Η Ελλάδα σε σχέση με τα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη ήταν η πρωταγωνίστρια στo έργο τής υπό τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει αρχίσει να κάνει τον απολογισμό της, καθώς η Ευρώπη οδεύει σε εκλογές. Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσίασε τα 20 πιο σημαντικά επιτεύγματα της πενταετίας της και αν κανείς μετρήσει σε πόσα διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο η Ελλάδα, θα διαπιστώσει ότι σε τουλάχιστον έξι από αυτά βρίσκεται, άμεσα ή έμμεσα, «εμπλεκόμενη». Από τη σωτηρία της Ελλάδας από την έξοδο από το ευρώ, που αποτελεί για την Επιτροπή επίτευγμα από μόνο του… στη θέση νούμερο τρία, μέχρι την ενίσχυση των ευρωπαϊκών συνόρων, αλλά και τη συμφωνία Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, η χώρα μας στα σημαντικότερα «κατορθώματα» της Επιτροπής ήταν άμεσα παρούσα.
Η πενταετία αυτή ίσως ήταν η πιο ταραχώδης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς την Ε.Ε. χτύπησαν όχι μία αλλά πολλαπλές πρωτοφανείς κρίσεις. Το μεγαλύτερο διάστημα του 2015 όλη η προσοχή είχε εστιαστεί στη χώρα μας και στην παραμονή της στο ευρώ, με πρωταγωνιστή τον πρόεδρο της Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
«Η Επιτροπή Γιούνκερ ανέλαβε καθήκοντα μέσα στη νέα κρίση του ελληνικού χρέους», ξεκινάει η περιγραφή των προσπαθειών που έγιναν, τονίζοντας τον ρόλο του μεσολαβητή που ανέλαβε η Επιτροπή ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκομένους. Πριν καλά καλά τελειώσει το ελληνικό δράμα το καλοκαίρι του 2015, ξέσπασε η μεγαλύτερη μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την Ελλάδα πάλι να πρωταγωνιστεί, καθώς το μεγάλο κύμα των μεταναστών έφτανε στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Πριν προλάβουν να μειωθούν οι ροές των εκατομμυρίων μεταναστών, το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε η πρώτη χώρα που ψήφισε το καλοκαίρι του 2016 σε δημοψήφισμα την έξοδό του από την Ε.Ε.
Ομως η κρίση με την Ελλάδα έμεινε ανεξίτηλη στη μνήμη των Βρυξελλών. Δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαίος αξιωματούχος της Επιτροπής έλεγε στην «Κ» πως «οι πρώτοι έξι μήνες του 2015 με την Ελλάδα δεν συγκρίνονταν στην ένταση και στην αγωνία με τις υπόλοιπες κρίσεις της πενταετίας που ακολούθησαν». Δεν είναι παράλογο ότι πολλά από τα σημεία του απολογισμού που σχετίζονται με την Ελλάδα είναι αυτά που έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, καθώς η Ε.Ε. έπρεπε να λάβει αμέσως δραστικά μέτρα.
Η μείωση των ροών
Ηταν μία κρίση που απειλούσε την ίδια την ύπαρξη της Ε.Ε., μιας και ο Ευρωπαίος πολίτης θεωρούσε ότι απειλούνταν όχι μόνον η ασφάλειά του αλλά και η ίδια του η ευρωπαϊκή ταυτότητα. Και γι’ αυτό, παρόλο που η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας που έγινε τον Μάρτιο του 2016 δεν ήταν απόλυτα συνεπής ως προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ήταν καθοριστική για να μειώσει δραστικά το ένα εκατομμύριο των προσφύγων και μεταναστών που έφταναν στην Ελλάδα από την Τουρκία μέσα στο 2015. Μέσα σε μόλις τρία χρόνια, το 2018 είχαν ήδη μειωθεί οι αφίξεις κατά 90%. Με τη συμφωνία αυτή, η Τουρκία συμφώνησε να δέχεται πίσω τους παράτυπους μετανάστες που δεν χρήζουν ασύλου και σε αντάλλαγμα να λάβει συνολικά 3+3 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης στα σύνορά της.
Επίσης, μετά την πρόταση του αρμόδιου επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου, η ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή, που θα έχει δικό της εξοπλισμό και θα αποτελεί ξεχωριστό σώμα, θα φτάσει τις 10.000 έως το 2027 το αργότερο. Επιπλέον δημιουργήθηκε ευρωπαϊκό ταμείο για την Αφρική, όπου ήδη 4,2 δισ. ευρώ έχουν δοθεί για επενδύσεις στην ήπειρο με σκοπό να μειώσουν τις προσφυγικές ροές. Ο στόχος είναι μέχρι το 2020 να έχουν διοχετευθεί 44 δισ. ευρώ σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.
Μία από τις βασικές εκκρεμότητες της Επιτροπής Γιούνκερ, όμως, είναι ότι δεν προχώρησε σε αναθεώρηση της συνθήκης του Δουβλίνου για τον δίκαιο καταμερισμό των βαρών της μετανάστευσης. Οι βλέψεις για τη δημιουργία ενός μηχανισμού «μετεγκατάστασης έκτακτης ανάγκης» που θα ενεργοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις, όταν δηλαδή ένα κράτος-μέλος υφίσταται «δυσανάλογη πίεση», έπεσαν στο κενό. Συγχρόνως ένα σημαντικό επίτευγμα, που θα είναι προς όφελος της Ελλάδας, ήταν ότι έπειτα από σειρά καταστροφών σε κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και οι φονικές φωτιές στο Μάτι και οι πλημμύρες στη Μάνδρα, ο αρμόδιος επίτροπος Ανθρωπιστικών Κρίσεων Χρ. Στυλιανίδης δημιούργησε τη RescEU, ένα ευρωπαϊκό σύστημα που θα αντιμετωπίζει φυσικές καταστροφές.
Τα Σκόπια και οι επενδύσεις
Η συμφωνία του ονόματος μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας είναι επίσης για την Επιτροπή ένα από τα 20 πιο σημαντικά της επιτεύγματα. «Αυτή η συμφωνία δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τη δουλειά που έχει κάνει η Ε.Ε. στη Β. Μακεδονία και τα νέα κίνητρα που της έχουν δοθεί με τη στρατηγική των Δυτικών Βαλκανίων του 2018» επισημαίνεται στον απολογισμό, ενώ «και οι δύο χώρες άδραξαν αυτή τη μοναδική ευκαιρία η οποία αποτελεί παράδειγμα συμφιλίωσης για την Ευρώπη και θα δώσει περαιτέρω ώθηση στις ευρωπαϊκές προοπτικές της περιοχής». Συγχρόνως, η Επιτροπή εκτιμά ως το πιο σημαντικό της επίτευγμα τη δημιουργία του «Πλάνου Γιούνκερ» για την ενίσχυση επενδύσεων στα κράτη-μέλη. Η Ελλάδα έλαβε το μεγαλύτερο αναλογικά ποσοστό στην Ε.Ε. με 2,7 δισ. ευρώ να δίνονται σε ελληνικές επιχειρήσεις για επενδύσεις.
