Τι έκαναν καλύτερα η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, ενώ η χώρα μας συνεχίζει να πορεύεται εν μέσω ύφεσης
Στις αρχές του μήνα, η Σύνοδος των υπουργών της ευρωζώνης αποφάσισε ότι επικεφαλής θα είναι ο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας Μάριο Σεντένο, που διαδέχεται τον Γερούν Ντάισελμπλουμ.
Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ως αναγνώριση των προσπαθειών της Πορτογαλίας, που αποτελεί σύμβολο οικονομικής επιτυχίας για το Εurogroup, με πολύ θετικούς δείκτες και πιο χαρακτηριστικό αυτόν της ανάπτυξης, που φθάνει περίπου το 2,8% για το 2017. Την περασμένη Τρίτη η Πορτογαλία προχώρησε και σε άλλη μια κίνηση, αποπληρώνοντας πρόωρα ένα ακόμη μέρος από το δάνειο που είχε λάβει από το ΔΝΤ.
Μόλις τρεις ημέρες πριν, στο συνέδριο αρχών και θέσεων της ΝΔ, ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου Χάρης Γεωργιάδης αναφέρθηκε στην ικανοποιητική ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας, που το 2013 είχε οδηγηθεί στο χείλος της πλήρους κατάρρευσης, η κοινωνία ήταν σε απόγνωση και η συμμετοχή της στην ευρωζώνη είχε τεθεί σε αμφισβήτηση.
Αποπληρωμή
Στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου, μια άλλη χώρα που ήταν στο κόκκινο, η Ιρλανδία, δέχθηκε με ανακούφιση της είδηση ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) ενέκρινε το αίτημά της για πλήρη αποπληρωμή των δανείων της από το ΔΝΤ. Η Ιρλανδία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για έξοδο από την κρίση και από πολύ νωρίς όλοι μίλησαν για την επιστροφή των Κελτών.
Στη σκιά αυτών των ειδήσεων, πολλοί θέτουν το ερώτημα τι έκαναν καλύτερα η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, ενώ η χώρα μας συνεχίζει να πορεύεται εν μέσω Μνημονίου και μόλις τα μεσάνυχτα της περασμένης Τρίτης ψήφισε τον όγδοο μνημονιακό προϋπολογισμό και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας διακηρύσσει το τέλος της μνημονιακής περιπέτειας τον προσεχή Αύγουστο. Ο καθηγητής και πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης διερωτήθηκε σε συνέντευξή του προ ημερών:
«Αντέχουμε ως χώρα, δυο ξενέρωτα χρόνια συναίνεσης, όπως έκαναν στην Πορτογαλία και στην Κύπρο, αντί να τρώμε τα σωθικά μας, που ξέρουμε και το σπορ; Ισως για όλα υπάρχει η πρώτη φορά».
Το θέμα της συναίνεσης επανέρχεται συχνά στο τραπέζι της δημόσιας συζήτησης στη χώρα μας, όπου δεν υπάρχει σχετική κουλτούρα.
Αν και οι τέσσερις χώρες μπήκαν σε καθεστώς Μνημονίου, οι τρεις κατάφεραν να εξέλθουν, με τη χώρα μας μόνο να είναι «πρωταθλήτρια», αφού και το μεγαλύτερο πακέτο μέτρων πήρε, και έτυχε και της μεγαλύτερης αναδιάρθρωσης δανείων, ενώ ψήφισε και τα περισσότερα δημοσιονομικά μέτρα, σχεδόν διπλάσια από την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο.
Πολλοί οικονομολόγοι στις αναλύσεις και στις εκθέσεις τους επισημαίνουν ότι η Ελλάδα εξ αρχής είχε λάθος «συνταγή», με υπερβολικές και αλλεπάλληλες αυξήσεις φόρων, που όχι μόνο δεν απέδωσαν, αλλά έπληξαν καίρια ζωτικά σημεία της ελληνικής οικονομίας, ενώ ελήφθησαν άνισα δημοσιονομικά μέτρα, μειώσεις μισθών και συντάξεων, με αποτέλεσμα να βυθιστεί η χώρα στην ύφεση.
Εξάλλου, στην Ελλάδα η προσαρμογή που έγινε κόστισε περίπου 30%-35% του ΑΕΠ, κάτι που δεν συνέβη με την Ιρλανδία, την Κύπρο και την Πορτογαλία, που όμως έτρεχαν πολύ γρήγορα τις μεταρρυθμίσεις που προέβλεπαν τα προγράμματα στήριξης, ολοκλήρωναν χωρίς πολλές καθυστερήσεις τις αξιολογήσεις, ενώ υπήρχε και η στήριξη των βασικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, είτε άμεσα, όπως στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία, είτε έμμεσα, όπως στην Κύπρο.
Οταν δεν… μιλιούνται
Κρίσιμο ζήτημα είναι η απουσία οργανωμένης συζήτησης μεταξύ πολιτικών κομμάτων και των ηγεσιών τους για την επόμενη ημέρα, καθώς στην Ελλάδα, όπως παραδέχονται πανεπιστημιακοί και οικονομικοί παράγοντες, προτάσσεται το έλασσον, όπως είναι το κομματικό συμφέρον, και το μείζον, όπως το εθνικό, δεν τίθεται καν.
Ακόμη και τώρα, εν μέσω της μνημονιακής οδύσσειας, καταγράφεται, παρά τα όσα έχει περάσει η χώρα, σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ του Γιώργου Παπακωνσταντίνου (υπουργού Οικονομικών επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου), που υπέγραψε την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό στήριξης, και του Γιάννη Παπαθανασίου, του τελευταίου υπουργού Οικονομικών της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, που παρέδωσε στο ΠαΣοΚ το φθινόπωρο του 2009.
Η έξοδος στις αγορές
Ενδιαφέρον είναι το στοιχείο που αναδεικνύεται στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) σχετικά με τη διαδικασία που ακολούθησαν η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία αλλά και η Ισπανία (η μόνη χώρα που δεν παρενέβη το ΔΝΤ) για την έξοδό τους από το πρόγραμμα και τη χρηματοδότησή τους από τις αγορές.
Οι χώρες αυτές δεν αξιοποίησαν την προληπτική πιστωτική γραμμή από τον ΕΜΣ για την έξοδό τους στις αγορές, αλλά βασίστηκαν κυρίως στη δημιουργία σημαντικών ταμειακών αποθεμάτων. Μάλιστα όλες είχαν ως βασικό στόχο να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες διάρκειας 6-12 μηνών με ταμειακά αποθέματα (κάτι που επιχειρείται σήμερα στην Ελλάδα), ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την έκδοση ομολόγων. Συγκεκριμένα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία αξιοποίησαν το αδιάθετο ποσό που προοριζόταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους.
Το «μαξιλάρι» ρευστότητας
«Η μεταχείριση των αδιάθετων πόρων για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν διαφορετική από τις χώρες που ήταν σε πρόγραμμα. Ανάλογα με το μέσο που είχε προσφερθεί και τον σχεδιασμό του προγράμματος, τα αδιάθετα ποσά που προορίζονταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είτε χρησιμοποιήθηκαν για άλλους σκοπούς, είτε ακυρώθηκαν ή επιστράφηκαν. Η Πορτογαλία και η Ιρλανδία έλαβαν το πλήρες ποσό του πακέτου χρηματοδοτικής βοήθειας, αν και δεν χρησιμοποίησαν πλήρως τα ποσά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Το αδιάθετο ποσό αποτέλεσε έτσι μέρος των αποθεμάτων ρευστότητας των χωρών αυτών» σημειώνεται στην έκθεση.
Η συνταγή, το θαύμα και η ειλικρίνεια
Η κυπριακή οικονομία κατέγραψε σημαντικές επιδόσεις τα τελευταία τρία χρόνια. Υλοποίησε ένα δύσκολο μνημόνιο και μηδένισε το έλλειμμα που έφθανε το 6% του ΑΕΠ, χωρίς να προστεθεί ούτε ένας νέος φόρος. Μάλιστα, το ενδιαφέρον είναι ότι προωθήθηκαν και εφαρμόστηκαν 16 μέτρα πολιτικής που καταργούν ή μειώνουν φορολογίες που εισάγουν φορολογικά κίνητρα.
Συγκεκριμένα, στην Κύπρο, μεταξύ άλλων, καταργήθηκε η έκτακτη φορολογία επί των μισθών, καταργήθηκε ο αντίστοιχος ΕΝΦΙΑ, εισήχθη μόνιμη φορολογική έκπτωση για το σύνολο του κεφαλαίου που επενδύεται σε κάθε κυπριακή επιχείρηση, ενώ εφαρμόστηκε και πρόσθετη φορολογική έκπτωση για επενδύσεις σε καινοτόμες επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών της Κύπρου, έπειτα από κάθε φορολογική ελάφρυνση τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται.
«Βεβαίως, για να μπορέσουμε να κρατήσουμε σταθερό το φορολογικό μας πλαίσιο, έπρεπε να περιορίσουμε το έλλειμμα. Και το κάναμε μια και έξω. Χρειάστηκε να μειώσουμε τις δημόσιες δαπάνες κατά 10% μέσα σε μόνο ένα έτος και αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο. Αλλά το κάναμε μόνο μία φορά» τόνισε ο κ. Γεωργιάδης μιλώντας στο συνέδριο της ΝΔ.
Η ιρλανδική πολιτική ηγεσία κινήθηκε σε ένα περιβάλλον ανοχής από την κοινωνία της χώρας που δεν είχε διαμαρτυρίες, κοινωνικές ταραχές και πολιτικό ακτιβισμό, όπως στην Ελλάδα. Η χώρα στην οποία καταγράφηκε η «φούσκα των ακινήτων» ήταν και είναι «παράδεισος» λόγω της χαμηλής φορολογίας της για πολλές πολυεθνικές εταιρείες, ενώ στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πολιτικής αύξησε τους φόρους στους Ιρλανδούς και περιέκοψε δαπάνες. Μάλιστα, στην αρχή της μνημονιακής οδύσσειας της Ελλάδας, ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, είχε πει ότι η χώρα μας έχει ένα πρότυπο, την Ιρλανδία. Μόνο που η χώρα αυτή είχε και υψηλή ανεργία και με το 50% και πλέον των νέων να είναι άνεργοι, ενώ το μείζον ήταν οι προβληματικές τράπεζες, για τις οποίες χορηγήθηκαν περισσότερα από 64 δισ. ευρώ.
Στην Πορτογαλία, η οποία δεν είχε το υψηλό ελληνικό δημόσιο χρέος, υπήρξε συναίνεση και ειλικρίνεια.
Η κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών, με τη συμμετοχή των Συντηρητικών και την ανοχή των Σοσιαλιστών, υπέγραψε Mνημόνιο με το ΔΝΤ. Το ενδιαφέρον είναι ότι στην Πορτογαλία τα τελευταία χρόνια ο αριστερός Κόστα, συνοδοιπόρος του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, προώθησε μεταρρυθμίσεις – μη συμβατές για αριστερή κυβέρνηση –, χορήγησε αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους, όμως αύξησε την άμεση φορολογία και επέλεξε την περικοπή δαπανών, όπως π.χ. στην κοινωνική ασφάλιση.
Η κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών, με τη συμμετοχή των Συντηρητικών και την ανοχή των Σοσιαλιστών, υπέγραψε Mνημόνιο με το ΔΝΤ. Το ενδιαφέρον είναι ότι στην Πορτογαλία τα τελευταία χρόνια ο αριστερός Κόστα, συνοδοιπόρος του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, προώθησε μεταρρυθμίσεις – μη συμβατές για αριστερή κυβέρνηση –, χορήγησε αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους, όμως αύξησε την άμεση φορολογία και επέλεξε την περικοπή δαπανών, όπως π.χ. στην κοινωνική ασφάλιση.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΚΥΠΡΟ – ΙΡΛΑΝΔΙΑ – ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ
Η Ελλάδα είχε τεράστιο έλλειμμα και υπέρογκο χρέος.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία ήταν δημοσιονομικό, ενώ στην Κύπρο και στην Ιρλανδία υπήρχε θέμα με τις τράπεζες.
Στην Ελλάδα κατεγράφη έλλειψη συνεννόησης, εν αντιθέσει με τις άλλες χώρες.
Η Ελλάδα εφάρμοσε οριζόντια μέτρα.
Στην Ελλάδα καταγράφηκαν μεγάλες καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις και στην εφαρμογή των μέτρων.
