Χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι σήμερα μένουν σε διαμερίσματα και κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα, μέσα στον επόμενο χρόνο θα χρειαστεί να επιβιώσουν στην Ελλάδα με «ίδιες δυνάμεις» ως πρόσφυγες. Ηδη, 27.757 από το 2015 έως και σήμερα έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες (ή δικαιούχοι επικουρικής προστασίας που πρακτικά είναι σχεδόν το ίδιο) στην Ελλάδα, ενώ εκκρεμούν ακόμα 52.083 αιτήσεις για άσυλο στη χώρα.
Μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα σταδιακά και σίγουρα μετά το 2019 οι άνθρωποι αυτοί θα αναζητήσουν δουλειά για να επιβιώσουν, για να εξασφαλίσουν δηλαδή μέσω του δικού τους εισοδήματος τουλάχιστον στέγη και τροφή. Παράλληλα, θα χρειαστούν περίθαλψη –πολλοί από τους πρόσφυγες χρήζουν αυξημένης φροντίδας λόγω της κακής κατάστασης της υγείας τους– και εκπαίδευση για τα παιδιά τους. Η στήριξη που θα τους παρέχεται από το κράτος είναι η ένταξή τους σε προνοιακά προγράμματα και επιδόματα (όπως π.χ. επίδομα στέγασης ή θέρμανσης) όπως ισχύει για όλους όσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα.
Ο Μ.Χ. από τη Συρία περίμενε με μεγάλη αγωνία να πάρει την απάντηση στο αίτημα ασύλου που είχε καταθέσει. Επί ενάμιση χρόνο πηγαινοερχόταν στα γραφεία της υπηρεσίας στην Κατεχάκη. Είχε γίνει φίλος με τους υπαλλήλους και έτσι όταν βγήκε η απόφαση του έκαναν μια μικρή γιορτή. «Και τώρα τι;», ρώτησε λίγο πριν διαβεί την πόρτα της υπηρεσίας με το πολύτιμο χαρτί στα χέρια. «Τώρα πρέπει να βρεις τρόπο να ζήσεις σε αυτή τη χώρα, τον πληροφορήσαμε», λέει η Ελένη Πετράκη από την Υπηρεσία Ασύλου.
Από το σύνολο των 22.000 μεταναστών που ζουν σήμερα σε διαμερίσματα στο πλαίσιο του προγράμματος «Eστία» και λαμβάνουν χρήματα μηνιαίως για την κάλυψη των αναγκών διατροφής, 4.500 άτομα είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Τυπικά το πρόγραμμα «Εστία» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, αφορά μόνο αιτούντες άσυλο, ωστόσο προς το παρόν παραμένουν και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες προκειμένου να μη βγουν στον δρόμο, κυριολεκτικά. «Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε κοινωνικό πρόβλημα», εξηγεί στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Ομως το πρόβλημα είναι προ των πυλών, καθώς ο χρόνος μαζί με τα χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ενωση τελειώνουν.
«Ολοι που έρχονται στο νοσοκομείο εκφράζουν την ίδια αγωνία: Εχω αναγνωριστεί ως πρόσφυγας και μένω σε διαμέρισμα ή σε camp. Ομως σε λίγο καιρό που θα με διώξουν τι θα κάνω, αναρωτιούνται», διηγείται στην «Κ» ο Μοχτάρ Ρεζάι αντιπρόεδρος της αφγανικής κοινότητας στην Ελλάδα, ο οποίος εργάζεται ως διερμηνέας για τους ομοεθνείς του στα νοσοκομεία. Ζει στη χώρα εδώ και 18 χρόνια και γνωρίζει πως έχουν μεταβληθεί οι συνθήκες τα τελευταία χρόνια. «Εδώ δεν υπάρχει για τους Ελληνες δουλειά, πώς θα εργαστούν αυτοί οι άνθρωποι που δεν ξέρουν ούτε τη γλώσσα; Ερχονται από μια χώρα, το Αφγανιστάν που είναι 150 χρόνια πίσω από ό,τι συμβαίνει εδώ. Δεν είναι εύκολο να προσαρμοστούν. Πρέπει να βρούμε μία λύση για μετά το 2019, αλλιώς σε κάθε στενό της πόλης θα έχει κόσμο». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρόσφυγες που έχουν λάβει έγκριση του αιτήματός τους σε ένα κράτος-μέλος έχουν δικαίωμα να ταξιδεύουν για τρεις μήνες τον χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι ωστόσο υποχρεωμένοι να επιστρέφουν.
Ενταξιακό πρόγραμμα
Από την Ευρωπαϊκή Ενωση εγκρίθηκε πρόσφατα πρόγραμμα το οποίο είχε καταθέσει το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής «για τη στρατηγική εξόδου των προσφύγων στην κοινωνία». Το ενταξιακό πρόγραμμα διάρκειας 6 μηνών (με χρηματοδότηση από την DG Home), σύμφωνα με πληροφορίες θα διαχειριστεί το υπουργείο σε συνεργασία με τον ΔΟΜ (Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης) και προβλέπει 5.000 θέσεις σε διαμερίσματα για αναγνωρισμένους πρόσφυγες, καθώς και δέκα ακόμα δράσεις συμπεριλαμβανομένης της εκμάθησης της γλώσσας και του επαγγελματικού προσανατολισμού.
Στο μεταξύ, προετοιμάζεται η νομοθεσία ώστε οι άνθρωποι αυτοί να αποκτήσουν ΑΜΚΑ και ΑΦΜ και να εγγραφούν στον ΟΑΕΔ έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση σε σχετικά προγράμματα. Τα στελέχη του υπουργείου εμφανίζονται αισιόδοξα σε σχέση με την αποδοτικότητα του προγράμματος, παρά το γεγονός ότι το χρονικό διάστημα της στήριξης πιθανότατα να είναι ανεπαρκές. «Εγώ πάντως, έπειτα από 18 χρόνια στην Ελλάδα ακόμα έχω πολλές φορές δυσκολίες γιατί είμαι ξένος», λέει ο Μοχτάρ Ρεζάι. Αλλωστε, αυτές οι νέες θέσεις που θα προστεθούν στις υπάρχουσες δομές θα αποσυμφορήσουν τα διαμερίσματα του προγράμματος «Εστία» αλλά και τους καταυλισμούς όπου εικάζεται ότι διαμένουν πολλοί αναγνωρισμένοι πρόσφυγες ώστε να δημιουργηθούν κενές θέσεις για τους… επόμενους.
Καθώς χιλιάδες άνθρωποι μεταφέρονται από τα νησιά τους τελευταίους μήνες είναι αναγκαίο κάποιοι να βγουν από το σύστημα ώστε να μπορέσουν να βρουν θέση οι νεοαφιχθέντες. Από τη στιγμή που κάποιος από τα νησιά μεταφέρεται στην ενδοχώρα δεν εμπίπτει πλέον στην κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας και άρα η μόνη διέξοδος που έχει είναι να καταθέσει αίτημα ασύλου στην Ελλάδα. Κατά μέσον όρο κάθε μήνα κατατίθενται πάνω από 2.883 νέες αιτήσεις ασύλου σύμφωνα με τα στοιχεία της αρμόδιας υπηρεσίας.
