Πολύ σημαντική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ για τις υπηρεσίες VoIP και τις επιφυείς υπηρεσίες (Over The Top)
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Μία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα απόφαση σχετικά με τον χαρακτηρισμό των επιφυών υπηρεσιών (over the top, ΟΤΤ), και εν προκειμένω την υπηρεσία SkypeOut της Skype, εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συγκεκριμένα, με χθεσινή του απόφαση, το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι η παροχή, από έναν εκδότη λογισμικού, λειτουργίας με την οποία προσφέρεται υπηρεσία «Voice over Internet Protocol» (VoIP) [φωνή μέσω πρωτοκόλλου διαδικτύου], η οποία παρέχει στον χρήστη τη δυνατότητα να πραγματοποιεί κλήσεις από τερματικό προς αριθμό σταθερού ή κινητού τηλεφώνου εθνικού σχεδίου αριθμοδότησης, μέσω του δημόσιου τηλεφωνικού δικτύου μεταγωγής (ΔΤΔΜ) ενός κράτους μέλους, όπως η υπηρεσία SkypeOut, αποτελεί «υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών», κατά την έννοια της οδηγίας 2002/21/ΕΚ (οδηγία σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, γνωστή ως οδηγία πλαίσιο).
Το ΔΕΕ θέτει ως προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό της εν λόγω υπηρεσίας, αφενός, να αμείβεται ο εκδότης και, αφετέρου, να απαιτείται ο τελευταίος να έχει συνάψει συμφωνίες με τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών που είναι δεόντως αδειοδοτημένοι για τη μετάδοση και τον τερματισμό κλήσεων προς το ΔΤΔΜ.
Μεταξύ άλλων το Δικαστήριο επισημαίνει ότι, μολονότι η εγκατάσταση του SkypeOut προϋποθέτει την προηγούμενη εγκατάσταση του λογισμικού Skype, γεγονός παραμένει ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται από το ίδιο το λογισμικό Skype και εκείνες που παρέχονται από τη λειτουργία SkypeOut είναι σαφώς διακριτές ως προς το αντικείμενό τους και λειτουργούν με πλήρη αυτονομία.
Σύμφωνα με το ΔΕΕ, εάν γινόταν δεκτό ότι ο πάροχος υπηρεσίας χαρακτηριζόμενης ουσιαστικά ως «υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών» μπορεί να εξαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου ενσωματώνοντας, στους γενικούς όρους του, ρήτρα απαλλαγής από κάθε ευθύνη, θα καθίστατο παντελώς άνευ περιεχομένου το νέο κανονιστικό πλαίσιο που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, σκοπός του οποίου είναι η δημιουργία μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, στο πλαίσιο της οποίας οι επικοινωνίες αυτές θα πρέπει τελικώς να διέπονται μόνον από το δίκαιο του ανταγωνισμού.
Ιστορικό της υπόθεσης
Η εταιρία Skype Communications έχει εκδώσει λογισμικό επικοινωνίας, με την ονομασία Skype, το οποίο παρέχει στον χρήστη που το εγκαθιστά σε τερματικό, δηλαδή σε υπολογιστή, ταμπλέτα ή έξυπνο τηλέφωνο, τη δυνατότητα να κάνει χρήση υπηρεσίας φωνητικής τηλεφωνίας και τηλεδιάσκεψης, από συσκευή σε συσκευή. Η SkypeOut είναι λειτουργία προστιθέμενη στο λογισμικό Skype, η οποία παρέχει στον χρήστη της τη δυνατότητα να πραγματοποιεί τηλεφωνικές κλήσεις από τερματικό προς γραμμή σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας, χρησιμοποιώντας το Internet Protocol (IP) [πρωτόκολλο διαδικτύου (IP)] και, συγκεκριμένα, την τεχνολογία που είναι γνωστή ως «Voice over IP» (VoIP) [«φωνή μέσω πρωτοκόλλου διαδικτύου» (VoIP)]. Η SkypeOut δεν παρέχει, αντιθέτως, τη δυνατότητα λήψης τηλεφωνικών κλήσεων προερχόμενων από χρήστες βελγικών αριθμών τηλεφώνου.
Η υπηρεσία που παρέχεται μέσω SkypeOut είναι υπηρεσία «παρεχόμενη επιπροσθέτως από πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου» (γνωστή ως «επιφυής υπηρεσία»), δηλαδή υπηρεσία διαθέσιμη μέσω διαδικτύου χωρίς τη συμμετοχή παραδοσιακού φορέα εκμετάλλευσης επικοινωνιών.
Η υπηρεσία SkypeOut διατίθεται στους χρήστες με δύο επιλογές τιμολόγησης, συγκεκριμένα δε με την επιλογή της προπληρωμένης χρήσης ή την επιλογή διάφορων συνδρομών οι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης συγκεκριμένου όγκου τηλεφωνικών κλήσεων ανά μήνα έναντι περιοδικής χρέωσης.
Για τη χρήση της SkypeOut απαιτείται, από τεχνική άποψη, σύνδεση στο διαδίκτυο, παρεχόμενη από πάροχο υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο, και η παρέμβαση παρόχων υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών δεόντως αδειοδοτημένων για τη μετάδοση και τον τερματισμό κλήσεων προς το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο μεταγωγής (ΔΤΔΜ), με τους οποίους η Skype Communications έχει συνάψει συμφωνίες και οι οποίοι λαμβάνουν από την τελευταία, για την παρέμβασή τους, αμοιβή υπό μορφή τέλους τερματισμού [fixed termination rate (FTR) ή mobile termination rate (MTR)].
Με έγγραφα της 11ης Μαΐου και της 9ης Αυγούστου 2011, ο IBPT (Institut belge des services postaux et des télécommunications [Βελγικός Οργανισμός Ταχυδρομικών Υπηρεσιών και Τηλεπικοινωνιών]) κάλεσε τη Skype Communications να του κοινοποιήσει τις υπηρεσίες της σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 1, του LCE (βελγικός νόμος περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών), επισυνάπτοντας το έντυπο κοινοποίησης.
Στις 24 Αυγούστου 2011, η Skype Communications απάντησε ότι δεν ασκεί καμία δραστηριότητα στο Βέλγιο και ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν παρέχει υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπως αυτές ορίζονται στην οδηγία-πλαίσιο (οδηγία 2002/21/ΕΚ σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία πλαίσιο) όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2009/140/ΕΚ), καθόσον δεν μεταδίδει η ίδια σήματα. Ανέφερε εξάλλου ότι, για τη λειτουργία SkypeOut, προσφεύγει σε διεθνείς φορείς εκμετάλλευσης που μεταφέρουν οι ίδιοι τα σήματα.
Στις 14 Αυγούστου 2013, ο IBPT απηύθυνε νέο έγγραφο στη Skype Communications, επισημαίνοντάς της ότι δεν είχε συμμορφωθεί με την υποχρέωση κοινοποίησης όσον αφορά την υπηρεσία SkypeOut. Ο IBPT υποστήριξε ότι η SkypeOut αποτελεί μέρος «υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών», κατά την έννοια του άρθρου 2, 5°, του LCE. Συγκεκριμένα, αφενός, το γεγονός ότι χρησιμοποιείται σχέδιο αριθμοδότησης καταδεικνύει ότι πρόκειται για υπηρεσία η οποία υπερβαίνει τα όρια μιας διαδικτυακής εφαρμογής και η οποία δεν εμπίπτει στην εξαίρεση που αφορά το περιεχόμενο, όπως αυτή προβλέπεται στον ορισμό των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Αφετέρου, το γεγονός ότι η Skype Communications δεν διενεργεί τη μεταφορά σημάτων στα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεν την εμποδίζει να προσφέρει πράγματι τέτοιες υπηρεσίες. Τέλος, η υπηρεσία SkypeOut απευθύνεται στους χρήστες που κατοικούν στη βελγική επικράτεια.
Στις 13 Δεκεμβρίου 2013, η Skype Communications αμφισβήτησε τη θέση του IBPT υποστηρίζοντας ότι δεν της έχουν διατεθεί αριθμοί από το βελγικό σχέδιο αριθμοδότησης. Το γεγονός ότι επικοινωνίες απολήγουν (τερματίζουν) σε αριθμούς που αποτελούν μέρος του εν λόγω βελγικού σχεδίου δεν μπορεί ευλόγως να θεωρηθεί ότι συνεπάγεται τον χαρακτηρισμό της επίμαχης υπηρεσίας ως υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία θα σήμαινε ότι κάθε φορέας εκμεταλλεύσεως τηλεπικοινωνιών στον κόσμο, ακόμη και αν προσφεύγει σε τρίτο φορέα δεόντως αδειοδοτημένο για την απόληξη (τερματισμό) των κλήσεων σε αριθμούς του βελγικού σχεδίου αριθμοδότησης, θα υπαγόταν στο βελγικό καθεστώς κοινοποίησης των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Στις 23 Δεκεμβρίου 2014, ο IBPT γνωστοποίησε στη Skype Communications τις αιτιάσεις του σχετικά με τη μη τήρηση του άρθρου 9, παράγραφος 1, του LCE και τα μέτρα που σκόπευε να λάβει.
Μετά από διάφορες ανταλλαγές εγγράφων και ακροάσεις, ο IBPT γνωστοποίησε, την 1η Ιουνίου 2016, στη Skype Communications την τελική του απόφαση, εκδοθείσα στις 30 Μαΐου 2016, με την οποία διαπίστωσε τη μη συμμόρφωση της Skype Communications με το άρθρο 9, παράγραφος 1, του LCE λόγω της παροχής υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών χωρίς να έχει γίνει η απαιτούμενη κοινοποίηση, την υποχρέωσε να θέσει τέρμα στην παράβαση εντός προθεσμίας ενός μήνα κατ’ ανώτατο όριο και της επέβαλε πρόστιμο ύψους 223.454 ευρώ, πληρωτέο εντός 60 ημερών.
Στις 29 Ιουλίου 2016, η Skype Communications άσκησε ενώπιον του cour d’appel de Bruxelles (εφετείου Βρυξελλών, Βέλγιο) προσφυγή με αίτημα την ακύρωση της απόφασης του IBPT της 30ής Μαΐου 2016, ζητώντας επίσης, μεταξύ άλλων, να κριθεί ότι η Skype-Out δεν είναι υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών και ότι, ως εκ τούτου, η Skype Communications δεν είναι πάροχος υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Επικουρικώς, ζήτησε να υποβληθεί στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως.
Στις 9 Οκτωβρίου 2017, η Microsoft Ireland Operations, η οποία ανήκει, όπως και η Skype Communications, στον όμιλο Microsoft, κοινοποίησε στον IBPT, βάσει του άρθρου 9 του LCE, υπηρεσία με την ονομασία «PSTN Calling» («Κλήσεις ΔΤΔΜ»), η οποία παρέχει επίσης τη δυνατότητα πραγματοποίησης κλήσεων από υπολογιστή με σύνδεση στο διαδίκτυο προς αριθμούς του ΔΤΔΜ. Κατά τη Skype Communications, η υπηρεσία «PSTN Calling» παρουσιάζει σημαντικές τεχνικές διαφορές σε σχέση με τη SkypeOut, πράγμα το οποίο δικαιολογεί την κοινοποίησή της ως υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Με την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, το αιτούν δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Skype Communications, αντιθέτως προς τους ισχυρισμούς της, προσφέρει υπηρεσία απευθυνόμενη στους κατοίκους του Βελγίου, οπότε υφίσταται πράγματι προσφορά της υπηρεσίας SkypeOut στο Βέλγιο. Επισημαίνει, επιπλέον, ότι οι διάδικοι της κύριας δίκης διαφωνούν ως προς το ζήτημα αν η υπηρεσία που παρέχεται μέσω SkypeOut συνίσταται, εν όλω ή κατά κύριο λόγο, στη μετάδοση σημάτων στα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Τονίζει, συναφώς, ότι το Δικαστήριο έχει κρίνει, με την απόφαση UPC DTH, C-475/12 (σκέψη 43), ότι «το γεγονός ότι η μεταφορά του σήματος λαμβάνει χώρα μέσω υποδομής που δεν ανήκει [στον αιτούντα] δεν ασκεί επιρροή στον χαρακτηρισμό της φύσεως της υπηρεσίας. Συγκεκριμένα, σημασία έχει, συναφώς, μόνον το γεγονός ότι [ο αιτών] είναι υπεύθυν[ος] έναντι των τελικών χρηστών για τη μετάδοση του σήματος που τους διασφαλίζει την παροχή της υπηρεσίας στην οποία είναι συνδρομητές».
Υπό τις περιστάσεις αυτές, το cour d’appel de Bruxelles (εφετείο Βρυξελλών) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να ερωτήσει, κατ’ ουσίαν, το Δικαστήριο αν το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας-πλαισίου έχει την έννοια ότι η παροχή, από τον εκδότη λογισμικού, λειτουργίας με την οποία προσφέρεται υπηρεσία VoIP, παρέχουσα στον χρήστη τη δυνατότητα να πραγματοποιεί κλήσεις από τερματικό προς αριθμό σταθερού ή κινητού τηλεφώνου εθνικού σχεδίου αριθμοδότησης μέσω του ΔΤΔΜ ενός κράτους μέλους, πρέπει να χαρακτηριστεί ως «υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών» κατά την έννοια της διάταξης αυτής, εφόσον για την παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, αφενός, αμείβεται ο εκδότης και, αφετέρου, απαιτείται ο τελευταίος να έχει συνάψει συμφωνίες με τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών που είναι δεόντως αδειοδοτημένοι για τη μετάδοση και τον τερματισμό κλήσεων προς το ΔΤΔΜ.
Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο διευκρινίζει, καταρχάς, ότι το αιτούν δικαστήριο διερωτάται αν η επίμαχη υπηρεσία πρέπει να χαρακτηριστεί «υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών» παρά το γεγονός ότι, πρώτον, η υπηρεσία πρόσβασης στο διαδίκτυο μέσω της οποίας ο χρήστης έχει πρόσβαση στην υπηρεσία VoIP συνιστά, αυτή καθεαυτήν, υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών, δεύτερον, η εν λόγω υπηρεσία VoIP προσφέρεται μέσω πρόσθετης λειτουργίας λογισμικού το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και χωρίς τη λειτουργία αυτή, τρίτον, ο πάροχος της υπηρεσίας προβλέπει στους γενικούς όρους του ότι δεν αναλαμβάνει έναντι του τελικού πελάτη την ευθύνη για τη μετάδοση των σημάτων και, τέταρτον, η παρεχόμενη υπηρεσία εμπίπτει επίσης στην έννοια της «υπηρεσίας της κοινωνίας των πληροφοριών».
Στη συνέχεια, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η έννοια των «υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών» ορίζεται, με θετική και αρνητική διατύπωση, στο άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας-πλαισίου και ότι ο ορισμός αυτός επαναλαμβάνεται, με παρόμοια διατύπωση, στο άρθρο 1, σημείο 3, της οδηγίας 2002/77/ΕΚ της Επιτροπής, σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Επισημαίνει δε ότι με βάση την αιτιολογική σκέψη 5 της οδηγίας-πλαισίου, η σύγκλιση στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, των μέσων επικοινωνίας και της τεχνολογίας των πληροφοριών σημαίνει ότι όλα τα δίκτυα και οι υπηρεσίες μετάδοσης θα πρέπει να διέπονται από ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο και ότι, για την καθιέρωση του εν λόγω πλαισίου, είναι απαραίτητο να διαχωριστεί η ρύθμιση που αφορά τη μετάδοση από τη ρύθμιση που αφορά το περιεχόμενο.
Το Δικαστήριο επαναλαμβάνει εν προκειμένω τη νομολογία του σύμφωνα με την οποία για να εμπίπτει μια υπηρεσία στην έννοια των «υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών», πρέπει να περιλαμβάνει τη μετάδοση σημάτων, ενώ το γεγονός ότι η μετάδοση του σήματος γίνεται μέσω υποδομής που δεν ανήκει στον πάροχο υπηρεσιών δεν ασκεί επιρροή στον χαρακτηρισμό της φύσης της υπηρεσίας, διότι σημασία έχει, συναφώς, μόνον το γεγονός ότι ο πάροχος αυτός είναι υπεύθυνος έναντι των τελικών χρηστών για τη μετάδοση του σήματος που τους διασφαλίζει την παροχή της υπηρεσίας στην οποία είναι συνδρομητές.
Ειδικότερα, ως προς την υπόθεση εν προκειμένω, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη του τα στοιχεία που προκύπτουν από την ενώπιον του δικογραφία, συμπεραίνει ότι αφενός, η λειτουργία SkypeOut συνίσταται κυρίως στη μετάδοση των φωνητικών σημάτων, τα οποία εκπέμπονται από τον καλούντα χρήστη με προορισμό τον καλούμενο χρήστη, στα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, δηλαδή αρχικά στο διαδίκτυο και ακολούθως στο ΔΤΔΜ, και ότι, αφετέρου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Skype Communications αναλαμβάνει την ευθύνη έναντι των χρηστών της λειτουργίας SkypeOut, οι οποίοι είναι συνδρομητές στην εν λόγω υπηρεσία ή έχουν προπληρώσει τη χρήση της, για τη μετάδοση των φωνητικών σημάτων στο ΔΤΔΜ, κατά την έννοια της απόφασης UPC DTH, C-475/12.
Επιπλέον, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι, μολονότι, από τεχνική άποψη, οι πραγματοποιούμενες μέσω της SkypeOut φωνητικές κλήσεις δρομολογούνται ουσιαστικά, αρχικώς, από τους παρόχους υπηρεσιών πρόσβασης στο διαδίκτυο, σε ένα πρώτο τμήμα που εκτείνεται από τη διαδικτυακή σύνδεση του καλούντος χρήστη έως την πύλη διασύνδεσης (Gateway) μεταξύ διαδικτύου και ΔΤΔΜ, και, εν συνεχεία, από τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών στο ΔΤΔΜ, σε ένα δεύτερο τμήμα που εκτείνεται από την εν λόγω πύλη διασύνδεσης έως το κινητό ή σταθερό σημείο σύνδεσης του καλούμενου χρήστη, εντούτοις η μετάδοση αυτή πραγματοποιείται βάσει των συμφωνιών που έχουν συναφθεί μεταξύ της Skype Communications και των εν λόγω παρόχων υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών και δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τη σύναψη τέτοιων συμφωνιών.
Προσθέτει δε ότι η Skype Communications είναι εκείνη η οποία, μέσω της σύναψης συμφωνιών διασύνδεσης με τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών στο ΔΤΔΜ, καθιστά τεχνικώς δυνατή τη μετάδοση σημάτων από το διαδίκτυο προς το ΔΤΔΜ και εγγυάται, εν τέλει, στους πελάτες και συνδρομητές της την παροχή της υπηρεσίας VoIP την οποία προσφέρει μέσω της λειτουργίας SkypeOut του λογισμικού Skype.
Το Δικαστήριο συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι τα προαναφερθέντα τέσσερα στοιχεία που θέτει ενώπιόν του το αιτούν δικαστήριο με το ερώτημά του δεν είναι ικανά να θέσουν υπό αμφισβήτηση τον χαρακτηρισμό της λειτουργίας SkypeOut ως «υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών», κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας-πλαισίου.
Πρώτον, κατά το Δικαστήριο, μολονότι οι υπηρεσίες που παρέχονται από τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών και εξασφαλίζουν τον τερματισμό των κλήσεων κινητής ή σταθερής τηλεφωνίας στο ΔΤΔΜ αποτελούν υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, εντούτοις οι πάροχοι αυτοί δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τη μετάδοση των φωνητικών σημάτων έναντι των χρηστών της λειτουργίας SkypeOut, κατά την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου, στο μέτρο που οι εν λόγω πάροχοι δεν συνδέονται συμβατικώς με τους χρήστες αυτούς. Έτσι, παρόλο που οι πάροχοι αυτοί υπέχουν συμβατική ευθύνη έναντι της Skype Communications για τη μεταφορά των εκπεμπόμενων μέσω της SkypeOut φωνητικών σημάτων στο ΔΤΔΜ, η Skype Communications είναι, αντιθέτως, εκείνη που φέρει την ευθύνη για την υπηρεσία VoIP την οποία παρέχει, έναντι αμοιβής, στους πελάτες και συνδρομητές της.
Δεύτερον, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι, μολονότι η εγκατάσταση της λειτουργίας SkypeOut σε ένα τερματικό προϋποθέτει την προηγούμενη εγκατάσταση του λογισμικού Skype, γεγονός παραμένει ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται από το ίδιο το λογισμικό Skype και εκείνες που παρέχονται από τη λειτουργία SkypeOut του λογισμικού αυτού είναι σαφώς διακριτές ως προς το αντικείμενό τους και λειτουργούν διατηρώντας πλήρη αυτονομία.
Τρίτον, σύμφωνα με το Δικαστήριο, εάν γινόταν δεκτό ότι ο πάροχος υπηρεσίας χαρακτηριζόμενης ουσιαστικά ως «υπηρεσίας ηλεκτρονικών επικοινωνιών» μπορεί να εξαιρεθεί από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου ενσωματώνοντας, στους γενικούς όρους του, ρήτρα απαλλαγής από κάθε ευθύνη, θα καθίστατο παντελώς άνευ περιεχομένου το νέο κανονιστικό πλαίσιο που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, σκοπός του οποίου είναι η δημιουργία μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, στο πλαίσιο της οποίας οι επικοινωνίες αυτές θα πρέπει τελικώς να διέπονται μόνον από το δίκαιο του ανταγωνισμού.
Και τέταρτον, το Δικαστήριο καταλήγει ότι μια «υπηρεσία της κοινωνίας των πληροφοριών», κατά την έννοια της οδηγίας 98/34/ΕΚ (οδηγία για την καθιέρωση μιας διαδικασίας πληροφόρησης στον τομέα των τεχνικών προτύπων και κανονισμών), εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου εφόσον συνίσταται, εν όλω ή κατά κύριο λόγο, στη μετάδοση σημάτων σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Εκ των ανωτέρω, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας-πλαισίου έχει την έννοια ότι η παροχή, από τον εκδότη λογισμικού, λειτουργίας με την οποία προσφέρεται υπηρεσία VoIP, παρέχουσα στον χρήστη τη δυνατότητα να πραγματοποιεί κλήσεις από τερματικό προς αριθμό σταθερού ή κινητού τηλεφώνου εθνικού σχεδίου αριθμοδότησης μέσω του ΔΤΔΜ ενός κράτους μέλους, αποτελεί «υπηρεσία ηλεκτρονικών επικοινωνιών», κατά την έννοια της διάταξης αυτής, εφόσον για την παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, αφενός, αμείβεται ο εκδότης και, αφετέρου, απαιτείται ο τελευταίος να έχει συνάψει συμφωνίες με τους παρόχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών που είναι δεόντως αδειοδοτημένοι για τη μετάδοση και τον τερματισμό κλήσεων προς το ΔΤΔΜ.
Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
