατ. ευρώ.
Επίσης, εν έτει 2017, κυρώσεις για περιβαλλοντικές παραβάσεις δεν εισπράττονται από το κράτος, οι ‘τακτοποιήσεις’ αυθαιρέτων συνεχίζονται, ενώ γίνεται επανέναρξη των έργων εκτροπής του Αχελώου, αυτή τη φορά με νέα προσέγγιση: αποσπασματικά, ως δήθεν ανεξάρτητα μεταξύ τους, τα φράγματα Μεσοχώρας και Συκιάς.
Η 13η ετήσια έκθεση «Νόμος και περιβάλλον στην Ελλάδα 2017», του WWF Ελλάς παρουσιάζει τις εξελίξεις που συνθέτουν την εικόνα της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Ένα από τα βασικά ευρήματα της έκθεσης είναι η αποδυνάμωση των επιθεωρητών περιβάλλοντος, η μείωση των ελέγχων και η αδιαφάνεια στην επιβολή των προστίμων για δεύτερη χρονιά. Επιπλέον, σύμφωνα με τους συντάκτες της, το κράτος εισπράττει μικρό ποσοστό από τα επιβαλλόμενα πρόστιμα για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2015, τα πρόστιμα μόνο για την αυθαίρετη δόμηση ανέρχονταν στα 183.440.155,84 ευρώ. Από αυτά, εισπράχθηκαν μόλις 3.173.548,76 ευρώ (περίπου 1,7%).
Όσο για τα κλιμάκια ελέγχων των Περιφερειών, επιβλήθηκαν τουλάχιστον 1.6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα περισσότερα αφορούσαν παράνομη διάθεση αποβλήτων, παράνομη λειτουργία ΧΥΤΑ και μπαζώματα. Ειδικότερα, για παράνομη διαχείριση αποβλήτων επιβλήθηκαν κυρώσεις 122.680 ευρώ από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, 835.100 από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, 138.050 ευρώ από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, και 70.600 ευρώ από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Άγνωστη παραμένει η κατάληξη αυτών των αποφάσεων επιβολής κυρώσεων, καθώς στη συνέχεια πολλές από αυτές προσβάλλονται και ακυρώνονται.
Οι ανησυχητικές εξελίξεις της χρονιάς δεν σταματούν στους αριθμούς και τα πρόστιμα. Τον Σεπτέμβριο, σε μια πρωτοφανή κίνηση παράκαμψης του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, με τροπολογία του «τακτοποίησε» με νόμο, την υπουργική απόφαση για τις οικιστικές πυκνώσεις, την οποία το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) είχε σε πρώτη δίκη κρίνει αντισυνταγματική.
Όσον αφορά στο ποσοστό των πόρων που καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο και μπορεί ανά έτος να διοχετευθεί σε δράσεις προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος, παραμένει περιορισμένο (ελέω μνημονίων) στο 2,5%. Ο προϋπολογισμός του Γαλάζιου Ταμείου (μέρος του Πράσινου Ταμείου που χρηματοδοτεί την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης) για το 2017 ήταν 2.378.931 ευρώ, εκ των οποίων τα 783.538 αφορούν σε πλωτά μέσα αντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι η μίσθωση του αντιρρυπαντικού πλοίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την ασφάλεια στη θάλασσα (EMSA), το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας στον Σαρωνικό, από πόρους του Γαλάζιου Ταμείου, κόστισε 340.000 ευρώ.
«Το περιβαλλοντικό δίκαιο δεν είναι μόνο υποχρέωση, αλλά πρωτίστως ασπίδα
προστασίας για το δικαίωμα όλων, συμπεριλαμβανομένων και των επόμενων
γενεών για καλή ποιότητα ζωής, σε αρμονία με τη φύση», δήλωσε ο διευθυντής του WWF Ελλάς κ. Δημήτρης Καραβέλλας, κατά την παρουσίαση της έκθεσης. «Μέσα από αυτές τις ετήσιες εκθέσεις γινόμαστε μάρτυρες μιας συνεχούς προσπάθειας από πολλές κυβερνήσεις για παράκαμψη της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ώστε να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένες επιχειρηματικές επιλογές και να τακτοποιηθούν παρανομίες. Όμως, έχει αποδειχθεί πέρα από κάθε αμφιβολία πως η σωστή και χωρίς εξαιρέσεις εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αποτελεί κέρδος για όλους. Δυστυχώς, μέσα από το σοβαρό έλλειμμα εφαρμογής του περιβαλλοντικού δικαίου, η Ελλάδα χάνει συνεχώς ευκαιρίες για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και χρήματα, μέσα από την υποχρέωση καταβολής προστίμων».
Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι η διαφάνεια, η σαφήνεια των κανόνων, και βέβαια ο έλεγχος. Όπως υπογράμμισε η επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς κυρία Θεοδότα Νάντσου, το WWF ζητάει απρόσκοπτη πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, χωρίς εξαιρέσεις νομιμοποίησης παρανομιών, και ίδρυση ανεξάρτητης αρχής περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, με αναφορά στη Βουλή. «Επιτακτικής σημασίας είναι η ολοκλήρωση του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών με την απαραίτητη θεσμική κατοχύρωση διαχειριστικών μέτρων για τις περιοχές Natura, ώστε οι κανόνες για όλες τις δραστηριότητες να είναι καθαροί και σαφείς σε όλους. Τέλος, είναι απαραίτητο να σταματήσουν οι κατ’ εξαίρεση αδειοδοτήσεις, όπως η ενιαία άδεια λειτουργίας των μονάδων της ΔΕΗ, και οι παρατάσεις περιβαλλοντικών αδειών χωρίς έλεγχο», επεσήμανε.
Στις θετικές εξελίξεις που καταγράφει η έκθεση περιλαμβάνονται η δημιουργία του ηλεκτρονικού «ευρετηρίου αιγιαλών», το οποίο όμως ακόμα δεν είναι πλήρες, η πρόοδος στην ανάρτηση δασικών χαρτών (με πολλούς …αστερίσκους λόγω των εξαιρέσεων και των προσπαθειών τακτοποίησης παρανομιών μέσω των οικιστικών πυκνώσεων), η κύρωση της Συμφωνίας για το Πάρκο Πρεσπών, η υιοθέτηση νέων αυστηρών ορίων εκπομπών για μεγάλες μονάδες καύσης κλπ.
