Σχέδιο επέκτασης της υποχρεωτικής διενέργειας ηλεκτρονικών πληρωμών μέχρι του ύψους του 30% του εισοδήματος όχι μόνο από τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους αγρότες αλλά και από το σύνολο του ενός εκατομμυρίου αυτοαπασχολουμένων επεξεργάζονται στο υπουργείο Οικονομικών. Βασικός στόχος είναι οι ηλεκτρονικές πληρωμές σε ετήσια βάση να ανέλθουν κοντά στα 40 δισ. ευρώ περιορίζοντας αντίστοιχα τη χρήση μετρητών. Μέχρι σήμερα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι έμποροι αλλά και οι εισοδηματίες δεν έχουν υποχρέωση χρήσης του «πλαστικού χρήματος» (πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες), καθώς η σχετική διάταξη έχει ενσωματωθεί στο άρθρο 16 του βασικού φορολογικού νόμου που αφορά το αφορολόγητο. «Αποδέσμευση» της διάταξης από το συγκεκριμένο άρθρο θα αυξήσει κατακόρυφα τον αριθμό των συναλλασσομένων που θα υποχρεούνται να κάνουν χρήση κάρτας, κάτι που εκτιμάται ότι μπορεί να αποτυπωθεί τόσο στα έσοδα του ΦΠΑ του 2020 όσο και στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων μέσα στο 2021. Ενεργοποίηση του συγκεκριμένου μέτρου σημαίνει ότι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες –όπως άλλωστε και οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 70ό έτος της ηλικίας τους– θα επιβαρύνονται με πρόστιμο σε περίπτωση που δεν πραγματοποιήσουν μέσα στο 2020 τις απαιτούμενες ηλεκτρονικές πληρωμές. Αρμόδια κυβερνητική πηγή υποστήριξε, μιλώντας στην «Κ», ότι ο μέχρι τώρα προγραμματισμός προβλέπει τη διατήρηση του συντελεστή υπολογισμού του προστίμου στο 22%, όσο δηλαδή είναι και σήμερα.
Στον προϋπολογισμό έχει εγγραφεί πολύ φιλόδοξος δημοσιονομικός στόχος: να εισπραχθούν 640 εκατ. ευρώ από τα μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής με κυριότερο την αύξηση της υποχρέωσης των ηλεκτρονικών πληρωμών. Το «καλάθι» θα περιλαμβάνει και άλλες παρεμβάσεις (όπως η μείωση του επιτρεπόμενου ορίου για τις συναλλαγές των επιχειρήσεων σε μετρητά από το επίπεδο των 500 ευρώ που είναι σήμερα) αλλά η βασική παρέμβαση είναι η αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού χρήματος. Το 2019 αναμένεται να κλείσει με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές να ξεπερνούν και το όριο των 30 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Αυτό το ποσό αντιστοιχεί ήδη περίπου στο 40% των δηλωθέντων εισοδημάτων. Αν μάλιστα ληφθούν υπόψη οι εξαιρέσεις της σημερινής νομοθεσίας (δεν ζητούνται ηλεκτρονικές συναλλαγές από εισοδηματίες, μερισματούχους, αυτοαπασχολούμενους και φορολογούμενους άνω των 70 ετών), η αναλογία ξεπερνά κατά πολύ το 40% και κατά συνέπεια και τον νέο συντελεστή υπολογισμού των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών συναλλαγών που θέλει να θεσπίσει η κυβέρνηση (30%). Για να εισπραχθεί το ποσό των 640 εκατ. ευρώ από την αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών θα πρέπει να πραγματοποιηθούν τουλάχιστον 4-5 δισ. ευρώ επιπλέον συναλλαγές μέσα στο 2020 και μάλιστα με επιτηδευματίες που σήμερα δεν εκδίδουν αποδείξεις (και ως εκ τούτου δεν πληρώνουν ΦΠΑ).
Το σχέδιο επέκτασης των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών πληρωμών και στους αυτοαπασχολούμενους στηρίζεται σε συγκεκριμένα τεχνοκρατικά αλλά και πολιτικά επιχειρήματα:
1. Οι αυτοαπασχολούμενοι θα είναι οι περισσότερο κερδισμένοι από τη χρήση της νέας φορολογικής κλίμακας, καθώς θα ωφεληθούν και από τη θέσπιση του κατώτατου συντελεστή του 9% για το εισόδημα μέχρι τα 10.000 ευρώ (σ.σ. από μόνη της αυτή η αλλαγή σημαίνει φορολογική ελάφρυνση 1.300 ευρώ) αλλά και από την επικείμενη μείωση των υπόλοιπων συντελεστών της κλίμακας (σ.σ. από 29% σε 28% για τα εισοδήματα από 20 έως 30 χιλιάδες ευρώ, 36% από 37% για εισοδήματα από 30 έως 40 χιλιάδες ευρώ και 44% από 45% για εισοδήματα από 40.000 ευρώ και άνω).
2. Δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί ο στόχος για αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών στα επιθυμητά επίπεδα αν διατηρηθεί το «προνόμιο» μιας συγκεκριμένης ομάδας πολιτών (και μάλιστα πολυπληθέστατης καθώς οι επαγγελματίες ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο) να απαλλάσσονται από την υποχρέωση χρήσης πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας. Ακόμη και με την αύξηση του υποχρεωτικού συντελεστή στο 30%, η μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών «πιάνουν» ήδη τον στόχο από φέτος και δεν χρειάζεται να προχωρήσουν σε πρόσθετη χρήση της κάρτας τους.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, το υπουργείο Οικονομικών προτίθεται να προχωρήσει στις ακόλουθες αλλαγές όσον αφορά τις ηλεκτρονικές πληρωμές:
1. Να «αποσυνδέσει» το άρθρο των ηλεκτρονικών πληρωμών από το άρθρο 16 της φορολογικής νομοθεσίας, το οποίο αφορά την έκπτωση φόρου των μισθωτών και των συνταξιούχων.
2. Να αλλάξει τον συντελεστή υπολογισμού των υποχρεωτικών συναλλαγών αυξάνοντας το ποσοστό στο 30%. Ο ενιαίος αυτός συντελεστής θα αντικαταστήσει την κλίμακα που υπάρχει σήμερα (10% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, 15% για εισόδημα από 10.000 έως 30.000 ευρώ και 20% για εισοδήματα από 30.000 ευρώ και πάνω). Μένει να ξεκαθαρίσει αν θα διατηρηθεί το ανώτατο πλαφόν ηλεκτρονικών πληρωμών που προβλέπεται σήμερα ή αν θα υπάρξει πλήρης αποδέσμευση ώστε πάντοτε οι συναλλαγές να αντιστοιχούν στο 30% του εισοδήματος.
Τέλος δεν αναμένεται να καταργηθεί η διάταξη που εξακολουθεί να εξαιρεί τους φορολογούμενους ηλικίας άνω των 70 ετών από την υποχρέωση πραγματοποίησης ηλεκτρονικών πληρωμών (και τις υπόλοιπες ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες όπως τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80% κ.λπ.). Οι συγκεκριμένες ομάδες θα εξακολουθήσουν να έχουν την υποχρέωση συγκέντρωσης αποδείξεων στη χάρτινη μορφή τους.
