Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ λαμβάνει χώρα στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα, στις 11-12 Ιουλίου. Ορισμένοι από τους ειδικούς μάς αποκαλύπτουν ότι η υποκείμενη τάση αυτής της Συνόδου Κορυφής είναι η μη προβλεψιμότητα του Donald Trump. Το ποιον Trump θα δούμε -αυτόν που χτυπά τους Ευρωπαίους συμμάχους του ή αυτόν που ήδη διεκδικεί τεράστιες επιτυχίες- θα έχει σημασία βραχυπρόθεσμα. Θα επηρεάσει τα αμυντικά σχέδια της Ευρώπης, θα θέσει σε κίνδυνο την στρατιωτική παρουσία στην ανατολική πλευρά της ηπείρου, και ίσως θα διαταράξει ακόμη και τις φιλοδοξίες όσων ελπίζουν να ενταχθούν στη Συμμαχία. Η αβεβαιότητα είναι ασφαλώς ένα πλεονέκτημα για τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά το ΝΑΤΟ έχει πραγματικά προβλήματα που χρήζουν αντιμετώπισης σε αυτή τη Σύνοδο. Πέρα από το reality show του Τrump, το ερώτημα για τους συμμάχους είναι εάν θα αναφερθούν σε αυτά τα ζητήματα και εάν όχι, πώς το ΝΑΤΟ θα διατηρήσει την αλληλεγγύη της συμμαχίας.
Η επιλογή που πρέπει να κάνει ο trump
Ο Αμερικανός πρόεδρος Donald trump έχει μια πραγματική επιλογή να κάνει στις Βρυξέλλες. Είναι το άγνωστο χαρτί σε κάθε συνεδρίαση στην οποία λαμβάνει μέρος, είναι έντονος και παρορμητικός: εξαρτάται πάρα πολύ από τα συναισθήματά του εκείνης της στιγμής και από την άποψη του τελευταίου ανθρώπου με τον οποίο μίλησε. Έχει συχνά ισχυριστεί ότι η αμερικανική δέσμευση για την ασφάλεια της Ευρώπης, αποτελεί μια απειλή για τον Αμερικανό φορολογούμενο και δεν βλέπει τη Συμμαχία να έχει μεγάλη αξία. Επομένως, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο ως άλλη μία πλατφόρμα για να κατηγορήσει τους Ευρωπαίους ως “τσαμπατζήδες” και να απαιτήσει να πληρώνουν περισσότερα για την αμερικανική προστασία -συμπεριλαμβανομένου του να προχωρήσουν σε εμπορικές παραχωρήσεις στις ΗΠΑ- τις οποίες οι ΗΠΑ απλώς τις εγκαταλείπουν. Αλλά επειδή είναι περισσότερο δυσαρεστημένος από την στάση της Ευρώπης στο εμπόριο παρά από το ρόλο της στο ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να ισχυριστεί ότι είναι ήδη επιτυχημένη (πολύ περισσότερο από τον Barack Obama) στο να καταφέρει τους Ευρωπαίους να πληρώνουν περισσότερα για την άμυνα.
Κανείς δεν ξέρει τι θα επιλέξει ο trump, πιθανώς ούτε ο ίδιος ο Trump και οι συνεργάτες του, αλλά βραχυπρόθεσμα θα έχει μεγάλη σημασία το ποιος trump θα εμφανιστεί. Η αλληλεγγύη της συμμαχίας λυγίζει ήδη υπό το βάρος των αναρίθμητων ομοβροντιών του trump. Εάν επιλέξει την εξαιρετικά συμβολική περίπτωση της συνόδου του ΝΑΤΟ για να εξαπολύσει άλλη μία δημόσια επίθεση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα εγκαταλείψουν την Αμερική και θα προχωρήσουν με τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τους, προκειμένου να αντικαταστήσουν την εγγύηση της αμερικανικής ασφάλειας στην Ευρώπη. Εάν επιλέξει να δηλώσει επιτυχία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να προσπαθούν να τον καθησυχάζουν και θα δούμε πολλές ακόμη πρωτοβουλίες, όπως αυτές της Πολωνίας, να προσελκύσουν μεγαλύτερη διμερή συμβολή των ΗΠΑ στην ασφάλεια, προσφέροντας πληρωμές με αντάλλαγμα. Τέτοιες δύσκολες διευθετήσεις, όπως και η πληρωμή μισθοφόρων, θα καταστήσει τις συναντήσεις με τον trump στις συνόδους πιο εύκολες, αλλά επίσης θα διαβρώσουν μέρος της αλληλεγγύης της συμμαχίας μακροπρόθεσμα.
Κάποιες καλές ειδήσεις
Κάποιες θετικές ειδήσεις στην επικείμενη Σύνοδο, η οποία έτσι κι αλλιώς θα χαρακτηριστεί επιτυχημένη εάν δεν υπάρχουν καθόλου ειδήσεις, θα είναι η έναρξη των διαπραγματεύσεων ένταξης με την ΠΓΔΜ. Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι “ήλπιζε” οι ηγέτες του ΝΑΤΟ στη Σύνοδο να αποφασίσουν να ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις ένταξης, οι οποίες θα ολοκληρωνόταν με την επικύρωση από τους συμμάχους ύστερα από ένα επιτυχημένo δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ για το όνομα της συμφωνίας το φθινόπωρο.
Ο αέρας μη προβλεψιμότητας που έφεραν ηγέτες όπως ο Erdogan και ο Trump, επηρεάζει όλα τα θέματα, επομένως οι παρατηρητές ελπίζουν ότι δεν θα επηρεάσουν τις συνομιλίες του ΝΑΤΟ με τα Σκόπια. Αλλά εάν η αμερικανική ηγσία είναι πρόθυμη να εξετάσει το σουηδικό μοντέλο εταιρικής σχέσης με το ΝΑΤΟ, γιατί να μπει στον κόπο να μπλοκάρει τα Σκόπια.
Πλήγμα στην αμυντική στρατηγική της Ευρώπης
Πριν από δύο χρόνια, η σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία φάνηκε τελικά ότι έχει καταρρίψει τη δυσπιστία των ΗΠΑ για τις αμυντικές φιλοδοξίες τη ΕΕ. “Το ΝΑΤΟ αναγνωρίζει τη σημασία μιας ισχυρότερης και πιο ικανής ευρωπαϊκής άμυνας, η οποία θα οδηγήσει σε ένα ισχυρότερο ΝΑΤΟ”, ανέφερε το ανακοινωθέν -και υποστήριζε την ανακοίνωση με ένα ολοκληρωμένη πρόγραμμα για την αμυντική συνεργασία ΝΑΤΟ-ΕΕ. Αλλά τώρα έχουμε τον Donald Trump -έναν άνθρωπο του οποίου η αντιπάθεια που έχει για την ΕΕ είναι σπλαχνική- “η Ευρωπαϊκή Ένωση, ασφαλώς, δημιουργήθηκε για να επωφεληθεί από τις ΗΠΑ. Για να επιτεθεί στον κουμπαρά μας”, δήλωσε πρόσφατα σε μια ομιλία του. Το μόνο του ενδιαφέρον για τη διατλαντική σχέση είναι να έχει τους Ευρωπαίους να αγοράζουν περισσότερο από, και να πουλάνε λιγότερα στις, ΗΠΑ. Παρά τις δηλώσεις του για δίκαιο καταμερισμό του φορτίου, η πραγματική του ατζέντα είναι να οδηγήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους να δαπανούν περισσότερα σε αμερικανικά προϊόντα.
Αλλά καθώς κάθε άλλο παρά τέλειο είναι το timing, τα ίδια τα σχέδια της ΕΕ για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης (βασισμένα σε ένα νέο Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο), έχει αποκτήσει μια νέα προστατευτική αίσθηση. Δεν είναι να απορεί κανείς που ο γ.γ. του ΝΑΤΟ έχει επανέλθει σε σκοτεινές συζητήσεις για τους κινδύνους των αμυντικών προσπαθειών της ΕΕ. Με τον trump να είναι έτοιμος να συναντήσει τον Putin αμέσως μετά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, το σκηνικό φαίνεται ότι θα φέρει μια επανάληψη της πρόσφατης συνεδρίασης της G7: ο Αμερικανός πρόεδρος καυγαδίζει με τους συμμάχους του και αποσταθεροποιεί ένα βασικό δυτικό θεσμικό όργανο, και στη συνέχεια πηγαίνει να αγκαλιάσει έναν εχθρικό απολυταρχικό ηγέτη.
Όλα ήσυχα στο πολωνικό μέτωπο
Η Πολωνία είναι σχετικά χαλαρή αναφορικά με τη Σύνοδο Κορυφής την επόμενη εβδομάδα, και πολύ περισσότερο ανησυχεί για τις εγχώριες προκλήσεις που μαστίζουν τη χώρα. Κύριος στόχος της τώρα είναι να διασφαλίσει τα επιτεύγματα των προηγούμενων συνόδων κορυφής σε Ουαλία και Βαρσοβία. Στην Ουαλία, οι σύμμαχοι δεσμεύθηκαν να κινηθούν προς την εκπλήρωση του στόχου των αμυντικών δαπανών τους στο 2% του ΑΕΠ στην άμυνα, και η Πολωνία είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ που ήδη τηρούν αυτό τον στόχο. Ενώ ο Donald Trump κατήγγειλε τους συμμάχους του για τσαμπατζήδες το Μάιο του 2017, στη συνέχεια επαίνεσε την Πολωνία που είνναι “μεταξύ των πιο αφοσιωμένων μελών της συμμαχίας του ΝΑΤΟ”. Τον Οκτώβριο του 2017 ο πρόεδρος της Πολωνίας υπέγραψε ένα νόμο που προβλέπει περαιτέρω αύξηση των αμυντικών δαπανών για να φθάσει στο 2,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2030. Στην επικείμενη συνοδο των Βρυξελλών, είναι πολύ πιθανό να συμβεί ένα deja-vu, με τον trump να επιπλήττει τους συμμάχους που δαπανούν χαμηλότερα του στόχου, και να επαινεί όσους τηρούν τις δεσμεύσεις τους.
Ακόμη πιο σημαντικό για την Πολωνία, το ΝΑΤΟ αποφάσισε το 2016 να ενισχύσει την στρατιωτική του παρουσία στα ανατολικά. Ως αποτέλεσμα, οι εμπόλεμες μάχες έχουν τοποθετηθεί τώρα στην Εσθονία, στη Λιθουανία, στη Λετονία και στην Πολωνία. Είναι σημαντικό για την Πολωνία να τις κρατήσει και αυτό δεν θα πρέπει να αποτελέσει πρόβλημα καθώς η κυβέρνηση trump είναι πρόθυμη να κρατήσει ισχυρά τα ανατολικά σύνορα του ΝΑΤΟ και να βοηθήσει τις χώρες να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες πιέσεις από τη Ρωσία.
