Με ομιλία του στο Παρίσι, σε συνέδριο της Γαλλικής Κεντρικής Τράπεζας για την τραπεζική εποπτεία, δέκα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, “φωτογράφισε” μέσα στην εβδομάδα την Κερκόπορτα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, μπροστά στο ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης.
Το μήνυμα ήταν ιδιαίτερα σαφές, παρά τη διακριτική διατύπωσή του: Τα κομμάτια που “λείπουν” από τον στόχο της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ενοποίησης, αφήνουν το τραπεζικό σύστημα ανοικτό απέναντι σε νέους κινδύνους.
Όπως υποστήριξε, οι “τρύπες” αυτές είναι αφενός στην εναρμόνιση του συστήματος, κυρίως όμως έχουν να κάνουν με το ανολοκλήρωτο των διαδικασιών εξυγίανσης και πάνω απ’ όλα από την έλλειψη ενός ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων.
Ειδικά στο τελευταίο σημείο συγκεντρώνεται η προσοχή της ΕΚΤ, καθώς οι κυβερνήσεις και κυρίως αυτή της Γερμανίας, αρνούνται – μαζί με την Βundesbank – κάθε ουσιαστικό βήμα στην κατεύθυνση αυτή, προβάλλοντας σαν προϋπόθεση την εκκαθάριση του όγκου των “κόκκινων” δανείων σε εθνικό επίπεδο πριν από κάθε σχετική προσέγγιση.
Ο Μάριο Ντράγκι κατέληξε στην ομιλία του μπροστά σε ένα κοινό που είχε συγκεντρωθεί για να τον ακούσει στην Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας ότι “η πρόοδος στην ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης – ήτοι η εναρμόνιση των επιλογών και των διακριτών ευθυνών, η ολοκληρωμένη διαδικασία εξυγίανσης και η δημιουργία προϋποθέσεων αποτελεσματικής εγγύησης καταθέσεων – είναι ουσιαστικής σημασίας και είμαι βέβαιος ότι σύντομα θα γίνουν σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση…”.
Αναγνώρισε ότι ο “κατακερματισμός” του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος παραμένει ένα ανοικτό πρόβλημα. Και επεσήμανε ότι (σ.σ. ο κατακερματισμός του τραπεζικού συστήματος) ξεκινά με την απόφαση των τραπεζών να μη λειτουργούν σε περιοχές (σ.σ. τομείς) όπου η ανταποδοτικότητα του κινδύνου-δανεισμού κρίνεται ανεπαρκής για την ανταποδοτικότητα του επενδεδυμένου κεφαλαίου τους…”. Και αυτό λόγω της ανεπάρκειας και του ανολοκλήρωτου της τραπεζικής ενοποίησης.
Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Έδειξε ειδικά προς την ευθύνη των κυβερνήσεων σημειώνοντας ότι “…αυτό που εξασφαλίζει μια σταθερή ροή τραπεζικών δανείων στην οικονομία, ακόμη και σε περιόδους απρόβλεπτης διαταραχής, είναι το να υπάρχει ένα φιλικό προς την ανάπτυξη περιβάλλον, το οποίο μπορεί να διασφαλιστεί μόνο από τις κατάλληλες κυβερνητικές πολιτικές…”.
Το μήνυμα πίσω από τις λέξεις
Στην πραγματικότητα οι επισημάνσεις Ντράγκι είναι μια ανοικτή προειδοποίηση για τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, καθώς η ΕΚΤ στα τέλη του έτους διακόπτει, με βάση τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις της, το QE, ήτοι την ισχυρή εκείνη παρέμβαση που μέχρι στιγμής διασφαλίζει αφενός τη χαμηλού κόστους αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους και αφετέρου τη σταθερότητα της χρηματοδότησης του τραπεζικού συστήματος.
Τι θα συμβεί με τη διακοπή του QE; Για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, εκτός της Ελλάδας και της Κύπρου που είναι εκτός QE, η διακοπή του θα οδηγήσει σε ανατιμολόγηση του κινδύνου του κρατικού χρέους και κατά συνέπεια του τραπεζικού συστήματος σε κάθε χώρα.
Αυτό με τη σειρά του θα εντείνει τον “κατακερματισμό” του τραπεζικού συστήματος αφού θα προκαλέσει μια ανακατανομή λόγω του “εθνικού ρίσκου” των καταθέσεων. Και εδώ είναι που εντοπίζεται ο μεγαλύτερος – κατά Ντράγκι – κίνδυνος, αφού το τραπεζικό σύστημα δεν καλύπτεται από ένα ενιαίο σύστημα εγγύησης καταθέσεων.
Ούτε καν η επέκταση του ρόλου του ESM ώστε να μπορεί να καλύψει τυχόν υπερβάλλουσες ανάγκες του Ενιαίου Ταμείου Εξυγίανσης των Τραπεζών δεν πρόκειται να έχει προχωρήσει – όπως αρχικά είχε σχεδιασθεί – μέχρι τέλος του έτους.
Απέναντι στους δύο αυτούς κινδύνους, τον κατακερματισμό και την ανεπαρκή δυνατότητα αντιμετώπισης νέων τραπεζικών καταρρεύσεων, ο Μ. Ντράγκι μέσα στην εβδομάδα έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα με παραλήπτες τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, καθώς σε τέσσερις μήνες η ΕΚΤ θα σταματήσει να κλείνει με το QE νέες χρηματοδοτικές τρύπες τόσο στο τραπεζικό σύστημα όσο και στους κρατικούς προϋπολογισμούς της Ευρωζώνης.
