Εκδικάστηκε η υπόθεση των 3ετιών στο ΣτΕ. Τι ζητούν οι βιομήχανοι. Ο κίνδυνος των αναδρομικών
Εντός του πρώτου 4μήνου του 2020 αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει την τύχη των 3ετιών για χιλιάδες εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.
Η υπόθεση, που χαρακτηρίζεται «δύσκολη» από νομικούς κύκλους, εκδικάστηκε χθες στο Δ’ Τμήμα του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Όπως παγίως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, δόθηκε ένα 10ήμερο στους διαδίκους (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ και άλλοι Σύνδεσμοι Βιομηχάνων ανά την Ελλάδα) για να καταθέσουν υπομνήματα. Η απόφαση πρέπει να αναμένεται το 2020 και πιθανότατα εντός του πρώτου τετραμήνου.
Στο μεταξύ, τον Φεβρουάριο του 2020 πρέπει να εκκινήσει ξανά η διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού των 650 ευρώ. Ο νέος μισθός θα πρέπει να οριστεί τον Ιούνιο του 2020. Συνεπώς, εκτιμάται πως το τοπίο θα έχει ξεκαθαρίσει ως προς τις τριετίες πριν από τη θεσμοθέτηση του νέου ελάχιστου μισθού και ημερομισθίου.
Δικαστική ζυγαριά
Εφόσον η απόφαση των δικαστών είναι θετική για τους εργαζόμενους, τότε οι μισθοί θα πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλονται στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή στο ύψος στο οποίο διαμορφώθηκαν από τον Φλεβάρη του 2019 και μετά. Κύκλοι της ΓΣΕΕ εξέφραζαν αισιοδοξία πως υπάρχουν πιθανότητες η υπόθεση να κερδηθεί υπέρ των εργαζομένων.
Αν, όμως, η απόφαση του δικαστηρίου είναι αρνητική για τους εργαζόμενους –γίνει, δηλαδή, δεκτή η προσφυγή των βιομηχάνων–, τότε χιλιάδες μισθωτοί θα χάσουν τα επιδόματα προϋπηρεσίας, τα οποία υπολογίζονται από τον περασμένο Φλεβάρη επί του νέου κατώτατου μισθού των 650 ευρώ. Δεδομένου ότι ισχύει πλαφόν για την προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας στο 30%, το ανώτατο ύψος των επιδομάτων που διακυβεύεται είναι έως 195 ευρώ το μήνα. Κομβικός προβληματισμός σε αυτή την περίπτωση, τον οποίο επισημαίνουν νομικοί κύκλοι, είναι αν το δικαστήριο θα επιτρέψει αναδρομικότητα σε μια ενδεχόμενη αρνητική απόφασή του. Αναλυτικά :
- Αν η ισχύς μιας ενδεχόμενης αρνητικής απόφασης ανατρέχει στην ημερομηνία δημοσίευσής της, τότε οι μισθωτοί θα χάσουν τα επιδόματα προϋπηρεσίας από την απόφαση και μετά χωρίς περαιτέρω επιβαρύνσεις.
- Αν το ΣτΕ δεν τραβήξει «κόκκινη γραμμή» στην αναδρομικότητα τότε χιλιάδες μισθωτοί κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι και με πιθανές απαιτήσεις αναδρομικής επιστροφής των επιδομάτων που έχουν ήδη λάβει από τον Φεβρουάριο του 2019 και μετά. Νομικοί κύκλοι σχολίαζαν μάλιστα πως καθώς η υπόθεση δεν ενέχει την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, δεν φαίνεται να στοιχειοθετείται έδαφος για “φραγμό” αναδρομικότητας από το ΣτΕ.
Η επίμαχη εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας, την ακύρωση της οποίας ζητούν οι βιομήχανοι, εκδόθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 2019. Εφόσον δεν προκύψει «μπλόκο» στην αναδρομικότητα, τότε η εγκύκλιος θα ακυρωθεί από την ημερομηνία έκδοσής της. Σε μια τέτοια περίπτωση – λένε νομικοί κύκλοι – οι κακόπιστοι και τυπολάτρες εργοδότες μπορούν να βρουν ευκαιρία να ζητήσουν πίσω τις 3ετίες που έχουν ήδη πληρώσει στους υπαλλήλους τους ως αχρεωστήτως καταβληθέντα ή από πλάνη καταβληθέντα ποσά. Κάτι τέτοιο βεβαίως δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς θα πρέπει να επανυπολογιστούν και να επιστραφούν ασφαλιστικές εισφορές, φόροι, να επανυποβληθούν ΑΠΔ κλπ. Την ίδια στιγμή, είναι και νομικά άτοπη η απαίτηση για αναδρομική επιστροφή των 3ετιών που έχουν καταβληθεί λένε οι ειδικοί.
Πώς μπορούν να αμυνθούν οι εργαζόμενοι
«Τυχόν ευδοκίμηση της αίτησης ακύρωσης θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της εγκυκλίου με αναδρομικό αποτέλεσμα, από τότε που η εγκύκλιος αυτή δημοσιεύτηκε, δηλαδή από 18 Φεβρουαρίου του 2019.
Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρώ ότι το απευκταίο αυτό αποτέλεσμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναδρομική αναζήτηση των ποσών των τριετιών που στο μεταξύ καταβλήθηκαν στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα» ξεκαθαρίζει ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος και εξηγεί: «Αυτό πέραν του έντονου κοινωνικού προβλήματος που θα δημιουργούσε (αναδρομική μείωση μισθών έως και κατά 30%) και της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων με περαιτέρω γραφειοκρατικά βάρη (συμπλήρωση νέων ΑΠΔ, αντιδικίες με τους εργαζόμενους κ.ά.) θα ήταν και νομικά άτοπο, αφού σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πλάνη των εργοδοτών στην καταβολή των τριετιών, όταν μάλιστα αυτή γινόταν και γίνεται χωρίς καμία επιφύλαξη των δικαιωμάτων τους».
Δηλαδή, αν ίσχυε «νομική ανασφάλεια», όπως συμπληρώνει ο ίδιος, ως προς την υποχρέωση καταβολής των τριετιών θα έπρεπε ο κάθε εργοδότης να διατυπώνει ρητά την επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματός του στην διαδικασία καταβολής των επιδομάτων προυπηρεσίας.
«Η ΓΣΕΕ υπερασπίστηκε, με νομικά επιχειρήματα, ότι οι προσαυξήσεις των τριετιών δεν έχουν καταργηθεί, αφού η αρμοδιότητα του υπουργού Εργασίας να καθορίζει τον κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο οριοθετήθηκε νομοθετικά και αφορά μόνο στο ελάχιστο ποσό αναφοράς, χωρίς να θιγούν οι διατάξεις των προσαυξήσεων των τριετιών, οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν κανονικά», αναφέρει η ΓΣΕΕ που παραστάθηκε στη δίκη. Σύμφωνα με το τριτοβάθμιο συνδικάτο του ιδιωτικού τομέα, ο ΣΕΒ και άλλες εργοδοτικές οργανώσεις υποστήριξαν ότι οι νομοθετικές διατάξεις για τις τριετίες έχουν καταργηθεί.
Προσφυγή
Τα επιδόματα προυπηρεσίας μπαίνουν στην κρισάρα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου μετά από προσφυγή του ΣΕΒ και άλλων συνδέσμων βιομηχάνων της Ελλάδας κατά της εγκυκλίου της πρώην υπουργού Εργασίας, Έφης Αχτσιόγλου, με την οποία δίνονται οδηγίες για τον υπολογισμό των «παγωμένων» 3ετιων στη διαδικασία εφαρμογής του νέου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.
Το ΣτΕ καλείται να αποφανθεί αν συνεχίζουν να υφίστανται οι «παγωμένες» από το 2012 τριετίες ή αν έχουν καταργηθεί. Στο επίκεντρο της δίκης βρίσκονται τα επιδόματα που μπορούν να αυξήσουν τον κατώτατο μισθό έως και 30% για τους παλαιούς εργαζόμενους.
Μέσω των επιδομάτων των 3ετιών οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα που αμείβονται με τον κατώτατο και είχαν προυπηρεσία πριν τον Φεβρουάριο του 2012 κερδίζουν έως και 195 ευρώ επιπλέον τον μήνα, κατοχυρώνοντας έτσι μισθό έως 845 ευρώ τον μήνα. Όλα τα βλέμματα έχουν πλέον στραφεί στο ΣτΕ που πρέπει να αποφανθεί αν η επίμαχη εγκύκλιος είναι σύννομη και ισχυρή ή πρέπει να ακυρωθεί όπως ζητά ο ΣΕΒ.
Υπενθυμίζεται πως τις προσαυξήσεις των τριετιών, που φτάνουν έως και το 30% του κατώτατου μισθού, δηλαδή έως και τα 195 ευρώ, δικαιούνται μόνο οι υπάλληλοι και οι εργατοτεχνίτες που είχαν θεμελιώσει δικαίωμα προϋπηρεσίας έως τις 14 Φεβρουαρίου 2012. Όσοι συμπληρώνουν τριετίες προϋπηρεσίας μετά τις 14 Φεβρουαρίου 2012, δεν δικαιούνται γι’ αυτόν τον χρόνο προσαύξηση, αφού με νόμο του 2012 (ν. 4093/2012) η εξέλιξη των 3ετιών «πάγωσε» μέχρι η ανεργία να πέσει κάτω από 10%.
Όσοι, όμως, είχαν έως το 2012 συμπληρώσει προϋπηρεσία, δικαιούνται προσαύξηση 10% για κάθε τριετία και έως τρεις τριετίες, συνολικά δηλαδή 30% για 9 έτη και άνω. Ανάλογη είναι η αύξηση και για τους εργατοτεχνίτες που εισπράττουν έως και 6 τριετίες αρκεί αυτές να είχαν συμπληρωθεί έως 14 Φεβρουαρίου του 2012. Το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών προσαυξάνεται 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας έως τον Φλεβάρη του 2012 και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω.
| ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ | |||
| ΈτηΠροϋπηρεσίας (έως 14/2/2012) | ΒασικόςΜισθός | ΠροσαύξησηΠροϋπηρεσίας | Σύνολο |
| 0-3 | 650,00 | – | 650,00 |
| 3-6 | 650,00 | 65,00 | 715,00 |
| 6-9 | 650,00 | 130,00 | 780,00 |
| 9 και άνω | 650,00 | 195,00 | 845,00 |
| ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ | |||
| ΈτηΠροϋπηρεσίας (έως 14/2/2012) | ΒασικόΗμερομίσθιο | ΠροσαύξησηΠροϋπηρεσίας | Σύνολο |
| 0-3 | 29,04 | – | 29,04 |
| 3-6 | 29,04 | 1,45 | 30,49 |
| 6-9 | 29,04 | 2,90 | 31,94 |
| 9-12 | 29,04 | 4,36 | 33,40 |
| 12-15 | 29,04 | 5,81 | 34,85 |
| 15-18 | 29,04 | 7,26 | 36,30 |
Γυμνό μισθό ζητούν οι βιομήχανοι
Τώρα οι βιομήχανοι ζητούν «γυμνό» μισθό 650 ευρώ για όλους χωρίς 3ετίες – έστω και «παγωμένες» από το 2012 – και ανεξαρτήτως χρόνου υπηρεσίας. Υποστηρίζουν πως οι «παγωμένες» προσαυξήσεις λόγω 3ετιών και τα επιδόματα προυπηρεσίας επί του κατώτατου μισθού καταργήθηκαν από την στιγμή που μπήκε σε εφαρμογή ο νόμος του 2013, βάσει του οποίου έγινε η αύξηση στα 650 ευρώ και θεσμοθετήθηκε ο νέος κατώτατος.
Ο ΣΕΒ στην προσφυγή του στέκεται σε μια νομοθετική ρύθμιση του 2014, η οποία ήρθε τότε να συμπληρώσει τον νόμο του 2013 για την διαδικασία ορισμού του κατώτατου μισθού από το υπουργικό συμβούλιο. Το άρθρο 103 του Ν. 4172/2013, αναφέρει πως έπειτα από διαβούλευση, ορίζεται ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο, για πλήρη απασχόληση, για τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας «και ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς». Η τελευταία αυτή φράση οδηγεί για τον ΣΕΒ στην κατάργηση των «παγωμένων» 3ετιών.
Στην αντίπερα όχθη η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Εργασίας εξέδωσε διευκρινιστική εγκύκλιο στις 18 Φεβρουαρίου επί της υπουργικής απόφασης που είχε καθορίσει τον νέο κατώτατο μισθό για όλους στα 650 ευρώ και το κατώτατο ημερομίσθιο στα 29,04 ευρώ. Στην επίμαχη εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι ως προς τις ήδη διαμορφωθείσες προσαυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου 4093 του 2012 χωρίς τις ηλικιακές αναφορές.
Ο νόμος 4093 αναφέρει πως ο κατώτατος μισθός προσαυξάνεται με ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως τρεις τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω και το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών προσαυξάνεται με ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω.
Επίσης αναφέρει πως «έως ότου η ανεργία διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10% αναστέλλεται η προσαύξηση του νομοθετικώς καθορισμένου νόμιμου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου για προϋπηρεσία, που συμπληρώνεται μετά την 14.2.2012». Συνεπώς, η εγκύκλιος εξειδικεύει τα ποσά των ελάχιστων μισθών για όλους, με βάση τα έτη προϋπηρεσίας και τις διατάξεις του νόμου 4093 του 2012. Με βάση την εγκύκλιο ο κατώτατος μισθός φτάνει έως και τα 845 ευρώ για όσους είχαν από 9 χρόνια προϋπηρεσίας και άνω έως τις 14 Φεβρουαρίου του 2012.
Στη μέση της διελκυστίνδας βρίσκονται χιλιάδες μισθωτοί που αμείβονται σήμερα με τον κατώτατο και είχαν πάνω από 3 χρόνια προυπηρεσίας τον Φεβρουάριο του 2012. Οι τριετίες δεν αμφισβητούνται όσον αφορά τους μισθούς και τα ημερομίσθια που ορίζονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
