Οι μαζικές πωλήσεις τίτλων, μετοχών και νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών αποτελούν τη συνισταμένη μιας σειράς από μικρότερες κρίσεις που συνέπεσαν με το τέλος της εποχής του φθηνού χρήματος.
Διαφέρουν μεταξύ τους αλλά έχουν και κοινό παρονομαστή τη φυγή του ξένου κεφαλαίου και την επιστροφή του στους αμερικανικούς τίτλους και στο δολάριο, που τώρα προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις. Στην Τουρκία, για παράδειγμα, η φυγή των επενδυτών είναι το τίμημα για την άρνηση της κεντρικής τράπεζας να συμμορφωθεί με τις προσταγές της ορθόδοξης νομισματικής πολιτικής. Η Αργεντινή αντιμετωπίζει νέα κρίση εμπιστοσύνης τέσσερα χρόνια μετά την τελευταία στάση πληρωμών. Η Κίνα είναι ο στόχος εμπορικού πολέμου και η Νότια Αφρική αντιμετωπίζει κρίση σε κάθε τομέα τίτλων και περιουσιακών στοιχείων.
Ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει πίσω από την πτώση των αγορών που θεωρούνται οι πλέον επισφαλείς στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον και στις σημερινές συνθήκες νομισματικής πολιτικής.
Αργεντινή
Η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της Νότιας Αμερικής έχει αυξήσει τα επιτόκια στο δυσθεώρητο 60%, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό που βρίσκεται στο 31%. Αυτά τα επίπεδα επιτοκίων είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο και οδηγούν την οικονομία της χώρας σε ύφεση. Τα στοιχεία του Ιουνίου εμφανίζουν την οικονομική δραστηριότητα μειωμένη κατά 6,7%. Στην αρχή της εβδομάδας η κυβέρνηση Μάκρι ανακοίνωσε νέους φόρους στις εξαγωγές, προκειμένου να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Oμως η νέα επιβάρυνση θα επιδεινώσει την κατάσταση για τις επιχειρήσεις της χώρας. Στόχος της κυβέρνησης είναι να παρουσιάσει πρωτογενές πλεόνασμα το 2020, ώστε να περιορίσει την εξάρτησή της από το ξένο κεφάλαιο. Παράλληλα προσπαθεί να στηρίξει το πέσο που έχει χάσει το 50% της αξίας του μέσα στο έτος. Απομένει να φανεί κατά πόσον θα μπορέσουν να παραμείνουν σε ισχύ την επόμενη πενταετία αυτές οι συνετές αλλά κάθε άλλο παρά δημοφιλείς πολιτικές. Ενδέχεται να ανακληθούν από την επόμενη κυβέρνηση αν ο Μάκρι χάσει τις εκλογές που αναμένεται να διεξαχθούν σε 13 μήνες.
Βραζιλία
Το βασικό πρόβλημα της Βραζιλίας είναι το δημοσιονομικό έλλειμμα, καθώς η χώρα έχει αναιμική ανάπτυξη. Σήμερα ο προϋπολογισμός παρουσιάζει έλλειμμα 1,1% προ τόκων και η δημοσιονομική εικόνα της είναι πολύ καλύτερη από εκείνη του 2016, όταν το έλλειμμα ανερχόταν στο 3% του ΑΕΠ. Παραμένει, ωστόσο, και σήμερα απογοητευτική αν συγκριθεί με την περίοδο 2000-2014, οπότε η χώρα εμφάνιζε πλεόνασμα κατά μέσον όρο 2,9%. Τα πράγματα ενδέχεται να περιπλέξουν οι προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Οκτώβριο. Εξάλλου, οι στενοί εμπορικοί δεσμοί αλλά και η γεωγραφική εγγύτητα της χώρας με την Αργεντινή αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης και επιβαρύνουν το κλίμα. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι τα επιτόκια της Βραζιλίας βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα σημαίνει ότι έχει μεγάλα περιθώρια για επιβολή πιο περιοριστικής πολιτικής ώστε να αποτρέψει τυχόν κερδοσκοπικές πιέσεις στο ρεάλ.
Κίνα
Ο εμπορικός πόλεμος που της έχει κηρύξει ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα μπορούσε να έλθει σε χειρότερη στιγμή για τη δεύτερη οικονομία του κόσμου. Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Κίνας έχει σχεδόν μηδενισθεί τελευταία και κινδυνεύει να μετεξελιχθεί σε έλλειμμα. Η ισοτιμία του γουάν έχει υποτιμηθεί κατά 8% από τον Μάιο, οπότε άρχισε να κλιμακώνεται η ένταση ανάμεσα στο Πεκίνο και στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο, έναντι ενός καλαθιού αποτελούμενου από τα νομίσματα των εμπορικών εταίρων της Κίνας, το γουάν πλησιάζει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και αυτό σημαίνει πως το νόμισμα μπορεί να υποτιμηθεί.
Οι δύο αυτοί πιεστικοί παράγοντες υπονομεύουν τις προσπάθειες του Πεκίνου να διατηρήσει τη διακύμανση της ισοτιμίας του γουάν σε πολύ στενά πλαίσια. Μπορεί επίσης να αποτρέψει την επίτευξη ενός κεντρικού οικονομικού στόχου που μεθοδεύει η Κίνα εδώ και χρόνια: την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του γουάν και την επέκταση της χρήσης του για διεθνείς πληρωμές. Το μερίδιο του κινεζικού νομίσματος στις διεθνείς συναλλαγές έχει περιορισθεί σε ένα ισχνό 1,8% από το 2,8% στο οποίο είχε φτάσει πριν από δύο χρόνια.
Ινδία
Η ετήσια ανάπτυξή της υπερέβη το 7% και το γεγονός ότι δεν είναι τόσο εκτεθειμένη στον εμπορικό πόλεμο μπορεί να την προστατεύσει από την κρίση των αναδυομένων και να τύχει της προτίμησης των επενδυτών. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχει αποφύγει τις επιθέσεις, καθώς το νόμισμά της, η ινδική ρουπία, έχει σημειώσει σημαντική πτώση. Εξάλλου, το πετρέλαιο είναι η αχίλλειος πτέρνα της και η άνοδος των τιμών του δεν την ευνοεί.
Η Ινδία καλύπτει το 70% των ενεργειακών αναγκών της με εισαγωγές και οι διακυμάνσεις στις τιμές του πετρελαίου έχουν ως αποτέλεσμα να φτάσει το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών της χώρας σχεδόν στο 2%.
Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι επιδιώκει την επανεκλογή του στις εκλογές που θα διεξαχθούν σε οκτώ μήνες. Εχουν, ωστόσο, προηγηθεί εκλογικές νίκες της αντιπολίτευσης στις πρόσφατες πολιτειακές και περιφερειακές εκλογές και ενδέχεται να μην τα καταφέρει. Μολονότι όλα τα μεγάλα κόμματα στην Ινδία συμφωνούν ως προς την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αν δεν υπάρξει ισχυρή κυβέρνηση μπορεί να ακολουθήσει πολιτική παράλυση.
Ινδονησία
Η ινδονησιακή ρουπία έχει υποτιμηθεί κατά σχεδόν 9% φέτος, ποσοστό που ωχριά συγκρινόμενο με την πτώση 40% και 50% που έχουν σημειώσει αντιστοίχως η τουρκική λίρα και το αργεντίνικο πέσο. Ωστόσο, το νόμισμα της Ινδονησίας βρίσκεται σήμερα στα χαμηλότερα επίπεδά του από τη χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε τις ασιατικές οικονομίες το 1998. Οι συνεχείς αυξήσεις των επιτοκίων και οι παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος δεν έχουν κατορθώσει να ανακόψουν τη συνεχή υποτίμησή της. Η επιβολή περιοριστικής νομισματικής πολιτικής, καθώς και οι συνεχείς καθυστερήσεις στα επενδυτικά προγράμματα που στόχευαν να διατηρηθούν ανέπαφα τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας επιβραδύνουν την ανάπτυξη.
