«Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η γενική διευθύντριά του Κριστίν Λαγκάρντ έχουν διατυπώσει για άλλη μία φορά λάθος εκτιμήσεις σε σχέση με τη συνταξιοδοτική δαπάνη στην Ελλάδα. Αν η προσέγγισή τους ήταν σωστή, τότε δεν θα απαιτούνταν μείωση έως 18% στις συντάξεις το 2019», επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης με αφορμή την παρέμβαση της κυρίας Λαγκάρντ στο Νταβός της Ελβετίας.
Σύμφωνα με τις δυσοίωνες εκτιμήσεις του κ. Ρομπόλη, το 2019 σωρευτικά το επίπεδο των συντάξεων θα έχει συρρικνωθεί κατά 60% σε σχέση με το 2010, ενώ τα επόμενα χρόνια οι συντάξεις μετά από 35 χρόνια εργασίας δεν θα υπερβαίνουν τα 450 ευρώ. Mάλιστα η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ δεν παρέλειψε να επαναλάβει για μία ακόμη φορά στο χιονισμένο Νταβός ότι το επίπεδο των συντάξεων στην Ελλάδα «απείχε υπερβολικά από το αντίστοιχο των εταίρων της και αυτό ίσχυε για όλες -μεσαίες, μεγάλες και μικρές- και έπρεπε οι Ελληνες να το ρυθμίσουν», αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι «η περικοπή των υφιστάμενων συντάξεων είναι ένα δύσκολο πολιτικό δίλημμα».
Στην πρόσφατη μελέτη που εκπόνησαν ο κ. Ρομπόλης με τον υποψήφιο διδάκτορα του Παντείου Βασίλειο Μπέτση υποστηρίζουν ότι είναι λανθασμένη η άποψη ότι το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα είναι παραγωγός χρέους και ότι οι συνταξιοδοτικές δαπάνες αποτελούν τροχοπέδη της ανάπτυξης. Αντιθέτως, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες είναι, μεταξύ άλλων, αναπαραγωγική και επεκτατική συνιστώσα του ευρύτερου οικονομικού συστήματος, με ό,τι θετικό συνεπάγεται αυτό -ιδιαίτερα κατά τη σημερινή περίοδο εξόδου από την παρατεταμένη οκταετή οικονομική κρίση και ύφεση- για τις επενδύσεις, το εισόδημα, την απασχόληση, τη ζήτηση, την κοινωνική ασφάλιση κ.λπ.
«Τρία είναι τα σοβαρά τεχνικά και επιστημονικά λάθη που έχει διατυπώσει το ΔΝΤ», τονίζει ο κ. Ρομπόλης μέσω του «business stories», «με δυσμενείς συνέπειες στο επίπεδο των συνταξιοδοτικών παροχών.
Συνοπτικά, το πρώτο λάθος είναι ότι το ΔΝΤ δεν παίρνει ως δεδομένο ότι το σύστημα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκτός από τις εισφορές των εργαζομένων και των εργοδοτών, χρηματοδοτείται και από το κράτος, με αποτέλεσμα να φουσκώνει στις εκθέσεις του το έλλειμμα της κοινωνικής ασφάλισης. Το δεύτερο λάθος είναι ότι επιβάλλει περικοπή συντάξεων το 2019, παρότι οι στόχοι έχουν επιτευχθεί μόνο και μόνο για να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της γήρανσης του πληθυσμού (baby booming) την επόμενη δεκαετία.
Και το τρίτο λάθος είναι ότι στις προβλέψεις τους υιοθετούν την παραδοχή ότι ο ρυθμός ανάπτυξης δεν θα υπερβαίνει κατά μέσο όρο ετησίως το 0,7% του ΑΕΠ έως το 2050. Οι οικονομολόγοι εκπονούν εναλλακτικά σενάρια. Δεν είναι μάγοι. Εμείς έχουμε εκπονήσει σενάριο που εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης μπορεί να κινηθεί ετησίως στο 1% του ΑΕΠ, στο 1,5%, αλλά και σενάριο που ανεβάζει τον ρυθμό ανάπτυξης στο 3% και στο 3,5% έως το 2050. Αν ο ρυθμός ανάπτυξης κινηθεί πάνω από 3%, απορροφώνται τα ελλείμματα της κοινωνικής ασφάλισης και μειώνεται η ανεργία.
Παρά το γεγονός ότι οι απόψεις αυτές του ΔΝΤ είναι απολύτως λανθασμένες και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, από καιρό σε καιρό επαναλαμβάνονται από στελέχη του συγκεκριμένου οργανισμού καθώς και από τους δανειστές προκειμένου να αποδειχθεί ανεπιτυχώς ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα είναι γενναιόδωρο.
Αμεσος στόχος αυτών των λανθασμένων και ανακριβών απόψεων του ΔΝΤ είναι η πραγματοποίηση των νέων προβλεπόμενων περικοπών των κύριων και των επικουρικών συντάξεων μέχρι 18% της προσωπικής διαφοράς από 1/1/2019».
Οι συντάξεις το 2019
– Σύμφωνα με τη δική σας προσέγγιση γιατί δεν απαιτείται μείωση των συντάξεων το 2019; Σύμφωνα με τον Κρατικό Προϋπολογισμό, η συνταξιοδοτική δαπάνη το 2018 θα διαμορφωθεί στα 29 δισ. ευρώ (15,7% του ΑΕΠ) και το 2021, μετά τις προβλεπόμενες μειώσεις από 1/1/2019, θα διαμορφωθεί στο 12,5% του ΑΕΠ, ποσοστό πολύ μικρότερο από το ανώτερο όριο του 16% του ΑΕΠ που έχουν ορίσει οι δανειστές και το ΔΝΤ.
Η επιβολή από τους δανειστές και το ΔΝΤ μιας τόσο σημαντικής πτώσης των συνταξιοδοτικών δαπανών (12,5% του ΑΕΠ) εμπεριέχει, λανθασμένα κατά την άποψή μας, την προοπτική χρηματοδότησης των ελλειμμάτων της γήρανσης του πληθυσμού (baby booming) της επόμενης δεκαετίας από τις περικοπές των συντάξεων και όχι από πόρους που θα προέλθουν, μεταξύ των άλλων, από την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης και μακροχρόνιας δημογραφικής πολιτικής. Πιστεύουμε ότι το έχουν παρακάνει με τις απαιτήσεις για μειώσεις στις συντάξεις. Τη στιγμή μάλιστα που το ΔΝΤ σε έκθεσή του (Φεβρουάριος 2017) αναφέρει ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης καθίσταται μακροχρόνια βιώσιμο.
Ως εκ τούτου, όπως προκύπτει και από την ανάλυση των σχετικών στατιστικών στοιχείων, δεν υπάρχει λόγος, κατά την άποψή μας, πραγματοποίησης των προβλεπόμενων μειώσεων του επιπέδου των κύριων και των επικουρικών συντάξεων από 1/1/2019.
– Πόσο έχουν συρρικνωθεί το επίπεδο των συνταξιοδοτικών παροχών και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το άμεσο μέλλον; Από το 2010 μέχρι σήμερα το επίπεδο των συντάξεων μειώθηκε μεσοσταθμικά κατά 43% (συνολικά κατά 55 δισ. ευρώ) και εάν πραγματοποιηθούν οι μειώσεις των συντάξεων από 1/1/2019, τότε η μεσοσταθμική μείωση σε σχέση με το επίπεδο των συντάξεων του 2009 θα αγγίζει το 60%.
Η μετάβαση στην Ελλάδα ενός διανεμητικού συστήματος προκαθορισμένων παροχών τριμερούς χρηματοδότησης σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών διμερούς χρηματοδότησης (εργαζόμενοι, εργοδότες), που επιδιώκει το ΔΝΤ, σημαίνει, όπως έχει αποδειχθεί σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, γενικευμένη φτωχοποίηση του συνταξιοδοτικού πληθυσμού. Δηλαδή, με σημερινούς όρους το επίπεδο της σύνταξης μετά από 35 έτη εργασίας και ασφάλισης δεν θα ξεπερνά τα 450 ευρώ τον μήνα.
Οι δανειστές και το ΔΝΤ θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη ότι οι διαδοχικές περικοπές στις συντάξεις στο πλαίσιο της υλοποίησης των τριών μνημονίων ύφεσης, λιτότητας και ανεργίας, καθώς και των αλλαγών που σημειώθηκαν στον χαρακτήρα και τη διάρθρωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, από το 2010 μέχρι σήμερα, έχουν οδηγήσει στη φτωχοποίηση μεγάλου τμήματος του συνταξιοδοτικού πληθυσμού καθώς και στην ανατροπή της διάρθρωσης του συστήματος, με την έννοια ότι το διανεμητικό σύστημα (κοινωνικό) αντιστοιχεί στο 30% και το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (εξατομικευμένο) στο 70%, κατανομή εντελώς αντίθετη από αυτή που παρατηρείται στις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
