Οι προτάσεις της ιταλικής κυβέρνησης για τον προϋπολογισμό του 2019 έχουν προκαλέσει μεγάλη σύγχυση στις αγορές και την ενόχληση των Βρυξελλών. Εντούτοις, αρκετοί που βρίσκονται στην καρδιά της Ευρώπης θεωρούν πως η επιβολή πειθαρχίας από τις αγορές είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ρώμη σήμερα.
Ας κάνουν το έργο τους οι αγορές, για να επανέλθει στην τάξη η Ρώμη. Η μεγάλη άνοδος του κόστους δανεισμού στην Ιταλία, σε συνδυασμό με τη διολίσθηση των τραπεζικών μετοχών, μπορεί να ασκήσει μεγάλη πίεση στον κυβερνητικό συνασπισμό και να οδηγήσει σε αναδίπλωση τους φιλόδοξους στόχους του για τον προϋπολογισμό.
«Εάν τελικά αρχίσουν να κάνουν τρέλες, ας τους αναλάβουν οι αγορές. Μπορούν να επιβάλουν την πειθαρχία όπως το έχουμε ήδη διαπιστώσει», δήλωσε εμπιστευτικά αξιωματούχος.
Θεωρητικά, θα μπορούσαν τα πράγματα να λειτουργήσουν έτσι. Ωστόσο, μπορεί να είναι από αυτές τις περιπτώσεις που μετανιώνει κανείς πικρά για την ευχή που έκανε. Από ποιο σημείο και έπειτα μπορεί η επιβολή πειθαρχίας στην Ιταλία από τις αγορές να επηρεάσει την υπόλοιπη Ευρωζώνη και να υποβαθμίσει την εμπιστοσύνη στο ευρώ;
Μελέτη του Γκουίντο Ταμπελίνι, καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μπογκόνι, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι απόπειρες για την επιβολή της αποκαλούμενης «πειθαρχίας των αγορών» καταλήγουν σε απροσδόκητα αποτελέσματα ακόμη και εάν τα βασικά οικονομικά μεγέθη είναι ισχυρά. «Οσο μεγαλύτερο είναι το βάρος του δημόσιου χρέους, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να αντιδράσουν οι αγορές με μαζικές εκροές κεφαλαίων», σχολιάζει ο Ταμπελίνι στη μελέτη του, που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο Οικονομικής Πολιτικής τον περασμένο Ιούλιο. «Οι αντοχές της Ευρωζώνης δεν ξεπερνούν αυτές του πιο αδύναμου κράτους-μέλους της», τονίζει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη «διάχυση» της ιταλικής κρίσης σε άλλα κράτη-μέλη. «Για αυτό είναι πολύ πιθανόν η προώθηση μεταρρυθμίσεων που προκαλούν κρίση εμπιστοσύνης σε μια χώρα-μέλος να έχουν επιπτώσεις και σε άλλες». Τα οικονομικά δεδομένα της Ιταλίας δεν είναι ιδιαιτέρως ισχυρά και η χώρα έχει υπέρογκο χρέος. Αν και μέχρι σήμερα δεν έχουν προκληθεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στις υπόλοιπες αγορές της Ευρωζώνης από τη μεγάλη πτώση των τιμών στα ιταλικά ομόλογα και τις μετοχές, θα ήταν ριψοκίνδυνο να υποθέσει κανείς ότι δεν θα συμβεί στο μέλλον.
Τα σημάδια από την κρίση δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη το 2010-2012 είναι ακόμη ορατά. Η Ελλάδα, μια οικονομία στο ένα δέκατο του μεγέθους της ιταλικής, βρέθηκε στο επίκεντρο της κρίσης. Και ο κίνδυνος εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη προκάλεσε την εξάπλωση της κρίσης στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία. Αναγκάστηκε τελικά να δεσμευθεί ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι πως «θα κάνει ό,τι χρειαστεί» για να σώσει το ευρώ. Η ανάπτυξη είναι χαμηλή στην Ιταλία εδώ και αρκετά χρόνια και δεν μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Μια τιμωρία από τις Βρυξέλλες μπορεί να μη θορυβήσει την ιταλική κυβέρνηση, αλλά οι δυνάμεις της αγοράς μπορούν να το κάνουν. Μια περαιτέρω αύξηση των αποδόσεων στα ιταλικά ομόλογα θα έπληττε περισσότερο την ανάπτυξη στη χώρα, διογκώνοντας ακόμη πιο πολύ το χρέος ως προς το ΑΕΠ. Και αυτό θα έφερνε ξανά στο προσκήνιο του οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης.
