Είναι γνωστό ότι η ειδική εισφορά αλληλεγγύης (ΕΕΑ) επιβάλλεται στους φορολογουμένους συστηματικά τα τελευταία χρόνια και βαρύνει στο σύνολο των εισοδημάτων τους, είτε ημεδαπής είτε αλλοδαπής προέλευσης και ανεξαρτήτως πηγής (δηλαδή στο εισόδημα από μισθωτή εργασία, από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κεφάλαιο, από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου κ.λπ.). Επιβάλλεται δε και στα εισοδήματα που απαλλάσσονται της φορολογίας εισοδήματος, πραγματικά ή τεκμαρτά.
Συγκεκριμένα, η ΕΕΑ υπολογίζεται κλιμακωτά σε όλα τα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ ως εξής: Για εισόδημα 12.001 ευρώ – 20.000 ευρώ: 2,2%, 20.001 – 30.000 ευρώ: 5%, 30.001 – 40.000 ευρώ: 6,50%, 40.001 – 65.000 ευρώ:7,50%, 65.001 – 220.000 ευρώ: 9%, ποσά άνω των 220.000: 10%.
Σημειώνεται ότι από το 2020 και υπό την προϋπόθεση της επίτευξης των στόχων πρωτογενών πλεονασμάτων, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης αναμένεται να καταργηθεί για εισοδήματα χαμηλότερα των 30.000 ευρώ και να μειωθεί για τα λοιπά εισοδήματα.
Πρέπει να τονιστεί ότι η ΕΕΑ υπολογίζεται στο συνολικό μεικτό εισόδημα του φορολογουμένου, δηλαδή στο ποσό του εισοδήματος πριν από την αφαίρεση του αναλογούντος φόρου εισοδήματος.
Απαλλαγή εισοδημάτων λόγω ΣΑΔΦ. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε πρόσφατα, με την υπ’ αριθμ. 2465/2018 απόφασή του, ότι η ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν. 3986/2011, που εν συνεχεία ενσωματώθηκε στο άρθρο 43Α του ισχύοντος Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, συνιστά φόρο ο οποίος, τουλάχιστον όσον αφορά τα φορολογικά έτη 2015 και επόμενα, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) που έχει υπογράψει η Ελλάδα με 57 κράτη.
Θυμίζουμε ότι η ΣΑΔΦ μεταξύ δύο κρατών ρυθμίζει ποιο από τα δύο κράτη έχει δικαίωμα φορολόγησης και σε ποιο βαθμό, όταν ο φορολογικός κάτοικος του ενός κράτους αποκτά εισόδημα από το άλλο κράτος (π.χ. φορολογικός κάτοικος Ελλάδας αποκτά έσοδο από ενοίκια ή μερίσματα από τη Γαλλία). Παλαιότερα, η φορολογική διοίκηση είχε λάβει τη θέση (βάσει σχετικής γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους) ότι η ΕΕΑ δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των ΣΑΔΦ. Δηλαδή, ότι ακόμα και εάν η Ελλάδα δεν είχε δικαίωμα να επιβάλει φόρο εισοδήματος σε ένα εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης, βάσει των διατάξεων μιας ΣΑΔΦ, ωστόσο μπορούσε να επιβάλει ΕΕΑ στο εισόδημα αυτό.
Πλέον, η ανωτέρω απόφαση του ΣτΕ έγινε δεκτή και από τη φορολογική διοίκηση, η οποία ανακάλεσε την παλαιότερη αντίθετη εγκύκλιό της επί του θέματος. Με βάση την απόφαση αυτή κρίθηκε ότι οι ΣΑΔΦ καλύπτουν και φορολογικό βάρος το οποίο, ενώ αρχικά προβλέπεται από τον νομοθέτη ως έκτακτο ή προσωρινό, καθίσταται τακτικό, λόγω της επαναλαμβανόμενης επιβολής του, επί σειρά ετών, έστω και με κάποιες διαφοροποιήσεις ως προς τη βάση επιβολής του ή/και τον φορολογικό συντελεστή. Ο χαρακτήρας της εν λόγω εισφοράς ως «τακτικού» φόρου επί του εισοδήματος επιβεβαιώνεται από την ενσωμάτωσή της στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και την επιβολή της χωρίς χρονικό όριο.
Πρακτικά, η απόφαση του ΣτΕ σημαίνει ότι (τουλάχιστον) για τα έτη 2015 και επόμενα:
• Στο εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης που αποκτάται από φορολογικό κάτοικο Ελλάδας και για το οποίο η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα φορολόγησης, βάσει ισχύουσας ΣΑΔΦ, δεν επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
• Ομοίως, στο εισόδημα ημεδαπής προέλευσης που αποκτάται από φορολογικό κάτοικο αλλοδαπής και για το οποίο η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα φορολόγησης, βάσει της ισχύουσας ΣΑΔΦ, δεν επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
Στην περίπτωση που στα εν λόγω εισοδήματα έχει ήδη επιβληθεί ΕΕΑ, πρέπει ο φορολογούμενος να υποβάλει τροποποιητική δήλωση φορολογίας εισοδήματος, προκειμένου να εκκαθαριστεί εκ νέου η δήλωσή του και να του επιστραφεί το ποσό της ΕΕΑ που αντιστοιχεί στα εισοδήματα αυτά. Σημειώνεται ότι τροποποιητική φορολογική δήλωση υποβάλλεται οποτεδήποτε μέχρι την κοινοποίηση του προσωρινού προσδιορισμού του φόρου από τη φορολογική διοίκηση ή μέχρι την παραγραφή του δικαιώματος της φορολογικής διοίκησης για έλεγχο της αρχικής δήλωσης (δηλαδή, εντός πέντε ετών από τη λήξη του έτους υποβολής της φορολογικής δήλωσης).
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr). Ο κ. Γιώργος Σαμοθράκης είναι ορκωτός ελεγκτής-λογιστής.
