Μόλις 11 επιχειρήσεις ρύθμισαν τις οφειλές τους μέσω του εξωδικαστικού, τη στιγμή που το υπουργείο Ανάπτυξης προσδοκούσε πάνω από 150.000
Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Ανεκπλήρωτες φαίνεται να μένουν οι αρχικές προσδοκίες του υπουργείου Ανάπτυξης, το οποίο πίστευε ότι οι επιχειρήσεις που θα ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό θα ξεπεράσουν τις 150.000. Πέντε μήνες μετά την έναρξη της διαδικασίας, μόλις 11 είναι οι επιχειρήσεις που έχουν ρυθμίσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Από αυτές οι 9 αφορούν υποθέσεις οφειλών έως 60.000 ευρώ κυρίως προς τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και μόνο οι δύο χρέη προς τράπεζες. Η μία αφορά χρέη προς τη Eurobank ύψους 26.000 ευρώ και δεύτερη οφειλές ύψους 406.000 ευρώ προς την Εθνική. Η ρύθμιση που συμφωνήθηκε είναι διαγραφή μέρους των προσαυξήσεων και εξόφληση του υπολοίπου ποσού σε 120 δόσεις.
Οι άλλες υποθέσεις που λύθηκαν μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού αφορούν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ΕΦΚΑ και Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) ύψους 20.000-65.000 ευρώ για οκτώ περιπτώσεις και 320.000 ευρώ για την τελευταία περίπτωση.
Οσα έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα φανερώνουν καθυστερήσεις αλλά και δισταγμό από την πλευρά των οφειλετών. Συγκεκριμένα, τη διαδικασία ξεκίνησαν υποβάλλοντας αίτηση 14.406 πρόσωπα. Από αυτά πέρασαν τον έλεγχο επιλεξιμότητας 2.389 και 391 ολοκλήρωσαν την αίτηση τους.
Από τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν τελικά 125 βρίσκονται σε διμερή διαπραγμάτευση με τον μεγάλο πιστωτή τους, ο οποίος διαθέτει άνω του 85% των συνολικών οφειλών του. Εξ αυτών 18 διαπραγματεύσεις δεν κατέληξαν σε ρύθμιση, ενώ μόνο 11 έχουν ρυθμίσει επιτυχώς τα χρέη τους και 266 ανατέθηκαν σε συντονιστές για έλεγχο, σε 142 εκ των οποίων ολοκληρώθηκε ήδη επιτυχώς ο έλεγχος. Σε 69 περιπτώσεις εκκρεμεί η απάντηση των πιστωτών, σε 14 αυτοί αρνήθηκαν ήδη επειδή το προτεινόμενο ποσό αποπληρωμής από τον οφειλέτη είναι μικρότερο από την αξία ρευστοποίησης της περιουσίας του, καθώς και τα διαθέσιμα εισοδήματά του, ενώ σε 59 υπήρξε απαρτία των πιστωτών και ήδη οι 49 από αυτές βρίσκονται στη φάση της διαπραγμάτευσης.
Εως το τέλος του Ιανουαρίου εκτιμάται ότι θα «τελεσιδικήσει» η ρύθμιση οφειλών για άλλες 50 επιχειρήσεις. Αν και είναι νωρίς, παράγοντες της αγοράς προδικάζουν την αποτυχία του εξωδικαστικού μηχανισμού. Ειδικότερα, τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι «για να πούμε ότι… περπατάει ο εξωδικαστικός θα πρέπει ο μηνιαίος ρυθμός αναδιάρθρωσης δανειακών υπολοίπων να δεκαπλασιαστεί, δηλαδή οι συνολικές ρυθμίσεις να φτάσουν κατ’ ελάχιστο τις 12.000-15.000 το 2018».
Αισιόδοξος, πάντως, παραμένει ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) Φώτης Κουρμούσης, ο οποίος πιστεύει ότι όσο περισσότερες είναι οι περιπτώσεις που έχουν ευνοϊκή κατάληξη, με κούρεμα οφειλής, τόσο περισσότεροι οφειλέτες θα ξεκινήσουν τη διαδικασία ένταξης στον μηχανισμό. «Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι το ενδιαφέρον των οφειλετών αυξάνεται σημαντικά όταν διαπιστωθεί η επιτυχής ρύθμιση των οφειλών των πρώτων δανειοληπτών. Υπάρχουν λογιστές που έχουν έτοιμους δεκάδες φακέλους και περιμένουν το πράσινο φως από τους πελάτες τους για να τους υποβάλουν στην πλατφόρμα. Επιπλέον η μείωση της γραφειοκρατίας θα αυξήσει τον αριθμό των οφειλετών που εντάσσονται στη διαδικασία», προσθέτει ο κ. Κουρμούσης.
Οι δανειστές έχουν συμφωνήσει στην απλοποίηση της διαδικασίας (π.χ., εφόσον υποβάλλονται ηλεκτρονικά τα δικαιολογητικά, δεν χρειάζεται να προσκομίζονται και οι φάκελοι) και σε κάθε άλλη αλλαγή τεχνικής φύσεως. Εχουν διαμηνύσει, όμως, ότι δεν θα δεχθούν αλλαγή στη βασική φιλοσοφία της ρύθμισης που εγκρίνει μόνο τις βιώσιμες επιχειρήσεις και αποκρούει την ένταξη των στρατηγικών κακοπληρωτών. Οι τεχνικές αλλαγές αναμένεται να συζητηθούν με τους θεσμούς τον Μάρτιο, ενώ όταν η πλατφόρμα θα έχει κλείσει έναν χρόνο λειτουργίας, θα είναι εύλογο να διατυπωθούν παρατηρήσεις οι οποίες δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε ουσιαστικότερες αλλαγές. Ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ) Γιώργος Καββαθάς υποστηρίζει ότι οι μικρομεσαίοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των τραπεζών και του Δημοσίου, με δεδομένο ότι η πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων φτάνει στα επίπεδα του 60% και η αντίστοιχη στην αξία των ακινήτων τουλάχιστον 50% . Ο κ. Καββαθάς καλεί τους πιστωτές να κατανοήσουν ότι ο δανειολήπτης που πήρε δάνειο τις καλές εποχές δεν μπορεί να το εξοφλήσει με τους ίδιους όρους τον καιρό της κρίσης.
Απαντώντας σε αυτό το επιχείρημα τραπεζικά στελέχη τονίζουν ότι «αν ο τζίρος του οφειλέτη ήταν αυξημένος και η τιμή των ακινήτων διπλάσια, η τράπεζα δεν θα ζητούσε πίσω με καπέλο το δάνειο». Οι αιτίες που μπλοκάρουν την εξέλιξη της διαδικασίας είναι οι εξής:
1. Οι τράπεζες, σε αντίθεση με την Εφορία και τα Ταμεία που καταγράφουν χρέη, έχουν δανείσει με ζεστό χρήμα και δεν επιθυμούν να βγουν χαμένες. Ακολουθούν λοιπόν κατά γράμμα τη διάταξη που ορίζει ότι κανείς πιστωτής δεν θα πάρει λιγότερα από αυτά που θα έπαιρνε σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι τράπεζες προχωρούν σε κατάσχεση ποσών από λογαριασμούς οφειλετών με εντολή της Εφορίας, αλλά δεν τα αποδίδουν στο Δημόσιο μέχρι να δουν πώς θα εξελιχθεί η διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού.
2. Οι υποθέσεις οφειλών προς που τελεσιδίκησαν αφορούσαν διμερείς διαπραγματεύσεις. Δηλαδή η οφειλή κατά 85% αφορούσε δάνειο ενός πιστωτικού ιδρύματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, οι οφειλές είναι μοιρασμένες σε πολλούς πιστωτές, με αποτέλεσμα να πρέπει να οριστεί συντονιστής της διαδικασίας. Αυτόματα η διαδικασία γίνεται εξαιρετικά χρονοβόρα και δυσκίνητη.
3. Οπου εμπλέκεται το Δημόσιο δημιουργεί πρόσθετες καθυστερήσεις ζητώντας συνεχείς παρατάσεις.
4. Λίγες επιχειρήσεις πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις που προβλέπουν ότι για να ενταχθούν στον μηχανισμό θα πρέπει να έχουν σε μία τουλάχιστον από τις τρεις τελευταίες χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης θετικό καθαρό αποτέλεσμα αν τηρούν απλογραφικό λογιστικό σύστημα και θετικό λειτουργικό αποτέλεσμα αν τηρούν διπλογραφικό σύστημα. Ακόμη, θα πρέπει κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 να είχαν δάνειο σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή οφειλές προς την Εφορία ή προς ΝΠΔΔ ή να είχε βεβαιωθεί η μη πληρωμή επιταγών ή να είχαν εκδοθεί διαταγές πληρωμών.
4+1. Οι τράπεζες ερευνούν εξονυχιστικά και με καχυποψία τις καταθέσεις και τα λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία του οφειλέτη επιχειρηματία. Οπως λένε τα ίδια τα τραπεζικά στελέχη, αυτός ο εξονυχιστικός έλεγχος κάνει διακριτά τα όρια μεταξύ του συνεργάσιμου και του μη συνεργάσιμου οφειλέτη και παρέχει εχέγγυα δίκαιης αντιμετώπισης των επιχειρήσεων που παρά την κρίση παρέμειναν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων τους.
Ποιες είναι οι αιτίες που μπλοκάρουν την ένταξη στη ρύθμιση για χρέη προς το Δημόσιο
Στις αρχές Φεβρουαρίου θα ανοίξει η πλατφόρμα για τη ρύθμιση οφειλών προς τα Ταμεία και την Εφορία σε έως και 120 δόσεις για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους. Στη ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα (π.χ. έμποροι) ή νομικά πρόσωπα εφόσον οι συνολικές οφειλές τους προς όλους τους πιστωτές δεν υπερβαίνουν τα 20.000 ευρώ ή οι οφειλές τους προς τα Ταμεία υπερβαίνουν το 85% των συνολικών οφειλών τους. Επίσης, δυνατότητα υπαγωγής στη ρύθμιση θα έχουν φυσικά πρόσωπα χωρίς πτωχευτική ικανότητα με επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. δικηγόροι, αγρότες) υπό την προϋπόθεση ότι οι οφειλές τους δεν υπερβαίνουν τα 50.000 ευρώ. Οι εκτιμήσεις για την επιτυχία και αυτής της ρύθμισης είναι δυσοίωνες. Η ΕΣΕΕ εκτιμά ότι από τη ρύθμιση θα αποκλειστούν τα 2/3 των μικρομεσαίων οφειλετών. Παράλληλα προτείνει να επιτρέπεται ο διακανονισμός και για τις οφειλές του 2017 και να μην καλύπτει η ρύθμιση μόνο τα χρέη έως 31/12/2016. Οι αιτίες που μπλοκάρουν την ένταξη στη ρύθμιση είναι οι εξής:
1. Η ρύθμιση αποκλείει τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις που έχουν οφειλές άνω των 50.000 ευρώ. Μια πολυπληθής κατηγορία οφειλετών που πλήρωνε με συνέπεια έως το 2010 αλλά στη διάρκεια της κρίσης συσσώρευσε οφειλές 50.000-100.000 ευρώ, δε μπορεί να αδράξει την ευκαιρία να προχωρήσει σε διακανονισμό. Αλλά και να μπορούσε, η μηνιαία δόση θα ήταν άνω των 500 ευρώ, ποσό που δύσκολα μπορεί να εξασφαλίσει ένας ελεύθερος επαγγελματίας ο οποίος πρέπει παράλληλα να πληρώνει και τις τρέχουσες εισφορές του.
2. Εξαιρούνται από τη ρύθμιση οι επιχειρηματίες που έχουν ακίνητη περιουσία αξίας άνω των 250.000 ευρώ.
3. Μένουν εκτός ρύθμισης όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους. Υπολογίζεται ότι στην κατηγορία αυτή ανήκουν πάνω από 200.000 άτομα τα οποία εξαφανίστηκαν από το ασφαλιστικό σύστημα τα χρόνια στης κρίσης. Από αυτούς 40.000 οφειλέτες του πρώην ΟΑΕΕ, παρότι είναι ήδη 67 ετών, δεν μπορούν να βγουν ούτε στη σύνταξη αν δεν περιορίσουν την κύρια οφειλή τους συν τις προσαυξήσεις στα 20.000 ευρώ.
