Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εντόπισε μια σειρά προκλήσεων για την ενσωμάτωση των μεταναστών από τρίτες χώρες στην ευρωπαϊκή κοινωνία, σε σχέση με τις οποίες απαιτείται η ανάληψη περαιτέρω δράσης από πλευράς της ΕΕ.
Οι εν λόγω προκλήσεις αφορούν στη δράση της ΕΕ για τη στήριξη της ενσωμάτωσης των μεταναστών που ζουν νόμιμα στην ΕΕ χωρίς να έχουν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για άτομα που μεταναστεύουν για λόγους εργασίας, οικογενειακής επανένωσης ή έρευνας, για αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες.
«Ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της πρόσφατης εισροής μεταναστών θα εξαρτηθεί από τον βαθμό της ενσωμάτωσής τους στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Εντοπίσαμε επτά προκλήσεις που συνδέονται με την ενσωμάτωσή τους, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουν τα κράτη μέλη και η ΕΕ», δήλωσε η Iliana Ivanova, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Παρά το γεγονός ότι η ενσωμάτωση των μεταναστών αποτελεί πρωτίστως αρμοδιότητα των κρατών μελών, σημαντικός είναι και ο ρόλος που διαδραματίζει η ΕΕ, με την παροχή στήριξης και κινήτρων. Πέραν του ότι προωθεί την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, η ΕΕ παρέχει χρηματοδότηση και συνεισφέρει στη χάραξη πολιτικών για τη μετανάστευση και την καταπολέμηση των διακρίσεων.
Οι κύριες προκλήσεις που συνδέονται με την ενσωμάτωση, τις οποίες εντόπισαν οι ελεγκτές, είναι οι εξής:
Καθυστερήσεις – Όσο νωρίτερα αρχίζει η διαδικασία της ενσωμάτωσης, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας της. Ωστόσο, δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για τους μετανάστες σε όλα τα κράτη μέλη, παράγοντας που ωθεί τους μετανάστες να μετακινούνται από χώρα σε χώρα, καθυστερώντας έτσι την έναρξη της διαδικασίας ενσωμάτωσης. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων.
Διακρίσεις – Παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία της ΕΕ προάγει την ισότητα δικαιωμάτων και την απαγόρευση των διακρίσεων, η μετανάστευση ατόμων από τρίτες χώρες εξακολουθεί να γεννά αρνητικά συναισθήματα σε πολλούς Ευρωπαίους. Αυτό, σε ορισμένα κράτη μέλη, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ενσωμάτωση των μεταναστών.
Χρηματοδότηση – Μέτρα ενσωμάτωσης είναι δυνατό να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο διαφόρων ταμείων και προγραμμάτων της ΕΕ, αλλά το συνολικό ποσό που δαπανάται για τον σκοπό αυτό δεν είναι γνωστό. Από το 2015, η ΕΕ έχει κινητοποιήσει πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους άνω των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ προκειμένου να ανταποκριθεί στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών.
Από το ποσό αυτό, περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για μέτρα σχετικά με την ενσωμάτωση. Το 2017 τα κράτη μέλη δήλωσαν ότι χρειάζονται περίπου 450 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης για την ενσωμάτωση των μεταναστών. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, οι πολιτικές ενσωμάτωσης πρέπει να βασίζονται σε τεκμηριωμένη εκτίμηση των αναγκών και να χρηματοδοτούνται επαρκώς.
Απουσία δέσμευσης – Το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε σχέδιο δράσης το οποίο περιελάμβανε 52 μέτρα σε ενωσιακό επίπεδο. Τον Δεκέμβριο του 2017, 23 εξ αυτών δεν είχαν ακόμη ολοκληρωθεί. Πέραν αυτού, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται επίσης να αναπτύσσουν ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων καταστάσεων, τα οποία όμως δεν παρακολουθούνται από την Επιτροπή. Η αποτελεσματική υλοποίηση των μέτρων του σχεδίου δράσης επαφίεται στη δέσμευση των κρατών μελών.
Ελλιπείς πολιτικές – Στην πλειονότητά τους, τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει πολιτικές ενσωμάτωσης σε διάφορα πλαίσια. Εντούτοις, οι πολιτικές αυτές δεν καλύπτουν συστηματικά όλες τις ομάδες μεταναστών ούτε όλους τους τομείς της ενσωμάτωσης. Οι πολιτικές ενσωμάτωσης πρέπει να πλαισιώνουν ολοκληρωμένα τη στήριξη όλων των μεταναστών σε όλους τους συναφείς τομείς πολιτικής.
Έλλειψη παρακολούθησης – Τα περισσότερα κράτη μέλη εξακολουθούν να μη διαθέτουν ολοκληρωμένη εικόνα όσον αφορά τον αριθμό των μεταναστών που λαμβάνουν στήριξη ή το ποσό που δαπανάται για την υλοποίηση μέτρων ενσωμάτωσης. Σε εθνικό επίπεδο, η παρακολούθηση εμφανίζει διάφορες αδυναμίες. Η Επιτροπή προτείνει την περίοδο αυτή να αναπτυχθούν ειδικοί δείκτες, οι οποίοι θα διευκολύνουν ενδεχομένως την κατάρτιση πολιτικών βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων.
Πολυπλοκότητα – Δράσεις του ίδιους είδους, απευθυνόμενες στην ίδια ομάδα-στόχο, είναι δυνατό να χρηματοδοτούνται από διαφορετικά ταμεία ή προγράμματα της ΕΕ. Περισσότερες από 400 διαφορετικές οντότητες εμπλέκονται στη διαχείριση μέτρων που αποσκοπούν στην ενσωμάτωση των μεταναστών στα κράτη μέλη. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη μέλη διαθέτουν συντονιστικό φορέα, οι υπάρχοντες συντονιστικοί μηχανισμοί εμφανίζουν αδυναμίες.
Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών θα απαιτηθούν αποτελεσματικές και συντονισμένες προσπάθειες από μέρους όλων των εμπλεκομένων σε ενωσιακό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
