Ο νέος θεσμός του Ευρωπαίου Εισαγγελέα (EPPO), που θα λειτουργήσει με τη νέα χρονιά, έρχεται για να αλλάξει ριζικά τον τρόπο και τις μεθόδους δίωξης της οικονομικής εγκληματικότητας για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και θα συμβάλει καθοριστικά στην πάταξη του οικονομικού εγκλήματος που κοστίζει κάθε χρόνο το αστρονομικό ποσό των 50 δισ. ευρώ σε χαμένους φόρους, δασμούς και έσοδα, τα οποία λυμαίνονται κυκλώματα με διεθνείς και διασυνοριακές απάτες.
Ο θεσμός του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, προϊόν πολύχρονης διαβούλευσης ανάμεσα στα κράτη-μέλη, προβλέπεται πλήρως ανεξάρτητος από τα εθνικά κράτη, με οργανωμένο γραφείο και υπηρεσίες και με αρμοδιότητες εξαιρετικά σημαντικές, καθώς μπορεί να διώκει ποινικά κάθε υπόθεση οικονομικής εγκληματικότητας, ενώ θα έχει παρακλάδια σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι λεγόμενοι εντεταλμένοι εισαγγελείς θα αποτελούν τους βραχίονες του νέου θεσμού σε κάθε κράτος-μέλος. Προβλέπονται πλήρως ανεξάρτητοι από εθνικές επιρροές και θα εκτελούν τα καθήκοντά τους στο πλαίσιο της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Το αντικείμενο
Σοβαρά οικονομικά εγκλήματα, διασυνοριακές απάτες, ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, απάτες με δασμούς και φόρους, λαθρεμπορίες, κυρίως τσιγάρων αλλά και άλλων προϊόντων, αποτελούν το αντικείμενο του νέου θεσμού, που δημιουργήθηκε ακριβώς λόγω της ανάγκης να προστατευθούν οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης από την απίστευτη οικονομική αιμορραγία, που συνεπάγονται οι διασυνοριακές απάτες και η διεθνοποιημένη οικονομική εγκληματικότητα.
Τόσο μεγάλο είναι το κόστος από το οικονομικό έγκλημα εις βάρος των Ευρωπαίων πολιτών, που σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πέραν των 50 δισ. ευρώ ετησίως από φόρους και δασμούς που χάνονται στη χοάνη της εγκληματικότητας, τουλάχιστον άλλα 650 εκατ. ευρώ «κοστίζουν» κάθε χρόνο επιμέρους εγκληματικές δραστηριότητες.
Το κεντρικό γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα ορίζεται να εποπτεύει τις έρευνες και τις ποινικές διώξεις που γίνονται και σε εθνικό επίπεδο, ώστε να υπάρχει ομοιομορφία σε όλη την Ενωση. Το σύστημα θα φέρει νομική εξειδίκευση από κάθε χώρα, διατηρώντας όμως την ανεξαρτησία του.
Το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα ορίζεται να μπορεί να ερευνά αδικήματα με επιπτώσεις στους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς και απάτες με τον ΦΠΑ, όπως κατασπατάληση ευρωπαϊκών πόρων άνω των 10.000 ευρώ και διασυνοριακή απάτη ΦΠΑ άνω των 10 εκατ. ευρώ. Εχει επίσης την αρμοδιότητα να επεμβαίνει άμεσα διασυνοριακά, χωρίς να απαιτούνται χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για κάθε μορφής οικονομική εγκληματικότητα κατά των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ θα έχει και τη δυνατότητα να στείλει τους εγκληματίες στα εθνικά δικαστήρια.
Η μεταβολή που θα συντελεστεί από τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εκτιμάται ότι θα είναι μεγάλη για την αντιμετώπιση της οικονομικής εγκληματικότητας σε πρώτη φάση, αλλά κυρίως για την ανεξαρτησία των δικαστικών υπηρεσιών σε όλη την Ευρώπη, με δεδομένο ότι η εν λόγω εισαγγελία θα έχει αρμοδιότητα για όλες τις χώρες της Ενωσης. Για τη χώρα μας προβλέπεται ένας εντεταλμένος εισαγγελέας που θα ανήκει στο δυναμικό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ενώ τον νέο θεσμό παρουσίασε σε ειδική εκδήλωση πριν από τα Χριστούγεννα η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου με πρωτοβουλία της εισαγγελέως του ανωτάτου δικαστηρίου Ξένης Δημητρίου.
Ανοιγμα λογαριασμών
Και ενώ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα της δίωξης και της αντιμετώπισης της οικονομικής εγκληματικότητας σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, καινούργια εργαλεία παρέχονται στις δικαστικές αρχές, προκειμένου να φέρουν εις πέρας έρευνες για κάθε μορφής εγκληματική δράση, όπως η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα και η διαφθορά. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου ψηφίστηκε και ισχύει ήδη και στη χώρα μας, ο νόμος 4489 του 2017 που προβλέπει τη λεγόμενη ευρωπαϊκή εντολή έρευνας. Σύμφωνα με τον νέο νόμο, εισαγγελείς, δικαστές και ποινικά δικαστήρια μπορούν άμεσα, χωρίς δικαστική συνδρομή και χρονοβόρες διαδικασίες, να ζητούν από άλλες ευρωπαϊκές αρχές κάθε στοιχείο που θα βοηθήσει για την εξιχνίαση σοβαρών ποινικών υποθέσεων, όπως άνοιγμα λογαριασμών, στοιχεία από φορολογικές αρχές αλλά και κάθε άλλο στοιχείο στο πλαίσιο έρευνας για υποθέσεις, διαφθοράς, τρομοκρατίας και οικονομικού εγκλήματος.
Το αίτημα διαβιβάζεται άμεσα, σύμφωνα με τον νέο νόμο, και χωρίς διαμεσολάβηση, ενώ προβλέπεται εισαγγελείς και δικαστές να επικοινωνούν απευθείας προφορικά με ομολόγους τους, ζητώντας στοιχεία για τις έρευνές τους, ενώ παράλληλα οι ελληνικές δικαστικές αρχές είναι υποχρεωμένες αντίστοιχα να συνδράμουν άμεσα με παροχή στοιχείων άλλες ευρωπαϊκές δικαστικές αρχές. Τα αιτήματα για άνοιγμα λογαριασμών, η παροχή φορολογικών στοιχείων για Ελληνες πολίτες που βρίσκονται σε έρευνα στην Ελλάδα, υποβάλλονται, σύμφωνα με τον νέο νόμο, σε κάθε φάση των ερευνών, από το στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης μέχρι και τη δίκη, χωρίς να απαιτείται ενημέρωση της Εισαγγελίας Εφετών ή άλλης δικαστικής αρχής. Ο εισαγγελέας ή ο δικαστής (ανακριτής) που κάνει μια έρευνα μπορεί να ζητήσει άμεσα και απευθείας στοιχεία για μια υπόθεση.
Μόνον για υποθέσεις εθνικού ενδιαφέροντος ή για αδικήματα που δεν προβλέπονται στη χώρα μας, οι ελληνικές δικαστικές αρχές μπορεί να αρνηθούν την παροχή στοιχείων σε άλλες χώρες για Ελληνες πολίτες. Αναλυτικά, τον νέο νόμο για την ευρωπαϊκή εντολή έρευνας και τις νέες δυνατότητες που παρέχει, παρουσίασε ο εισαγγελέας Εφετών Σταμάτης Δασκαλόπουλος, σε ειδική εκδήλωση της Εταιρείας Δικαστικών Μελετών (η σημαντικότερη επιστημονική δικαστική εταιρεία) που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αρχαία Ολυμπία.
